1997

1997 (MCMXCVII) waor e gewoen jaor wat begos mit goonsdig . 't Woort door milieuorganisaties en door de Vereinigde Naties oetgerope tot Jaor van 't Koraalrif.

Gebaortenisse [ bewirk | bron bewerke ]

1 - De Nederlandse provincie Friesland weurt officieel tot Fryslan umgeduip; deze Friese naom weurt noe ouch in Nederlandstaolege publicaties gebruuk.
20 - President Bill Clinton vaan de Vereinegde Staote begint aon zien twiede ambsperiood.

4 - President Slobodan Milosevic vaan Klein-Joegoslavie erkint de euverwinning vaan de oppositie bij de parlemintsverkezinge.
22 - De geboorte vaan sjaop Dolly , 't ierste gekloond zoegdier ter wereld, weurt bekind gemaak.

9 - Gangsterrapper Notorious B.I.G. weurt zes maond nao Tupac Shakur vermaord.
28 - 'n Albanees sjeep met economische vlochtelinge vergeit in de Straot vaan Otranto. Dit heet tacheteg doeje tot gevolg.

13 - Tiger Woods wint es joongste golfer en es ierste gekleurde oets 't Masters -toernoej.
22 - Aajd- SS 'er Erich Triebke weurt tot vief jaor gevaangenisstraof veroordeild.
23 - In Omaria in Algerije vint e bloodbaad plaots boebij extremistische moslims 93 lui vermaorde. Later dat jaor zalle mie vaan die bloodbaojer volge.

1 - Labour-leismaan Tony Blair versleit de conservatief John Major euvertugend, boemet 't Vereineg Keuninkriek veur 't iers in 18 jaor weer 'ne Labour-regering.
17 - de troppe vaan rebelleleismaan Laurent Kabila marchere Kinshasa binne. Daomet is de hiersjappij vaan Mobutu Sese Seko in Zaire veurbij.
10 - 'n Eerdbeving op de grens vaan Iraan en Afghanistan vaan 7,1 op de Sjaol vaan Richter doejt 1.600 lui.

13 - Timothy McVeigh , d'n terroris dee in 1995 in Oklahoma City 'nen aonslaag pleegde, weurt te doed veroordeild.
30 - Harry Potter and the Philosopher's Stone , 't ierste book oet de later hiel succesvol Harry Potter -serie vaan J.K. Rowling , weurt gepubliceerd.

1 - Hong Kong weurt door 't Vereineg Keuninkriek aon China euvergedraoge.
4 - De ruimdesonde Pathfinder lant op Mars .
15 - Mode-oontwerper Gianni Versace weurt in Miami door 'ne seriemaordeneer doedgesjote.

29 - Netflix weurt opgeriech in Californie. Pas jaore later zal 't bedrief met de videodeens beginne boe 't bekind door is gewore.
31 - Prinses Diana Spencer veroongelok in Paries en storf de morge daonao.

6 - Prinses Diana weurt in Westminster Abbey begraove.
11 - Sjotland kees in e rifferendum veur otonomie en 'n eige parlemint.
29 - Britse weitesjappers tuine aon tot inderdaod e verbaand besteit tosse BSE en de Krenkde vaan Creutzfeld-Jacob .

In Zuid-Korea weurt Kim Dae-jung , arsjitek vaan 't "Zonnesjien-beleid", tot president gekoze.
3 - In Ottawa ( Canada ) teikene 121 len e tractaot tege landmiene. De Vereinegde Staote, Rusland en Chian evels teikene neet.

Natuurkunde : Steven Chu , Claude Cohen-Tannoudji en William Daniel Phillips "veur 't oontwikkele vaan methodes um atome met laserleech aof te keule en te vaange."
Sjemie :
- Paul D. Boyer en John E. Walker "um hun verheldering vaan 't enzymatisch mechanisme achter de synthees vaan adenosinetrifosfaot (ATP/ATF)."
- Jens Christian Skou "um 't oontdekke vaan 'n ionetransportenzym, Na ⁺,K ⁺ATPase ."
Geneeskunde : Stanley B. Prusiner "um zien oontdekking vaan prione , e nui biologisch infectieprinciep."
Literatuur : Dario Fo "dee de narre vaan de middeliewe naovolg door de hiersers te treitere en de weerdegheid vaan de vernederde op te hawwe."
Vrei : Internationaol Campagne veur 't Verbod op Landmijne en Jody Williams "um hun werk um antipersoensmijne te verbeeje en op te ruime."
Economie : Robert C. Merton en Myron Scholes "veur 'n nui methode um de weerde vaan derivaote te bepaole."

5 jannewarie - Andre Franquin , Belzje stripteikeneer (73)
14 jannewarie - Frank Govers , Nederlandse modeontwerper (64)
17 jannewarie - Clyde Tombaugh , Amerikaanse sjtarrekondige (90)
19 fibberwarie - Deng Xiaoping , Chinese politicus (92)
9 miert - The Notorious B.I.G. , Amerikaanse rapper (24)
19 miert - Willem de Kooning , Nederlands-Amerikaanse sjilder (92)
29 miert - Willem de Gaay-Fortman , Nederlandse politicus (85)
15 juli - Gianni Versace , Amerikaanse modeontwerper (50)
30 juli - Charlotte van Pallandt , Nederlandse bildhouwster (98)
1 augustus - Svjatoslav Richter , Russische pianis (82)
4 augustus - Jeanne Calment , awdste mins (122)
15 augustus - Ida Gerhardt , Nederlandse dichteres (92)
1 september - Diana Spencer , Britse aedelvrouw (36)
5 september - Moder Theresa , Indiase non (87)
7 september - Mobutu Sese Seko , Congolese politicus (66)
13 september - Meindert Tjoelker , Nederlands sjlachoffer van zinloes geweld (30)
23 september - Dolf Brouwers , Nederlandse komiek (85)
29 september - Roy Liechtenstein , Amerikaanse konstenaer (73)
12 oktober - John Denver , Amerikaanse countryzenger (53)
21 oktober - Maarten van Traa , Nederlandse politicus (52)
23 oktober - Bert Haanstra , Nederlandse cineas (81)
25 november - Hastings Kamazu Banda , Malawese politicus (99)