Ahmad Hasan al-Bakr

‏???? ??? ?????‎

Data i miejsce urodzenia	1 lipca 1914 Tikrit
Data i miejsce ?mierci	4 pa?dziernika 1982 Bagdad
4. Prezydent Iraku
Okres	od 17 lipca 1968 do 16 lipca 1979
Przynale?no?? polityczna	Partia Baas
Poprzednik	Abd ar-Rahman Arif
Nast?pca	Saddam Husajn
3. Premier Republiki Irackiej
Okres	od 8 lutego 1963 do 18 grudnia 1963
Przynale?no?? polityczna	Partia Baas
Poprzednik	Abd al-Karim Kasim
Nast?pca	Tahir Jahja
10. Premier Republiki Irackiej
Okres	od 31 lipca 1968 do 16 lipca 1979
Przynale?no?? polityczna	Partia Baas
Poprzednik	Abd ar-Razzak an-Najif
Nast?pca	Saddam Husajn
49. Minister Obrony Iraku
Okres	od 11 listopada 1974 do 15 pa?dziernika 1977
Przynale?no?? polityczna	Partia Baas
Poprzednik	Abd Allah al-Chadduri (p.o.)
Nast?pca	Adnan Chajr Allah
4. sekretarz irackiego oddziału partii Baas
Okres	od 1964 do 16 lipca 1979
Poprzednik	Hazim D?awad (p.o.)
Nast?pca	Saddam Husajn
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Ahmad Hasan al-Bakr , arab. ???? ??? ????? (ur. 1 lipca 1914 w Tikricie , zm. 4 pa?dziernika 1982 w Bagdadzie ) ? iracki polityk i czwarty prezydent Iraku , pełni?cy swoj urz?d od 17 lipca 1968 do 16 lipca 1979. Przewodnicz?cy Bagdadzkiego oddziału partii Baas oraz irackiej komorki tego ugrupowania.

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Wczesna działalno?? [ edytuj | edytuj kod ]

Pocz?tkowo pracował jako nauczyciel. Nast?pnie został oficerem armii irackiej ^[1] , dosłu?ył si? stopnia pułkownika ^[2] . Uto?samiał si? z pogl?dami irackich nacjonalistow skupionych wokoł złotego Czworoboku , brał udział w zamachu stanu przeprowadzonym w 1941 przez Raszida Alego al-Kilaniego ^[1] . W 1958 uczestniczył w rewolucji , ktora obaliła irack? monarchi? ^[1] .

  Osobne artykuły: rewolucja w Iraku (1958) i  zamach stanu w Iraku (luty 1963) .

W okresie rz?dow Rady Rewolucyjnych Dowodcow na czele z Abd al-Karimem Kasimem , po rewolucji w lipcu 1958, był odpowiedzialny za popraw? relacji ze Zwi?zkiem Radzieckim . Zasiadał w utworzonym po przewrocie s?dzie ludowym, ktory miał s?dzi? przeciwnikow rewolucji ^[2] .

W rok po zamachu, podejrzany o prowadzenie działalno?ci antyrz?dowej, został zmuszony do odej?cia z armii. Wkrotce po przymusowym zako?czeniu słu?by obj?ł funkcj? przewodnicz?cego militarnego wydziału irackiej partii Baas ^[3] .

Brał udział w organizacji zamachu stanu w lutym 1963 , podczas ktorego rz?d Abd al-Karima Kasima został obalony, a on sam ? zamordowany ^[4] . Władz? w Iraku obj?ła partia Baas ^[5] , a Ahmad Hasan al-Bakr został wiceprezydentem kraju; prezydentur? baasi?ci oddali w r?ce bardziej znanego i do?wiadczonego gen. Abd as-Salama Arifa ^[6] . Al-Bakr został nast?pnie rownie? premierem. Za jego wiedz? i pod jego kierunkiem partia Baas przeprowadziła zmasowane represje przeciwko innym partiom lewicowym, w szczegolno?ci Irackiej Partii Komunistycznej . W ich toku ponad 10 tys. działaczy zostało zamordowanych, a ponad 100 tys. uwi?zionych ^[7] .

