Papeer (vun latiensch papyrus , ut π?πυρο? papyros ? Papyrusstaude ‘) is en flachig Warkstoff, de in’ Wesentlichen ut Fesen meest mit Herkunft ut Planten besteiht un dor Waterenttog vun en Feesupswemmen up en Seev billt wurrd. Dat dorbi entstahn Fesenfilz wurrd verdicht un droogt. ^[1]

Papeer wurrd eenersiets to’n Beschrieven un Bedrucken un up de anner Siet to'n Verpacken ( Papp , Karton ) bruukt. De Andeel vun disse beid Papeergruppen an de Papeerprodukschoon in Duutschland bedroog 2011 44 un 43 %. Mit groten Afstand folgen de Hygienepapeeren as Toilettenpapeer oder Huusholtdooker un de technischen Spezialpapeeren as Filterpapeeren , Dekorpapeeren oder Tapeten mit en Andeel vun 7 un 6 %.

Huud wurrd Papeer in de Regel ut Zellstoff oder ut Holtstoff (ut Holtschliff ) herstellt. Weddertobruuken Papeer in Form vun Ooltpapeer stellt mittlerwiel de wichtigst Rohstoffborn in Europa dor.

Je nah flachenbetrucken Masse (umgangsspraaklich Flachgewicht) wurrd tuschen Papeer, Karton oder Papp unnerscheed.

Wurrd de Rohstoff nich to flachig Papeer sonnern to massiv Objekten verarbeit, snackt man vun Pappmache .

Wegen de volfaltig Kombinatschoons-Mogelkeiten bi de Rohstoffe, de Herstellung, de Verarbeitung un dat unnerscheedlich Bruken gifft dat etwa 3.000 Papeersorten .

Historie [ annern | Bornkood annern ]

Frohere Schriftdrager [ annern | Bornkood annern ]

Hohlenteeken sund de oldste Dokumente, de de Minsch mit Pigmentfarv up en Unnergrund tekent hett. De Sumerer , de Drager vun de oldste bekannt Hoochkultur, hebbt siet etwa 3200 v. Chr. mit Kielschrift up week Toontafeln schreeven, de to'n Deel bit huud overleefert sund, wiel se tor Tofalle brannt wurrn sund. Ok ut Agypten sund Schriftdrager ut anorgaansch Materialien bekannt, bispeelswies de Prunkpalette vun den Konig Narmer (3100 v. Chr.) ut Specksteen .

Papyrus besteiht ut de platt slahn, over Kruuz leggt un presst Stangel vun de an’ gesamten unneren Nil in ruhigen Uferzonen wassen Schilfplanten ( Echter Papyrus ). Schreeven wurr dorup mit swaart un root Farv. De swaart Enkt bestunn ut Ruß un en Losung vun Gummi arabicum , de root Farv wurr up Ocker -Basis herstellt. Dat Schrievgerat weer en Pinsel ut Besen . Woll geev dat Papyrus in dat antike Grekenland, aber en Verbreeden over Grekenland weer meest nich bekannt. In’ 3. Johrhunnert hebbt de Greken den Pinsel dor en spulten Rohrfedder ersett. Vun dat greeksch Woort papyros leit suck dat Woort Papier af.

In’ Roomsch Riek wurr sowohl Papyrus bruukt as ok Wasstafeln. In de Letzteren wurr de Text middels anspitzt Griffel ritzt. Nah dat Utlesen wurr dat Wass mit en Schaber weer glatt maakt un de Tafel kunn weer nee beschreeven wurrn. Wat wichtig weer wurr meest as duersam Inschrift (Steentafeln oder Metallplatten) an Tempeln oder Verwaltensbowarken anbrocht.

In Indien wurrn de Bloot vun Palmengewachsen un in China Tafeln ut Knaken , Musseln , Elfenbeen bruukt. Later bestunnen Schrifttafeln ok ut Bronze , Iesen , Gold , Sulver , Tinn , Jade , Steenplaten un Toon oder ok ut orgaansch Material, as Holt , Bambusstriepen un Seide . Bloot vun Planten oder Deertenhuuten wurrn noch nich as Schriftdrager bruukt. Orakelknaken wurrn mit Griffeln ritzt oder mit Enkt mit Lampenruß oder Zinnober as Pigment beschrift.

In dat middelollerich Europa wurr denn vermehrt Pergament ut Deertenhuuten bruukt. De Huuten wurrn mit Pottasch oder Kalk beizt, grundlich sauber maakt un upspannt droogt. Dornah folg dat Afschaben un de Boverflach wurr bearbeit.

In de nee Welt wurr en papeerahnlich Stoff to'n Beschrieven in dat 5. Johrhunnert n.Chr. vun de Maya herstellt. ^[2] Allerdings is dit Material, de Herstellensoort nah, ehrder mit dat Papyrus verwandt, denn dat wurrd ut kruuzwies presst Baststrangen, nich aber ut upslooten Enkeltfesen maakt. Ok dat for de Papeerdefinitschoon essenziell wichtig Wateruttrecken passeert weder up en Seev noch dor mechanischen Waterenttoog. Vun dorher weer dat falsch, vun en Utfinnen vun Papeer in Amerika to snacken. De tatsachliche un unafhangige Oorherstellen vun Papeer lett suck blots for Asien un Europa nahwiesen.

Utfinnen vun dat Papier [ annern | Bornkood annern ]

Dat Utfinnen vun Papeer wurrd Cai Lun toschreeven, ofschons dat Funde ut China gifft, de up etwa 200 v. Chr. dateert wurrn. Cai Lun weer um 105 n. Chr. (Beleggdatum vun de eerst Nennen vun de chineesch Papeerherstellensmethood) en Beamter vun de Behorde for dat Fertigen vun Instrumenten un Wappen an' chineeschen Konigshoff un beschreev eerstmalig dat huud bekannt Verfohren, Papeer hertostellen. ^[3] To sien Tiet geev dat en papeerahnlichen Beschrievstoff, de ut Siedenaffall herstellt wurr (Chi). De hebbt de frohen Papeermaker vornehmlich ut Hemp , olt Lumpen un Fischnett mischt un de mit Boomschill oder Bast vun den Muulbeerboom erganzt. ^[4] De chineessch Utfinnen bestunn vor allen ut dat neeoordig Tobereiten: De schoon maakt Fesen un Fesenresten wurrn stampt, kaakt un mit Water versett. Ansluutend wurrn eenzeld Laagen mit en Seev afschoppt, droogt, presst un glatt maakt. Bi dat Schoppen entstunn an dat Papeer en ?Muisiet“ de boverhalv vun dat Seev leeg, un en ?Seevsiet“, de an dat Seev leeg. De entstahn Bree un Plantenfesen lager suck as Vlies af un bill en relativ homogen Papeerblatt.

• Papeerherstellen dorstellt up en chineesch Holtsnitt ( Ming-Dynastie )
• 
  Arnt vun dat Rohmaterial
• 
  Kaaken vun de Fesen
• 
  Schoppen vun dat Papeer
• 
  Utpressen vun dat Water
• 
  Droogen in de Sunn

Wiel Bast en Material is, dat in' Vergliek to dat huud bruukt Holt langer Fesen un dordor en hooch tietlich Holtborkeit hett, weer dat Papeer vun Ts’ai Lun nich blots to dat Schrieven to bruuken, sonnern ok for Ruumdekoratschonen etwa in Form vun Tapeten as ok Kleedasch. Dat man Muulbeerbast nommen hett, leeg up de Hand, wiel de Bombyx mori (Siedenspinner) suck vun de Bloot vun de Muulbeerboom nehren dee un somit dit Material en ahnhen vorhannen Nebenprodukt ut de Siedenproduktschoon weer. Wu olt de Gebruuk vun Bast is, beleggt de Gletschermumie Otzi (circa 3.300 v. Chr), de Kleedasch ut Lindenbast drocht.

Asien un Ozeanien [ annern | Bornkood annern ]

All in dat 2. Johrhundert geev dat in China Papeerschnottdooken. In dat 5. Johrhunnert stell man Toilettenpapeer ut billigst Riesstrohpapeer her. Alleen in Peking wurrn jedes Johr 10 Million Packchen mit 1000 bit 10.000 Blatt herstellt. De Affalle an Stroh un Kalk hebbt bald groot Hugel bildt, de man Elefanten-Gebirge nommt hett. For Zwecke vun den chineeschen Kaiserhoff stell de kaiserlich Warkstae 720.000 Blatt Toilettenpapeer her. For de kaiserlich Familie weern dat denn noch mal 15.000 Blatt hellgeel, week un parfumeert Papeer.

Bekannt is, dat um dat Johr 300 de Thais de Technik vun dat swemmen Seev to de Papeerherstellen bruukt hemm. Dat Boddengitter vun dat Seev weer fast mit den Rahmen verbunnen. Jedes schoppt Blatt muss in dat Seev droogen un kunn eerst denn rutnommen wurrn. Entsprekend vol Seven weern nodig.

Um dat Johr 600 keem de wieder entwickelt Technik vun dat Schoppen mit dat Schoppseev nah Korea un wurr um 625 in Japan bruukt. Bi dat Schoppseev kann de Rahmen vun dat Seev loost wurrn. Dat frisch schoppt Blatt kann in noch fuchtigen Tostand rutnommen un to'n Droogen utleggt wurrn. Disse Technik wurrd noch huud bi handschoppt Papeer bruukt. Dorut ergifft suck, dat dat Schoppseev tuschen 300 und 600 utfunnen wurr.

In Japan hett man de Technik noch fiener maakt un den Fesenbree Plantensliem vun de Wuddel vun den Maniok-Bisameibisch tosett. De Fesen weern nu gliekmatiger verdeelt, Klumpkens geev dat nich mehr. Dit Papeer betekent man huud as Japanpapeer . De Amtsrobe vun de japaansch Shint? -Preester, de up de Adelstracht vun de Heian-Tiet toruch geiht, besteiht ut witt Papeer (Washi), dat vorweegend ut Muulbeerboom-Bast besteiht.

De chineesch Kaiser Gaozong (650 bit 683, Tang-Dynastie ) leet eerstmals Papeergeld utgeven. Utloser dorto weer en Mangel an Kopper for dat Muntenpraagen. Siet dat 10. Johrhunnert harrn suck de Banknoten in de Song-Dynastie dorsett. Af etwa 1300 weern se in Japan, Persien un Indien in' Umloop un af 1396 in Vietnam unner Kaiser Tran Thuan Tong (1388?1398).

In dat Johr 1298 hett Marco Polo in sien Reisebeschrieven (? Il Milione “) over de starke Verbreeden vun dat Papeergeld in China bericht, wo dat to de Tiet en Inflatschoon geev, de den Wert up etwa 1 % vun den oorsprunglichen Weert fallen lett. 1425 wurr dat Papeergeld aber weer afschafft, um de Inflatschoon to beenden. Um dat in Umloopbringen vun Falschgeld swoorer to maken, wurr Papeergeld tietwies ut en Spezialpapeer fertigt, de Tosatzen an Siedenfesen, Insektiziden un Farvstoffen enthull.

