Aleman
Deutsch
|
| Pronuncia:
| [d???t?]
|
| Outros nomes:
| en aleman denominase tamen
Hochdeutsch
,
Schriftdeutsch
e
Standarddeutsch
|
| Falado en:
|
Austria
,
Alemana
,
Belxica
,
Liechtenstein
,
Luxemburgo
,
Voivodato de Opole
(
Polonia
),
Sopron
(
Hungria
),
Suiza
,
Trentino-Tirol do Sur
(
Italia
)...
|
| Rexions:
| Europa
central e occidental
|
| Total de falantes:
|
90 millons (2010)
[
1
]
ou 95 millons (2014)
[
2
]
Segunda lingua: 10?15 millons (2014)
[
2
]
[
3
]
|
| Posicion
:
| 11
|
| Familia
:
|
Indoeuropea
Xermanico
Xermano occidental
Aleman
|
| Escrita
:
|
Alfabeto latino
|
| Estatuto oficial
|
| Lingua oficial de:
|
|
| Regulado por:
| Non ten regulacion oficial
(ortografia do aleman regulada polo
Consello para a Ortografia Alema
)
[
4
]
|
| Codigos de lingua
|
| ISO 639
-1:
|
de
|
| ISO 639-2:
|
ger (B)
| deu (T)
|
| ISO 639-3:
| deu
|
| SIL
:
| GER
|
| Mapa
|
|
 
(Co-)oficial e lingua maioritaria
Co-oficial, pero non lingua maioritaria
Lingua de minoria cultural estatutaria
Lingua de minoria non estatutaria
|
| Status
|
|
O aleman esta clasificado como "en estado seguro" polo
Libro Vermello das Linguas Ameazadas
da
UNESCO
[
5
]
|
O
aleman
[
6
]
(
Deutsch
, en aleman) e unha
lingua
indoeuropea
pertencente ao grupo das
linguas xermanicas
occidentais. E tamen a lingua que mais falantes nativos ten na
Union Europea
. E a lingua mais falada e a lingua (co-) oficial de
Alemana
,
Austria
,
Suiza
,
Tirol do Sur
(
Italia
), a comunidade xermanica de
Belxica
e
Liechtenstein
. E tamen unha das tres linguas oficiais de
Luxemburgo
. As linguas mais semellantes o aleman son outros membros da pola de linguas xermanicas occidentais: o
afrikaans
, o
neerlandes
, o
ingles
, o
frison
, o
baixo aleman
, o
luxemburgues
e o
yiddish
. O aleman e a segunda
lingua xermanica
mais falada, despois do ingles.
Unha das
meirandes linguas do mundo
, o aleman e a primeira lingua de arredor de 95 millons de persoas en todo o mundo e a lingua nativa mais falada da
Union Europea
.
[
2
]
[
7
]
O aleman tamen e a cuarta lingua mais estendida (excluindo o ingles) nos Estados Unidos de America
[
8
]
(despois do
castelan
, o
frances
e a
lingua de sinais americana
) e a terceira da Union Europea (despois do ingles e o frances; como segunda lingua),
[
9
]
a segunda lingua mais comun no eido cientifico
[
10
]
asi como a cuarta mais empregada nas paxinas web (despois do
ingles
, do
ruso
e do
xapones
).
[
11
]
Os paises de fala alema estan clasificados no quinto posto en termos de publicacions anuais de libros, cunha decima parte de todolos libros (incluindo libros electronicos) do mundo sendo publicados en lingua alema.
[
12
]
A maioria do vocabulario do aleman deriva da antiga pola xermanica da familia linguistica
indoeuropea
. Unha parte das palabras alemas derivan do
latin
e do
grego
, e so unhas poucas provenen do
frances
e do
ingles
. Conta con diferentes variantes estandarizadas (de Alemana, de Austria e Suiza), e e unha
lingua pluricentrica
. O igual que o ingles, o aleman salienta polo seu amplo espectro dialectal, con moitas variantes existentes en Europa e tamen noutras partes do mundo.
[
2
]
Por mor a limitada intelixibilidade entre certas variedades e o aleman estandar, asi como pola falta dunha diferenza cientifica e sen disputa entre "dialecto" e "lingua",
[
2
]
algunhas variedades ou grupos dialectais do aleman (vexase
baixo aleman
ou
plautdietsch
[
13
]
) son conecidas alternativamente como "linguas" e "dialectos".