Ahmad Hasan al-Bakr zgromadził wokoł siebie grup? zwolennikow wywodz?cych si?, podobnie jak on sam, z Tikritu ^[8] . W organizacji szybko doszło jednak do wewn?trznego konfliktu mi?dzy frakcj? radykaln?, ktorej przewodził Ali Salih as-Sadi , a stronnictwem umiarkowanym, do ktorego nale?ał al-Bakr. Wewn?trzne spory w partii wykorzystał gen. Abd as-Salam Arif, przeprowadzaj?c kolejny przewrot i przejmuj?c cał? władz? w swoje r?ce ^[9] . Al-Bakr, podobnie jak inni czołowi baasi?ci, stracił stanowisko ^[8] . Nadal był natomiast członkiem ?cisłego kierownictwa irackiej partii Baas ^[10] .

Wiosn? 1968 w domu al-Bakra odbyło si? spotkanie czołowych baasistow i wpływowych oficerow o nacjonalistycznych pogl?dach z przedstawicielem prezydenta Abd ar-Rahmana Arifa , ktory prosił parti? Baas o wsparcie rz?du Tahira Jahji . Organizacja nie zgodziła si? wesprze? rz?du. Kilka tygodni po?niej al-Bakr i czterech innych baasistow wystosowali jednak do Jahji apel o rekonstrukcj? rz?du, by stał si? on gabinetem jedno?ci narodowej ^[10] .

Doj?cie do władzy [ edytuj | edytuj kod ]

Wobec faktu, i? proby odzyskania władzy inn? drog? zawiodły, w lipcu 1968 roku iracka partia Baas zorganizowała kolejny zamach stanu. Baasi?ci nawi?zali kontakt z wpływowymi oficerami, ktorzy dot?d byli lojalni wobec prezydenta, jednak rozczarowali si? co do niego. Pozyskali w ten sposob do spisku kieruj?cego Wywiadem Wojskowym Abd ar-Razzaka an-Najifa , dowodc? Gwardii Republika?skiej Ibrahima Abd ar-Rahmana Dawuda oraz dowodc? 10 brygady pancernej Saduna Ghajdana . Ten ostatni w dniu 17 lipca 1968 wprowadził al-Bakra, Hardana at-Tikritiego oraz Saliha Mahdiego Ammasza do dowodztwa 10 brygady pancernej. Pucz nie spotkał si? z ?adnym oporem ^[11] . Dotychczasowy prezydent Abd ar-Rahman Arif został wygnany z kraju i udał si? do Londynu .

Po tym wydarzeniu al-Bakr stał si? najpot??niejszym politykiem w Iraku ^[1] , co wynikało z jego wieku (był najstarszy w nowej elicie władzy), do?wiadczenia i faktu, ?e jako jedyny działał przed 1958 w ruchu Wolnych Oficerow i jako jedyny przed t? dat? dosłu?ył si? wysokiego stopnia wojskowego ^[12] . 18 lipca obj?ł urz?d prezydenta ^[11] .

Prezydent Iraku [ edytuj | edytuj kod ]

Konsolidacja władzy [ edytuj | edytuj kod ]

Pierwszym premierem po zamachu został Abd ar-Razzak an-Najif , jednak 30 lipca 1968 baasi?ci zmusili go do rezygnacji ^[13] . Wowczas szefem rz?du został al-Bakr. W jego gabinecie znalazło si? czternastu politykow partii Baas, dziewi?ciu niezale?nych nacjonalistow i trzech Kurdow . Prawdziwym o?rodkiem władzy była jednak Rada Dowodztwa Rewolucji kierowana rownie? przez al-Bakra ^[12] . Jej członkowie sprawowali kolegialnie władz? dyktatorsk? ^[14] . W tym samym roku Ahmad Hasan al-Bakr usynowił swojego kuzyna Saddama Husajna i mianował go swoim zast?pc? w strukturach partyjnych ^[1] .