Araabsche Welt [ annern | Bornkood annern ]

Wannehr nipp un nau dat eerste Papeer in de araabsch Welt produzeert wurr, is umstreeden. So wurrd as Datum 750 oder 751 nommt, as vermootlich bi en Grenzstriet fangen nommen Chinesen de Technik vun de Papeerherstellen nah Samarkand brocht hemm sollt. Up de anner Siet gifft dat Erkenntnisse, de to de Annahm fuhren, dat in Samarkand all 100 Johr vorher Papeer bekannt weer un ok herstellt wurr. As Papeerrohstoff wurr Flass un Hemp ( Hemppapeer ) bruukt. Bald harrn de Araber en bleuend Papeerindustrie upbaut. In Bagdad wurr um 795 de Papeerherstellen upnommen, 870 geev dat dor de eerste Papeercodex . Papeergeschafte weern wetenschaplich un literarisch Zentren, de vun Lehrern un Schrievers bedreven wurrn. Dat Huus vun de Wiesheit entstunn nich tofallig to disse Tiet in Bagdad. In de Afkaatenstuuven vun den Kalifen Harun ar-Raschid wurr up Papeer schreven. Dat folgten denn Papeerwerkstaen in Damaskus , Kairo , in noordafrikaansch Provinzen bit in den Westen. De Araber hebbt de Herstellenstechnik wieder entwickelt. Dor den Gebruuk vun kunn de Liemung (dunn Overtoog, um Papeer glatter un weniger suugfahig to maken; de Enkt oder Tusch verloppt denn weniger stark) duutlich verbetert wurrn. Genormte Flachenmaaten wurrn infuhrt. 500 Bagen weern een Bundel (rizma), worup de huud noch in de Papeerwertschap begang Begreep Ries toruchgeiht. Van’ 8. bit to’n 13. Johrhunnert duer de hooch Tiet vun dat islaamsch Riek. As Kulturzentrum truck Bagdad Kunstler, Philosophen un Wetenschapler, besunners Christen un Joden ut Syrien an.

Europa [ annern | Bornkood annern ]

De maschinelle Massenproduktschoon vun Papeer fangt in dat middelollerich Europa an; europaasch Papeermakers schafft dat in kort Tiet, de Arbeitsprozess dor dat Infuhren vun tallriek den Chinesen un Arabern unbekannt Innovatschonen to verbetern: De Bedriev vun waterbedreven Papeermohlen mechaniseert den bit dorhen blots in Handarbeit oder mit Deerten in' Kollergang praktizeerten Stampvorgang. ^[5] Derordig Watermohlen, iesenbewehrt Lumpen-Stampwarken, sund eerstmals af 1282 betuugt. ^[6] Dat Rieten vun de Lumpen mit en Seißblatt hett de umstandlich Praxis vun dat Rieten vun Hand oder Snieden mit en Messt oder Scheer afloost. ^[7] Papeerpressen, konstrueert in Anlehnung an antike Kelter , droogen dat Papeer dor Schruuvpressdruck. ^[8]

Ebenfalls vollig nee ist de Konstruktschoon vun dat Schoppseev, bi dat en Metallgeflecht an Stae vun de ollere Bambus- oder Schilfseven trett. ^[9] Dat stiev Schoppseev ut Metalldraht is de technisch Vorutsetten for dat Anbringen vun de to dat Kennteken deenen Waterteken , en italieensch Utfinnen ^[10] De Verfienern vun de Papeerqualitat to betallbor Priesen drocht kort Tiet later wesentlich to den Spood vun den Johannes Gutenberg utfunnen modern Bookdruck bi. ^[11]

Over den Kulturkuntakt tuschen dat christlich Abendland un den araabschen Orient as ok den islaamsch Spanien keem dat Schrievmaterial siet dat 12. Johrhunnert nah Europa. In Xativa bi Valencia geev dat nah en Reisebericht vun Al-Idrisi all in de Midden vun dat 12. Johrhunnert en bleuen Papeerwertschap, de ok in den Nahberlanner hoochwertig Produkte exporteeren dee. Ok, nahdem de Araber ut Spanien verdreeven wurrn weern, bleev dat Rebeet um Valencia beduudend for de Papeerwertschap, wiel hier vol Flass ( Linnen ) anbaut wurr, de en besunners good Rohstoff for de Papeerherstellung is.

Mit dat Utbreeden vun de Schriftlichkeit in immer wiedere Berieken vun de Kultur (Wertschap, Recht, Verwalten un Wiedere) hett dat Papeer tegenover dat Pergament siet dat 14. Johrhunnert sien Siegestoog antreden. Af de Midden vun dat 15. Johrhunnert fung mit den Bookdruck up dat billigere Papeer dat Pergament an as Beschrievstoff in den Achtergrund to treden. Allerdings duer dat noch bit in dat 17. Johrhunnert, bit dat vun dat Papeer wietgahn verdrangt wurr. In de Folg speel Pergament blots noch as Luxusschrievmaterial en Rull.

Verbreeden vun de Papeerherstellen in Europa [ annern | Bornkood annern ]

1100	Spanien: San Felipe bi Valencia
1109	Dat oldste up Papeer schreven Dokument up Sizilien
1225	Dat oldste Papeerdokument vun Frankriek
1228	Kaiser Friedrich II. send vun Barletta de oldste up duutschspaakig Bodden noch vorhannen Oorkunn up Papeer an dat Nonnenkloster Goss in Oosterriek. Dat Mandat befind suck huud in dat Haus-, Hof- und Staatsarchiv in Wien.
vor 1231	Papeerherstellung in Amalfi (unseker)
1231	Kaiser Friedrich II. Verbutt for Oorkunnen den Gebruuk vun Papeer in dat Konigriek Sizilien
1236	Luut de Statuten vun Padua sund Oorkunnen up Papeer ahn Rechtskraft
1246	Dat in Lyon schreeven Registerbook vun den Passauer Domdekan Albert Behaim up italieensch Papeer is de oldste in Duutschland erhollen Papeeerhandschrift
1268	In Italien wurrd Papeer herstellt
1282	In Bologna wurrd dat Waterteken utfunnen
1282	Weltwiet eerste seker betuugt waterbedreven Papeermohlen in Xativa (Spanien) [6]
	Wiedere grundleggen Innovatschonen in disse Perioode: Seißblatt, [7] Papeerpress, [8] Drahtgeflechtseev [9]
1389	De eerste Papeermohlen vun Duutschland, de Gleismohl wurr vun Ulman Stromer in Nurnbarg grunnd (kiek ok wieter unnern).
af 1393	Wiedere Papeermohlen in Duutschland folgten: 1393 Ravensburg , 1398 Chemnitz , 1407 Augsborg , 1415 Straßburg , 1420 Lubeck , 1460 Wartenfels, 1468 Kempten , 1478 Memmingen . Bit Enn' vun dat 16. Johrhunnert geev dat etwa 190 Papeermohlen in Duutschland.
1411	Marly FR in der Swiez
1469	St. Polten in Oosterriek
1494	Stevenage in England
1573	Klippan in Sweden
1576	Moskau in Russland
1586	Dordrecht in Holland
1690	Germantown in Pennsylvania , USA dor den duutschen Papeermaker William Rittenhouse [12]

De eerste duutsch Papeermohlen entstunn 1389/1390 bi Nurnbarg. Grunnd wurr de Gleismuhl vun den Raatsherrn un Exportkoopmann Ulman Stromer . Stromer unnernehm Geschaftsreisen, unner annern ok in de Lombardei , un keem dor mit de Papeerherstellung in Kuntakt. Stromer leet Mitarbeiter un Arven en Eid afleggen, de Kunst vun de Papeerherstellung geheim to hollen. De Gleismuhl bestunn ut twee mit Waterkraft andreeven Warkseenheiten. De luttgere Mohlen harr twee Waterrood, de grottere harr deren dree. 18 Stampen wurrn all tosommen andreeven.

1389 bit 1394 hett Stromer sulvst de Papeermohlen leit un de denn gegen en Pacht von ?30 Ries gross Papier“ an Jorg Tirman, sien Mitarbeiter verpacht. De Schedelsche Weltchronik van 1493 wiest se as froheste Dorstellen vun en Papeermohlen up de Dorstellen vun de Stadt Nurnbarg. Die Gleismuhle brannte spater ab.

Oostlich vun de Elv entstunnen de eersten Papeermohlen eerst Midden vun dat 17. Johrhunnert. Francois Feureton ut Grenoble hett mit Unnerstutten vun Friedrich Wilhelm tonachst en Papeerfabrik in Burg un denn in Prenzlau grunnd. ^[13]

Technisch Entwicklung bit to dat 19. Johrhunnert [ annern | Bornkood annern ]

De notwennig Zellstofffesen wurrn bit in de tweet Halft vun dat 19. Johrhunnert ut afbruukt Linnentextilien (Lumpen, Hadern (herleit vun dat Olthoochduutsch ?hadara“: ?Schaappelz“)) wunnen. Lumpensammler un -hannelsluud hebbt de Papiermohlen mit den Rohstoff versorgt. Lumpen weern tietwies so begehrt un ror, dat dorfor en Exportverbot bestunn, dat ok mit Wappengewalt dorsett wurr. In de Papiermohlen wurrn de Hadern in Fetzen sneeden, af un to wuschen, fullen laaten un in en Stampwark to Fesen maakt. Dat Stampwark wurr mit Waterkraft andreeven.

Dat Rohstoffupbereiten wurr noch in dat 17. Johrhunnert in handwarklich organiseert Bedrieven as ok deelwies in grottere Manufakturen mit en hohgeren Grad vun de Arbeitsdeelen maakt. In dat frohe 18. Johrhunnert wurrn halfmechanisch Lumpensnieder infuhrt, de tonachst nah dat Fallbielprinzip as ok later nah dat Scherenprinzip arbeiten dee. In de eerst Halft vun dat 19. Johrhunnert gung man dorto over, de Hadern statt dat Fuulen un Reinigen mit Chlor to bleeken . De Verlust an Fesen weer so minner, buterdem kunnen ok farvt Stoffe to witt Papeer verarbeit wurrn. De typische Archivordnung in farvig Aktendeckeln stammt bispeelswies noch ut den Tiet, as echt farvt blau un root Lumpen blots to rosa oder hellblau Papeer verarbeit wurrn kunnen. Eerst in dat 19. Johrhunnert kommen annersfarvig Aktendeckel (etwa geel) dorto.

Ut den dunnen Papeerbree ( Stoff ) in de Butte (= Bottich , dorher de Naam vun dat Buttenpapeer ) hett de Papeermaker dat Blatt mit Hulp vun en bannig fienmaschig, flach un rechteckig Schoppseev ut Kopper vun Hand schoppt. Dat Schoppseev hett en afnehmboren Rand, den Deckel . De Groott vun de Papeerbagen wurr vun de Grott vun dat Seev bestimmt. Nu hett de Gautscher den frischen Bagen vun dat Seev up en Filz afdruckt, wiels de Schopper den nachsten Bagen schoppen dee. Nah dat Gautschen wurrn de Bagen in groot droog Ruums, vornehmlich up Spieker un Daakbodden, to't Droogen uphangen. Ansluutend wurr dat Papeer nochmal presst, glatt maakt, sorteert un verpackt (en Pauscht entspreekt 181 Bagen Papeer). Hannel suck dat um Schrievpapeer, wurr dat noch liemt. Dorto wurr dat in Liem duukt, presst un droogt. De Liem verhinner, dat de Enkt verloopen dee. Bi Handarbeit, de huud in de Regel blots bi Fesen ? un somit Papeer ? vun hoge Good maakt wurrd, nehmt de Fesen kien bevortoogt Richt in ( Isotropie )

De modern technische Dorbrook fung an suck mit dat Utfinnen vun den Hollander um 1670 aftoteken. Dorbi hannelt suck dat um en Maschien, de den Fesenbree (Pulpe) nich mehr dor reine Slaginwirken upslutt, sonnern dor en kombineert Snied- un Slaginwirken. De Hollander schaff wegen de hooch Rotatschonsgeschwindigkeit en flinkeren Fesendorgang as dat Stampwark. Somit steeg de Produktivitat vun dat Fesenupbereiten. Dat weer anfangs begang, dat de Hollander anfangs dor insett wurr, wor blots geringe Waterkraft to Verfugung stunn (minn Andrievsmomente, aber hooch Drehtallen mogelk) un/oder en Fientuuchupbereiten en groot Stampwark nahschalt wurrn sull. Dat Tietverhaltnis for 1 kg Ganzstoff liggt bi etwa 12:1 (Stamptiet/Hollandertiet) wobi dat schonen Stampen eenduudig den beteren Halfstoff gifft. De Hollander wurr in duutsch Papeermohlen af etwa 1710 umfaatend insett. Dor den hohgeren mogelken Indrag in' Hollander (circa 15 kg Stoff in' Gegensatz to 2?5 kg in dat Stampwark) un de minnere noodig Mannkapazitat hett suck dat Gerat gau verbreedt. Ok is de Hollander wartungsarmer as en Stampwark, wat suck bi de Reinvestitschoonskosten duchtig bemarkbor maaken dee. Later wurrn denn direkt ut den Hollanderprozess de eersten Stetigmahlerkonstruktschonen (Jordan-Mohlen, Schiebenrefiner) entwickelt.

