Vittorio Emanuele II c?a Y
|
---|
Vua Y
Vua Sardegna
|
|
Qu?c v??ng Sardegna
|
---|
T?i v?
| 23 thang 3
n?m
1849
?
17 thang 3
n?m
1861
11 n?m, 359 ngay
|
---|
Th? t??ng
| Agostino Chiodo
Claudio Gabriele de Launay
Massimo D'Azeglio
Camillo Cavour
Alfonso Ferrero La Marmora
|
---|
Ti?n nhi?m
| Carlo Alberto I
|
---|
Vua c?a Y
|
---|
T?i v?
| 17 thang 3
n?m
1861
?
9 thang 1
n?m
1878
16 n?m, 298 ngay
|
---|
K? nhi?m
| Umberto I
|
---|
Nhi?p chinh
| Camillo Cavour
Bettino Ricasoli
Urbano Rattazzi
Luigi Carlo Farini
Marco Minghetti
Alfonso Ferrero La Marmora
Luigi Federico Menabrea
Giovanni Lanza
Agostino Depretis
|
---|
Thong tin chung
|
---|
Sinh
| 16 thang 3
n?m
1820
Palazzo Carignano
,
Turin
,
V??ng qu?c Sardegna
|
---|
M?t
| 9 thang 1
n?m
1878
(57 tu?i)
Cung đi?n Quirinal
,
Rome
,
V??ng qu?c Y
|
---|
An tang
| Pantheon
,
Roma
,
V??ng qu?c Y
|
---|
Ph?i ng?u
| Adelheid Franziska c?a Ao
Rosa Vercellana
|
---|
H?u du?
| Maria Clotilde, Than v??ng phi Napoleon
Umberto I c?a Y
Amadeo I c?a Tay Ban Nha
Oddone, Cong t??c x? Montferrat
Maria Pia, V??ng h?u B? đao Nha
|
---|
Ten đ?y đ?
|
---|
Vittorio Emanuele Maria Alberto Eugenio Ferdinando Tommaso di Savoia
|
|
V??ng t?c
| Nha Savoia
|
---|
Than ph?
| Carlo Alberto I c?a Sardegna
|
---|
Than m?u
| Maria Theresia Franziska c?a Aoo
|
---|
Ton giao
| Cong giao La Ma
|
---|
Ch? ky
| |
---|
Victor Emanuel II
(
ti?ng Y
:
Vittorio Emanuele Maria Alberto Eugenio Ferdinando Tommaso
,
14 thang 3
n?m
1820
-
9 thang 1
n?m
1878
) la vua c?a
Piemonte
,
Savoia
, va
Sardegna
giai đo?n 1849-1861. Ngay 17 thang 4 n?m 1861, ong đ?m nhi?m ch?c danh
Vua c?a Y
đ? tr? thanh v? vua đ?u tien c?a m?t n??c Y th?ng nh?t, ong gi? ch?c v? Vua c?a Y cho t?i khi qua đ?i vao n?m 1878. Ng??i Y đa đ?t cho ong danh hi?u Ng??i Cha c?a T? qu?c (ti?ng Y:
Padre della Patria
).
Victor Emmanuel la ng??i con trai c? c?a Charles Albert, v? Hoang t? x? Carignao va n? Cong t??c ng??i Ao, Maria Theresa. Vao n?m 1831, cha ong k? v? m?t ng??i h? hang xa đ? tr? thanh vua c?a v??ng qu?c Sardinia-Piedmont. Ong tr?i qua vai n?m trong th?i nien thi?u t?i Florence va s?m b?c l? h?ng thu v?i chinh tr?, quan s? va th? thao. N?m 1842, ong k?t hon v?i ng??i em h?, nang Adelaide x? Ao. Sau đo, ong đ??c phong lam Cong t??c x? Savoy tr??c khi k? nhi?m cha minh tr? vi Sardinia ? Piedmont.