W celu umocnienia władzy, od jesieni 1968 roku irackie słu?by specjalne przeprowadziły na szerok? skal? seri? czystek, w rezultacie ktorych aresztowano wiele osob, ktore w mniemaniu partii Baas mogły przedstawia? dla niej zagro?enie. W szczegolno?ci usuni?to ze stanowisk w armii i słu?bach bezpiecze?stwa oficerow uznanych za nielojalnych, zast?puj?c ich niedo?wiadczonymi politykami partii Baas ^[7] . Do ka?dego oddziału skierowano partyjnego aktywist? spełniaj?cego obowi?zki komisarza politycznego; o obsadzie tych stanowisk decydowali al-Bakr i Saddam Husajn ^[15] . Ponownie zaatakowano rownie? partie opozycyjne, zarowno lewicowe, jak i prawicowe. Do ko?ca 1968 aresztowano kilkuset oficerow, czterdziestu zagranicznych biznesmenow i liczn? grup? politykow, w tym komunistow, naserystow i sympatykow syryjskiej gał?zi partii Baas, z ktor? organizacja iracka była skłocona. Cz??? z tych ludzi została nast?pnie skazana na ?mier? i publicznie stracona lub zmarła w wi?zieniu (albo krotko po zwolnieniu) wskutek tortur ^[14] . Kolejna fala represji przeciwko Irackiej Partii Komunistycznej, podczas ktorej wskutek tortur zmarło kilku jej czołowych działaczy, nast?piła w 1971 ^[16] . Szczegolny rozgłos miał natomiast odkryty przez Saddama Husajna tzw. syjonistyczny spisek . ?ydzi , obwinieni o wspołprac? z izraelskimi słu?bami specjalnymi i wspieranie w porozumieniu z nimi powstania Kurdow zostali publicznie straceni na placach Bagdadu, przy entuzjazmie tłumow mieszka?cow ^[17] .

Bardzo szybko pozycji al-Bakra w elicie władzy zacz?li zagra?a? jego wieloletni wspołpracownicy, razem z nim kieruj?cy zamachem stanu w lipcu 1968 ? Salih Mahdi Ammasz oraz Hardan at-Tikriti. Ka?dy z nich posiadał pewne wsparcie wojska i mogł stanowi? dla al-Bakra realn? konkurencj? w walce o władz?. Ammasz i at-Tikriti zwalczali si? jednak nawzajem, ka?dy z nich chciał, by kierowane przez niego ministerstwo (odpowiednio ? resort spraw wewn?trznych i obrony) miało jak najszersze kompetencje i ka?dy, wbrew drugiemu, tworzył własne organizacje paramilitarne. Al-Bakr budował swoj? pozycj? w oparciu o aparat partyjny oraz o słu?by bezpiecze?stwa (Narodowe Biuro Bezpiecze?stwa), ktore nadzorował lojalny wobec niego Saddam Husajn ^[15] .