Papeermaaker

En Papeermaaker is en Handwarker, de Papeer herstellt, in de Regel in en Papeermohlen mit entspreken Produktschonsinrichtungen (huud industrielle Papeerfabrik). Siet 2005 is de Berop blots noch unner de nee Beteken Papeertechnoloog to leern.

In de grottste Tall vun de Falle hett jeder leiden Papeermuller en Waterteken bruukt, dat alleen for sien Warkenstiet typisch weer. Wiel de Papeermaaker en Sonnerberop mit en utpraagt Beropstraditschoon binnerhalv vun bestimmt Familien weern, erganzen suck genealogisch un Watertekenforschung gegensiedig. Ut dissen Grund is dat Duutsch Book- un Schriftmuseum in de Duutsch Bokereee in Leipzig togliek Standoort vun en Papeermaakerkartei (kiek Verkorten ), in de de Daten vun over 8.000 Papeermaakers, Papeermohlenbesitter, Lumpensammler un Papeerhannelsluud samt hor Familien erfaat wurrn sund, un en Kartei vun de Papeermohlen mit de Papeermaakers, de jemals up de nommt wurrn sund.

Industrialiseeren [ annern | Bornkood annern ]

De Mangel an Lumpen (Hadern), de for de Papeerherstellen notwennig weern, wurr to’n Engpass in de Papeerherstellen. Dorum hett man all siet 1700 nah Alternativen for de Hadern socht. De franzoosch Physiker Rene-Antoine Ferchault de Reaumur schreev 1719 an de franzoosch Akademie vun de Wetenschapen in Paris:

?De amerikaansch Wispels billen en besunners fien Papier, ahnlich as dat vun uns. Se lehren uns, dat dat mogelk is, Papeer un Plantenfesen hertostellen, ahn Hadern un Linnen to bruuken; se schient uns just uptofordern, ebenfalls en fien un good Papeer ut gewissen Holtoorten to maaken. Wenn wi ahnlich Holtoorten as de, de de amerikaansch Wispels to dat Papeerherstellen bruuken, harrn, kunnen wi dat witteste Papeer herstellen.“

Jacob Christian Schaffer hett umfaaten Experimente dorfuhrt, um Papeer ut Plantenfesen oder Holt to winnen; in soss Bannen beschreev he tuschen 1765 un 1771 sien Versuche und Muster, ohne alle Lumpen oder doch mit einem geringen Zusatze derselben, Papier zu machen . Sien Verfohren to de Papeerherstellen ut Pappelwull , Moos, Flechten, Hoppen, Wienreben, Disteln, Feldmelde, Bifoot, Mais, Brennneteln, Aloe, Stroh, Rohrkolben, Blaukohlstrunken, Graswull, Maiblumchen, Siedenplanten, Ginster, Hempschaben , Kantuffelplanten, Torf, Waldreben, Dannenzapfen, Wilgen- un Espenholt as ok Saagspaans un Daakschindeln hebbt aber kien qualitativ good Papeer brocht un wurrn dorum vun de Papeermullers nich bruukt.

1798 kreeg de Franzoos Nicholas-Louis Robert en Patent up en Langsseevmaschien, de en maschinell Fabrikatschoon vun dat Papeer mogelk maaken dee. Bi disse Papeerschuttelmaschien wurr dat Schoppen vun den Papeerbree dor de sien Upgeeten up en roteeren Dreihseev ersett.

Friedrich Gottlob Keller hett Anfang Dezember 1843 dat Verfohren to dat Herstellen vun Papeer ut Holtschliff utfunnen, wobi he up en Schliepsteen Holt in Feesdwarsricht mit Water to Holtschliff verarbeiten, de to dat Herstellen vun qualitativ good Papeer to bruuken weer. He hett dat Verfohren bit to’n Sommer 1846 dor de Konstrutschoon vun dree Holtschliepmaschinen noch verfienert. An’ 11. Oktober 1845 leet he en Reeg vun Exemplaren vun de Nummer 41 vun dat Intelligenz- und Wochenblattes fur Frankenberg mit Sachsenburg und Umgebung up sien Holtschliffpapeer drucken.

De industriell Utwerten vun sien Utfinnen bleev Friedrich Gottlob Keller aber verseggt, wiel hum dat Sassisch Binnenministerium kien Geld for de technisch Utprobeeren un de Patenteeren vun dat Verfohren geev. So hett he an’ 20. Juni 1846 de Rechte to dat Bruuken vun dat Verfohren gegen wenig Entgelt an den rieken Papeerfabrikanten Heinrich Voelter overdragen, de dat Verfohren vun Keller wieder entwickeln, in de Praxis infuhren un dor de Entwicklung vun Hulpsmaschinen to en groottechnisch Gebruuk bringen dee. Af 1848 hett Voelter mit den Heidenheimer Papeerfabrikanten Johann Matthaus Voith mit dat Teel tosommenarbeit, Papeer to en Massenwoor to maaken. Voith hett dat Verfohren wieder entwickelt un hett 1859 den Raffineur utfunnen, en Maschien, de dat splitterriek Groffmaterial vun den Holtschliff fiener maken deiht un dordor en duutlich Verbetern vun de Papeerqualitat schafft.

Siet etwa 1850 wurr de Holtschlieper insett, mit de de Papeerherstellen ut den prieswerten Rohstoff Holt in’ industriellen Maatstaff mogelk wurr; um 1879 rum hebbt alleen in Duutschland rund 340 Holtschliepereen arbeit.

De oldste erhollen Holtschlieperee is de Kartonfabrik vun Verla in Finnland , de 1882 upbaut wurr. De 1964 stillleggt Fabrikanlaag wurr 1996 in dat Verteken vun dat UNESCO Weltkulturarv upnommen.

De Holtschlieppapeeren hebbt suck aber wegen de in de Schliepmasse enthollen Restandeelen vun verscheeden suer Substanzen as problematisch wiest. Disse Suerenandeelen stammen ut den chemischen Upslussprozess , de for de Behandlung vun den feest Holtstoff ( Lignocellulose ) in dat industriell verbreedt Sulfitverfohren dwangslopig bruukt wurrd. Ut de Sweflig Suer un hor Solten entstaht dor Luftoxidatschoon un Hydrolyse reaktschonsrelevante Mengen an Swefelsuer . Dor de anhollen Luft- un Luftfuchtinwirken billen suck wiederhen orgaansch, chemisch bannig aktive Substanzen in dat Papeer. Anner Upslussverfohren arbeiten mit Chlorverbindungen un Essigsuer. Disse komplexen Wirkensmechanismen fuhrt to en Geelwurrn as ok to en duchtig Minnern vun de Rietfastigkeit , Nattfastigkeit un Buugstiefigkeit in dat Endprodukt, wat suck as "Bruchigkeit" vun dat Papeer wiesen deiht. De minner Stabilitat in dat Papeer is en Folg vun de dor Suer katalyseert Spaltern vun dat Cellulosemolekul , de in Form vun en fortschrieden Kettenverkorten abloppt. Hooftoorsaak for dat Geelwurrn vun dat Holtschlieppapeer sund dat Lignin un sien dorbi entstahn Zersettensprodukte (overweegend aromaatsch Verbinnen ). ^{[14] [15] [16]}

Faken wurr dat Holtschlieppapeer mit suerhollen Papeer glieksett ? wat aber fachlich falsch is. Dat suerhollen Papeer is en Folg vun den Herstellensprozesses un vun eenig chemisch Tosatze vun sien Liemung . Holtschlieppapeer wurrd besunners stark geel un verlust gau sien Elastizitat. Leider wurrn billig Holtschliff un de 1806 utfunnen Leimung mit verseept Harzen massenhaft insett, so dat insbesunnere Papeererzeugnisse (Boker, Graphiken, Zeitungen, Landkorten) siet de Utfinnen vun de Holtschlieptechnologie dor Friedrich Gottlob Keller nah 1846 un in de eerst Halft vun dat 20. Johrhunnert wegen beid Oorsaken in besunner Wies den binneren Schadwirken unnerliggen. Dat Restaureeren is komplizeert un bi hooch Zerfallsraten vun de Zellulose blots noch dor Massenentsuern un nachtraglich Stabiliseerensverfohren, as bispeelswies dor dat Papeerspaltverfohren mogelk ^{[17] [18]}

So hett dat Holtschlieppapeer nich blots en Nutzen for dat kostengunstig Herstellen vun Papier brocht, sonnern ok en groot Schaden for de schriftlich Overleefern vun dat 19. un 20. Johrhunnert.

Siet den 1980er Johren wurrd for den Druck vun hoochwertig Publikatschonen un Grafiken overweegend en ollerbestandig Papeer oder en so nommt "suerfree Papeer" bruukt. Dat is dor chemische Tosatzen free vun Suer un Chloriden. Ollerbestandig Papeer is in de DIN ISO 9706 normt.

Industriell Herstellen [ annern | Bornkood annern ]

Unafhangig vun de Feesoort kann Papeer in Handarbeit oder maschinell herstellt wurrn.

Papeer besteiht hooftsachlich ut Cellulose fesen, de wenige Millimeter bit to eenig Zentimetern lang sund. De Cellulose wurrd tonachst wietgahnd freeleggt, also vun Hemicellulosen, Harzen un anner Plantenbestanddeelen trennt. De so wunnen Zellstoff wurrd mit vol Water versett un utfeest. Dissen dunnen Bree nommt de Papeermaker ?Stoff“ oder ?Tuuch“. Wenn de in en dunn Schicht up en fien Seev geven wurrn, hett he en Watergehalt vun over 99 % (Papeermaschinenuploop) bzw. etwa 97 % bi de Handschopperee. En Grootdeel vun dat Water druppelt af. Dat Seev moot bewegt wurrn, so dat suck de Fesen mogelk dicht over- un annanner leggen un en Vlies , dat Papeerblatt, billen. Wenn dat Papeer droog is, kann de Boverflach mit Hulp vun Starke, modifizeert Cellulose (bispeelswies Carboxymethylcellulose) oder Polyvinylalkohol slooten wurrn. Disse Vorgang wurrd as Oiemung betekent, ofschons de Begreep Impragneeren de richtige weer. Liemung wurrd ok huud noch mit Harzseepen un/oder Alkylketendimeren binnerhalb vun den Stoff (Masseliemung in de Papeermaschiene oder Butte ) maakt.

Wurrd up dat Handschopp- oder Rundseev en Muster ut Draht anbrocht, lagern suck an disse Stae weniger Fesen af un dat Muster is bi dat fardig Papeer tominst in’t Gegenlucht as Waterteken to erkennen. Waterteken wurrn huud ok up de Papeermaschien as Egoutteurwaterteken fertigt.

Rohstoffe [ annern | Bornkood annern ]

De for dat Papeer notwennigen Utgangsstoffe kann man in veer Gruppen indeelen.

1. Feesstoffen ( Holtschliff , Halfzellstoffen , Zellstoffen , Ooltpapeer , anner Fesen)
2. Liemung un Impragneeren (Liem vun Deerten, Harzen , Paraffinen , Wassen )
3. Fullstoffen (Kaolin, Talkum, Gips, Bariumsulfat, Kried, Titanwitt)
4. Hulpstoffe (Water, Farvstoffen , Entschuumer , Dispergeermiddel , Retentschoonsmiddel , Flockungsmittel , Nettmiddel )

De Feesstoffe unnerdeelen suck prinzipiell in twee Gruppen.

• Primarfeesstoffe, Rohstoffen, de eerstmals in de Produkschoon insett wurrn, un
• Sekundarfeesstoffen (Ooltpapier), Recyclingstoffen, de nah Gebruuk noch eenmal den Produkschoonsprozess tofohrt wurrn.

