Ирак Республикасы араб. : ????????? ????????? ‎ (1968?1992) араб. : ??????? ??????? ‎ (1992?2003) Баас партиясыны? бил?г?ндег? Ирак (1968?2003)
←   ← 1968 ? 2003 →
Байра?ы (1991?2004) Елта?басы (1991?2004)
?раны араб. : ????? ????? ???????? ‎? (1991?1968) ≪Б?рл?к, Бостанды?, Социализм≫ араб. : ???? ???? ‎? (1991?2003) ≪Алла? ?лы≫
?н?раны ????? ???? ?? ????? Уалла Заман Я Селла?и ("?за? уа?ыт ?тт?, о, мен?? ?аруым!") (1968?1981) ??? ???????? Ард ?л-Фуратайн ("Ек? ?зе? жер?") (1981?2003)
Астанасы	Ба?дат
?р? ?алалары	Ба?дат, Мосул , Басра , Керк?т , Сулеймания , Эрбиль
Т?л(дер)?	араб т?л? (ресми), к?рд т?л? , Ассирия т?л? (ресми емес)
Д?н?	2003 жыл?ы санат бойынша: Ислам ? 90% Шииттер ? 59% Сунниттер ? 31% Христианды? ? 5% Езидизм ? 2% бас?алары ? 3%
А?ша б?рл?г?	Ирак динары (IQD, коды 368)
Аума?ы	437 072 км² (1999) 438 317 км² (2002)
Хал?ы	22 802 063 адам (1999) 24 931 921 адам (2002)
Бас?ару формасы	Унитарлы б?рпартиялы? Баасты? социалист?к мемлекет (1968?1979) Тоталитарлы? т?рт?птег? Унитарлы б?рпартиялы? Баасты? социалист?к мемлекет (1979?2003)
Президент?
- 1968?1979	Ахмед Хасан ?л-Бакр
- 1979?2003	Саддам Хуссейн
Тарихы
-  17 ш?лде 1968	17 ш?лде т??кер?с?
-  22 ш?лде 1979	Баас партиясы тазартылуы
-  22 ?ырк?йек 1980 ? 9 тамыз 1988	Иран-Ирак со?ысы
-  2?4 тамыз 1990	Иракты? Кувейтке басып к?ру?
-  20 наурыз 2003?15 желто?сан 2011	Ирак со?ысы
-  3?12 с?у?р 2003	Ба?дат ?ш?н шай?ас

Баасты? Ирак (ресми атауы Ирак Республикасы ) деп 1968?2003 жылдары аралы?ында?ы Баас социалист?к партиясыны? басшылы?ында?ы Иракты? тарихын атайды. Б?л кезе? жо?ары экономикалы? ?сумен ж?не ?ркендеумен басталды, б?ра? Иракты? ?леуметт?к, саяси ж?не экономикалы? то?ырауымен ая?талды.

"Баас" атауы бар социалистер партиясы ?ансыз 17 ш?лде т??кер?с? н?тижес?нде бил?кке келд?. Баас партиясыны? м?шес? Ахмед Хасан ?л-Бакр б?ры??ы президент Абдель Рахман Арефты? ?збасары болды. 1970 жылдарыны? ортасына ?арай Саддам Хусейн елд?? де-факто басшысы болады, б?ра? Ирак президент? лауазымын тек 1979 жылы иеленд?. ?л-Бакрды? де-юре бил?г? кез?нде елд?? экономикасы ?с?п, Иракты? араб ?лем?ндег? бедел? артты. Алайда елд?? т?ра?тылы?ына б?р?атар ?шк? факторлар ?ау?п т?нд?рд?, оларды? арасында ?к?метт?? Ирак шиит-м?сылман ?ауымыны? ?рт?рл? фракцияларымен, сондай-а? солт?ст?ктег? Ирак к?рдтер? ?ауымдасты?ымен ?а?ты?ысы болды. Б??ан ?оса, Шатт ?л-Араб су жолына ?атысты ек? жа?ты шекаралы? даулар?а байланысты Иракты? к?рш?лес Иран Императорлы? Мемлекет?мен ?а?ты?ысы елд?? т?ра?тылы?ына ?лкен ?ау?п болды.