W 1969, Ahmad Hasan al-Bakr uzyskał na partyjnym kongresie reelekcj? do Przywodztwa Regionalnego irackiej partii Baas. Na kongresie tym doszło do niemal całkowitej wymiany przywodztwa partyjnego. Poza Salihem Mahdim Ammaszem i al-Bakrem weszli do niego niemal wył?cznie ?wieccy działacze sunniccy, zawdzi?czaj?cy swoj? pozycj? w organizacji protekcji Saddama Husajna oraz al-Bakra ^[15] . Proces walk o władz? w kierownictwie irackiej partii Baas mo?e by? rekonstruowany jedynie cz??ciowo z uwagi na tajno?? działa? organow partyjnych i pa?stwowych. Ich dokumenty nigdy nie zostały upublicznione ^[18] . W latach 1969-1970 al-Bakr przy pomocy Saddama Husajna ostatecznie pozbył si? najpowa?niejszych konkurentow. W 1969 Ammasz i at-Tikriti zostali pozbawieni stanowisk wicepremierow (stanowiska te zostały zlikwidowane) oraz stanowisk ministerialnych i mianowani wiceprezydentami. W roku nast?pnym at-Tikritiego oskar?ono o zablokowanie interwencji irackiej po stronie palesty?skich organizacji zbrojnych podczas wydarze? Czarnego Wrze?nia w Jordanii. Wojskowy został zmuszony do opuszczenia kraju, a w 1971 zamordowany. Ammasza mianowano natomiast w 1971 ambasadorem Iraku w ZSRR ^[19] .

Polityka wewn?trzna al-Bakra w latach 1968-1973 [ edytuj | edytuj kod ]

W polityce wewn?trznej Ahmad Hasan al-Bakr kontynuował lini? polityczn? obalonego prezydenta Abd ar-Rahmana Arifa (nakre?lon? wcze?niej przez jego poprzednika i brata Abd as-Salama Arifa). Nie zdecydował si? ani na dalsze nacjonalizacje prywatnych przedsi?biorstw, ani na rewizj? polityki zwi?zanej z wydobyciem ropy naftowej ^[15] .

Al-Bakr doko?czył reform? roln?, zainicjowan? jeszcze przez rz?d Abd al-Karima Kasima. W 1969 ogłosił, ?e odszkodowania dla wywłaszczanych wła?cicieli ziemskich, wbrew poprzednim ustaleniom, nie zostan? wypłacone. Rz?d opracował rownie? bardziej zło?ony system rozdzielania ziemi, uwzgl?dniaj?cy ?yzno?? gleb, poło?enie i dost?p do wody. Do oficjalnego uko?czenia reformy w 1972 na wsi nadal dominowała jednak wielka i ?rednia własno??. Rownocze?nie znacz?co poprawił si? poziom ?ycia na wsi, gdzie rownie? znacz?co poszerzono sie? szkoł i placowek słu?by zdrowia. Razem z nimi powstawały komorki irackiej partii Baas ^[20] .

W 1972 rozpocz?ł si? w Iraku proces nacjonalizacji zachodnich firm paliwowych, ktore do tej pory miały monopol w Iraku. W wyniku nacjonalizacji w przeci?gu dwoch lat dochody kraju z ropy wzrosły a? dziesi?ciokrotnie ^[21] . Ahmad Hasan al-Bakr aktywnie przyczyniał si? do modernizacji gospodarki kraju. Nadzorował tak?e modernizacj? regionow wiejskich, mechanizacj? rolnictwa i dystrybucj? ziemi. Jego zasług? s? te? znacz?ce przemiany w przemy?le energetycznym oraz w usługach publicznych, takich jak transport i edukacja. Mimo formalnie socjalistycznego charakteru partii Baas w kraju dominował wolny rynek ^[22] . Polityka ta poprawiła warunki ?ycia zwykłych obywateli. W 1974 r. na budownictwo mieszkaniowe przeznaczono dziewi?ciokrotnie wy?szy nakład ni? dwa lata wcze?niej, na transport jedenastokrotnie a na inwestycje przemysłowe, zakłady, infrastruktur? i fabryki dwunastokrotnie. Znacznie poprawiał si? te? poziom ?ycia ^[23] . W połowie lat 70. Irak wykupił od firmy Karkar Electronics z San Francisco najnowocze?niejsze w owczesnym ?wiecie radiotelefony. W ten sposob znacznie rozbudowano komunikacj? i ł?czno?? w kraju ^[24] .