De Cellulose is de eegentliche, hoochwertige Feessubstanz vun en jeden Papeer. De Cellulose is en Polysaccharid vun de Kohlenhydrate mit de annahert chemisch Formel (C ₆ H ₁₀ O ₅ ) _n , ut de meest all Zellwande vun Planten un Holten bestahn.

Cellulose kann ut Holt, Eenjohrsplanten (bispeelswies Stroh), Hadern, Kunststoff-Fesen un huud etwa to de Halft ut Ooltpapeer wunne wurrn. Cellulose besteiht ut ganz vol, keddenformig mitnanner verknutt Glukoseresten . De eenzelt Cellulose molekule sund also kedenformige Makromolekule, deren luttste Lidden Glukoseeenheiten sund. Dat Glukosemolekul (C ₆ H ₁₂ O ₆ ), dat Monomer vun de Cellulose, bild mit en wiedere Glukosemolekul dor Losen vun en Watermolekul en Cellobiose . Dat Annannereehn vun suckser Cellobiosen to en Kedd bild en Zellstoffmolekul (dat entsteiht en Polymer ).

De Kedenmolekule billen mitnanner Mizellen , dat sund Molekulbundel, ut de suck de Fibrillen upbauen. Eerst en grottere Antall vun Fibrillen billt de sichtbor Cellulosefees. De Molekulbundel bestaht ut kristallin Berieken (regelmatige Molekul-Fohren) un amorphen Berieken (unregelmatige Molekulfohren). De kristallinen Berieken sund for de Fastigkeit un Stiefheit, de amorphen Berieken for de Flexibilitat un Elastizitat vun dat Papeer verantwoortlich. De Langt vun de Keed, also de Tall vun de Monomeren, is unnerscheedlich je nah Papeerrohstoff un is for de Good un Ollerbestandigkeit vun groot Beduuden.

Dat nich upbereit Feesmaterial to Papeerherstellung wurrd vun de Papeermaker as Halfstoff betekent.

To ca. 95 % wurrd Papeer huud ut Holt (in Form vun Holtstoff, Halfzellstoff, Zellstoff oder Ooltpapeer) herstellt. Feesbillen un de Harte vun dat Holt spelen bi de Utwahl as Papeerrohstoff en Rull, nicht jeder Holt is for jede Papeeroort gliek good to gebruken. Faken wurrd Nadelholter as Fichte , Dann , Kiefer un Larche bruukt. Wegen de langere Fesen tegenover Loofholter verfilzen disse Fesen lichter un dat Papeer wurrd faster. Aber ok Loofholter as Booken , Pappel , Barken un Eukalyptus wurrd mischt mit Nadelholt-Zellstoff insett. De Gebruuk vun duchtig kortfeesig Hartholter is up hooch utrust Spezialpapeeren beschrankt.

De Verfugborkeit un de regional Gegevenheiten bestimmen hooftsachlich, welker Holtoorten as Primarrohstoff insett wurrd, wobi siet de 1960er Johren groot Mengen an Holt for de Papeerherstellung mit sonommt Holtspanetransportern weltwiet over See verschippt wurrn. Allerdings moot ok beacht wurrn, dat de Eegenschapen vun den gewinnboren Zellstoff mit de gewunschten Papeerbeschaffenheit in Inklang staht. Flinkwassen Holter as Pappeln kommen den grooten Bedarf tomoot, kann man aber blots for voluminoos, week un weniger rietfast Papeeren bruuken. Zellstoffe ut Loofholter hebbt korter un dunner Fesen as de ut Nadelholter. Entsprekend den lateren Anforderungen an dat Papeer wurrd unnerscheedlich Mischungen vun disse Kortfees- un Langfeeszellstoffen bzw. Hart- un Weekfeesstoffen insett. Dat Stuern vun de Eegenschapen kann geringfugig over den Upslussprozess un de latere Mahlung varieert wurrn. So kann en Fichtenstoff sowohl mit Natronlauge hart kaakt wurrn as ok langfeesig un weeker in dat Sulfatverfohren . Zellstoffe ut Eenjohrsplanten wiesen grottstendeels Eegenschapen as de typischen Nadelholtzellstoffe un wurrd deshalb ok as Surrogate for disse insett (etwa Espartogras statt Fichte). All cellulosehaltigen Stoffe sund grundsatzlich to de Papeerherstellung to bruuken. Tonehmend is de Beduuden vun Ooltpapier as Rohstoff. Papeeraffalle wurrn bit to 100 % for weniger wertvull Papeersorten insett. Bi Fienpapeeren winnt modern Deinkingstoff immer hohgere Insatzandeelen. LWC-Papeeren enthollen deelwies bit to 70 % AP-Stoff ahn nennenswert Minnern in de Gebruuksfahigkeit. De froher wichtigst Rohstoff, de Hadern (Lumpen), find huud blots noch in minn Mengen Gebruuk.

En Andeel vun 61 % hett de Sekundarrohstoff Ooltpapier an de huud in Duutschland insett Rohstoffen for Papeer, Papp un Kartonagen . Wiel Ooltpapier all Mal to Papeer verarbeit wurrn is, enthollt dat aber vol Tosatzstoffe un wurr all Mal mahlt. De Fesen wurr dor dat nochmalige Verarbeiten to Papeer wieder schadigt, de Andeel an Tosatzstoffe in’ Verhaltnis to de Feesstoffen nimmt wieder to. In de Praxis wurrd Papeerfesen in’ Snitt blots fiev bit sossmal recycled.

In Europa un Amerika wurrd vereenzelt Weeten un Roggen to de Strohfeeswinnen insett, aber ok Grassorten ut Noordafrika ( Alfa - un Espartogras) konnt bruukt wurrn. In Japan nimmt man ok huud noch Riesstroh, in Indien den flink wassen Bambus. Mengenmaßig spelen disse Feesstoffe in’ Vergliek to Zellstoff ut Holt aber kien groot Rull.

For sunnere ( Banknoten , Wertpapeeren ), duersam un stark beansprookt Papeeren wurrd ok huud noch in minn Umfang Hadern bruukt.

Upbereiten vun Halfstoff [ annern | Bornkood annern ]

Mechanisch Upbereiten [ annern | Bornkood annern ]

Witt Holtstoff

Wittschliff entsteiht ut schleepen Holtstammen. Dorto wurrd schillt Holtafsnitte mit vol Water in Pressenschliepers oder Stetigschlieper kort reeben. (vergliek ok Holtschlieper ) In’ glieken Bedriev wurrd de stark versunnt Feesmasse to Papeer verarbeit oder to’n Versand in Pappenform broch. Dat passeert mit Maschinen, de dat Water ruttrecken doht.

Bruun Holtstoff

Bruunschliff entsteiht, wenn Stammafsnitte in groot Ketels eerst dampt un denn schleepen wurrn.

Thermomechanisch Holtstoff

TMP entsteiht ut hackselt Holtaffalle un Hacksnitzeln ut Saagereeen . Disse wurrn in’t TMP-Verfohren (Thermomechanisches-Refiner-Verfohren) bi 130 °C dampt. De Lignin-Verbinnen tuschen de Fesen lockern suck dordor. Ansluutend wurrd de Holtstucken in Refinern (Druckmahlmaschinen mit riffelt Mahlschieven) un Tosatz vun Water mahlen. Thermomechanisch Holtstoff hett in’ Vergliek to’n Holtschleep en groffer Feesstruktur. Wurrd buterdem Chemikalien tosett, hannelt suck dat um dat chemo-thermomechanische Verfohren (CTMP) . Dor rein mechnisch Verfohren wunne Holtstoff besteiht nich ut de eegentlich Fesen, sonnern ut kort reeben un afschleeten Feesverbinnen, de wurrd verholte Fesen nommt. Um de elementaren Fesen to winnen is en chemisch Upbereiten vun dat Holt notwennig.

Chemische Upbereiten [ annern | Bornkood annern ]

Holtsnitzel wurrn in en Kaakprozess chemisch behannelt. De Fesen wwurrn dor twalf bit fiefteihn Stunn lang Kaaken vun den Inkrusten , den nich gewunschten Holtbestanddeelen, Begleitstoffen vun Cellulose trennt. Chemisch bekeeken besteiht Holt ut:

• 40 % bit 50 % Cellulose
• 10 % bit 15 % Hemicellulose
• 20 % bit 30 % Lignin
• 6 % bit 12 % sonstig organischen Stoffen
• 0,3 % bit 0,8 % anorganischen Stoffen

Dat gifft Natron -, Sulfit - un Sulfatverfohren , de nah de Insett Kaakchemikalien unnerscheed wurrn. Dat Organocell-Verfohren is en nee Entwicklung. Vor allen enthollen Restlignin farvt den Zellstoff nah dat Kaaken geel bit bruun, de moot also reinigt un bleekt wurrn. Restlignin un anner nich erwunscht Stoffe wurrd bi dat Bleeken rutloost, chemisch Uphellen helpt gegen de Vefarven. De bleekt Zellstoff (Cellulose) wurrd entwassert. De wurrd nu entweder direkt to Papeer verabeit oder to Rullen upwickelt. Bi de Zellstoffherstellung hett man en minnern Erdrag as bi de Holtstoffherstellung. Zellstofffesen hebbt aber den Vordeel, dat se langer, faster sund un beter nahgeven dooht. Ut Nadelholt wunnen Zellstofffesen sund ca. 2,5 mm bis 4 mm lang, ut Loofholt wunnen sund etwa 1 mm lang. De grottste Deel, ca. 85 % vun den bruukten Zellstoff, vor allen Sulfatzellstoff, wurrd ut de skaninaavsch Lanner, USA un Kanada importeert. Sulfatzellstoff is in’ Vergliek to Sulfitzellstoff langfeesiger un rietfaster, somit wurrd he hooftsachlich to dat Herstellen vun hoochwitt Schriev- un Druckpapeeren bruukt. Sulfitzellstoff find overweegend Verwennen bi dat Herstellen vun week Hygienepapeeren.

De Feesstoff mott bleekt wurrn, dormit dorut witt Papeer entstahn kann. Traditschonell wurr de Zellstoff mit Chlor bleekend. Dat fuhrt aber to en hooch Belastung vun dat Afwater mit orgaansch Chlorverbinnen (AOX). Moderner Verfohren ersetten Chlor dor Chlordioxid un man kriggt ECF-Zellstoffe (" e lemental c hlorine f ree" bzw. " E lementar- C hlor- F ree"). Wegen de hoohger Oxidatschonswirken un de betere Selektivitat vun Chlordioxid minnert suck de AOX Belastung um 60?80 %. Wenn man vullstannig up Chlorverbinnen verzichten deiht un Suerstoff, Ozon, Peroxoessigsuer un Waterstoffperoxid bruukt, wurrd de Zellstoff mit TCF ( t otally c hlorine f ree) betekent.

Papeer ut ECF-Zellstoffen wurrd as chlorarm betekent, (dat sund aber noch Chlorverbinnen vorhannen). Chlorarme Druckpapeeren sund in hoochwitt Qualitat all af en flachenbetrucken Masse vun 51 g/m² to maaken, chlorfree eerst af 80 g/m².

TCF-Zellstoff hett en minner Feesfastigkeit as chlorbleekt oder ECF. Vorweegend ut Holtstoff maakt Papeer nennt man holtholtig , in’ Hannel middelfien . Wiel Lignin, Harzen, Fetten un Gerbstoffen in den Feesbree blieven, sund se vun minner Good as holtfree Papeeren .

Organocell-Verfohren [ annern | Bornkood annern ]

Dat nie duersam groottechnisch umsett Organocell-Verfohren deen de sweefelfree un dormit umweltfruendlicheren Zellstoffprodukschoon. In mehreren Kaakstuufen wurrn de Holtsnitzel in en Methanol - Water -Gemisch unner Tosatz vun Natronlauge bi Temperaturen vun bit to 190 °C unner Druck upslooten. Dorbi losen suck Lignin un Hemicellulose. Denn folgen verscheeden Waschstopen, in de de Zellstoff vun de Kaakfletigkeit befreet wurrd as ok dat Bleeken un Watertrecken.

