Nikoh uzuklari
.
Nikoh
(
arab.
????
;
talaffuzi:
nikah
; tarjimasi: ?jinsiy a'loqa“
[1]
[2]
[3]
) ? ikki jins vakillarining o?zaro roziligi asosida tuzilgan
ittifoq
. Nikoh
oilaning
vujudga kelishida birdan-bir asos bo?lgani bois u faqat
axloq normalari
bilan emas, balki maxsus
qonun hujjatlari
bilan tartibga solinadi.
Nikoh , oila qurish Alloh taoloning insoniyat orasida joriy qilingan muqaddas qonunlaridan biri bo?lib, nasl-nasabning davomiyligi, insonlar orasida qarindosh-urug?chilik , mehr-oqibatni mukammal bo?lishi kabi insoniyat uchun manfaatli maqsadlaga xizmat qiladi.
Ijtimoiy munosabat sifatida nikoh turli jamiyat va tuzumlarda turlicha ko?rinishda bo?lgan. Nikohni qayd qilish tartibi, nikoh yoshiga qo?yiladigan talablar turli mamlakatlarda bir-biridan farq qiladi.
Bir qator mamlakatlarda nikoh fuqaroviy-huquqiy bitim hisoblanib, uni rasmiylashtirish tartibi oila qonunchiligi bilan emas, fuqaro qonunchiligi bilan belgilanadi.
Fransiyada
nikoh yoshi
ayollar
uchun 15,
erkaklar
uchun 18,
Italiyada
tegishlicha 14 va 16,
Germaniyada
esa 16 va 21,
AQShda
(turli shtatlarida turlicha) 14?18 va 15?21 yosh qilib belgilangan. Nikohdan o?tishda bo?lajak er-xotinning mol-mulki to?g?risidagi masala katta ahamiyatga ega. Buning uchun
nikoh shartnomalari
tuziladi.
O?zbekiston Respublikasi Konstitusiyasining
63-moddasida ta?kidlanishicha, nikoh tomonlarning ixtiyoriy roziligi va teng huquqligiga asoslanadi. Nikoh masalalari
O?zbekiston Respublikasining Oila kodeksida
(1998-yil qabul qilinib, o?sha yili 1-sentabrdan amalga kiritilgan) o?z ifodasini topgan. Amaldagi oila qonunchiligi Nikohning tuzilishi tartibiga, uni davlatning tegishli organlari tomonidan rasmiylashtirilishiga alohida e?tibor beradi. O?zbekiston Respublikasi OKning 13-moddasiga binoan, nikoh
fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish organlarida
tuziladi. Shunday nikohgina huquq va majburiyatni vujudga keltiradi. Diniy rasm-rusumlarga binoan tuzilgan nikoh yuridik kuchga ega emas. Shuningdek, soxta nikoh, ya?ni er-xotin yoki ulardan birining oila qurish maqsadini ko?zlamay tuzgan nikohi ham haqiqiy emas deb topiladi. Nikoh tuzishning ixtiyoriyligi va nikoh yoshi nikohdan o?tishning asosiy shartlari hisoblanadi. Nikoh tuzishga majbur qilish taqiqlanadi. Nikoh yoshi
O?zbekistonda
erkaklar uchun 18, ayollar uchun 18 yosh etib belgilangan. Uzrli sabablar bo?lganida, alohida hollarda nikohlanuvchilarning iltimosiga ko?ra, nikoh davlat ro?yxatidan o?tkaziladigan joydagi tuman, shahar hokimi nikoh yoshini ko?pi bilan 1 yilga kamaytirishi mumkin. Loaqal bittasi ro?yxatga olingan boshqa nikohda turgan shaxslar o?rtasida, nasl-nasab shajarasi bo?yicha to?g?ri tutashgan qarindoshlar o?rtasida,
farzandlikka oluvchilar
bilan farzandlikka olinganlar o?rtasida, loaqal bittasining ruhiyati buzilishi (
ruhiy kasalligi
yoki
aqli zaifligi
) sababli sud tomonidan muomalaga layoqatsiz deb topilgan shaxslar o?rtasida nikoh tuzishga yo?l qo?yilmaydi. Nikohlanuvchi shaxslarni tibbiy ko?rikdan o?tkazish shart qilib qo?yilgan. Unga ko?ra, nikohlanuvchi shaxslar davlat sog?liqni saqlash tizimi muassasalarida bepul tibbiy ko?rikdan o?tadilar. Belgilangan shartlarning buzilishi sud tomonidan nikohni haqiqiy emas deb topish uchun asos bo?lishi mumkin.
Nikoh er-xotindan birining
o?limi
yoki o?lgan deb e?lon qilinishi oqibatida tugatiladi. Er-xotin hayotligida nikoh
nikohdan ajralish
yo?li bilan bekor qilinishi mumkin.
[4]