Polityka zagraniczna w pierwszych latach rz?dow partii Baas [ edytuj | edytuj kod ]

Stosunki mi?dzynarodowe Iraku w pierwszych latach rz?dow al-Bakra były trudne. Od pocz?tku drugiego okresu rz?dow partii Baas w Iraku skomplikowane były relacje z Syri? , chocia? tam rownie?, od marca 1963, rz?dzili politycy uto?samiaj?cy si? z baasizmem . Według przywodcow syryjskiego oddziału partii przywodcy Iraku, ktorzy ju? raz zdobyli i stracili władz?, nie zasługiwali na zaufanie ^[25] . Rownocze?nie iracki oddział partii był dalece mniej radykalny, ni? struktury syryjskie kierowane od zamachu stanu w 1966 przez radykalnego socjalist? Salaha D?adida . Ostateczn? przyczyn? zerwania wspołpracy mi?dzy organizacjami było przybycie do Bagdadu Michela Aflaka , tworcy baasizmu wyeliminowanego z syryjskiej elity władzy w 1966. Od 1966 obydwie partie funkcjonowały rownolegle, ka?da posiadała własne Przywodztwo Narodowe aspiruj?ce do przewodzenia w ruchu baasistowskim w całym ?wiecie arabskim. Obydwie organizacje atakowały si? wzajemnie propagandowo i zarzucały sobie zdrad? idei baasizmu. Do pewnej poprawy w tej kwestii doszło po 1970, gdy drog? kolejnego zamachu stanu władz? w Syrii przej?ł bardziej umiarkowany w pogl?dach Hafiz al-Asad ^{[26] [27]} .

W 1969 roku z irackiej inicjatywy powstała palesty?ska formacja zbrojna ? Arabski Front Wyzwolenia , podlegaj?ca irackiej partii Baas ^[28] . Przywodc? grupy został Zajd Hajdar ? zamieszkały w Iraku Palesty?czyk i członek tamtejszej partii Baas. Arabski Front Wyzwolenia był (i pozostaje dalej) jednym z członkow Organizacji Wyzwolenia Palestyny ^[29] . Irakijczycy wspierali tak?e działaj?cego pierwotnie w al-Fatahu palesty?skiego terroryst? Abu Nidala a nast?pnie finansowali i zaopatrywali utworzon? przez niego grup? Fatah-Rada Rewolucyjna ^[30] .

Z niepokojem działalno?? baasistowskiego rz?du obserwowała Jordania oraz Egipt, zwłaszcza po ?mierci Gamala Abdel Nasera i obj?ciu urz?du prezydenta przez Anwara as-Sadata w 1970 ^[31] . Od 1967 Irak nie utrzymywał stosunkow dyplomatycznych ze Stanami Zjednoczonymi , za? w 1971 zerwał rownie? kontakty z Wielk? Brytani?. Jedynym pa?stwem Europy Zachodniej, z ktorym Irak pozostawał w przyjaznych relacjach, była Francja ^[31] . Z Iranem Irak toczył spor o granic? na Szatt al-Arab; stosunki mi?dzy tymi pa?stwami w 1971 rownie? zostały zerwane. Głownym partnerem Iraku był ZSRR ^[31] . Radziecko-iracki traktat o przyja?ni i wspołpracy, zapewniaj?cy wszechstronne radzieckie wsparcie dla re?imu irackiego, został podpisany w 1972. Sam al-Bakr był przeciwny nawi?zaniu stosunkow z ZSRR a według jednej z wersji w trakcie jednej z ostrych dyskusji na temat polityki zagranicznej, zdenerwowany Husajn miał wyci?gn?? bro? i strzeli? w przedrami? dyskutanta ^[32] . Opieraj?c si? na wsparciu ZSRR, rz?d znacjonalizował przemysł naftowy i przezbroił irack? armi?. Zainteresowane Bliskim Wschodem Stany Zjednoczone były niezadowolone z radykalnej polityki irackiego rz?du. W 1975 roku w ramach pogł?bienia relacji z blokiem wschodnim , Irak zyskał status obserwatora w Radzie Wzajemnej Pomocy Gospodarczej ^[33] . Układ z ZSRR spowodował pogorszenie relacji z USA, ktore zdecydowały si? m.in. finansowa? w latach 1973-1975 kurdyjskich rebeliantow walcz?cych z rz?dem Baas ^[34] . Pod wpływem al-Bakra, Irak zdystansował si? od ZSRR i rozpocz?ł proces poprawy stosunkow z USA ^[21] .

