Tio Sam
, imaxe usada polos
EUA
para recrutar soldados.
A
propaganda
e unha forma de
comunicacion
consiste no lanzamento dunha serie de
mensaxes
co fin de influir no sistema de valores e na conduta da
cidadania
.
De forma neutral a propaganda e definida como unha forma intencionada e sistematica de persuasion con fins ideoloxicos, politicos ou comerciais, co intento de influir nas emocions, actitudes, opinions e accions dos grupos de destinatarios especificos a traves da transmision controlada de informacion parcial (que pode ou non estar baseada en feitos) a traves dos
medios de comunicacion
masiva e directa
Richard Alan Nelson:
A Chronology and Glossary of Propaganda in the United States
(1996.
Artellase a partir dun discurso persuasivo que busca a adhesion das persoas a determinados intereses. E unha comunicacion unidireccional, e require do recurso do
anuncio
. A sua formulacion consiste en utilizar unha informacion presentada e difundida masivamente coa intencion de apoiar unha determinada opinion ideoloxica ou politica. Ainda que a mensaxe contena informacion verdadeira, e posible que sexa incompleta, non contrastada e partidista, de forma que non presente un cadro equilibrado da opinion en cuestion, que e contemplada sempre en forma asimetrica, subxectiva e emocional.
O seu uso primario proven do contexto
politico
, referindose xeralmente aos esforzos patrocinados por
gobernos
ou partidos para convencer as masas; amais, existe a
propaganda
como
publicidade
de empresas privadas.
A propaganda pode ser usada en contextos moi diferentes. A propaganda relixiosa foi moi difundida ao longo da historia, como cando san Paulo exerceu o apostolado do
cristianismo
e estableceu as primeiras igrexas cristias en Asia Menor, Grecia e Italia. Alguns libros, mesmo novelas, tamen foron utilizados como vehiculo para a propaganda, como
As viaxes de Gulliver
(
Jonathan Swift
, 1726), que atacou a vaidade e hipocrisia da politica do seu tempo, ou
A cabana do tio Tom
(
Harriet Beecher Stowe
, 1852), que ao describir a
escravitude
nos estados surenos dos Estados Unidos contribuiu ao desenvolvemento do
movemento abolicionista
.
A conecida como
propaganda branca
busca crear unha opinion favorable sobre unha organizacion, grupo ou goberno especifico, como a difundida polo goberno
nazi
na decada de 1930 para destacar a supremacia e a prosperidade do seu pais. A
propaganda negra
intenta fomentar a intranquilidade e a supersticion con respecto as accions ou intencions doutra entidade, como a difundida durante a
guerra fria
.
Os avances tecnoloxicos dos medios de comunicacion, especialmente os electronicos, estan ampliando as canles de propaganda.
Propaganda
procede do
latin
propagare
('perpetuar, acrecentar, estender'). O termo comezou a ser usado pola
curia romana
, e continuou durante a
Contrarreforma
, onde a
Igrexa
usaba a expresion
de propaganda fide
, con intencion pastoral.
En
ingles
, "propaganda" ten connotacions negativas.
Exemplo de propaganda da
Guerra Civil Inglesa
.
Os
edictos de Asoka
(seculo III a. C.) son unha serie de edictos escritos que se conservaron en columnas ou rochas naturais distribuidas polo Norte do subcontinente indio. Estas inscricions estaban localizadas en enclaves importantes como preto das cidades, rutas comerciais ou centros relixiosos, co que o goberno de Asoka se aseguraba de chegar ao maior numero de xente posible. Eran preceptos morais, relixiosos e prestacions sociais en relacion cos homes e os animais.
Sendo conecida moito antes na India e a China, a propaganda en Europa ten os seus inicios escritos xa en inscricions de mensaxes publicitarias entre os comerciantes gregos. Na
curia romana
empregabase para difundir
a sua mensaxe relixiosa
. Esta ferramenta volver ser empregada e a expandirse grazas ao impulso da
Igrexa catolica
co seu departamento de administracion pontificia dedicado a controlar as
rutas misioneiras
do
Novo Mundo
. No periodo da
Contrarreforma
empregase a expresion
de propaganda fide
con intencion pastoral, cando o 22 de xuno de 1622 o papa
Gregorio XV
instituiu a Congregacion para a Evanxelizacion dos Pobos ou
Propaganda Fide
, coa fin de propagar o catolicismo nos continentes en vias de colonizacion.
Cartel onde se promove o traballo feminino (
Young Women's Christian Association
).
Propaganda estadounidense da segunda guerra mundial, onde se incita aos cidadans a que aumenten a producion.
Poren, non foi ata a
primeira guerra mundial
cando se iniciou a sistematizacion do uso da informacion ao servizo dos intereses belicistas.
[
1
]
O xornalista
Walter Lippmann
e o relacionista publico
Edward Bernays
foron os responsables de orquestrar a primeira campana antialema nos
Estados Unidos de America
para que o pobo estadounidense dese o seu visto e prace a entrada deste pais na contienda.
Un ambiente de rivalidade internacional materializado en actitudes chauvinistas, sumado a tension propia da epoca (agresivas politicas coloniais, conflitos ancorados na memoria como a
guerra franco-prusiana
) iniciaron o conflito.
[
1
]
Os sectores belicistas estimularon a agresividade recorrendo ao emprego de todos os medios ao seu alcance, entre os que destacou o uso da prensa e a colaxe masiva de carteis propagandisticos. Os medios de comunicacion (prensa e radio) pasaron a seren controlados e censurados polos gobernos.
[
1
]
As mensaxes propagandisticas intentaban evitar a desmoralizacion e o derrotismo, houbo un forte control da informacion que se recruou especialmente trala
crise de 1917
.
[
2
]
[
3
]
A
guerra civil espanola
constituiu un verdadeiro fito e foi a antesala da
segunda guerra mundial
, onde se puxeron en practica os elementos persuasivos mais importantes. Como parte da propaganda franquista quedou implantada a idea de que na guerra civil espanola habia dous bandos enfrontados. Desta manera pretendeuse dar lexitimidade ao feito de apoiar coas armas un levantamento contra o goberno democratico lexitimo.
Despois dos
atentados do 11 de setembro de 2001
o goberno estadounidense iniciou o que denominou
guerra contra o terrorismo
, comprendida como unha
guerra de cuarta xeracion
, onde se fixo uso dos medios masivos, especialmente dos medios televisivos; sen excluir Internet. A politica estadounidense centrouse en propagar o suposto
choque de civilizacions
, propaganda que promoveu e logrou o apoio popular necesario para a
invasion de Iraq de 2003
co argumento de que
Saddam Hussein
posuia
armas de destrucion masiva
e que apoiaba a rede
Al Qaeda
.
Estados Unidos en relacion ao
programa nuclear de Iran
utilizou en 2006 a denominacion de
fascismo islamico
[
4
]
[
5
]
nunha retorica tendente a xustificar un ataque contra Iran.
Se ben os gobernos contan coa capacidade de difundir a sua retorica por medios masivos globais en forma extensa, os grupos que son atacados dende os medios e os que se
oponen as guerras
valense dos
medios alternativos
e de Internet principalmente, logrando influir na opinion publica.
[
6
]
Por outra banda, a estratexia dos medios alternativos e distinta, xa que se centran en ofrecer informacion que non se publica nos grandes medios e a participacion horizontal do espectador ao poderen publicar a sua opinion xunto coa informacion alternativa, situacion que contradi os principios da propaganda.