T? n?m 1848 đ?n n?m 1849, d??i s? ch? huy c?a cha minh, vua Charles Albert, ong đa tham gia cu?c
Chi?n tranh gianh đ?c l?p Y l?n th? nh?t
va chi?n đ?u ? khu v?c ti?n tuy?n trong nh?ng tr?n đanh t?i Pastrengo, Santa Lucia, Goito va Custoza.
Ong tr? thanh ng??i đ?ng đ?u v??ng qu?c Sardinia-Piedmont vao n?m 1849, sau khi cha ong quy?t đ?nh t? b? ngai vang do thua quan Ao trong tr?n đanh t?i Novara. Ngay sau đo, Victor Emmanuel đa đ?t đ??c th?a thu?n đinh chi?n t?i Vignale v?i Ch? huy quan đ?i đ? qu?c Ao, Radezky m?t cach kha suon s?. Tuy nhien, b?n th?a thu?n nay khong đ??c phe duy?t b?i H? vi?n Piedmont nen Victor Emmanuel đa tr? đ?a b?ng cach t??c quy?n Th? t??ng Claudio Gabriele de Launay va đ?a Massimo D'Azeglio len thay th?. Sau đ?t b?u c? m?i, hoa ??c v?i Ao cu?i cung c?ng đ??c th?a nh?n b?i H? vi?n m?i. N?m 1849, Victor Emmanuel đan ap d? d?i m?t cu?c n?i d?y ? Genoa, va cho r?ng đam quan n?i lo?n nay la "m?t ch?ng t?c hen h? va co b?nh n?ng."
N?m 1852, ong b? nhi?m
Camillo Benso
, Ba t??c x? Cavour la Th? t??ng c?a Piedmont-Sardinia. đay đ??c coi la m?t quy?t đ?nh sang su?t vi Cavour v?n la nha thao l??c quan s? tai ba đ?ng th?i ong co nh?ng đong gop to l?n trong s? th?ng nh?t c?a Italia. Victor Emmanuel II sau đo đa tr? thanh bi?u t??ng cho
Risorgimento
, phong trao th?ng nh?t n??c Y trong nh?ng n?m 1850 va đ?u th?p nien 60. Ong đ??c nhi?u ng??i dan c?a v??ng qu?c Sardinia-Piedmont ng??ng m? b?i s? ton tr?ng hi?n phap m?i va nh?ng c?i cach mang tinh t? do c?a ong.
Nghe theo l?i khuyen c?a vua Victor Emmanuel, Cavour lien minh cung Anh va Phap đ? ch?ng l?i Nga trong tr?n chi?n Krymn. Cavour ban đ?u v?n khong cho r?ng vi?c tham gia chi?n tranh la m?t y ki?n hay do e ng?i s?c m?nh c?a Nga luc b?y gi? va chi phi đ?u t? cho chi?n tranh. Tuy nhien, Victor Emmanuel đa nh?n th?y nh?ng l?i ich to l?n c?a vi?c lien minh v?i Anh, va quan tr?ng h?n la Phap mang l?i.
Sau khi thanh cong tim ki?m s? giup đ? t? Anh va t?o thi?n c?m v?i n??c Phap cung hoang đ? Napoleon III t?i đ?i h?i
Paris
trong giai đo?n cu?i c?a cu?c chi?n, Ba t??c Cavour đa s?p x?p m?t cu?c g?p kin v?i hoang đ? Phap. N?m 1858, h? g?p m?t t?i Plombieres-les-Bains (thu?c
Lorraine
), n?i h? đa đ?t đ??c th?a thu?n chung: n?u Phap giup Piedmont trong tr?n đanh v?i Ao, quan đ?i cai qu?n v??ng qu?c Lombardy-Venetia t?i phia
b?c Y
, Phap s? đ??c trao Nice va Savoy.