1979 жылы ?л-Бакрды ?ызмет?нен босат?аннан кей?н Саддам ресми т?рде оны? орнына Иракты? бес?нш? президент?, Революциялы? ?олбасшылы? ке?ес?н?? т?ра?асы ж?не Баас партиясыны? айма?ты? ?олбасшылы?ыны? премьер-министр? ж?не бас хатшысы болды. Саддамны? бил?кт? басып алуы шииттер баста?ан Иракта?ы ?к?метке ?арсы наразылы? тол?ыны кез?нде орын алды. Ресми т?рде зайырлы бол?ан Баас партиясы наразылы?тарды ?ата? т?рде басып тастады. Осы уа?ыт аралы?ында?ы та?ы б?р саясатта?ы ?згер?с Иракты? Иран?а ?атысты сырт?ы саясатында болды. Жуырда шах Мохаммед Реза Пехлевид? та?тан тайдыр?ан ж?не елде теократиялы? ислам мемлекет? т?рт?б?н орнат?ан Рухолла Хомейни хал?ы шиит Иран мемлекет?н?? жа?а басшысы болды. ?арым-?атынасты? тез нашарлауы 1980 жыл?а ?арай Иран-Ирак со?ысына ?келд?. Ирак басшылы?ы Иранны? революция кей?нг? ?шк? бейберекетт?г? иранды?тарды ?скери т?р?ыдан ?лс?рет?п ж?берд?, осылайша ел о?ай нысана?а айналды деп сенд?. Б?л т?с?н?к д?рыс емес болып шы?ты, со?ыс сег?з жыл?а созылды; со?ыс жылдары Ирак экономикасы нашарлады ж?не ел ?з?н?? со?ыс ?рекеттер?н ?аржыландыру ?ш?н шетелд?к несиелерге т?уелд? болды. Н?тижес?нде со?ыс?а Б?? ?ау?пс?зд?к Ке?ес? араласады да, Иран-Ирак со?ысы еш территориалды ?згер?сс?з ая?талады.

Со?ыс ая?тал?ан кезде Ирак экономикалы? к?йзел?ске ?шырап, шет елдерге миллионда?ан доллар ?арыз болып, несие беруш?лер?н ?тей алмай ?алды. Осы кезде Кувейт м?най ?нд?руд? ?дей? арттырып, халы?аралы? м?най ба?асын айтарлы?тай т?мендетт? ж?не Ирак экономикасын одан ?р? ?лс?рет?п, Ирак басшылы?ына ?арыздарын ?айтару?а ?ысым жасады. Ек? жа?ты кел?сс?здер кез?нде Ирак Кувейт басшылы?ына м?най ?нд?руд? азайту ?ш?н ?ысым к?рсете бастады, сонымен ?атар Кувейтт? Ирак м?найын ?рлауымен айыптады. Ирак басшылы?ы Кувейт егеменд?г?н б?з?аны ?ш?н ?тема?ы т?леуд? талап етпесе, ?скери ?рекетпен ?ор?ытты. Кел?сс?здер а?ыры ?з?л?п, 1990 жылы 2 тамызда Иракты? Кувейтке басып к?ру?не ?келд?. Н?тижес?нде А?Ш баста?ан коалицияны? халы?аралы? реакциясы со?ында Иракты? же??л?с?не ?келген Шы?ана? со?ысына ?кел?п со?ты. Б?? Баас режим?н ?лс?рету ?ш?н со?ыстан кей?н Ирак?а ?арсы экономикалы? санкциялар бастады. Елд?? экономикалы? жа?дайы 1990 жылдары нашарлады, б?ра? 2000 жылдарды? басында Ирак экономикасы ?айта ?се бастады, ?йткен? б?рнеше елдер Б?? санкцияларын елемеуд? бастады. 11 ?ырк?йекте ?л-?а?иданы? Америка жер?не жаса?ан шабуылдарынан кей?н Америка ??рама Штаттары ≪Терроризмге ?арсы со?ыс≫ жариялады ж?не Иракты ≪З?лымды? ос?н??≫ б?р б?л?г? деп атады. 2003 жылы Америка ??рама Штаттары баста?ан коалиция к?штер? Ирак?а басып к?рд?, ал Иракты? Баасты? режим? б?р ай?а жетпей ыдырады.

Тарихы [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

Баас партиясыны? бил?кке келу? [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

?л-Бакр басшылы?ы (1968?1979) [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

Хуссейн басшылы?ы, Иран-Ирак со?ысы, н?тижес? (1979?1990) [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

Шы?ына? ж?не Ирак со?ыстары (1990?2003) [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

Дерекк?здер [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]