Portugal
ye un pais de l'
Europa
sudoccidental que fa parte d'a
Union Europea
(UE) dende
1986
, de
Nacions Unidas
dende a suya fundacion en
1945
, y tamien ye miembro fundador d'a
OTAN
y a
OCDE
. Ye amas miembro d'a
Comunidat de Paises de Luenga Portuguesa
.
O territorio d'o pais s'estendilla por a frontera
atlantica
d'a
Peninsula Iberica
y muga a lo norte y a l'este con
Espanya
. Incluye tamien os
archipelagos
d'as
Azores
y de
Madeira
.
A suya
poblacion
ye de 10.343.066 habitants (
2021
)
[2]
en una
superficie
de 92.391
km²
, con una
densidat de poblacion
de 114,92 hab/km².
A
capital
d'o pais ye a suya
ciudat
mas poblada,
Lisbona
.
O pais tien una luenga historia, y estio en os sieglos
XV
-
XVI
una d'as prencipals potencias
europeas
.
O
president
d'o pais ye
Marcelo Rebelo de Sousa
y o puesto de
primer ministro
ye actualment vacant.
A provincia romana de Lusitania yera gran parti de l'actual Portugal
A
Lusitania
prencipio a decir-se
Portugal
entre os anyos
930
y
950
dC; a fins d'o
sieglo X
o nombre ya s'emplegaba con mas frecuencia.
Ferrando I de Castiella
denomino oficialment o territorio de Portugal, o
1067
, calendata en que li'n dio a lo suyo fillo
Garcia I de Galicia
.
Cale
, l'actual ciudat de
Vila Nova de Gaia
, ya yera conoixita como
Portucale
dende os tiempos d'os
godos
.
[3]
O nombre de Portugal, por tanto, se deriva d'o nombre romano d'ista ciudat
Portus Cale
;
Cale
yera o nombre d'un asentamiento primitivo localizato en a desembocadura d'o
Duero
, que desaugua en l'
oceano Atlantico
a lo norte d'o pais. Mientres a
Segunda Guerra Punica
(a fins d'o sieglo III aC), os romanos dentroron en a peninsula en una batalla contra os cartachineses, conquerindo a ciudat de Cale, puerto d'orichen griego aman de l'actual
Porto
, y la baptizoron como
Portus Cale
. Mientres a
Edat meya
, a redolada de Cale fue conoixita, por os
visigodos
, como
Portucale
, o cual evolucionaria ta
Portugale
mientres os sieglos VIII y VIII.
Bels historiadors se piensan que a parola
Cale
se deriva d'o
griego
Kalles
("polito"), mientres que d'atros en dicen que deriva d'os pueblos
galaicos
que habitaban en a zona.
Ta mas detalles,
veyer l'articlo
Historia de Portugal
veyer os articlos
[[{{{2}}}]]
y
[[{{{3}}}]]
veyer os articlos
[[{{{4}}}]]
,
[[{{{5}}}]]
y
[[{{{6}}}]]
veyer os articlos
[[{{{7}}}]]
,
[[{{{8}}}]]
,
[[{{{9}}}]]
y
[[{{{10}}}]]
.
Ta mas detalles,
veyer l'articlo
Revolucion d'os Clavels
veyer os articlos
[[{{{2}}}]]
y
[[{{{3}}}]]
veyer os articlos
[[{{{4}}}]]
,
[[{{{5}}}]]
y
[[{{{6}}}]]
veyer os articlos
[[{{{7}}}]]
,
[[{{{8}}}]]
,
[[{{{9}}}]]
y
[[{{{10}}}]]
.
O
25 d'abril
de
1974
s'escaicio la clamada
Revolucion d'os Clavels
, consistent en una
sublevacion militar
organizada por o
Movimento das Forcas Armadas
(
Movimiento d'as Fuerzas Armadas
) que deponio a la
dictadura
de
Marcello Caetano
en o clamau
Estado Novo
, o rechimen dictatorial establiu por
Antonio de Oliveira Salazar
en
1933
. A sublevacion, que estio pacifica y formada mas que mas por
capitans
de l'
exercito portugues
que heban combatiu en as guerras d'independencia colonials, entrego lo poder a una
Chunta de Salvacion Militar
formada por un grupo de
militars
como rechimen transitorio en un proceso que remato con l'aprovacion d'a
Constitucion portuguesa de 1976
, aprobada simbolicament o 25 d'abril d'ixe anyo.