De Zellstoff wurrd in dree Stopen bleekt:

1. in’ alkalischen Milieu mit Suerstoff unner Bruuk vun Waterstoffperoxid
2. mit Waterstoffperoxid oder Chlordioxid
3. mit Waterstoffperoxid

Methanol un Natronlauge, de Kaakchemikalien, wurrd in en Recyclingverfohren , dat parallel to de Zellstoffproduktschoon afloppt, toruchwunnen. Dat wurrn sweefelfree Lignin un sweefelfree Hemizellulose wunnen, de vun de chemisch Industrie brukkt wurrn kann.

Strohzellstoff [ annern | Bornkood annern ]

Dor Kleenhauen un Kaaken in Natronlauge wurrd ut Stroh de Halfstoff Strohzellstoff oder, bi anner Upbereiten, geel Strohstoff .

Kugelkaaker un Pulper [ annern | Bornkood annern ]

In' Kugelkaaker wurrn Hadern kaakt. Dorto wurrn se tonachst sorteert, in' Haderndoschker reinigt. Mit Kalklauge un Soda wurrn de Hadern unner Dampdruck vun 3  bar bit 5 bar in' Kugelkaaker kaakt. Dorbi wurrd de Farvstoffe zerstort, Fett to Seep un Schmutz loost. Wiels dat mehr Stunn duern Kaaken lockert suck dat Geweev vun de Hadern un se laaten suck dornah lichter to Halfstoff utfesen.

De Pulper (Stoffuploser) is en Butte mit roteeren Propeller . Dorin wurrd nah Goodklassen sorteert, to Ballen presst Ooltpapier mit vol Water zerkleinert mechanisch uploost. So wurrn de Fesen vun dat Ooltpapeer schoont. Dat is en Arbeitsgang, de froher faken mit den Kollergang dorfuhrt wurr. De pumpbore Feesbree is noch schidderch. De kummt in' Pulper in en Zylinder un wurrd vun en Rotor utfeest. Denn wurrd de groff loost Stoff dor en Seev druckt. Dor de Zentrifugalkraft wurrd groff Verunreinigungen utscheeden. An de Zylinderass sammelt suck de lichte Smudd. Wietere Fromdstoffen as Wass un Druckfarven wurrd in Spezialanlagen rutloost.

Entfarven vun dat Ooltpapeer [ annern | Bornkood annern ]

Bi dat De-inking wurrd de Druckfarveen mit Hulp vun Chemikalien ( Seepen un Natriumsilicat ) vun de Fesen vun dat Ooltpapeer loost. Dor dat Inblaasen vun Luft, billt suck an de Boverflach vun den Feesbree Schuum, in de suck de Farvbestanddeelen sammeln un afschoppt wurrn konnt. Dit Trennverfohren wurrd Flotatschoon nommt.

Upbereiten to’n Ganzstoff [ annern | Bornkood annern ]

De Halfstoff wurrd dor Feesstoffmahlen un Mischen to'n Ganzstoff verarbeit. De Halfstoffe wurrn in Refinern (Kegelstoffmuhle) wieder kortfeest. As dick Bree floot dat Halffertigprodukt in' Refiner tuschen en Messenwalt un sietlich fastmaakt Grundmessen dor. De Fesen wurrn dorbi kortsneeden ( rosche Mahlen ) oder zerquetscht ( schmeerig Mahlen ), je nahdem wu de Messen instellt sund. De Enn' vun de quetscht Fesen sund fibrilleert (utfranst), wat bi de Blattbillen to en beter Verbinnen vun de Fesen fuhrt.

• Week, voluminoos, suugfahig un samten Papeersorten entstaht ut rosch mahlen Fesen , etwa Loschpapeer.
• Smeerig mahlen Fesen fuhren to fast un hart Papeeren mit wenig Suugfahigkeit un wulkig oder gliekmatig Transparenz as for transparent Tekenpapeer, aber ok Oorkunnen -, Banknoten - un Schrievmaschinenpapier .

Buterdem konnt de Fesen bi dat Mahlen lang oder kort hollen wurrn, worbi de lang Fesen starker verfilzen as de korten. Dorut ergeven suck veer verscheeden Mogelkeiten vun dat Mahlen. Feeslangt un Mahloort bestimmen Fees- un Papeerqualitat. Begang Kombinatschonen sund rosch un lang oder smeerig un kort.

De Messen vun den Refiners liggen bi de Kortfeesmahlen bannig eng binanner, so dat dor meester kein Tuschenruum mehr is. Dat Mischen vun de verscheeden Halfstoffe as ok de Togaav vun Full-, Liem- un Farvstoffen horrn to dat Herstellen vun den Ganzstoff.

Up de Papeermaschien wurrd de Papeerbahn bildt. Folgend Maschinenstatschonen sund achternanner schalt:

1. Stoffuploop
2. Seevpartie
3. Nattpressenpartie
4. Droogpartie
5. Uprullen

Blattbillen [ annern | Bornkood annern ]

De Blattbillen find bi de industriell Papeerprodukschoon up de Papeermaschien statt. De reinigt un entluft Papeerbree, de to ca. 99 % ut Water besteiht, wurrd in' Stoffuploop to en dunn, nah Mogelkeit gliekformigen Strahl formt. Disse draapt bi Langseevpapeermaschinen up en roteeren, endlos Seev (kiek dorto ok Metalldook ). Binnerhalf vun wenig Sekunn loppt en ganz grooten Deel vun dat Water af un de Papeerstruktur entsteiht. Dorto dragen unner dat Seev anbrocht Suuger as ok Pulsatschonen ertuugen Foils to de Entwasserung vun den Feesstoff bi. Faken wurr ok versocht, de Temperatur vun de Suspension to stiegern (bispeelswies over Dampblaskasten), wat over en leeger Viskositat ebenfalls de Entwasserung fordert. Sall dat Papeer en Waterteken hemm, is dat in dat Seev inarbeit oder wurrd vun baben mit en do nommt Egoutteurwalz upbrocht.

Up Langseevpapeermaschinen fertigt Papeer hett wegen de eensiedig Entwasserung normalerwies en utpraagt Tweesiedigkeit. Dat druck suck neben de unnerscheedlich Boverflachen (de Seevsiet un de glatt Filz- oder Muisiet ) meest ok in en duchtig ungliekmatig Verdeelen vun de Fullstoffe binnerhalv vun dat Papeer ut. Dat hett neben de unnerscheedlich Bedruckborkeit faken ok en Rullneegen (Curl) to Folge. Afhulp verschafft hier deelwies de Entwasserung over en tweet Seev nah baben (so nommt Hybrid-Former), de todem de Gesamtentwasserungsleistung erhoht.

Streeken Papeer [ annern | Bornkood annern ]

Streeken Papeer (ok Kunst- oder Billerdruckpapeer) is en Papeer, bi dat de Boverflach mit en Bindemiddelupdrag (?Streek“) vereddelt is. Dat Papeer kriggt en slooten, glatt un stabil Boverflach, wordor en betere Qualitat bi'n Druck reckt wurrd.

Normmaten for Papeer [ annern | Bornkood annern ]

Tellmaaten nah DIN 6730

Bagen	1 Stuck (een ?Blatt“) = 8 Blatt in en bunnen Book = 16 Sieden
Book bi Schrievpapeer	24 Bagen
Book bi Druckpapeer	25 Bagen (A4 Papeer mit 80 g/m² DIN 6730)
Ries , Rieß	20 Book (?een Paket“)
Ballen	10 Ries

Formate nah EN ISO 216, DIN 476

De bekanntst internatschonal normt Papeerformate sund de vun de A-Reeg nah DIN 476 Papeerformat , de siet 2002 deelwies dor EN ISO 216 ersett is. In eenig Lanner as den USA un Kanada wurrd anner Formaten bruukt.

Papeerverarbeiten [ annern | Bornkood annern ]

To dat Verarbeiten vun Papeer, insbesunnere dat Tosnieden up bestimmte Formate, steiht en Reeg vun Warktuuch to Hand. Vun ollers her Scheer un Papeer- Mest , in neeere Tiet Papeersniedemaschinen :

• Rullensnieder , overweegend for de Gebruuk to Huus for dat Torichten vun een oder wenig Bagens an Papeer (oder Photographien); besteiht meest ut en Snittbrett mit Linealfunktschonen un en Snittliest.
• Hebelsnieder in verscheeden Utfuhrensgrotten vun' Huusgebruuk bit to'n luttgewarflichen Gebruuk etwa in Graphikstudios oder lutt Copyshops, de mehrere Bagen to glieker Tiet snieden un de up en eegen Gestell fast maakt ween konnt, de over Sekerheitsmaaatnahmen (Schuulhauben), Fienjusteerens- un/oder Faststellmechanismen verfugen konnen.
• Stapelsnieder , de Papeerstapel bit to 80 mm (ca. 800 Bagen) snieden, meest mechanisch in' Handandriev, faken 50 kg un mehr weegen, over en justeerboren Ruckanslag un Pressvorichtungen to dat Fixeeren vun dat Papeer verfugen. De Snittflachen varieeren meest tuschen DIN A3 un grotter. De Andriev is mechanisch oder elektromechanisch.
• Papiersniedeautomat for Druckereen oder industriell Fertigung, huud meest mit elektronisch Maatwark, differenzeert Sekerheitssystemen (Tweehandbedriev, Luchtschranken) un elektromechanische Andriev.

Papeermarkt [ annern | Bornkood annern ]

De Papeerindustrie unnerscheed veer Grootgruppen vun Papeersorten:

• Grafisch Papeeren ,
• Papeer, Karton un Papp for Verpackungszwecke,
• Hygiene-Papeeren Tissue-Papeeren ,
• Papeeren un Papp for speziellen technischen Gebruuk.

Weltwiet wurrn jedes Johr rund 394 Millionen Tunn (2010) Papeer, Karton un Papp produzeert. De berekent Papeerverbruuk pro Kopp leeg in dat Johr 2010 in den USA bi 240 kg, in de EU bi 167 kg un weltwiet bi 57 kg. In Duutschland bedroog de reknerisch Papeerverbruuk (Produktschoon+Import-Export) 2010 23 Millionen Tunn ^[19] , also etwa 248 kg pro Kopp (2009). Dorvan gungen 44 Perzent in grafisch Papeeren, 43 Perzent in Verpackungen, 7 Perzent in Hygiene-Papeeren as ok 6 Perzent in Spezialpapeeren.

En Druddel vun de Kapazitaten for de Papeerproduktschon weltwiet entfallt up de europaasch Papeerindustrie. De duutsch Papierindustrie is dorbi de Nr. 1 in Europa un nah den USA, China un Japan de Nr. 4 weltwiet. Europa is fuhrend bi dat Herstellen vun Druck- un Schrievpapeer, folgt vun Asien un Noordamerika, un hett en Andeel vun knapp 28 % an de gesamt Papeer- un Papp-Produktion. Dor de Konsolideeren vun de europaasch Papeerindustrie in dat letzt Johrteihnt is de Tall vun de Unnernehmen, Papeerfabriken un Papeermaschinen in Europa sunken, de Produktschoonskapazitat aber togliek duchtig steegen. Dat wurrd schatzt, dat de 20 grottsten Papeerhersteller to Tiet en Andeel vun meest 40 % an de weltwieten Papeer- un Papp-Produktschoon hebbt. De Umsatz vun de europaasch Papeerindustrie bedroog 2011 rund 81 Mrd. EUR. 221.000 Mnschen arbeiten in de europaasch Zellstoff- un Papeerindustrie. Neben groot Papeerhersteller as Stora Enso , International Paper , UPM-Kymmene , Svenska Cellulosa Aktiebolaget (SCA) , Metsa Board , de Exacompta Clairefontaine Group un Sappi gifft dat en groot Tall vun middelgroot un luttgere Papeerhersteller.

