Charles V
Charles V
Datum rođenja	21. januar 1338.
Mesto rođenja	dvorac Vensan ( Francuska )
Datum smrti	16. septembar 1380.
Mesto smrti	dvorac Bote na Marni (kod Vensana ) ( Francuska )
Poreklo
Porodica

Charles V Mudri ili Karlo V ( fr. Charles V de France, Charles le Sage , 1338 ? 1380 ) bio je kralj Francuske iz dinastije Valoa od 1364 . do 1380 . Period njegove vlasti karakteri?e povratak teritorija izgubljenih u prvoj fazi Stogodi?njeg rata . Postaje relativno rano regent, dok mu je otac Jean II bio u engleskom zarobljeni?tvu. Njegove pobede su naslednici olako anulirali.

Bitka kod Poatjea [ uredi | uredi kod ]

U Bitci kod Poitiersa 1356 . francuska vojska je te?ko pora?ena, a francuski kralj Jean II je zarobljen. Charles V Mudri je u toj bitci komandovao jednim bataljonom i rano se povukao iz bitke. Javnost Francuske je optu?ivala plemi?e da su izdali kralja.

Skup?tina stale?a ne odobrava novac Charlesu V [ uredi | uredi kod ]

U oktobru 1356 . Charles V Mudri saziva skup?tinu stale?a, da tra?i novce za obranu zemlje i mogu?i otkup kralja iz zarobljeni?tva. Skup?tina je bila ogor?ena na?inom na koji se vodi zemlja, pa organizuju jedno telo, na ?elu koga je bio Etienne Marcel . Marcel zahteva ostavku 7 ministara, njihovu zamenu sa savetom od 28 ?lanova, koji bi uklju?ivali plemi?e, sve?tenstvo i bur?oaziju. Osim toga zahteva oslobađanje Karla II od Navare , koji je bio jedan od pretendenata za tron, a koga je kralj Jean II zato?io. Charles V Mudri odbija te zahteve i raspu?ta skup?tinu.

Devalvacija valute [ uredi | uredi kod ]

Charles poku?ava do?i do novca devalvacijom valute. Međutim Etienne Marcel se suprotstavlja, pa je Charles prisiljen da prekine sa svojom akcijom. Ponovo saziva skup?tinu stale?a u februaru 1357. Da bi dobio pravo da podi?e poreze Charles V Mudri potpisuje zahteve skup?tine i pristaje da se formira kraljevski savet. Kad je vest o tome stigla do zarobljenog kralja, Jeana II progla?ava ni?tavnim sve zahteve skup?tine.

Charles V Mudri kre?e od provincije do provincije, dobijaju?i podr?ku i na kraju ponovo ulazi u Pariz . Etienne Marcel okuplja oko sebe grupu trgovaca. Skupljaju 3.000 ljudi, koji mar?iraju do kraljevske palate i ubijaju dva Karlova generala. Ta akcija je udaljila Marcela od plemi?a. Kad se Marcel udru?io sa ?akerijom , tada je po?eo gubiti i podr?ku u gradovima, tako da je ubijen 31. jula 1358 . Charles V zauzima ponovo Pariz i obe?ava svima amnestiju, osim kolovođama.

Sporazum u Bretanji [ uredi | uredi kod ]

Kralj Jean II je u zarobljeni?tvu potpisao sporazum 1359 , po kome predaje ve?inu zapadne Francuske Englezima i pristaje na otplatu 4 miliona otkupnine. Charles V Mudri i Skup?tina stale?a to odbijaju, pa Edward III ponovo napada Francusku. U pohodu dolazi ?ak do Pariza, ali Karlova strategija je bila da izbegava direktan ve?i sukob sa Englezima i da veruju u oja?ana gradska utvrđenja. Edward III je harao po okolici, ali nije mogao dovesti Francuze do odlu?ne bitke. Zbog toga pristaje na novi sporazum.

Sporazum u Bretanji sklopljen je 8. maja 1360 , a Francuska predaje Englezima tre?inu zapadne Francuske, ve?inom u Akvitaniji i Gaskonji . Otkup za kralja je spu?ten na 3 miliona. Kralja su oslobodili u oktobru. Jean II je ponovo bio neefikasan vladar, a u zato?eni?tvo se vratio zbog vite?ke ?asti naru?ene zbog bega talaca iz engleskog zarobljeni?tva. Jean II umire u zarobljeni?tvu 1364 . godine.

Kralj Francuske [ uredi | uredi kod ]

Charles V Mudri postaje kralj 1364 . Povratio je teritorije u Bretanji . Bretanjski komandant Bertrand du Guesclin prelazi u francusku vojsku i postaje jedan od najboljih francuskih generala.