Nh?ng tr?n chi?n tr??c khi Italia đ??c th?ng nh?t
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Tr?n chi?n gi?a Phap ? Y va Ao n? ra vao n?m 1859 v?i can can ban đ?u nghieng v? phe lien minh. Tuy nhien, n?i th?t v?ng v? s? ng??i th??ng vong trong chi?n tranh xen l?n s? lo l?ng li?u r?ng quan Ph? co huy đ?ng đ?i quan hung m?nh c?a h? khong đa khi?n
Napoleon III
bi m?t th?a thu?n m?t hi?p ??c khac v?i Franz Joseph n??c Ao t?i Villafrance nen Piedmont ch? gianh đ??c m?i vung đ?t Lombardy. L? d? nhien, Phap c?ng khong nh?n đ??c hai m?nh đ?t Nice va Savoy nh? th?a thu?n nh?ng Ao đa gi? l?i Venetia, đay la m?t tr? ng?i khong nh? cho ng??i Piedmont m?t ph?n vi b?n th?a thu?n đ??c chu?n b? ma khong co s? hi?u bi?t sau r?ng. Sau hang lo?t nh?ng tranh cai lien quan đ?n k?t qu? c?a cu?c chi?n, Cavour xin thoi khong n?m quy?n va nha vua ph?i tim nh?ng c? v?n khac đ? thay th?. Phap ch? th?c s? co đ??c Nice va Savoy sau khi b?n hi?p ??c Turin đ??c ki vao thang 3 n?m 1860, sau khi Cavour m?t l?n n?a len n?m quy?n Th? t??ng va th?c hi?n giao keo v?i Phap nh?m đ?t đ??c cu?c tr?ng c?u dan y di?n ra t?i vung đ?t Cong t??c, mi?n Trung n??c Y.
C?ng trong n?m đo, Victor Emmanuel II phai l?c l??ng c?a minh đ?n vung Castelfidardo đ? chi?n đ?u v?i đ?i quan c?a Giao hoang va đ?a Giao hoang đ?n thanh ph? Vatican. Th?ng l?i c?a Emmanuel trong tr?n chi?n tren đa khi?n ong b? tr?c xu?t ra kh?i Giao h?i Cong giao. Ti?p đo,
Giuseppe Garibaldi
xam chi?m v??ng qu?c Sicily va Naples con Sardinia-Piedmont thi ngay cang tr? nen r?ng l?n. Vao ngay 17 thang Ba n?m 1861, v??ng qu?c Italy chinh th?c đ??c thanh l?p va Victor Emmanuel II len ngoi vua tr? vi đ?t n??c.
Victor Emmanuel con ?ng h? Giuseppe Garibaldi trong Cu?c tham hi?m Ngan ng??i (1860-1861), s? ki?n đa d?n t?i s? s?p đ? nhanh chong c?a
V??ng qu?c Hai Sicilian
? mi?n
Nam Y
. D?u v?y, nha vua đa ng?n c?n Garibaldi khi ong đa chu?n b? k? l??ng đ? ti?n đanh Rome, n?i v?n n?m trong
Lanh đ?a Giao Hoang
va d??i s? b?o h? c?a quan Phap. N?m 1860, thong qua cac cu?c tr?ng c?u dan y, Tuscany, Modena, Parma va Romagna đa quy?t đ?nh sat canh cung Sardinia-Piedmont. Victor Emmanuel sau đo đa t? ch?c l? di?u hanh t?i
Marche
va
Umbria
đ? k? ni?m chi?n th?ng l?ch s? tr??c quan đ?i c?a Giao hoang t?i Castelfidardo vao n?m 1860.
Nha vua sau đo g?p m?t va nh?n quy?n ki?m soat mi?n Nam Y t? tay Garibaldi t?i Teano. K? đo, hang lo?t cac cu?c tr?ng c?u dan y ti?p t?c di?n ra t?i nh?ng vung đ?t b? chi?m đong đa lam cho Qu?c h?i m?i ra thong bao tuyen b? Victor Emmanuel la v? vua đ?u tien c?a n??c Y th?ng nh?t vao ngay 17 thang Ba n?m 1861. Tuy nhien, ong đa khong thay đ?i nien hi?u b?n than sau khi ti?p nh?n t??c hi?u hoang gia m?i. Turin tr? thanh th? đo c?a v??ng qu?c m?i nay. Ch? co Rome,
Veneto
va
Trentino
v?n t?n t?i tinh tr?ng b? đo h?.
