Wearldkaarte med in lechtblauw de lidstaten van de VN
De
Vereynigde Natys
(afkorting:
VN
) of up syn
duutsk-neadersassisk
Vereynigde Nationen
sint en internationaal samenwarkingsverbund, upericht in
1951
doar 51 landen. De VN wordt seen as upvolger van de Volkenbund (League of Nations). Et is ne vereyniging dee oaverkupelend oaver meyrere regeyringen warket un saken in de gate holdt as
menskenrechten
, internationaal recht, wearldwyde veiligheid, gangsholden van de
wearldekonomy
un weatenskoppelik undersook nar untwikkelingen in kultuur un matskoppyen. Et algemeyne dool is oorloge voarkummen un toruggedringen.
Seyd den
14. july
2011
doot der 193 lidstaten an med. Souwat yder internationaal erkend, unafhangelik land sit der by. Vanuut et hoyvdkantoor in
Stad Nyjork
in de
Vereynigde Staten
, in
Geneve
in
Frankryk
,
Wenen
in
Oustenryk
un
Nairobi
in
Kenia
kummet afvaerdigden van alle lidstaten tohoupe, um oaver dringende wearldsaken to kuren un beslissen. Seyd ende jaren '90 van de
20. eywe
kikt de organisaty voordan meyr up na interne untwikkelingen un wat de Vereynigde Natys kan doon um by to draegen an ne nye metode voar wearldwyse samenwarking.
De warkspraken van de VN sint
arabisk
,
engelsk
,
fransk
,
mandaryn
,
russisk
un
spaansk
. Alle dokumenten wordet na dee ses spraken oaversat.
Under de VN vallet ses hoyvdorganisatys: de
generale vergaring
, de
VN-veiligheidsrad
, de ekonomiske un sociale rad, et
internationale strafhov
, et VN-sekretariaat un de trustskoprad (den as al seyd
1994
inaktiv is). De VN bestuurt ouk under meyr speciale agentskoppen, fundsen un programma's, sou as de
Wearldbanke
, de
Wearldgesundheidsorganisaty
, et
Wearld Voodselprogramma
,
UNESCO
un
UNICEF
.
In
2024
is den voarsitter van de VN sekretaris-generaal
Antonio Guterres
uut
Portugal
. Hee begun up den
1. january
2017
un wor in
2021
herkoasen. Geld krigt de VN van lidstaten, dee selv bepalet wovoale as se inlegget.
DE VN un voale van syne medwarkers hebbet ne heyle rygel Nobelprysen voar Vreyde kreagen, mar neet alleman is eaven positiv oaver wo good et wark is wat se doot. Wat meynet dat de organisaty ne voarname kracht voar vreyde un menskelike untwikkeling is, anderen segt at et vordesmeaten geld is un dat et ne
umkoupbare
, bevoaroordeylde grupe is.
Up et ougenblik sint der 193 lidstaten. Wat anderen stat up de rulle as warneamend lid.