W 1973 roku Irak skierował dywizj? wojsk na front syryjski w wojnie Jom Kipur . Wojska te odegrały znacz?c? rol? w walkach ^[35] , chocia? ostatecznie zostały odparte przez Izrael ^[36] . Mimo wspolnego udziału w wojnie relacje Iraku z Syri? i Egiptem nie były najlepsze. Rz?dy Syrii i Egiptu nie skonsultowały z Irakiem swoich planow wojennych, ani rownie? nie uprzedziły o zawieszeniu broni. W rezultacie Irak nie zaakceptował dotycz?cej zawieszenia broni rezolucji ONZ nr 338 ^[35] .

Relacje z Indiami i Pakistanem [ edytuj | edytuj kod ]

Dobre relacje Ahmad Hasan al-Bakr nawi?zał z rz?dzonymi przez Indir? Gandhi Indiami ^[37] . Wrogie stosunki utrzymywał natomiast z Pakistanem . Gdy w lutym 1973 roku premier tego pa?stwa, Zulfikar Ali Bhutto nakazał armii stłumi? rebeli?, do ktorej doszło w Belud?ystanie , wojska pakista?skie miały rzekomo odkry? skład broni pochodz?cej z Iraku ^[38] . Szach Iranu obawiaj?cy si? rozprzestrzeniania si? tendencji separatystycznych w ira?skim Belud?ystanie, wspomogł armi? pakista?sk? ^[39] . Irak po raz kolejny wysłał na pomoc separatystom bro? transportowan? poprzez porty Pakistanu ^[40] . Pakista?skiej flocie udało si? jednak zachowa? skuteczn? blokad? portow ^[41] . Irak wsparł separatystow belud?ysta?skich, maj?c nadziej? na to ?e konflikt rozprzestrzeni si? rownie? na terytorium Iranu. W 1973 roku Irak dostarczył siłom belud?ysta?skim bro? konwencjonaln? oraz otworzył w Bagdadzie biuro Frontu Wyzwolenia Belud?ystanu (BLF). Iracka operacja miała pozosta? w tajemnicy, jednak jeszcze w tym samym roku została wykryta przez pakista?skie słu?by specjalne MI po tym jak jeden z przywodcow separatystow, Akbar Bugati poinformował o broni przechowywanej w irackiej ambasadzie ^[40] . O połnocny 9 lutego 1973 roku, wojsko pakista?skie rozpocz?ło operacj? zaj?cia irackiej ambasady. Pakista?czykom udało si? aresztowa? ambasadora, jego wojskowego attache, i personel dyplomatyczny. Władze wykryły 300 radzieckich pistoletow maszynowych z pi?ciotysi?czn? liczb? naboi i poka?n? kwot? finansow?, miały by? one rozprowadzone po?rod grup separatystow w Belud?ystanie. Bhutto, nakazał ?andarmerii natychmiast wyrzuci? z kraju irackiego ambasadora i jego personel, uznaj?c irackich dyplomatow za persona non grata ^[40] .

