Tergov jurnalistikasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Surishtiruv jurnalistikasi  ? jurnalistlar jiddiy jinoyatlar, siyosiy korruptsiya yoki korporativ huquqbuzarliklar kabi birgina qiziq mavzuni chuqur o?rganadigan jurnalistikaning bir turi. Tergovchi jurnalist tadqiqot va reportaj tayyorlash uchun oylar yoki yillar sarflashi mumkin. Amaliyotchilar ba?zan ?qo?riqchi reportaji“ yoki ?hisobdorlik reportaji“ atamalaridan foydalanadilar.

Jurnalistika tadqiqotining aksariyati an?anaviy ravishda gazetalar, online xizmatlar va mustaqil jurnalistlar tomonidan olib borilgan.Barcha nashrlarning asosiy daromadi Reklama orqali bo?lganligi uchun ko?plab an?anaviy yangiliklar xizmatlari ko?p vaqt va mehnat shu bilan birgalikda qimmat xarajat talab qiladigan tergov jurnalistikasini moliyalashtirishga qiynalmoqda. Balki shuning uchun jurnalist tekshiruvlari, hatto xalqaro miqyosda ham ( Panama hujjatlari va Paradise Papers misolida bo?lgani kabi) birgalikda ishlaydigan axborot tashkilotlari yoki ProPublica kabi ilgari yangiliklar noshirlari sifatida ishlamagan va ularning yordamiga tayanadigan tashkilotlar tomonidan tobora ko?proq olib borilmoqda.

1980-yillardan beri AQShda media-konglomeratlarning o?sishi jurnalistik tadqiqotlar uchun byudjetlarning qisqarib borishi bilan bir paytda keldi. 2002-yilda o?tkazilgan tadqiqot natijalariga ko?ra ?Jurnalistika surishtiruvi mamlakat tijorat efiridan butunlay yo?qoldi“ degan xulosaga keldi [1] . Buning empirik dalillari ommaviy axborot vositalari konglomeratlarining daromad manbalari o?rtasidagi manfaatlar to?qnashuvi va xolis, befarq OAV mifologiyasi bilan mos keladi: reklama beruvchilar juda ko?p noqulay muammolarni xabar qilgan ommaviy axborot vositalariga qilayotgan xarajatlarini keskin kamaytirdi.  Yirik media konglomeratlari tadqiqot jurnalistikasiga xos bo?lgan reklama beruvchilarni xafa qilishmaslik uchun xavfisiz o?z auditoriyasini saqlab qolish yo?llarini topdilar. 

Ta?riflari [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Missouri universiteti jurnalistikasi professori Steve Weinberg jurnalistika surishtiruviga shunday ta?rif berdi: ?O?z tashabbusi va ish mahsuloti orqali o?quvchilar, tomoshabinlar yoki tinglovchilar uchun muhim bo?lgan xabar berish [2] “. Ko?p hollarda hisobot sub’ektlari tekshirilayotgan masalalarning oshkor etilmasligini xohlaydi. Hozirda universitetda tergov jurnalistikasini o?qitish bo?yicha kafedralar mavjud. Jurnalistika surishtiruvi bo?yicha o?tkazilgan tadqiqot natijalarini taqdim etish uchun konferensiyalar o?tkaziladi. 

Britaniyalik ommaviy axborot vositalari nazariyotchisi Hugo de Burgh (2000) shunday deydi: "Tadqiqotchi jurnalist ? bu haqiqatni kashf qilish va mavjud bo?lgan har qanday ommaviy axborot vositalarida uning kamchiliklarini aniqlashni maqsad qilgan erkak yoki ayoldir. Buni amalga oshirish harakati odatda tergov jurnalistikasi deb ataladi va politsiya, advokatlar, auditorlar va nazorat qiluvchi organlar tomonidan amalga oshiriladigan shunga o?xshash ishlardan farq qiladi, chunki u maqsadli, qonuniy asoslanmagan [3] oshkoralik bilan chambarchas bog?liqdir [4] .

Tarixi [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Amerika jurnalistika darsliklarida 1902-yilda McClure jurnali tomonidan ilgari surilgan ?zamonaviy jurnalistika tadqiqoti xarakterining ajralmas qismiga aylanib qolgan“ muckraking standartlarida ta?kidlangan [5] . Qolaversa, ilk muckrakchilarning muvaffaqiyatlari jurnalistlarni ilhomlantirishda davam etgani bo?ldi [6] [7] .

