Finski rat
Segment Napoleonskih ratova
Ilustracija Bitke kod Umeje jedne od posljednjih bitaka toga rata
Datum februar 1808 . - septembar 1809 . Lokacija ?vedska Finska Ishod Ruska pobjeda
Sukobljene strane
Rusko Carstvo	Kraljevina ?vedska
Komandanti i vođe
Friedrich von Buxhowden Bogdan Fjodorovi? Knorring Pjotr Bagrationi Michael Andreas Barclay de Tolly Nikolaj Ivanovi? Demidov	Mauritz Klingspor Carl Johan Adlercreutz} Georg Carl von Dobeln
Snage
oko 95.000 vojnika	oko 36.000 vojnika

Finski rat ( ?vedski : Finska kriget , ruski : Русско-шведская война ) odigrao se od februara 1808 . do septembra 1809 . na kraju tog rata Kraljevina ?vedska je bila prisiljena potpisati Fredrikshamnski mir kojim je izgubila isto?ne dijelove svoje kraljevine (dana?nju Finsku ) i prepustiti je Carskoj Rusiji . ^{[1] [2]}

Tok rata [ uredi | uredi kod ]

Kad je Carska Rusija postala saveznik Francuske sklopiv?i sa njom Tilsitski mir 1807 ., ruski car Aleksandar I , poku?ao je nagovoriti ?vedskog kralja Gustava IV da se pridru?i kontinentalnoj blokadi protiv Velike Britanije ^[1] , ali je on to odbio. Napoleon se nadao da ?e sama ruska prijetnja biti dovoljna da slomi Gustava IV, dok je Rusima to dobrodo?lo da se rije?e potencijalnih neprijatelja razmje?tenih preblizu preblizu Sankt Peterburga .

Situacija po ?vedsku je postala daleko ozbiljnija 1807 ., kad su tad ujedinjene Danska i Norve?ka objavile rat ?vedskoj i tako je potpuno izolirale. ^[2] Ruska vojska pod zapovjedni?tvom generala Friedricha von Buxhowdena prodrla je u Finsku 21. februara 1808 ., iako su Rusi formalno objavili rat ?vedskoj tek u aprilu . ?veđane je taj napad iznenadio, jer su u Finskoj imali samo par hiljada vojnika, oni su glavninu svojih snaga rasporedili na zapadu o?ekuju?i dansko - norve?ki napad.

Glavnina ?vedskih trupa pod zapovjedni?tvom generala Mauritza Klingspora poslana je u Osterbotten (centralna Finska), ostavljaju?i samo nekoliko garnizona po glavnim ?vedskim fortifikacijama . Ruske trupe su u vrlo kratkom roku preuzele kontrolu nad ju?nom Finskom, nailaze?i na slaba?an otpor, na drugoj strani je jedan e?alon poslan da zauzme arhipelag Aland i otok Gotland . Zbog tog je do?lo do smjene na vrhu ?vedske vojske pa je za novog komandanta postavljen general Carl Johan Adlercreutz, on je do aprila pripremio protunapad, ra?unaju?i na podr?ku (ustanak) lokalnog stanovni?tva. Na taj na?in je zaustavljen daljnji ruski prodor prema centralnoj Finskoj, a ?veđani su izvojevali dvije va?ne pobjede; Bitka kod Siikajokija ( 18. april ) i Bitka kod Revolaxa ( 27. april ).

U maju je ?vedska flota , uz punu podr?ku lokalnog stanovni?tva, nanjela novi poraz Rusima, prisiliv?i pritom na predaju kontingent poslan na Gotland . britanski kontigent poslan kao pomo?, pod zapovjedni?tvom generala Johna Moorea, uplovio je u goteborg?ku luku 26. maja , ali je zbog razvoja situacije na Iberijskom poluotoku (i navodnih neslaganja sa kraljem Gustavom IV ), njegov najve?i dio otplovio u ?panjolsku . ^[2]

Nakon prethodnih poraza u aprilu , ruski kontingent generala Buxhowdena dobio je zna?ajna poja?anja, pa je nakon osiguranja mira u svojoj pozadini, krenuo sredinom augusta 1808 . u novu ofenzivu. Rusi su izvojevali va?ne pobjede u bitkama kod Kuortane ( 1. septembar ), Salmia ( 2. septembar ) i Oravainena ( 14. septembar ), pa su unato? poraza kog su pretrpili u Bitci kod Jutasa 13. septembra od generala Georga Carla von Dobelna, natjerali ?veđane da se povuku iz Finske. Buxhoeveden je 29. septembra na po?etku zime potpisao primirje sa ?veđanima, zbog tog ga je car Aleksandar I ?estoko kritizirao, pa nakraju i smjenio. Na njegovo mjesto postavljen je general Gotthard Johann von Knorring, on je i pored pritiska koji su na njega vr?ili car i krugovi iz Sankt Peterburga da odmah nastavi ofenzivu na ?vedsku, preko zaleđenog Botnijskog zaljeva , ipak odgodio sve operacije do marta 1809 . godine.

Ruski vojnici zapo?eli su mar? preko zaleđenog mora 13. marta , istog dana u Stockholmu , sa trona je zba?en Gustav IV u pu?u koji su organizirali oficiri nezadovoljni gubitkom Finske. ^[2] Na njegovo mjesto instaliran je njegov stric Karl XIII , ?etiri dana nakon tog ruski kontingent pod zapovjedni?tvom generala Pjotra Bagrationija pre?av?i preko zaleđenog mora u naletu je zauzeo arhipelag Aland . Drugi krak ruske vojske stigao je na taj na?in 19. marta do ?vedskog kopna, zaustaviv?i se na 70 km od Stockholma ; Tre?i ruski kontingent, pod vodstvom generala Michaela Barclay de Tollya, premar?irao je zaleđeni Botnijski zaljev na sjeveru i zauzeo Umeju 24. marta , a slijede?i dan predao se garnizon koji je branio Tornio .

Rat se ipak razvukao do augusta 1809 ., uglavnom zbog toga ?to je novi kralj Karl XIII nastajao ostvariti ?to bolje uvjete za potpisivanje mirovnog sporazuma , koji je nakon dugotrajnih pregovora podpisan 17. septembra 1809 . u finskom Fredrikshamnu . ?vedska je tim sporazumom bila prisiljena predati Finsku Carskoj Rusiji koja je na tom teritoriju formirala svoje vazalno Veliko Vojvodstvo Finske .

Uz rusko posredovanje su ?vedska i Prvo Francusko Carstvo sklopile 6. januara 1810 mirovni sporazum , na osnovu kog se i ?vedska pridru?irala kontinentalnoj blokadi i zatvorila svoje luke za britanske brodove, i slu?beno objavila rat Velikoj Britaniji .

Izvori [ uredi | uredi kod ]

Vanjske veze [ uredi | uredi kod ]

Finski rat na Wikimedijinoj ostavi

• The Final War na portalu Goran Frilund ( en )