Polityka wewn?trzna al-Bakra w latach 1973-1979 [ edytuj | edytuj kod ]

W czerwcu 1973 zamachu stanu w Iraku usiłował dokona? dawny protegowany Saddama Husajna, Nazim Kazzar , kieruj?cy partyjn? organizacj? bezpiecze?stwa wewn?trznego. W dniu, gdy prezydent al-Bakr wracał z oficjalnej wizyty w Polsce, Kazzar porwał ministra obrony Hammada Szihaba i ministra spraw wewn?trznych Saduna Ghajdana , a samego al-Bakra zamierzał zamordowa?. Samolot prezydencki spo?nił si? jednak, a zamachowcy opu?cili lotnisko. Zamach zako?czył si? niepowodzeniem, a Kazzar został zabity. Osoby, ktore pomagały mu w organizacji zamachu, stan?ły przed specjalnym trybunałem i zostały skazane na ?mier? lub długoletnie wi?zienie ^[42] .

Niemal całkowita izolacja Iraku na arenie mi?dzynarodowej i trudno?ci wewn?trzne wymusiły na irackich przywodcach korekty w polityce wewn?trznej ^[43] . Do władzy na ograniczon? skal? dopuszczono inne partie. Pod auspicjami rz?du powstał Narodowy Front Patriotyczny, do ktorego weszły obok partii Baas tak?e Iracka Partia Komunistyczna, kurdyjska Partia Rewolucyjna i prorz?dowe sekcje Demokratycznej Partii Kurdystanu ^[44] . Pod naciskiem radzieckim, w zwi?zku z podpisaniem iracko-radzieckiego traktatu o przyja?ni, komuni?ci zaprzestali krytyki rz?dow Baas ^[45] . Utworzenie Frontu al-Bakr, dla celow propagandowych, przedstawił jako krok, ktory był planowany od dawna, odk?d partia Baas przej?ła władz?. Podkre?lił rownocze?nie, ?e tylko Rada Dowodztwa Rewolucji, zdominowana przez Baas, miała prawo prowadzi? działalno?? polityczn? w wojsku. W praktyce al-Bakr od pocz?tku zastrzegał, ?e ?adna z lewicowych partii nie b?dzie dopuszczona do realnego sprawowania władzy ^[46] . Rownocze?nie pod wra?eniem spisku Kazzara al-Bakr postanowił jeszcze silniej skonsolidowa? realn? władz? w r?kach własnych i lojalnego Saddama Husajna. Sam obj?ł ministerstwo obrony w miejsce zamordowanego podczas zamachu Hammada Szihaba, za? na czele aparatu bezpiecze?stwa postawił przyrodniego brata Saddama Husajna ? Barzana Ibrahima at-Tikritiego oraz innego działacza wywodz?cego si? z Tikritu, Saduna Szakira ^[42] . Poszerzono rownie? kompetencje prezydenta przewidziane w tymczasowej konstytucji Iraku. Zapisano, ?e miał on sta? na czele sił zbrojnych, a tak?e odpowiada? za zachowanie integralno?ci i niezawisło?ci kraju, wprowadzanie w ?ycie konstytucji, ustaw, rezolucji, decyzji s?dow, kontrolowa? działalno?? ministerstw, mianowa? ministrow, s?dziow, urz?dnikow, oficerow ^[47] . Partia Baas zacz?ła rozwija? kult jednostki al-Bakra i Saddama Husajna ^[48] .

Najpowa?niejszym problemem wewn?trznym Iraku pod rz?dami al-Bakra w latach 1973-1974 pozostawała kwestia kurdyjska. Kurdowie pod wodz? Mustafy Barzaniego walczyli o niepodległe pa?stwo, wspierani przez Iran i Stany Zjednoczone. USA i ich ira?ski sojusznik kierowali do nich doradcow wojskowych, bro? i pieni?dze ^[49] . Jesieni? 1973 rz?d al-Bakra podj?ł negocjacje z Kurdami, jednak propozycje autonomii na znacznie mniejszym obszarze, bez bogatej w rop? naftow? prowincji Kirkuk, nie satysfakcjonowały Kurdow ^[50] . W 1974 doszło do otwartych walk mi?dzy Kurdami a wojskiem irackim. Trwały one do 1975, gdy Iran wycofał si? z udzielania Kurdom pomocy ^[51] na mocy porozumienia w Algierze . Iran w zamian za zrzeczenie si? przez Irak prawa do cz??ci szlaku wodnego w Szatt al Arab wycofał swoje wsparcie dla Kurdow ^[49] .

