Mehring Franz
(ur.
27 lutego
1846
w
Sławnie
w
Prusach
, zm.
28 stycznia
1919
w
Berlinie
) ? teoretyk i historyk
marksistowski
,
niemiecki
filozof
, przedstawiciel lewicowego skrzydła niemieckiej i mi?dzynarodowej
socjaldemokracji
, wspołtworca
Komunistycznej Partii Niemiec
.
Mehring karier?
polityczn?
rozpocz?ł do?? po?no w porownaniu z innymi, owczesnymi działaczami
ruchu robotniczego
. W latach 90. XIX w. porzucił swoje dawne pogl?dy
liberalno-bur?uazyjne
, staj?c si?
socjaldemokrat?
. Przez wiele lat wspołpracował z ?Die Neue Zeit”, czasopismem teoretycznym socjaldemokracji niemieckiej. W swoich artykułach i polemikach zwalczał
rewizjonizm
, w ktorym widział oportunistyczny, pozbawiony samodzielno?ci teoretycznej wobec my?li
bur?uazyjnej
, nurt w łonie ruchu robotniczego. W latach
I wojny ?wiatowej
wyst?pił z ostr? krytyk? przywodcow
II Mi?dzynarodowki
za ich postaw? wobec własnych rz?dow imperialistycznych. W tym czasie, wspolnie z
Ro?? Luksemburg
, wydawał pismo ?Die Internationale”.
Mehring solidaryzował si? z
Rewolucj? Pa?dziernikow?
; w artykułach
Marks i Komuna Paryska
(1918) i
Marks i bolszewicy
(1918) bronił
W. I. Lenina
i jego towarzyszy przed zarzutami, i? podnosz?c masy do rewolucji proletariacko-socjalistycznej w warunkach ekonomicznych temu niesprzyjaj?cych odrzucili zasadnicze tezy teorii
Karola Marksa
i
Fryderyka Engelsa
.
Mehring był wybitnym znawc? klasycznej i wspołczesnej filozofii niemieckiej. Jako jeden z pierwszych marksistow dokonał krytycznej analizy filozofii
Arthura Schopenhauera
i
Fryderyka Nietzschego
. W rozprawach z dziejow filozofii uzasadniał tez?, i? wspołczesna bur?uazja niemiecka wyrzekła si? swoich wielkich my?licieli przeszło?ci, a dziedzicem zasadniczych warto?ci intelektualnych i ideologicznych głoszonych przez
Immanuela Kanta
,
J. G. Fichtego
i
G. W. F. Hegla
stał si? rewolucyjny proletariat.
Jeszcze za ?ycia
Engelsa
Mehring podj?ł pioniersk? prob? stworzenia podstaw marksistowskiej
estetyki
i
literaturoznawstwa
. W 1893 opublikował prac?
Legenda o Lessingu
, w ktorej udowadniał, ?e nie da si? utrzyma? w konfrontacji z faktami ?adna dotychczasowa interpretacja dorobku tworczego oraz postawy społeczno-politycznej wielkiego pisarza niemieckiego
G. E. Lessinga
. Praca ta stanowiła dowod mo?liwo?ci zastosowania teorii
materializmu historycznego
do badania zjawisk kultury i sztuki, ktore uchodziły dot?d za niepodzieln? domen?
idealizmu
; została oceniona przez
Engelsa
jako udana w zasadzie proba sformułowania teorii powstania
o?wieceniowego
despotyzmu
pruskiego
.
Mehring był te? jednym z pierwszych systematyzatorow
materializmu historycznego
i znakomitym polemist? w dyskusjach z bur?uazyjnymi krytykami
marksizmu
. W rozprawie
O materializmie historycznym
, doł?czonej do I wydania
Legendy o Lessingu
, sformułował dyrektyw? metodologiczn?, i?
materializm historyczny
powinien by? stosowany tak?e w badaniu swojej własnej historii oraz ukazał jako?ciowe ro?nice mi?dzy materializmem marksowskim a
naturalizmem materialistycznym
. Zdaniem Mehringa jednak zasadnicze przeciwie?stwo wyst?puje mi?dzy materializmem historycznym a idealistycznym pojmowaniem historii; we wszystkich swoich rozprawach zwalczał ro?ne postacie ?ideologicznej” filozofii dziejow: prze?wiadczenie o niezale?no?ci idei wzgl?dem zjawisk ekonomiczno-klasowych, teorie upatruj?ce w pa?stwie zasadnicz? sił? dziejotworcz?, koncepcje historii jako dzieła wielkich politykow, wodzow i prawodawcow. Słabo?ci? polemik Mehringa z idealizmem historycznym była jednak ? na co zwracał uwag? ju?
Fryderyk Engels
? nieumiej?tno?? pozytywnego, materialistyczno-dialektycznego rozwi?zania problemow roli ?wiadomo?ci, pa?stwa itp. w procesie dziejowym.
W pracy
Historia socjaldemokracji niemieckiej
(t. 1?4, 1897?1904), ciesz?cej si? w?rod wspołczesnych wielk? popularno?ci? (do 1922 praca miała 12 wyda?), oraz w pracy
Karol Marks. Historia jego ?ycia
(1918) Mehring urzeczywistniał swoj? dyrektyw?, i? dzieje marksizmu powinny by? ujmowane zgodnie z naczelnymi tezami
materializmu historycznego
. Dzieje socjaldemokracji niemieckiej stanowiły dla Mehringa jedynie fragment ogolnej historii
Niemiec
i
Europy Zachodniej
.
Historia socjaldemokracji niemieckiej
zawiera analiz? powstania i rozwoju proletariatu europejskiego i niemieckiego; jest jednocze?nie histori? walki wszystkich klas konstytuuj?cych owczesne
Niemcy
oraz histori? przednaukowego i naukowego
socjalizmu
. Badania Mehringa nad genez? i rozwojem materializmu historycznego, uwie?czone biografi?
Karola Marksa
, nadal stanowi? fundament i jeden z zasadniczych punktow odniesienia dla studiow marksistowskich w tej dziedzinie.
- F. Mehring,
Historia socjaldemokracji niemieckiej
, wyd. pol.: Ksi??ka i Wiedza, t. 1 ? 1963, t. 2?3 ? 1964, t. 4 ? 1965;
- F. Mehring,
Karol Marks. Historia jego ?ycia
, I wyd. pol.: Społdzielnia Ksi?garska ?Ksi??ka”, Warszawa 1923; II wyd. pol.: KiW, Warszawa 1950
(kopia cyfrowa I wyd. pol.)
;
- F. Mehring,
Legenda o Lessingu
, wyd. pol.: KiW, Warszawa 1960;
- F. Mehring,
O materializmie historycznym
, wyd. pol.: KiW, Warszawa 1950
(kopia cyfrowa udost?pniona przez SKFM UW w 2008 r.)
.