Problem pla?eni?kih bandi [ uredi | uredi kod ]

Pla?eni?ke grupe su se otrgle kontroli u prethodnim periodima, uglavnom u razdobljima lo?ih finansija. Pla?eni?ke grupe su postale razbojni?ke bande, koje su plja?kale, silovale, ubijale i palile najvi?e po severu Francuske. Pla?eni?ke grupe su postale opasnost pogotovo u doba mira. Oni su bili i jedan od razloga izbijanja ?akerije .

Da bi ih se re?io Karlo V Mudri ih je najprije unajmio za poku?aj krsta?kog pohoda u Mađarskoj. Onda ih ?alje u Kastilju , da se bore pod vodstvom Bertrand du Guesclin. U Kastilji su Englezi i Francuzi podr?avali dve suprotne strane u gra?anskom ratu. U po?etku 1365 . Bertrand du Guesclin postavlja francuskog pretendenta na presto. Potom u Kastilju dolazi Edward Crni Princ , pa Englezi pobeđuju u jednoj bitci 1367 . i zarobljavaju Bertranda du Guesclina.

Charles V Mudri je uprkos porazu mogao biti zadovoljan, jer su mnogi pla?enici stradali u Kastilji, a Francuska se oslobodila razbojni?kih bandi.

Rat se nastavlja [ uredi | uredi kod ]

Edward Crni Princ je po?eo vladati sve vi?e autokratski u Gaskonji. Njegov ?ti?enik u Kastilji je stvorio ogromne dugove, tako da Edward Crni Princ pove?ava poreze u Gaskonji. Plemi?i iz Gaskonje tra?e za?titu od Charlesa V Mudrog . Charles V nema pravo po sporazumu iz Bretanje da se me?a u Gaskonju, ali on kao tobo?nji suveren nad Gaskonjom poziva Edwarda Crnog Princa u Pariz da objasni svoje postupke. Kad to Crni Princ nije prihvatio, Charles V Mudri progla?ava rat u maju 1369 .

Charles V Mudri vra?a ve?inu francuskih teritorija [ uredi | uredi kod ]

Charles V se ponovo odlu?uje za fabijansku strategiju izbegavanja velikog odlu?nog sukoba. Umesto toga rat pretvara u niz sukoba gotovo gerilskog oblika, kojima iscrpljuje Engleze. Englezi nisu imali toliko vojnika da bi dr?ali veliko podru?je, a Karlo odlu?uje gde ?e napasti ili gde ?e zauzeti grad. Tako malo po malo osvaja grad za gradom.

Osim toga Francuzima poma?e i kastiljska mornarica. Kastilja je ponovo 1369 . pre?la u ruke francuskih saveznika zaslugom Bertranda du Guesclina. Te?ak udarac za Engleze je bolest Crnog Princa.

Bertrand du Guesclin pobeđuje Engleze u severnoj Francuskoj koriste?i kombinaciju gerilskih metoda i podmi?ivanja. Do 1374 . Charles V Mudri je povratio gotovo sve francuske teritorije sem Kalea i Akvitanije. Time je fakti?ki poni?tio sporazum iz Bretanje. Pregovori iz 1374 . propadaju zbog Karlova zahteva da Engleska prizna njegov suverenitet na celom teritoriju.

Velika zapadna ?izma [ uredi | uredi kod ]

Papa Gregor XI se bojao gubitka Papske dr?ave, pa odlu?uje 1376 . da vrati sedi?te papske vlasti u Rim. Avinjon je 70 godina bio sedi?te papa. Charles V Mudri poku?ava da uveri papu da ostane u Francuskoj, ali ne uspeva.

Međutim papa umire brzo nakon te odluke u martu 1378 , pa kardinali u Rimu biraju novog papu. Rimska svetina se bojala da ?e biti izabran Francuz za papu, jer su ve?ina kardinala bili Francuzi zaslugom papa Francuza. Rimska svetina opkoljava Vatikan i vr?i pritisak zahtevaju?i izbor Italijana. Novi papa je bio Italijan papa Urban VI .

Novi papa zamera se kardinalima smanjuju?i im mogu?nost prihoda. Francuski kardinali napu?taju Rim i progla?avaju ni?tavnim izbor Urbana VI zbog pritiska rulje. Oni biraju svoga papu Klementa VII . Francuski kardinali tra?e podr?ku Charles V, ?to ovaj i prihvata i zabranjuje bilo kakvu poslu?nost italijanskom papi. Pre te Charlesove odluke teolo?ki fakultet pariskog univerziteta savetovao je Charlesa da ne donosi nagle odluke.

Taj period dvojstva papa zove se Zapadna ?izma i trajao je oko 40 godina ( 1378 ? 1417 )

Prethodnik: Jean II

Francuski kralj ( 1364 ? 1380 )

Nasl j ednik: Charles VI od Francuske

Linkovi [ uredi | uredi kod ]

• Popis francuskih vladara