Polityka zagraniczna 1973-1979 [ edytuj | edytuj kod ]

Po 1973 iracki rz?d coraz silniej dystansował si? od haseł baasistowskich. Bogactwo, jakie uzyskał Irak dzi?ki nacjonalizacji zło? naftowych, doprowadziło elit? władzy do przekonania, ?e Bagdad mogł prowadzi? polityk? zagraniczn? samodzielnie, bez ogl?dania si? na oczekiwania radzieckie. Od 1975 do ko?ca rz?dow al-Bakra polityka zagraniczna Iraku opierała si? na staraniach o popraw? stosunkow z tymi krajami arabskimi, z ktorymi Irak nie miał dot?d dobrych relacji. Nie rezygnowano przy tym z wojowniczej retoryki ^[27] . W szczegolno?ci od 1975 al-Bakr zabiegał o popraw? stosunkow z Arabi? Saudyjsk? oraz Kuwejtem, z ktorym w 1975 ustalono przebieg granicy. Bardzo złe pozostawały natomiast stosunki iracko-syryjskie, poza chwilowym ociepleniem mi?dzy jesieni? 1978 a czerwcem 1979 ^[27] . Post?powało rozlu?nienie relacji z ZSRR. W 1978 prezydent al-Bakr, przemawiaj?c na uroczysto?ciach kolejnej rocznicy zamachu stanu, w ogole nie wspomniał o sojuszu z tym krajem ^[52] .

W 1978 roku w Iraku obradował kongres Ligi Arabskiej ^[53] . Irak starał si? skupia? wokoł siebie pa?stwa wrogie wobec uregulowania kontaktow z Izraelem przez Egipt ^[54] .

Utrata władzy [ edytuj | edytuj kod ]

Pozycja Ahmada Hasana al-Bakra stawała si? coraz mniej znacz?ca w miar? wzmacniania kontroli partii Baas nad siłami zbrojnymi. Na znaczeniu systematycznie zyskiwał natomiast Saddam Husajn, kontroluj?cy aparat bezpiecze?stwa i formacje paramilitarne. W 1977 al-Bakr przekazał resort obrony w r?ce swojego zi?cia Adnana Chajr Allaha , przyrodniego brata Saddama Husajna ^[55] . Al-Bakr powa?nie podupadł rownie? na zdrowiu ^[55] .

16 lipca 1979 Ahmad Hasan al-Bakr ogłosił w telewizji swoj? rezygnacj? z urz?du prezydenckiego. Na now? głow? pa?stwa natychmiast zaprzysi??ony został Saddam Husajn ^[56] . Nie jest jasne, czy al-Bakr podj?ł t? decyzj? dobrowolnie, czy te? został zmuszony ^[57] . Były prezydent całkowicie wycofał si? z ?ycia publicznego. Gdy zmarł w 1982, wydarzenie to przeszło w Iraku niemal całkowicie niezauwa?enie ^[58] .

Odznaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

W 1968 otrzymał Order Odrodzenia Polski I klasy ^[59] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Ryszard Malik, Gangster z Tikritu , Krakow: Assimil, 2004, ISBN  83-87564-42-7   .
• Aburish S.: Saddam Hussein. The Politics of Revenge . London: Bloomsbury, 2001. ISBN  0-7475-4903-6 . brak strony w ksi??ce
• A. Dawisha: Iraq. A Political History . Princeton: Princeton University Press, 2013. ISBN  978-0-691-15793-1 . OCLC 858726588 . ( ang. ) .
• M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett: Iraq Since 1958. From Revolution to Dictatorship . London & New York: I. B. Tauris, 2003. ISBN  1-86064-622-0 . OCLC 55896079 . ( ang. ) .