[
14
]
O aleman estandar moderno e unha
lingua xermanica occidental
que descende da pola
xermanica
de
linguas indoeuropeas
. As linguas xermanicas estan tradicionalmente subdivididas en tres polas:
nordica
,
oriental
e
occidental
. A primeira destas polas sobrevive nas modernas linguas
dinamarquesa
,
sueca
,
norueguesa
,
feroesa
e
islandesa
, todas elas descedentes do
nordico antigo
. As linguas xermanicas orientais non existen no presente, e o unico membro desta pola con textos escritos sobreviventes e o
gotico
. Poren, as linguas xermanicas occidentais, tenense dividido dialectalmente no que hoxe son os modernos
ingles
, aleman,
neerlandes
,
yiddish
,
afrikaans
e outros.
[
15
]
As
linguas xermanicas
en Europa.
Dentro do
continuo dialectal
das linguas xermanicas occidentais, as linas de
Benrath
e
Uerdingen
(que discorren a traves de
Dusseldorf
-
Benrath
e
Krefeld
-
Uerdingen
, respectivamente) serven para diferenciar os dialectos xermanicos que foron afectados pola
segunda mutacion consonantica
(sur de Benrath) daquelas que non o foron (norte de Uerdingen). Os diferentes dialectos falados o sur desas linas son agrupados como dialectos altoxermanicos
(nos. 29-34 on the map)
, mentres que as que se atopan no norte comprenden o
baixo aleman
/baixo saxon
(nos. 19-24)
e
baixo francico
(no. 25)
. Como membros da familia xermanica occidental, o alto aleman, o baixo aleman e o baixo francico poden ser distinguidos historicamente como
hermiones
,
ingvaeonicos
e
istvaeones
, respectivamente. Esta clasificacion sinala a sua ascendencia historica como dialectos falados polos hermiones (tamen conecido como grupo do Elba), ingvaeones (ou grupo do mar do Norte), e istvaeones (ou grupo Weser-Rin).
[
15
]
O
aleman estandar
basease nos dialectos turinxio-alto saxon
(no. 30 no mapa)
, que son os dialectos do aleman central
(nos. 29-31)
, pertencentes o grupo dialectal dos hermiones. Por iso, o aleman esta mais estreitamente relacionado coas outras linguas baseados nos dialectos do alto aleman, como o
luxemburgues
(baseado nos dialectos francicos centrais ?
no. 29
), e o
yiddish
. Tamen estan estreitamente relacionados co aleman estandar os dialectos alto alemans no sur dos paises xermanofonos, como o
aleman de Suiza
(dialectos alemanicos ?
no. 34
), e os diversos dialectos falados na
rexion
francesa
de
Gran Leste
, como o
alsaciano
(principalmente alemanico, pero tamen central- e alto francico
(no. 32)
) e o
francico lorenes
(francico central ?
no. 29
).
Ademais destes dialectos alto alemans, o aleman estandar esta relacionado (menos estreitamente) con linguas baseadas nos dialectos baixo francicos (como o neerlandes e o afrikaans) ou baixo alemans/baixo saxons (falados no norte de
Alemana
e o sur de
Dinamarca
), ningun dos cales foi sometido o cambio consonantico alto aleman. Como xa foi sinalado, o primeiro destes tipos dialectais e istvaeonico e o segundo ingvaeonico, e os dialectos alto alemans son todos hermiones; as diferenzas entre estas linguas e o aleman estandar son neste caso considerables. Tamen estan relacionadas co aleman as linguas frisoas, como o
frison setentrional
(falado en
Schleswig-Holstein
no. 28
), o
frison de Saterland
(falado en
Baixa Saxonia
?
no. 27
) e o
frison occidental
(falada nos
Paises Baixos
?
no. 26
)? asi como o
ingles
e o
escoces
. Estas
linguas anglofrisoas
son todos membros da familia ingvaeonica de linguas xermanicas occidentais que non forman parte do cambio consonantico alto aleman.
O aleman pertence a pola occidental das
linguas xermanicas
, dentro da familia linguistica
indoeuropea
.
O aleman forma xunto co
neerlandes
, o seu parente mais proximo, unha zona linguistica cohesionada e ben definida que se separa dos seus vecinos por fronteiras linguisticas. Estes vecinos son: no norte o
frison
e o
dinamarques
; polo leste o
polaco
, o
sorabio
, o
checo
e o
hungaro
; polo sur o
esloveno
, o
italiano
, o
friulano
, o
ladino
e o
romanche
; e polo oeste o
frances
. Agas o frison, ningunha destas linguas e xermanica occidental, por iso son claramente distintas do aleman e o neerlandes. Mentres que o frison e unha lingua xermanica, do mesmo xeito co aleman e o neerlandes, non se considera que sexa mutuamente intelixible con eles.