Papeerforschung [ annern | Bornkood annern ]

Grunnen for de Papeerforschung ergeevt suck ut bannig verscheeden wetenschaplich Ansatzen. Neben technisch Fraagstellen vun de Papeerindustrie sund dat ok komplexe Themen in historsch Bibliotheks- un Archivbestannen. Dorto horrn bispeelswies de Herkunftsoord vun historsch Papeeren insluutend hor Waterteken as ok dat Ollerverhollen ut konservatorisch un restauratorisch Sicht. Up dit Rebeet sund weltwiet tallriek wetenschaplich Bibliotheken un eenig private Institutschonen tatig.

De industriell Papeerforschung wurrd in Duutschland bundelt in de Papeertechnisch Stiften (PTS), de 1951 grunnd wurr un vun de Unnernehmen vun de Papeerindustrie fordert wurrd. Dat wurrn Updragsforschungen un Deenstleistungen for de Papeerindustrie un deren Toleeferfirmen erbrocht. Dorover herut bedrieven verscheeden Toleeferer eegenstannig Forschungsanlagen.

De Technischen Universitaten in Darmstadt un Dresden, de Fackhoochschool Munchen as ok de Duale Hoochschool Baden-Wurttemberg in Karlsruhe billen Papeeringenieure ut. Forschensswoorpunkte in Darmstadt sund Recyclingverfohren as ok Waterkreisloop, in Dresden wurrd hooftsachlich to Energieeffizienz as ok Boverflacheneegenschapen forscht.

De Papeermaschinenhersteller Voith Paper unnerhollt up sien Bedrievsgelande in Heidenheim/Brenz en weltwiet eenzigordig Papeerforschenzentrum , dat Paper Technology Center (PTC). Dor wurrn de Forschensberieken ?Feesstofftechnologie“ un ?Prozess vun de Pepeerherstellung“ up bither eenmalig Wies kombineert. In dat PTC is dat eerstmals mogelk, den kumpletten Papeerherstellensprozess unner real Bedingungen voraf to testen un to verbetern ? vun' Rohstoff over de Maschinenkonfiguratschoon, de Automatschoon un de Bespannungen bit hen to dat Endprodukt. 140 Papeermaaker, Automatisierensexperten un Papeeringenieure forschen in dat Paper Technology Center gemeensam mit Papeerhersteller ut alle Welt an dat Papeer vun de Tokunft. Wegen den modularen Upbau vun disse Anlaag konnt unnerscheedlich Produktschoonskonzepte utprobeert un direkt mitnanner vergleken wurrn. Wenn dat ween moot, konnt ganz Maschinendeelen mit Gewichten vun bit to 600 Tonnen en bloc utbaut un uttuuscht wurrn. Dorover herut is dat Paper Technology Center mit en Fiberdesignanlaag utstatt, mit de de Rohstoff for de Papeerherstellung nipp un nau an de Anforderungen vun dat latere Papeer anpasst wurrn kann.

En wiedere Forschensanlaag bedrifft de grottste Hersteller for chemisch Produkte to de Papeerherstellung, de BASF in Ludwigshafen, deelwies in Partnerschap mit de Omya .

Bestimmen vun dat Oller vun Papeer [ annern | Bornkood annern ]

Mit de Ollerbestimmen vun Papeer bafaaten suck to'n Bispeel Historiker un Kriminalisten, dat Upsporen vun Falschungen is dat Teel. En Upsatz ut de Bundesanstalt fur Materialforschung und -prufung beschrifft eenig Verfohren. ^[20]

Sorten [ annern | Bornkood annern ]

Natuurpapeer is en Boverbegreep for all Papeeren, de ut Natuurfesen ahn Tosatz vun synthetischen Fesen un ahn Boverflachenbehandlung maschinenglatt oder satineert sund.

Eegenschapen [ annern | Bornkood annern ]

Physikalisch Eegenschapen [ annern | Bornkood annern ]

Grundsatzlich is bi all Meeten to beachten, dat Luftfuchtigkeit un Temperatur en duchtig grooten Infloot up de Meetwerte hemm. Dorum find dat Meeten immer in Klimaruums bi en nah ISO-Normen fastleggt Normklima (23 °C, 50 % Luftfuchtigkeit) statt. Meest wurrd de Papeerproof vor dat Meeten 24 Stunn in den Ruum lagert, um se to akklimatiseeren. Wiel de Meeten vun de flachenbetrucken Masse vun dat Papeer (ok Flachengewicht oder Grammatur nommt) afhangen, wurrd so nommt Laborbloot mit en nah ISO-Norm feastleggt flachenbetrucken Masse bruukt.

Masse, Dicht un Dickt vun Schrievpapeer

De Masse (bzw. umgangsspraaklich ok dat Gewicht ) vun Papeer wurrd meest flachenbetrucken angeven - konkret in Gramm pro Quadratmeter (g/m²).

De flachenbetrucken Masse vun normal Schrievpapier bedrocht 80 g/m² , en A4-Blatt hett dormit en Masse vun 5 g. Dree vun disse Bloot plus Breefumslag liggen somit just unner de for en Standardbreef erloovt Hoochstmasse vun 20 g. 1000 Blatt A4-Papeer weegen dorher 5 kg un 200.000 Blatt A4-Papeer weegen all en ganze Tunn (1 t).

De up dat Volumen betrucken Dicht vun normale Schrievpapeer liggt in de Grottenordnung vun 800 kg/m³, de Dickt also bi 0,1 Millimetern.

Papeerbeteken nah Masse

Je nah flachenbetrucken Masse annert suck de Beteken for de ut Papeer bestahn Bedruckstoff (umgangsspraaklich sund Oversnieden tuschen Papeer, Karton un Pappe mogelk):

Beteken	flachenbetrucken Masse
DIN 6730
Papeer	7 g/m² bis 225 g/m²
Papp	ab 225 g/m²
Umgangsspraaklich (Plattduutsch)
Papeer	7 g/m² bis 150 g/m²
Karton	150 g/m² bis 600 g/m²
Papp	ab 600 g/m²

Leitfahigkeit

Papeer gellt allgemeen as good Isolator , wiel dat, wenn dat droog is, normalerwies Warmt nich good un Stroom meest gor nich leiten deiht.

• Warmtleiteegenschapen: kiek Temperaturleitfahigkeit
• Stromleitfahigkeit: kiek Elektrisch Leitfahigkeit

Luchtundorlassigkeit

De Grad vun de Luchtundorlassigkeit vun dat Pepeer betreckt suck up sien Fahigkeit, Lucht nich dorschienen to laaten. Papeer lett kien Lucht dor, wenn dat infallen Lucht torucj´hstreet oder in dat Papeer afsorbeert wurrd. Je hohger dat Streen vun dat Lucht is, umso luchtundorlassiger is dat Papeer. Luchtundorlassigkeit is en gewunscht Qualitat, de dat Dorschienen vun den Druck minimeert. En Blatt mit 100 %iger Luchtundorlassigkeit lett overhoopt kien Lucht dorschienen un dormit ok nich den Druck, wenn dee Druckfarv nich indringen deiht. In’ Allgemeenen is de Luchtundorlassigkeit vun dat Papeer umso minner, je leeger sien flachenbetrucken Masse is. De Wittgrad un de Helligkeit vun den Fullstoff, sien Kornstruktur un -grott, sien Breekensindex un de Fullstoffgehalt sund Faktoren, de de Luchtundorlassigkeit vun dat Papeer bestimmen.

De Helligkeit is en Maat for de Lucht reflekteeren Eegenschapen vun dat Papeer, de de Weddergaav vun Kontrasten un Halftonen beinflooten. De Unnerscheed tuschen den Helligkeitsgrad, de dor Kaolin reckt wurrd (80 bit 90 up de ISO-Helligkeitsskala), un den Helligkeitsgrad, de dor Calciumcarbonate reckt wurrd (GCC over 90 un PCC 90-95), is duchtig.

Toogfastigkeit

De Toogfastigkeit is en vun de zentralen physikalischen Werte bi de Papeerherstellung, bi Kraftpapeer is se sogor de wichtigste Wert. De Maateenheit de up de Breedt vun de Papeerproov betrucken Toogfastigkeit is N /m. Wiel de Toogfastigkeit vorweegend vun de flachenbetrucken Masse afhangt, wurr ok de Toogfastigkeitsindex (ZFI) mit de Maateenheit Nm/g bruukt.

Um dissen Wert to bestimmen wurrd en Kortrietproov maakt. Dorto wurrn Papeerstriepen vun en normt Langt un Breedt mechanisch inspannt, de so nommt Rietapparat treckt de Proov utnanner un tekent de bruukt Kraft up. De in den Moment vun dat Kortrieten bruukt Kraft is de Toogfastigkeit. Um en Dorsnittsweert to kriegen, wurrn meest 10 Striepen kortreeten, wovan 5 langs un 5 dwars to de Loopricht vun de Papeermaschien nommen wurrn. As Nebenprodukt vun dit Meeten wurrn noch de Brookdehnen un de Toogbrookarbeit ermiddelt. De Brookdehnen wurrd in Perzent angeven un gifft an, um wu vol Perzent suck de Papeerstriepen in den Moment vun de Brook verlangert. De Toogbrookarbeit wurrd in J /m² angeven un is de upwendt Toogkraft pro Papeerflach.

Spezifisch Wiederrietwedderstand

De Maateenheit vun de spezifischen Wiederrietwedderstand is mN?m²/g. Disse Maateenheit gifft, wu licht Papeer, dat all inreeten is, wieder rieten deiht. Dorto wurrd dat Peer mit en Snitt versehn un in dat Rietfastigkeitsprufgerat (nah Elmendorf) inspannt. Dor en Knoopdruck wurrd en blockeert Pendel utloost, dat de Proov in' Toog vun de Pendelbewegen kortrieten un dorbi de Kraft meeten deiht.

Burstwedderstand

De Burstwedderstand gifft den benotigten Druck an, um en Papeer to'n Bursten to bringen. De Maateenheit vun den Burstwedderstand luut k Pa . Dorto wurrd en Normblatt in den Prufapparat inspannt un en Membran mit normt Flach druckt mit anstiegen Kraft gegen dat Papeer. De Druck, de to dat Dorstooten vun dat Papeer bruukt wurrd, wurrd Burstwedderstand nommt.

Porositat

De Porositat gifft an, wu vol Luft en Papeer dorlaaten deiht. De Maateenheit vun de Porositat luut Gurley . Dorto wurrd dat Normblatt in den Prufapparat inspannt un de Prufapparat druckt 100 m l Luft mit 1,23 kPa dor en Prufflach vun 6,42 cm² un mett de dorfor bruukt Tiet. En Tietduer vun een Sekunn entspreekt dorbi een Gurley.

Spaltwedderstand

De Spaltwedderstand gifft de uptobringen Kraft an, de bruukt wurrn, um de Papeerbahn in de Masse to spalten. Dit wurrd for begang bi mehrlagig Papeeren anwednt, bi de mehrere Papeerbahnen natt (25?35 %) vergautscht wurrn, so bispeelswies bi Faltschachtelkarton (FSK) oder besunners voluminoos Papeeren (Rohdicht <1,5) as Beerdeckels .

Loopricht [ annern | Bornkood annern ]

Wiels bi de Papeerherstellen vun Hand de Fesen gliekmatig in all Richt liggen, trett bi de maschinell Papeerherstellen, de up en Endlosseev erfolgt, en (deelwies) Utrichten vun de Fesen langs vun dat Band up. Man snackt denn vun de Loopricht vun dat Papeer un unnerscheed dorbi tuschen de Maschinenricht (in Loopricht) un de Querricht (dwars to de Loopricht).

De Dweerricht is togliek de Richt vun de Feesricht, so dat in Querricht etwa en dreefack Quellung un Schwinnen vun dat Papeer gegenover de Loopricht uptrett. Bi Papeermaschinenherstellung liggt de Dweerricht parallel to de Dreihassen un senkrecht to de Bewegensricht.

