Ny volana
Oktobra
dia volana fahafolo ao amin' ny
tetiandro gregoriana
sy
joliana
, volana fahenina amin' ireo volana misy 31 andro ao amin' ny taona. Io no volana faharoan' ny
fararano
any amin' ny
ila-bolantany
avaratra, fa volana faharoan' ny
lohataona
any amin' ny ila-bolantany atsimo. Avy amin' ny
teny latina
hoe
October
(avy amin' ny hoe
octo
, "valo") ny anarany, satria volana fahavalo tao amin' ny
tetiandro romana
fahiny izy io.
Tany am-boalohany ao amin' ny
tetiandro romana
antsoina hoe "tetiandro romoleana" izay nahitana volana folo, ny volana Oktobra dia volana fahavalo amin' ny taona. Io anarana io dia avy amin' ny
teny latina
hoe
October
, avy amin' ny hoe
octo
"valo", sy ny
tovana
-
bris
izay angamba avy amin' ny teny latina hoe
ber
"mitondra", na avy amin' ny andian-teny hoe
ab imbre
, "aorian' ny oram-panala".
Ny Romana, rehefa zatra naneho ho olona na andriamanitra ny zavatra rehetra izay nanahirana ny nanazava azy (toy ny tsingerina isan-taona), dia nametraka ny andriamanitra "tsara" amin' ny lafiny iray ary ny andriamanitra "ratsy" amin' ny lafiny ilany, ary nitandrina mba ho eo ambanin' ny fiarovan' ny voalohany, ka hiaro ny tenany tsy ho azon' ny faharoa. Ny volana efatra voalohany amin' ny taona ihany no mifandray amin' ny andriamanitra mpiaro, ka ny telo amin' izy ireo dia andriamanibavy: ny
Martius
(volana Marsa) natokana ho an' ny andriamanitra romanina
Marsa
, ny
Aprilis
(volana Aprily) ho an' i
Afrodita
, ny
Maius
(volana Mey) ho fanomezam-boninahitra an' i
Maia
, ny
Iunius
(volana Jona) ho fanomezam-boninahitra an' i
Jono
. Ny enim-bolana farany dia notondroina amin' ny isa izay natao mba hahafaha-manavaka azy ireo mandritra ny taona: ny
Quintilis
ho an' ny volana fahadimy, ny
Sextilis
ho an' ny fahenina, ny
September
ho an' ny fahafito, ny
October
ho an' ny fahavalo, ny
November
ho an' ny fahasivy, ny
December
ho an' ny fahafolo. Amin' io tetiandro io, ny volana Marsa no volana voalohany amin' ny taona romana.
Araka ny lovantsofina notantarain' ny mpanoratra latinina (Ovidio, Varo), dia lasa nisy 12 volana ny tetandro, na io tamin' ny naha mpanjaka an' i Noma Pomolio (
Numa Pompilius
), na io tamin' ny fitondran' ny
Decemviri
manodidina ny taona 450 tal. J.K. ary ny
Janoary
no lasa volana voalohany amin' ity antsoina hoe "tetiandro pompiliana" ity mba hanakaiky kokoa ny fiandohan' ny taona amin' ny
solstisy
ririnina izay mamarana ny vanim-potoana tsy isian' ny famokarana ary manomboka ny fanavaozan' ny
Masoandro
.
Na izany aza, ny taona romana dia fantatra amin' ny daty nifidianana ny konsoly roa, izay nandray ny fahefana tamin' ny 1 Mey sy 15 Marsa talohan' ny taona 153 tal. J.K. Ny fiandohan' ny taon' ny konsoly dia napetraka amin' ny 1 Janoary tamin' ny nampidirana ny
tetiandro joliana
tamin' ny 45 tal. J.K., i
Jolio Kaisara
dia nampanombka izany, tsy tamin' ny
solstisy
ririnina, fa tamin' ny tsinam-bolana manaraka mivantana an' io solstisy io, mba hifanaraka amin' ny toetsain' ny Romana, izay zatra ny taom-bolana.
Tamin' ny
Andro Antenatenany
, ny firenena kristiana dia mampiasa ny
tetiandro joliana
ary nanomboka ny fanisana ny taona amin' ny fety ara-pivavahana lehibe iray, dia ny 25 Desambra (
fomban' ny Fahaterahan' i Jesoa
), ny 25 Martsa (
fomba florentina
na
fomban' ny Fanambarana
), na amin' ny Paska (
fomban' ny Paska
) toy ny any amin' ny faritra frantsay sasany. Na izany aza, ny tetiandro tamin' ny Andro Antenatenany dia manohy mampiseho ny taona araka ny fomba amam-panao romana, amin' ny tsanganana roa ambin' ny folo manomboka amin' ny Janoary ka hatramin' ny Desambra.
Ny fiforonan-teny latinina momba ny volana Oktobra dia mbola mampahatsiahy hatramin' izao ny filaharan' ity volana ity ao amin' ny taon' ny "tetiandro pompiliana": ankehitriny izy dia volana fahafolo, raha laharana fahavalo taloha.
Ireo zavatra nitranga tamin' ny Oktobra
[
hanova
|
hanova ny fango
]