Rutherford Hayes

Prezydent Rutherford Hayes w latach 70. XIX wieku
Pełne imi? i nazwisko	Rutherford Birchard Hayes
Data i miejsce urodzenia	4 pa?dziernika 1822 Delaware
Data i miejsce ?mierci	17 stycznia 1893 Fremont
19. prezydent Stanow Zjednoczonych
Okres	od 4 marca 1877 do 4 marca 1881
Przynale?no?? polityczna	Partia Republika?ska
Pierwsza dama	Lucy Ware Webb
Wiceprezydent	William Wheeler
Poprzednik	Ulysses Grant
Nast?pca	James Garfield
Gubernator Ohio
Okres	od 10 stycznia 1876 do 2 marca 1877
Poprzednik	William Allen
Nast?pca	Thomas L. Young
Okres	od 13 stycznia 1868 do 8 stycznia 1872
Poprzednik	Jacob Dolson Cox
Nast?pca	Edward Follansbee Noyes
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Rutherford Birchard Hayes (ur. 4 pa?dziernika 1822 w Delaware , zm. 17 stycznia 1893 we Fremont ) ? ameryka?ski polityk i prawnik, dziewi?tnasty prezydent USA (1877?1881).

Młodo?? i edukacja [ edytuj | edytuj kod ]

Rutherford Birchard Hayes urodził si? 4 pa?dziernika 1822 w Delaware jako syn szkockiego sklepikarza Rutherforda Hayesa seniora i jego ?ony Sophie ^[1] . Rutherford senior zmarł, gdy jego ?ona była w ci??y ^[1] . Przyszły prezydent miał czworo rodze?stwa, lecz tylko on i jego siostra Fanny do?yli wieku dorosłego ^[2] . Wychowaniem zajmował si? jego wujek, Sardis Birchard ^[2] . Hayes ucz?szczał do Methodist Academy w Ohio oraz do Webb Preparatory School w Connecticut ^[2] . W 1842 roku uko?czył Kenyon College w Gambier ^[2] , a trzy lata po?niej nauki prawne na Uniwersytecie Harvarda i 10 marca 1845 uzyskał prawo do samodzielnej praktyki ^[3] . Własn? praktyk? prowadził w Lower Sandusky, gdzie mieszkał do 1849 roku ^[3] .

Kariera polityczna [ edytuj | edytuj kod ]

Hayes interesował si? polityk? i sprzyjał Partii Wigow , a nast?pnie Partii Republika?skiej ^[3] . W 1858 wystartował w wyborach do rady miejskiej Cincinnati i wygrał ^[3] . Mimo ?e dbał o interesy miasta, jego partia została obarczona win? za rozpad kraju i w 1861 roku Hayes przegrał wybory ^[3] .

Po wybuchu wojny secesyjnej wst?pił do wojska, gdzie otrzymał stopie? majora ^[3] . Brał udział m.in. w bitwach pod South Mountain , Winchester , Fisher’s Hill i Cedar Creek ^[3] . Za swoj? postaw? został awansowany na pułkownika , a nast?pnie generała brygady ^[4] . W 1864 roku, b?d?c nadal w czynnej słu?bie wojskowej, wystartował w wyborach do Izby Reprezentantow z Ohio ^[4] . Wybory wygrał i zasiadał w Izbie Ni?szej w latach 1865?1867 ^[4] . Był zdecydowanym przeciwnikiem secesji , niewolnictwa i zwolennikiem impeachmentu prezydenta Johnsona oraz rozszerzenia praw dla czarnoskorych obywateli ^[4] . W 1867 roku zrezygnował z zasiadania w Kongresie, gdy? kandydował na urz?d gubernatora stanu Ohio ^[4] . Wygrał wybory i pełnił swoje stanowisko przez dwie kadencje, od 1868 do 1872 roku ^[4] . Wowczas przegrał kolejne wybory i powrocił do Cincinnati, a nast?pnie do Fremont ^[4] . Trzy lata po?niej ponownie został kandydatem na gubernatora Ohio, ktor? to funkcj? sprawował po raz trzeci w latach 1876?1877 ^[5] . W czerwcu 1876 roku, na konwencji Partii Republika?skiej w Cincinnati, w siodmym głosowaniu otrzymał nominacj? prezydenck? ^[5] . Kandydatem na wiceprezydenta został William Wheeler ^[5] . Nominatem Partii Demokratycznej na prezydenta był gubernator stanu Nowy Jork Samuel J. Tilden ^[5] .