Nh?ng b??c cu?i trong qua trinh th?ng nh?t
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
N?m 1866, Victor Emmanuel lien minh cung quan Ph? trong cu?c
Chi?n tranh gianh đ?c l?p Y l?n th? ba
. M?c du khong gianh đ??c chi?n th?ng tren chi?n tr??ng, ong v?n nh?n đ??c Veneto sau khi quan Ao b? đanh b?i t?i đ?c. B? tr??ng Ngo?i giao Anh, Lord Clarendon đa ghe th?m Florence vao thang 1 n?m 1867 va bao cao l?i v?i Luan đon sau cu?c noi chuy?n v?i nhi?u chinh tr? gia Y: "T?n t?i m?t y ki?n chung cho r?ng Victor Emmanuel la m?t k? ngu ng?c; ong ta v?n khong thanh th?t khi luon noi d?i m?i ng??i; n?u vi?c nay c? ti?p di?n, ong ta s? nh?n đ??c k?t c?c cay đ?ng la m?t đi ngai vang va pha h?y c? Italy l?n v??ng tri?u. N?m 1870, sau hai l?n b?i tr?n lien ti?p d??i s? ch? huy c?a Garibaldi, Emmanuel đa l?i d?ng chi?n th?ng c?a Ph? tr??c Phap trong
chi?n tranh Phap ? Ph?
đ? gianh l?y Rome sau s? rut quan c?a Phap. Ong đ?t chan đ?n Rome vao ngay 20 thang 9 n?m 1870 va l?p ra th? đo m?i vao mung 2 thang 7 n?m 1871, sau đo t?m th?i chuy?n đ?n Florence n?m 1864. N?i ? m?i c?a Hoang gia Y đ?t t?i cung đi?n Quirinal.
Th?i gian c?m quy?n con l?i c?a Victor Emmanuel II tr?i qua v?i it bi?n đ?ng. Sau khi V??ng qu?c Italy đ??c thanh l?p, ong quy?t đ?nh v?n gi? nguyen nien hi?u la Victor Emmanuel II thay vi Victor Emmanual I c?a Italy. đay đ??c coi la m?t n??c đi sai l?m vi no khong ch? ro m?t kh?i đ?u tr?n v?n ma ng??i dan Y mong mu?n c?ng nh? cho th?y Sardinia-Piedmont co y đ? chi?m l?y ban đ?o Italy thay vi co mong mu?n h?p nh?t hoa toan b? đ?t đai. B? qua sai l?m nh? nay, th?i gian t?i v? con l?i c?a Victor Emmanuel II xoay quanh vi?c x? li nh?ng sai sot va cac v?n đ? v? kinh t? va v?n hoa. Vai tro c?a ong trong vi?c cai tr? ngay cang tr? nen b? thu h?p, vi ro rang la m?t v? vua khong th? nao c? ti?p t?c ep nh?ng ng??i d??i tr??ng minh đ?i đ?u v?i m?t Qu?c h?i hung m?nh. Vi v?y, m?c du trong tuyen ngon c?a Statuto Albertino quy đ?nh r?ng cac b? tr??ng ch? nghe theo s? s?p x?p c?a hoang gia, thi tren th?c t? h? đa nghieng v? phia c?a Qu?c h?i.
Victor Emmanuel qua đ?i t?i Rome vao n?m 1878, sau cu?c g?p m?t v?i ng??i đ?i di?n
Giao hoang Pius IX
, ng??i thu h?i l?i
v? tuy?t thong
va th?c hi?n nghi l? cu?i cung cho ong. Sau khi m?t, ong đ??c mai tang t?i Pantheon. Ng??i k? v? ong chinh la con trai ong,
Umberto I
.