In’ Papeerhannel un in de Druckeree wurrn Loop- un Dweerricht dor de Begreep Smalbahn und Breetbahn en Format toordnet. De Beteken schmal oder breet gifft dorbi de Richt vun de Snittkant parallel to de Loopricht an. Dorbi gellt:

• Breetbahn (BB): De Papeerbagen liggt breet in de Papeerbahn, DIN 6725, de kort Kant liggt langs vun de Feeslangt

• Schmalbahn (SB): De Papeerbogen liggt schmal in de Papeerbahn, DIN 16544, de lang Kant liggt langs vun de Feeslangt

Dit Weeten is wichtig for de antowennen Formatlaag bi verscheeden Maschinenboorten un to beachten Wiederverarbeitensprozessen (Falzlagen, latere Bookformat). So kann de Passer in Umfangsricht binnerhalv vun de Druckmaschien verstellt wurrn, in de Querricht dorgegen nich. Bi Offsetarbeiten mit hooch Fuchtmiddelanfall moot also de eerste Plaat in de Maschien korter inricht wurrn as de letzte un dat Papeer moot in Breetbahn loopen, so dat de Quellung vun Wark to Wark passgenau ztgleeken wurrn kann.

In Katalogen un up Riesetiketten wurrd dat Maat dwars to de Looprich unnerstreeken oder fett uttekent oder toeerst nommt. Begang sund ok de Afkorten SB (Schmalbahn) un BB (Breetbahn) oder ein Piel, de de Loopricht markeert.

In Afhangigkeit vun de vorherrschen Feesricht beinflooten Fuchtigkeit , Temperatur un dat Ollern dat Papeer. Bi en ungliekmatig Utrichten annert somit jeder Koort in de Loop vun de Tiet un mit den Wessel vun de Witterung bzw. vun dat Ruumklima ehrn nipp un nauen Maatstaff unnerscheedlich in beid Richten. Blots dor spezielle bzw. schicht Papeersoorten kann disse Effekt bi maschinell produzeert Papeeren minnert wurrn.

Bi de Herstellung vun Boker (un anner ut Papeer bestahn Gegenstanden) is dorup to achten, dat de Loopricht vun all Sieden, vun de Bookdeckel un vun dat Overtoogmaterial parallel to'n Bookrugg verloppt, wiel Papeer suck immer dwars to sein Looprich utdehnt bzw. schrumpt. Annernfalls breckt dat Book licht an de Bindung utnanner bzw. lett suck schlecht dorbloodern. Wurrd bi dat Verkleeven vun Papeer un Papp de Loopricht vun de to kombineeren Materialien nich beacht, kummt dat to wellenordigen Verwerfungen, de nich to beheeven sund. To de Prufung vun de Loopricht gifft dat mehrere Methoden vun Hand.

Dor dat Upnannerkleeven vun mehreren Papeerschichten vun afwesseln Loopricht kriggt man bannig starr Papeer (vergliekbor to'n Sperrholt ), as bispeelswies den mindst dreelagigen Bristolkarton .

Ollerungsbestandigkeit [ annern | Bornkood annern ]

De Anforderungen wegen de Ollerungsbestandigkeit vun Boker sund in de so nommt Frankforter Forderungen vun de Duutsch Bibliothek un vun de Gesellschaft fur das Buch , as ok in de US-Norm ANSI/NISO Z 39.48?1992 und ISO-Norm 9706 fasthollen. ^[21]

Wittgrad [ annern | Bornkood annern ]

De Wittgrad is en technisch Kennwert for de Reflexionsfahigkeit vun dat Papeer for witt Lucht. De wurrd idealerwies mit en Spektralphotometer meeten. Ut de spektraal Verdeelen wurrd de Tallenwert nah verscheeden Formeln berekent. For Papeer wurrd meest de Wittgrad nah Berger bruukt. Bi en normal Kopeerpapeer ahn UV-sensible Upheller liggt de Wittgrad nah Berger etwa bi 160. Dor optische Upheller un Farvstoffe wurrd de Meetergevnisse beinfloot. Dorum wurrd de Wittgrad begang unner Normlucht bestimmt, dat gegenover Daglucht en minnern Andeel an kortwellig UV -Strahlung hett. Hannelsubliche witt Papeeren sund meestens uphellt. Unner Normlucht meeten neutralwitt Papeeren seecht so unner Gluhlampen mehr geel, in dat sunnige Daglucht oder unner Luchtstofflampen dorgegen blaulich-witt ut.

De Wittgrad gifft blots den Unbuntandeel an en maaten Flach betrucken up en ideal witt oder ideal swaart Flach an. Bi twee Papeeren, de meettechnisch den glieken Wittgrad besitten, kann en sichtbor Farvsteek bestahn, de den subjektiven Wittindruck verfalscht. Minschen empfinnen licht geel oder rotlich Papeer as weniger witt, also grauer gegenover en licht blaulich oder groonlich vun den glieker Wittgrad.

De Wittgrad wurrd as Standardprufung in de Papeerproduktschoon bruukt. Um unerwunscht Farvsteeken to umgahn, is vun den Anwender neben den Wittgrad ok de Farvsteek vun dat Papeer to beachten. Den Effekt vun de ?Wittgraderhohung“ dor optisch Verschuven bruukt man unner annern bi dat so nommt Blauen vun dat Papeer. Dorbi wurrd dor Togaav vun blau Pigmenten en Geelsteek minnert. Bi dat so nommt Drucken wurrd en to witt Papeer dor Togaav vun root oder bruun Pigmente braken. In beid Fallen nimmt de technische Wittgrad licht af, de subjektive Wittindruck aber wurrd bi dat Blauen erhoht un bi dat Drucken verminnert.

Gebruuk [ annern | Bornkood annern ]

Beschriftung [ annern | Bornkood annern ]

Bi dat Beschriften wurrd en Farvstoff (bispeelswies Enkt , Toner un Druckfarv ) mit en Warktuuch up Papeer updragen. Dat kann vun Hand mit en Schrievmaschien , en Fullfedderholler , en Bleestift , en Buntstift, en Filzstift oder en Federkiel maakt wurrn. Siet dat Utfinnen vun den Bookdruck gifft dat Maschinen, de en Text siedenwies up Papeer overdragen konnt. Dat is mit en Druckmaschien millionenfack oder mit en Laserdrucker for blots wenig Sieden mogelk. Wiels anfanglich noch de to Verfugung stahn Rohstoff de Eegenschapen vun dat Papeer bestimmen dee, kann huud Papeer den Anforderungen anpasst wurrn. Streeken Billerdruckpapeer to'n Kunstdruck , to'n Zeitungsdruck en billig, rietfast Papeer un as Kopeerpapeer holtfree, unstreeken Papeer .

Billend Kunst [ annern | Bornkood annern ]

Pappmache is en Gemisch ut Papeer, Bindemittel un Kried oder Ton, dat in' 18. Jahrhundert as Ersatz for Stuck in de Innenutstattung bruukt wurr. So geev dat en Manufaktur, in de ut olt Akten fur dat Slott Ludwigslust Deckenverzierungen, Busten un sogor Statuen, de wenig Maanden in't Free upstellt wurrn kunnen, maakt wurrn. Huud find man Papeer in' Modellbau , in de japaansch Papeerfaltkunst Origami un bi Collagen un Assemblagen . Aquarellpapeer for Aquarelle hett en flachenbetrucken Masse vun bit to 850 g/m². Fotopapeer moot speziell beschicht wurrn, dormit dat as Drager for de Fotoemulsion oder to'n Insatz for Tintenstrahldrucker bruukt wurrn kann.

Luxuspapeeren [ annern | Bornkood annern ]

Dat is de Beteken for vereddelte, geschmuckte un verzierte, faken upwannig bearbeit Papeererzeugnisse de van etwa 1820/60 bit 1920/30 herstellt wurrn, as dat en eegen Luxuspapeerindustrie geev. To dat Vereddeln wurr en Reeg vun Bearbeitungsverfohren insett, as Koloreeren as Hand- un Schablonenkoloreeren, Farvendruck as Chromo lithografie , Gold- un Sulverdruck, Praagen ( Gaufreeren ) un Stanzen , dat Upbringen vun Fromdmaterialien, as Glimmer , Sied as ok dat Anbringen vun Laschen, Klappen un Mechanismen bi Speeltuuch. Unner Luxuspapeeren fallen Andachts- un Flietbildchen , vol Ansichts- ( Leporello ), Gelegenheits- (Gluckwunsch-, Wiehnachts- un Neejohrskorten) un Bildpostkorten (Motivkorten), verzierte Breefbagen, Etiketten, allerlei Papeerspeeltuuch ( Papeertheater ), Reklamemarken un Sammelbiller un vol mehr. Huud sund suckse Luxuspapeeren Sammelobjekte.

In Japan un China wurrd Papeer in de Binneninrichtung in volfaltig Wies verwendt, bispeelswies de japaanschen Shoji , mit dorschienen Washi -Papeer bespannt Ruumdeeler.

Technische un Spezialpapeeren [ annern | Bornkood annern ]

Papp hett en flachenbetrucken Masse vun mindst 300 g/m² un ca 1,5 mm Dickt. Dunner Material, af 130 g/m², heet Karton un wurrd vorweegend as Kartonage bruukt. Mit en Kunststoffbeschichtung un eventuell en Aluminiumfolie as Tuuschenlaag kann se as Getrankekarton sogor Flussigkeiten verpacken. De an' meesten verbreedt Papp is de Wellpapp , de in de volfaltigst Sorten vorkummt. Papp und Kartons wurrn vorweegend ut Recyclingpapeer herstellt, wiel dat dorbi nich so duchtig up de Farv vun dat Material ankummt. Intuschen kann aber ok Recyclingpapeer mit en bannig hooch Qualitat produzeert wurrn un unnerscheed suck in' Wittgrad blots noch ganz swaak vun Papeer ut nee Fesen. Dat Papeer mit de grottste relativ Togfastigkeit Kraftpapeer nommt. Dat besteiht to meest 100 % ut langfeesigen Zellstoffen vun Nadelholter. Dat wurrd sunners for Papeersacken bruukt. Dat gifft Filterpapeeren (Luftfilter for Fohrtuuch un Stoffsuuger), Kabelisolierpapeeren, Medizinisch Papeeren, Kleevzettel , Zigarettenpapeer un Thermopapeeren . Papeeren finnen suck ebenfalls in Metallpapeerkondensatoren un Elektrolytkondensatoren , wo se as Isolator oder Drager vun den flussigen Elektrolyt deenen.

Dat I-Paper (Intelligent Paper), 2000 to'n Patent anmeldt, besteiht ut mehreren Papeerlagen un en magnetischen Spiekerschicht. Se erloovt, Daten in dat Papeer to spiekern un weer uttolesen. Dordor wurrd de Medienbrook uphaben.

Fleegen mit Papeer [ annern | Bornkood annern ]

Dat gifft Floogdraken ut Papeer in China, sietdem dat dit Material gifft. De 1783 baut Montgolfiere vun de Broers Montgolfier weer en Heetluftballon ut Lienwand , de mit en dunn Papeerschicht luftdicht verkleedt weer. In' Tweeten Weltkrieg hett Japan ca. 10.000 Ballonbomben ut Papeer produzeert, de mit Lack gasdicht maakt wurrn un Brand- un Sprengsatzen (5 bit 15 Kilogramm ) over den Pazifik nah Amerika transporteeren deen.

In' Floogtuuchmodellbau wurrd Papeer as Bespannung ( Spannpapeer ) vun Dragflachen in Holm -Rippen-Bauwies un for Floogtuuchrumpen bruukt. Dorto wurrd dat upkleevt, mit Spannlack trankt un overlackeert, sobald dor dat Drogen de notwennig Boverflachenspannung reckt is.

Dorneben wurrd Papeer ok to'n Bastel vun Papeerfleger bruukt. Dorto wurrd dat Papeer in en en Floogtuuch ahnlich Form falt.

Garne, Textilien [ annern | Bornkood annern ]

Papeer kann to Textilien verarbeit wurrn, eenersiets direkt ut Papeer, up de anner Siet in Striepen sneeden, verspunnen un to Textilen verweevt.