Podczas wyborow obie partie obawiały si? fałszerstw z przeciwnej strony ^[6] . W głosowaniu powszechnym Tilden zdobył niespełna 300 tys. głosow wi?cej ni? Hayes, jednak wi???cy był wynik głosowania Kolegium Elektorow , gdzie wymagana wi?kszo?? wynosiła 185 głosow ^[6] . Po podliczeniu głosow z wi?kszo?ci stanow okazało si?, ?e Tilden uzyskał 184 głosy, podczas gdy Hayes ? 166, zatem kandydatowi demokratow brakowało jednego głosu ^[6] . W USA panowała zasada, ?e je?li w głosowaniu powszechnym w danym stanie kandydat uzyska wi?kszo??, to przejmuje 100% głosow elektorskich z tego stanu ^[6] . Do zako?czenia głosowania potrzebowano jeszcze głosow z Florydy , Karoliny Południowej i Luizjany , czyli stanow, sprzyjaj?cych Partii Demokratycznej ^[6] . W tych stanach czarnoskorzy obywatele byli zastraszani przez Ku Klux Klan , by nie głosowali na republikanow, i musieli by? eskortowani do urn przez ?ołnierzy federalnych ^[6] . Elektorzy popieraj?cy demokratow odmowili uznania wynikow wyborow i przesłali Izbie Reprezentantow własne sprawozdanie do przeliczenia głosow ^[6] . Dodatkowo stwierdzili, ?e jeden z republika?skich elektorow z Oregonu nie miał kwalifikacji, wi?c ??dali zast?pienia go własnym nominatem ^[6] . Spor został przedstawiony w Kongresie , gdzie przewodnicz?cy Senatu miał dokona? przeliczenia głosow ^[7] . Przewodnicz?cym był republikanin Thomas W. Ferry , jednak wi?kszo?? w poł?czonych izbach Kongresu mieli demokraci, dlatego postanowiono powoła? specjaln? komisj?, w skład ktorej weszło pi?ciu parlamentarzystow republika?skich i pi?ciu demokratycznych, dwoch s?dziow S?du Najwy?szego z nominacji Partii Republika?skiej i dwoch z nominacji Partii Demokratycznej ^[7] . Pi?tnastym członkiem został niezale?ny s?dzia S?du Najwy?szego, David Davis , ktory jednak przed rozpocz?ciem obrad został wybrany przez demokratow do legislatury stanu Illinois ^[7] . Poniewa? w składzie S?du Najwy?szego nie było wi?cej reprezentantow demokratow ani s?dziow niezale?nych, miejsce Davisa w komisji zaj?ł republikanin Joseph P. Bradley ^[7] . Kiedy na obradach poł?czonych izb, przeliczano głosy, komisja przegłosowała stosunkiem 8:7 kontrowersyjne głosy Luizjany, Karoliny Południowej, Florydy i Oregonu na korzy?? Hayesa ^[7] . Wowczas demokraci postanowili wygłasza? bardzo długie przemowienia, aby opo?ni? przeliczanie głosow na tyle, by nowo wybrany prezydent nie zdołał obj?? urz?du w konstytucyjnym terminie ^[8] . W odpowiedzi republikanie obiecali, ?e Hayes poprawi stosunki z Południem i doprowadzi do jego odbudowy, a tak?e powoła jednego demokratycznego polityka do swojego gabinetu ^[8] . Obietnice te złagodziły stanowisko Partii Demokratycznej i 2 marca przewodnicz?cy Senatu ogłosił, ?e Rutherford Hayes uzyskał 185 głosow elektorskich, wobec 184 głosow dla Tildena ^[8] . Badacze historii ameryka?skiej uznali, ?e Hayesowi słusznie przyznano głosy Karoliny Południowej i Luizjany, lecz niesłusznie otrzymał głosy Florydy, zatem prezydentem powinien zosta? Samuel J. Tilden ^[8] .

Prezydentura [ edytuj | edytuj kod ]

Hayes dowiedział si? o zwyci?stwie 3 marca 1877 roku, czyli na dzie? przed terminem obj?cia urz?du ^[8] . Przysi?g? zło?ył jeszcze tego samego dnia wieczorem, w Białym Domu ^[8] . Do swojego gabinetu starał si? powoływa? fachowcow ? sekretarzem stanu został prawnik William Evarts , natomiast sekretarzem skarbu ? ekonomista John Sherman , co rozzło?ciło liderow Partii Republika?skiej ^[9] . Probuj?c ograniczy? system łupow politycznych, 22 czerwca zakazał pracownikom administracji pa?stwowej anga?owania si? w kampanie wyborcze czy uczestnictwa w zjazdach partii politycznych ^[9] . Kiedy dowiedział si?, ?e dwaj poborcy ceł, Chester Arthur i Alonzo Cornell, s? działaczami Partii Republika?skiej, zwrocił si? do nich, by wybrali albo stanowisko, albo działalno?? polityczn? ^[9] . Wobec odmowy Hayes skierował spraw? do Senatu , ktory odrzucił wniosek prezydenta, a bossowie partyjni republikanow jeszcze bardziej odsun?li si? od Hayesa ^[9] . Chocia? prezydentowi ostatecznie udało si? zast?pi? Arthura i Cornella, nie udało mu si? dokona? wi?kszych reform administracji pa?stwowej ^[9] .