Asboblari [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Tergovchi muxbir bitta maqolada, shu jumladan, bir yoki bir nechta vositalardan foydalanishi mumkin:

  • Hujjatlarni tahlil qilish, masalan, da?volar va boshqa huquqiy hujjatlar, soliq yozuvlari, hukumat hisobotlari, normativ hisobotlar va korporativ moliyaviy hujjatlar.
  • Davlat yozuvlarining ma?lumotlar bazalari.
  • Texnik masalalarni tekshirish, shu jumladan hukumat va biznes amaliyotlarini va ularning ta?sirini tekshirish.
  • Ijtimoiy va huquqiy masalalarni o?rganish.
  • LexisNexis kabi obuna tadqiqot manbalaridan foydalanish.
  • Yozib olingan manbalar bilan ko?plab intervyular, shuningdek, ba?zi hollarda anonim manbalar bilan suhbatlar (masalan, ma?lumot tarqatuvchilar ) qilish joziz bo?lsa tashkillashtirish.
  • Hujjat va ma?lumotlarni davlat idoralaridan olish uchun federal (IIB) yoki shtat axborot erkinligi qonunlari .
  • OSINT (Ochiq manbali razvedka) ma?lumotlar bazalari va har kim foydalanishi mumkin bo?lgan bepul va ochiq resurslarni o?z ichiga olgan vositalar.

Misollar [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

  • New-York tribunasining Julius Chambers o?zini 1872-yilda Bloomingdale boshpanasiga topshirdi va uning hisobi ruhiy kasal bo?lmagan o?n ikki bemorning ozod qilinishiga, xodimlar va ma?muriyatning qayta tashkil etilishiga va oxir-oqibat aqliy nosog?lomlik kategoriyalarining o?zgarishiga olib keldi. qonunlar [8] , bu keyinchalik "Majnun dunyo va uning aholisi" (1876) kitobining nashr etilishiga olib keldi.
  • Ida B. Wells-Barnettning 1892-yilgi Janubiy dahshatlari Qo?shma Shtatlardagi linchni hujjatlashtirib, qora tanli gazetalar sahifalarida afro-amerikaliklarga qarshi zulm va qo?rqitish kampaniyasi sifatida fosh qildi. Oq olomon ham bunda qattiq tasirlanib undan qasos olish maqsadida uning xabarlari uchun gazeta matbuoti va ofisini yo?q qildi.
  • Nelli Bly, 19-asr oxirida Elizabeth Cochrane Seaman tomonidan qo?llangan taxallusi, 1887-yilda New-York shahridagi Ayollar jinnilar boshpanasining ichki ishlari bo?yicha olib borilgan tergov va keyinchalik fosh qilishning bir qismi sifatida jinniliklarda o?zini namoyon qildi. New-York olamida bir qator maqolalar sifatida e?lon qilingan va keyinchalik uning " Jinxonadagi o?n kun ? kitobida batafsil bayon etilgan Blyning xabarchilari boshpana bo?yicha katta hakamlar hay’atining tergoviga olib keldi va departament tomonidan moliyalashtirishni ko?paytirdi. Jamoat xayriya tashkilotlari va axloq tuzatish ishlari ham bunga jalb qilndi.
  • 1972?1974-yillar oralig?ida Bob Vudvord va Karl Bernshteyn prezident Richard Niksonning 1968?1972-yillardagi prezidentlik kampaniyasi bilan bog?liq turli ayblovchi ma?lumotlarni oshkor qildi. Bu Fosh etilgan ma?lumotlar o?z kuchini ko?rsatdi Niksonning 1974-yilda iste?foga chiqishiga sabab bo?ldi va keyinchalik Watergate janjali sifatida tan olindi.
  • Bill Dedmanning 1988-yildagi “Pul rangi" tadqiqoti [9] Atlanta Journal-Constitutsiyasi uchun o?rta daromadli mahallalarda ipoteka kreditorlari tomonidan irqiy kamsitish bo?yicha tadqiqot hisoboti uchun 1989-yilda Pulitser mukofotiga sazovor bo?lgan.