Faro
, capital de l'Algarve
Situato en o cabo sudueste d'Europa, o Portugal continental tien muga nomas con unatro Estato europeu:
Espanya
. O territorio continental ye dividito por o rio prencipal, o
Tacho
. A rechion d'o norte ye mas montanyosa; bi ha altiplanos, intercalatos con arias que permiten o desembolique de l'
agricultura
. A lo sud, dica l'
Algarve
, o relieu se caracteriza por as planas y as sierras son esporadicas. Atros rios importants son o
Duero
, o
Minho
, o
Guadiana
, que, como lo Tacho, naixen en Espanya. O
Mondego
, naixe en a
Sierra da Estrela
, a sierra a on que se troban os puntos mas altos d'o Portugal continental.
[4]
As islas de
Azores
son localizatas en o
rift
meyo de l'
oceano Atlantico
. Bi ha una gran actividat volcanica en ista zona. O punto mas alto de Portugal, o
Monte Pico
, se troba localizato en a isla d'o Pico, con 2.351 metros d'altaria. As islas d'a
Rechion autonoma de Madeira
, d'atra man, son situatas en a
placa africana
. Por a suya situacion d'estabilidat, ye una zona con menos actividat sismica. O punto mas alto d'iste territorio ye o
Pico Ruivo
, con 1.862 metros d'altaria.
En o Portugal continental, as temperaturas meyanas anyals son de 13 °C a lo norte y de 18 °C a lo sud. As islas de
Madeira
y as
Azores
, debito a la suya localizacion en l'
Atlantico
, son mas humidas y a precipitacion bi ye mas comun, con un intervalo de temperaturas menor.
- Se veiga
Organizacion territorial de Portugal
Actualment, o pais ye dividito en 18
districtos
(amas d'as dos
rechions autonomas
de
Madeira
y
Azores
). Istos districtos se dividen en 308
municipios
(u
concelhos
en
portugues
) y 4.257
freguesias
.
| Rechions Autonomas
|
|
| Rechion autonoma
|
Superficie
|
Poblacion
|
| Azores
|
2.333 km²
|
246.102
|
| Madeira
|
801 km²
|
267.938
|
As ciudaz prencipals d'o pais son:
Lisbona
(a suya
capital
),
O Porto
,
Braga
,
Coimbra
,
Funchal
,
Ponta Delgada
,
Evora
,
Faro
,
Aveiro
,
Guarda
,
Leiria
,
Setubal
,
Almada
y
Viseu
.
Bi ha una interpresa publica portuguesa de transporte por ferrocarril, creyada en 1975, como heredera d'a Companhia dos Caminhos de Ferro Portugueses clamata
Comboios de Portugal
, tamien conoixita como CP o Caminos de Ferro Portugueses.
Eusebio da Silva Ferreira
.
L'esporte mes popular y practicato ye o
futbol
, os prencipals equipes son el [[Futebol Clube do Porto
|FC Porto]], el
Benfica
y el
Sporting de Lisboa
, estes tres clubs no nomas tienen seccion de futbol sino que rivalizan en atros esportes con seccions d'atletismo, hockey y baloncesto entre d'atras.
[7]
Bels d'os millors chugadors d'a historia d'o futbol portugues son
Eusebio da Silva Ferreira
,
Luis Figo
,
Vitor Baia
,
Rui Costa
,
Joao Vieira Pinto
y
Cristiano Ronaldo
, a mas a mas d'os entrenadors de futbol
Jose Mourinho
y
Andre Villas-Boas
.
Atro esporte popular y con una gran tradicion ye l'
atletismo
en o cual Portugal ha teniu destacadas figuras europeas y mundials entre os que se pueden destacar campions olimpicos: en maraton
Carlos Lopes
(
1984
y
Rosa Mota
(
1988
), en 10.000 m. lisos
Fernanda Ribeiro
(
1996
) y os nacionalizaus
Nelson Evora
(
2008
) y
Pedro Pichardo
(
2020
) toz dos en a preba de
triple brinco
. Atros atletas destacaus son os chirmans Castro (
Dionisio
y
Domingos
) y
Paulo Guerra
atletas de fondo y dominadors d'as cursas de
campo a traves
en Europa d'a suya epoca.