Jedn? z jego pierwszych decyzji było wycofanie wojsk z Południa, b?d?ce spełnieniem obietnicy z obrad komisji podliczaj?cej głosy elektorow w Kongresie ^[9] . Działanie to doprowadziło do obj?cia tam władzy przez demokratow i dyskryminacji rasowej czarnoskorych mieszka?cow przez Ku Klux Klan ^[9] . Ponadto demokraci w Kongresie blokowali ustawy zakazuj?ce dyskryminacji rasowej na Południu ^[10] .

W połowie 1877 roku prezydent musiał stan?? przed problemem masowych strajkow pracownikow kolei ^[10] . Wobec pro?b gubernatorow stanow Hayes wysłał wojsko, aby opanowa? protestuj?ce tłumy, co tylko zaostrzyło demonstracje, poniewa? opinia publiczna stała po stronie kolejarzy ^[10] . Prezydent zastanawiał si? nawet nad wprowadzeniem stanu wojennego w Pensylwanii , lecz odst?pił od tego pomysłu, a nast?pnie odwołał ?ołnierzy ^[10] . Mi?dzy innymi te wydarzenia zapocz?tkowały powstanie organizacji zwi?zkowych w Stanach Zjednoczonych, takich jak np. Mi?dzynarodowy Zwi?zek Robotniczy utworzony w 1878 roku ^[10] .

W dziedzinie polityki zagranicznej Hayes podj?ł inicjatyw?, by maj?cy powsta? kanał mi?dzyoceaniczny był pod wył?czn? kontrol? Stanow Zjednoczonych ^[11] . Jego budow? w Panamie rozpocz?ł Francuz Ferdinand de Lesseps, ktory zwrocił si? do rz?du ameryka?skiego o wsparcie finansowe ^[11] . Powołuj?c si? na doktryn? Monroego , Hayes zaprotestował przeciw kontrolowaniu kanału przez jakiekolwiek pa?stwo europejskie ^[11] . Dlatego te? Izba Reprezentantow zobowi?zała prezydenta do uniewa?nienia układu Claytona-Bulwera ^[12] . Francuzi o?wiadczyli, ?e jest to prywatna inicjatywa Lessepsa i nie zamierzaj? w ni? ingerowa? ani jej finansowa? ^[12] .

W czasie kadencji Hayesa do Stanow Zjednoczonych przybyło wielu Chi?czykow ^[12] . Spowodowało to protesty i antyimigracyjne nastroje, zwłaszcza w zachodniej cz??ci kraju ^[12] . Na gabinet i prezydenta wywierano presj?, by podj?ł kroki w celu zmniejszenia napływu Chi?czykow do Stanow Zjednoczonych, odwołuj?c si? nierzadko do rasistowskich uprzedze? ^[12] . Wowczas Kongres powołał specjaln? komisj? do opracowania raportu, na podstawie ktorego przyj?to antychi?sk? ustaw? ?Fifteen Passenger Bill” ^[13] . Mowiła ona, ?e statki ameryka?skie mog? zabra? na swoj pokład maksymalnie 15 obywateli chi?skich ^[13] . Hayes zawetował t? ustaw? i wysłał do Chin specjaln? delegacj?, na ktorej czele stan?ł James Burrill Angell , rektor Uniwersytetu Michigan ^[13] . Celem misji było opracowanie nowej polityki imigracyjnej obu pa?stw ^[13] . Porozumienie, zawarte 18 listopada 1880 roku, zezwalało na ograniczanie migracji chi?skiej siły roboczej do USA, jednocze?nie zakazuj?c obywatelom Stanow Zjednoczonych eksportu do Chin opium ^[13] .

Emerytura i ?mier? [ edytuj | edytuj kod ]

Po zako?czeniu kadencji prezydenckiej Hayes nie starał si? o reelekcj? i wycofał si? z ?ycia publicznego ^[14] . Interesował si? sprawami o?wiatowymi i społecznymi ^[14] . Zmarł 17 stycznia 1893 we Fremont ^[15] .

?ycie prywatne [ edytuj | edytuj kod ]

Rutherford Hayes poznał swoj? przyszł? ?on?, cork? lekarza, Lucy Ware Webb , w Cincinnati ^[3] . Ich ?lub odbył si? 3 grudnia 1852 roku ^[3] . Para miała siedmiu synow i jedn? cork? ^[3] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Longin Pastusiak : Prezydenci Stanow Zjednoczonych Ameryki Połnocnej . Warszawa: Iskry , 1999. ISBN  83-207-1558-X . ( pol. ) . brak strony w ksi??ce

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Biografia w Biographical Directory of the United States Congress ( ang. )