Umweltaspekte un Recycling [ annern | Bornkood annern ]

Bi de Papeerproduktschoon is vor allen de Verbruuk an Holt, Water un Energie Gegenstand vun de umweltpolitisch Diskussion. Rund 20 % vun dat weltwiet inslahn Holt wurrn to Papeer verarbeit. In Duutschland wurrn allerdings vornehmlich so nommt ?Dorforstungsholt“, Stormholt oder Saagrestholt bruukt. Kontroverse Standpunkte finnen suck vor allen bi dat Thema nahhollen Forstwertschap, de Forstzertifizieren ^[22] un de Gebruuk vun Urwald .

De hooch Waterverbruuk weer all vor 1900 problematisch, wat den mehrfacken Gebruuk vun Water bedingen dee, um den Verbruuk to minneseeren. In de eerst Papeermohlen hett man noch 1.200 Liter pro Kilogramm Papeer bruukt, um 1900 weern dat 100 bit 800 Liter, huud sund dat blots noch 7 Liter. En komplett dichten Kreisloop is in' Regelfall nich mogelk. Wegen de Waterharte kummt dat to Verstoppen vun Maschinendeelen, wenn suck Calciumcarbonat anriekert. Blots in Eenzelfallen, wenn blots Ooltpapeer insett wurrd, is de kumplette Afwaterruckloop to Tiet mogelk.

De Waterverbruuk bedingt dat Afwater. Mit de Industrialiseeren Enn' vun dat 19. Johrhunnert un de stiegen Nahfraag nah Zellstoff un Chlorbleek steeg de Menge vun de Afwater un dormit de dorin enthollen Schadstoffe. De Hemicellulosen un dat Lignin (over 50 % vun dat Holt) wurrn anfangs meest unbehannelt in de Gewasser entsorgt. Wegen de Umwelt- un Gesundheitsschaden un den Verlustes vun de Kaakchemikalien mit de Aflauge wurrn tonachst de Laugen to de Energiegewinnen insett. Modern Zellstofffabriken arbeiten energieautark, de Kaakchemikalien wurrd ut dat Afgaas un de Asch toruchwunnen.

De duutsch Umweltvorschriften horrt to de strengsten weltwiet. Abwater ut Zellstofffabriken drofft en Belastung bit 25 Kilogramm CSB ( chemisch Suerstoffbedarf ) pro Tunn Zellstoff upwiesen, bi de Papeerherstellung sund twee bit fiev Kilogramm CSB pro Tunn Papeer tolassig. ^[23]

De meest Papeerfabriken bedrieven eegen Klaranlagen, de dat insett Water bit to dree Stufen (mechanisch, biologisch, chemisch) reinigen un eerst dornah in de Vorfluter inleiten. Anner Papeerfabriken sund Indirektinleiter, d. h. Hor Afwater wurrd gemeensam mit dat kommunale Afwater reinigt.

De Energieverbruuk liggt bit etwa 2,5 kWh pro Kilogramm Papeer. ^[24]

Schadlinge un Konserveeren [ annern | Bornkood annern ]

En beduutsam Schadling ut dat Deertenriek is de Sulverglieder , dat Papeer entweder an de Boverflach frett oder gor Loker veroorsaakt. En anner Schadling is de Bokerluus , de suck parthenogenetisch vermehren un dormit gau massenhaft fuchtig wurrn Papeeren befallen kann. Unner de Swamme sund Schimmels vun groot Beduuden, de ebenfalls dor Fuchtigkeit begunstigt wurrn un de bispeelswies infolge vun Waterschaden uptreden konnen. En wichtig Trae bi dat Konserveeren vun natt wurrn Papeer is de umgahn Gefreerdroogen .

Ut bestimmt Inhaltsstoffen vun Papeeren konnt Sueren bildt wurrn, da dat Papeer zerstoren. Um den Saurefraß entgegentowirken, wurrn automatiseerte Konservierungs-Anlagen baut, in de dat ?suer“ Papeer neutraliseert un en alkalische Reserve inbrocht wurrd.

Sonstiges [ annern | Bornkood annern ]

De faken bruukt Satz "Bi de nachst Sintfloot deiht Gott nich Water, sonnern Papeer bruuken“ stammt vun den Schriever Romain Gary .

Literatur [ annern | Bornkood annern ]

Bokerr [ annern | Bornkood annern ]

• Josep Asuncion: Das Papierhandwerk. Verlag Paul Haupt, Bern/Stuttgart/Wien 2003
• Klaus B. Bartels: Papierherstellung in Deutschland. Von der Grundung der ersten Papierfabriken in Berlin und Brandenburg bis heute. be.bra wissenschaft verlag, Berlin 2011, ISBN 978-3-937233-82-6
• Paul Ludger Gobel: Papier als Werkstoff in der Bildenden Kunst. Eine Bestandsaufnahme der Moderne und die gestalterischen Moglichkeiten fur den Kunstunterricht. Dissertation, Universitat Potsdam 2007 ( Vulltext )
• Elke Gottschalk: Papierantiquitaten. Luxuspapiere von 1820 bis 1920. Battenberg Verlag, Augsburg 1996, ISBN 3-89441-216-X
• Lothar Muller: Weiße Magie. Die Epoche des Papiers. Hanser, Munchen 2012, ISBN 978-3-446-23911-1
• ?Papier 2011“. Ein Leistungsbericht . Statistisches Jahrbuch des Verbandes Deutscher Papierfabriken, Bonn 2011
• Armin Renker : Das Buch vom Papier , Berlin 1930, 4. Aufl. 1951.
• Wilhelm Sandermann: Papier, eine Kulturgeschichte. 3. Uplaag. Springer, Berlin/Heidelberg 1997 (zuerst 1988), ISBN 3-540-55313-4
• Wolfgang Walenski: Das PapierBuch. Verlag Beruf + Schule, Itzehoe 1999, ISBN 3-88013-584-3
• Therese Weber: Die Sprache des Papiers. Eine 2000-jahrige Geschichte. Verlag Haupt, Bern/Stuttgart/Wien 2004, ISBN 3-258-06793-7

Upsatzen [ annern | Bornkood annern ]

• Gunter Bayerl : Vorindustrielles Gewerbe und Umweltbelastung ? das Beispiel der Handpapiermacherei. Technikgeschichte ? Beitrage uber d. geschichtl. Entwicklung d. Technik und d. Industrie sowie deren naturwiss. Voraussetzungen, Verein Deutscher Ingenieure, VDI-Verlag, Dusseldorf 48.1981, ISSN 0082-2361 , S. 206?238.
• Robert I. Burns: Paper comes to the West, 800?1400. In: Uta Lindgren: Europaische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation. 4. Auflage. Gebr. Mann, Berlin 1996, ISBN 3-7861-1748-9 , S. 413?422.
• Victor Thiel: Papiererzeugung und Papierhandel vornehmlich in den deutschen Landen von den altesten Zeiten bis zum Beginn des 19. Jahrhunderts. Ein Entwurf, In: Archivalische Zeitschrift. Dritte Folge, Bohlau, Koln 8=41.1932, S. 106?151.
• Andreas Pingel Keuth: Papierherstellung . In: Chemie in unserer Zeit. Wiley-VCH, Weinheim 39.2005,6, ISSN 0009-2851 , S. 403?409.
• [1] Klaus Roth : Papierkonservierung ? Chemie kontra Papierzerfall. In: Chemie in unserer Zeit. Wiley-VCH, Weinheim 40.2006,1, ISSN 0009-2851 , S. 54?62.
• Alfred Schulte: Papierpresse, Druckerpresse und Kelter. In: Gutenberg-Jahrbuch . (1939), S. 52?56.
• Wolfgang von Stromer: Große Innovationen der Papierfabrikation in Spatmittelalter und Fruhneuzeit. In: Technikgeschichte. Bd. 60, Nr. 1 (1993), S. 1?6.
• Susan Thompson: Paper Manufacturing and Early Books. In: Annals of the New York Academy of Sciences. Bd. 314 (1978), S. 167?176.
• Peter F. Tschudin: Werkzeug und Handwerkstechnik in der mittelalterlichen Papierherstellung. In: Uta Lindgren: Europaische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation. 4. Auflage. Gebr. Mann, Berlin 1996, ISBN 3-7861-1748-9 , S. 423?428.

Normen [ annern | Bornkood annern ]

• Deutsches Institut fur Normung e.V. (Hrsg.): DIN 6730:2006-05 : Papier und Pappe ? Begriffe . Beuth Verlag, Berlin 2006.
• International Organization for Standardization (ISO) (Hrsg.): ISO 536:1995 : Paper and board ? Determination of grammage . Genf 1995.

Weblenken [ annern | Bornkood annern ]

• Kleine Papiergeschichte ? vom Papyrus zum Papier des 20. Jahrhunderts
• Broschuur "Papier machen" vun den Verband vun Duutsch Papeerfabriken
• Websteed vun den Verband vun Duutsch Papeerfabriken
• animeert Lernportal vun den Verband vun Duutsch Papeerfabriken to dat Thema Papeer
• Websteed vun de Vereenigung vun de oosterrieksch Papeerindustrie
• Wevsteed vun de Confederation of European Paper Industries
• International Association of Paper Historians (IPH)
• Traditschonell Vorgang vun dat Papeerschoppen
• Umfaaten Informatschonsportal rund um Papeer un Karton

Enkeld Nahwiesen [ annern | Bornkood annern ]

1. ↑ DIN 6730, Papier und Pappe - Begriffe
2. ↑ The Construction of the Codex In Classic- and Postclassic-Period Maya Civilization Maya Codex and Paper Making
3. ↑ Dieter Pothmann: Impressionen vun de IPH-China-Expedition.
4. ↑ Dagmar Lorenz: SWR2 Papier und Schriftkultur. Veerte Folge vun de Reeg: Chinoiserien.
5. ↑ Thompson 1978, S. 169; Burns 1996, S. 414f.
6. ↑ ^{a b} Burns 1996, S. 417f.
7. ↑ ^{a b} Tschudin 1996, S. 424.
8. ↑ ^{a b} Schulte 1939, S. 52?56.
9. ↑ ^{a b} Tschudin 1996, S. 424f.
10. ↑ Tschudin 1996, S. 424?426.
11. ↑ Stromer 1993, S. 14f.
12. ↑ Kortbiographie vun Wilhelm Rettinghaus in dat Internetportal vun de Stadt Mulheim
13. ↑ Histoire des protestants du Dauphine aux XVIe, XVIIe et XVIIIe siecles (1875, Eugene Arnaut, 1826?1904), S. 23.
14. ↑ Manfred Anders, Peter Bartsch, Karl Bredereck, Anna Haberditzl: Zur chemischen Festigung von Papier in Zusammenhang mit der Papierentsauerung. In: IADA Preprints 1995, S. 81?85
15. ↑ Kurt Hess: Die Chemie der Zellulose und ihrer Begleiter. Leipzig (Akademische Verlagsgesellschaft) 1928, S. 139?165.
16. ↑ Max Zieger: Papierkunde. Leipzig (Fachbuchverlag) 1952, S. 18?27.
17. ↑ Gunter Engelhardt, Klaus Granich, Klaus Ritter: Das Leimen von Papier. Leipzig (Fachbuchverlag) 1972, S. 12?14.
18. ↑ Otto Wurz: Papierherstellung nach neuzeitlichen Erkenntnissen. Graz, Wien (Verlag Ulrich Moser) 1951, S. 46?65.
19. ↑ Verband Deutscher Papierfabriken: PDF .
20. ↑ Barbara Werthmann, Altersbestimmung von Papier Berlin, o.J.
21. ↑ A. Haberditzl: Woran erkenne ich alterungsbestandiges Papier? Eine Replik. In: Der Archivar, Johrgang 58, Heft 4 (November 2005), S. 327. .
22. ↑ WWF Deutschland : Zertifiziertem Papier gehort die Zukunft , Broschure, Mai 2008.
23. ↑ BMU : Abwasserverordnung , Anhange 19 und 28 .
24. ↑ http://www.wiwo.de/unternehmer-maerkte/hohe-energiekosten-bremsen-papierindustrie-133856 .