Mukofotlar [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

  • Jorj Polk mukofotlari
  • Tergov hisoboti uchun Goldsmit mukofoti
  • Tadqiqotchi muxbirlar va muharrirlar mukofoti
  • Tergov hisoboti uchun Pulitser mukofoti
  • Tergov hisobotlari uchun Bingham mukofotiga sazovor bo?ldi

Havolalar [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

  • Jurnalistika lug?ati
  • Amerika jurnalistika mukofotlari ro?yxati #Tekshirish jurnalistikasi
  • Profilaktik jurnalistika
  • Rodolfo Uolsh
  • Yashirin narsa yanada ulkan

Manbalar [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

  1. ↑ McChesney, Robert W. . The Problem of the Media: U.S. Communication Politics in the 21st century . Monthly Review Press, 2004 — 81 bet. ISBN  978-1-58367-105-4 .   , citing Just, Marion; Levine, Rosalind; Regan, Kathleen (Nov?Dec 2002), ?Investigative Journalism Despite the Odds“ , Columbia Journalism Review : 103ff
  2. ↑ Weinberg, Steve . The Reporter's Handbook: An Investigator's Guide To Documents and Techniques . St. Martin's Press, 1996. ISBN  978-0-312-13596-6 .  
  3. ↑ Investigative Journalism: Context and Practice de Burgh: . London and New York: Routledge, 2000. ISBN  978-0-415-19054-1 .  
  4. ↑ Investigative Journalism: Context and Practice de Burgh: . London and New York: Routledge, 2000. ISBN  978-0-415-19054-1 .  
  5. ↑ Sloan, W. David . American Journalism: History, Principles, Practices . McFarland, 2002 — 211?213 bet. ISBN  978-0-7864-1371-3 .  
  6. ↑ Tichi, Cecelia . Exposes and Excess: Muckraking in America, 1900 / 2000 . University of Pennsylvania Press, 2013. ISBN  978-0-8122-0375-2 .  
  7. ↑ Hess, Stephen . Whatever Happened to the Washington Reporters, 1978?2012 . Brookings Institution Press, 2013. ISBN  978-0-8157-2540-4 .  
  8. ↑ A New Hospital for the Insane. Brooklyn Daily Eagle  (1876-yil dekabr).
  9. ↑ Dedman. ?The Color of Money“ . Power Reporting (1989).

Adabiyotlar [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Veb [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

  • ?Tergov hisobotining hozirgi holati“ , Seymour Hershning Boston universitetidagi nutqi, 2009-yil 19-may
  • Californiya Berkli universitetida 2010-yilgi Logan simpoziumining videosi, unda Sahara muxbirlari, Shimoli -g?arbiy qismida joylashgan Medill Innocence loyihasi, The Washington Post , Las Vegas Review-Journal va The El jurnalistlari ishtirok etgan ?Tekshiruv hisobotining oqibatlari“ ( Wayback Machine saytida 2014-12-01 sanasida arxivlangan ) paneli Paso Times tadqiqotchi jurnalistlar duch keladigan xavflar haqida gapiradi; ularning tajribasi Afrikadagi korruptsiya haqida xabar berish uchun hayotga tahdid va oyoq-qo?llardan tortib, jurnalistika professori va uning shogirdlariga nisbatan adolatsizlikni aniqlashga uringanliklari uchun chaqiruv qog?ozlarigacha; Pulitser mukofoti sovrindori milliy xavfsizlik bo?yicha hisobotni tasvirlaydi, chunki uning manbalari ichki tekshiruvlarga duch keladi; Las-Vegasdagi faxriy muxbir kazino mogullari va uyushgan jinoyatchilikni qabul qilish haqida gapiradi; Meksika chegarasini yoritayotgan muxbir bizning chegaramizdagi e?lon qilinmagan urushning zo?ravon haqiqatidan qanday omon qolganini tushuntirib beradi, 2010-yil aprel

Kitoblar [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

  • Yozuvchi partizanlar: 20 ta eng yaxshi tadqiqotchi muxbirlarning yaqin suratlari, JC Berens (qog?ozli) 1977-yil.
  • Do?zaxni ko?tarish: tergovchi jurnalistlar bilan to?g?ridan-to?g?ri suhbat , Ron Chepesyuk, Xaney Xauell va Edvard Li (qog?oz muqovali) 1997-yil
  • Tergov reportaji: Texnikani o?rganish (Jurnalistika bo?yicha qo?llanma), Devid Spark, (qog?ozli) 1999-yil.
  • Menga yolg?on gapirmang: dunyoni o?zgartirgan tergov jurnalistikasi , Jon Pilger, ed. (qog?oz muqovali) 2005-yil.
  • 9781770098930

Havolalar [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Vikiomborda Tergov jurnalistikasi
haqida turkum mavjud 
"
https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Tergov_jurnalistikasi&oldid=3853631
" dan olindi