A situacion e mais complexa con respecto a distincion entre aleman e neerlandes. Ata hai pouco existiu un
continuum
dialectal
ao longo de toda a area xermanofalante, sen fronteiras linguisticas. Nese continuum, os dialectos sempre son mutuamente intelixibles cos seus vecinos, pero os dialectos que estan afastados non adoitan selo. O continuum aleman-neerlandes prestase a unha clasificacion dos dialectos no alto aleman e
baixo aleman
baseandose na presenza da segunda mutacion consonantica. O neerlandes e parte do grupo baixo aleman. Con todo, debido a separacion politica entre Alemana e os
Paises Baixos
, os dialectos do baixo aleman de Alemana e dos Paises Baixos diverxeron ao longo do
seculo XX
. Ademais, en ambos os dous paises moitos dialectos estan ao bordo da extincion ao seren substituidos pola lingua estandar. Por isto, a fronteira linguistica entre o neerlandes e o aleman estase comezando a formar.
Mentres que o aleman e gramaticalmente moi similar ao neerlandes, e moi diferente no dialogo. Un falante dun dos idiomas necesita algo de practica para poder entender a un falante do outro idioma. Comparese, por exemplo:
- De kleinste kameleon is volwassen 2 cm groot, de grootste kan wel 80 cm worden.
(neerlandes)
- Das kleinste Chamaleon ist ausgewachsen 2 cm groß, das großte kann gut 80 cm werden.
(aleman)
- (en
galego
: "O camaleon adulto mais pequeno mide 2 cm, o mais longo ben pode acadar os 80 cm.")
Os falantes de neerlandes xeralmente poden ler aleman, e os falantes de aleman que poden falar baixo aleman xeralmente entenden o neerlandes lido, pero tenen problemas para entender o neerlandes falado.
O aleman e o unico idioma oficial en
Alemana
,
Austria
e
Liechtenstein
. Comparte o seu estado de oficialidade en
Belxica
(co
frances
e o
neerlandes
),
Luxemburgo
(co frances e ou
luxemburgues
),
Suiza
(co frances, ou
italiano
e ou
retico
), en certas rexions de
Italia
como o
Alto Adigio
(co italiano).
Ainda que se empregue o termo "aleman" para referirmonos ao idioma escrito, no terreo falado existe unha ampla variedade de dialectos ao longo e largo do territorio xermanofalante. O aleman
estandar
, conecido como
Hochdeutsch
, non se orixinou a partir dun
dialecto
concreto, senon que se creou a partir dos diversos dialectos (sobre todo os centrais e meridionais) como lingua escrita. Xa dende o
seculo XV
, esta permitia a comunicacion entre os mesmos, pero a hora de falar non existia un patron unificado. A creacion dunha pronunciacion estandar fixose necesaria polo aumento en importancia do
teatro
no
seculo XIX
que levou aos responsables das companias a atopar unha forma de recitar unica que fose entendida en todo o territorio. Asi creouse o "Buhnendeutsch" ou "aleman de escenario", que ao final converteuse na pronunciacion ideal do idioma aleman, ainda que algun dos seus preceptos como que "-ig" = /c/; non obedecen a razons linguisticas senon acusticas.
Hoxe dia, na maior parte das rexions do Norte de Alemana, a xente abandonou os seus dialectos e falan coloquialmente aleman estandar, sendo os casos mais extremos o val do Ruhr (lugar onde acudiron inmigrantes de toda Alemana ao longo do seculo XIX) e o Sur do estado de
Brandeburgo
, na chamada Saxonia prusiana, onde o dialecto practicamente desapareceu. Isto non ocorre no Sur de
Alemana
,
Austria
e sobre todo
Suiza
, onde o aleman estandar apenas se fala, so en ocasions contadas, como a hora de falar con alguen que non entende o dialecto suizo. En certas rexions alemas, sobre todo nalgunhas grandes cidades, unha gran parte da poboacion so fala a lingua estandar.
A lingua estandar ten diferenzas rexionais, especialmente en vocabulario, ainda que tamen en pronunciacion e gramatica. Estas diferenzas son moito menores que as que existen entre os dialectos locais. Con todo, o aleman considerase unha lingua pluricentrica, pois as variedades dos tres maiores paises xermanofalantes son consideradas estandar de igual xeito.
Linas de
Benrath
e
Speyer
.
Xunto a lingua estandar coexisten innumerables variedades dialectais, formando un
continuum
que se espalla por toda a "Teutonia" (termo co que se fai referencia a aqueles territorios que tenen como lingua oficial o
neerlandes
, o alto aleman e o
luxemburgues
). As variacions entre os distintos dialectos son considerables pois os dialectos altoalemans e os baixoalemans non son mutuamente intelixibles, e asi mesmo os dialectos alemans non adoitan ser entendidos por alguen que so conece o aleman estandar.
Podemos dividir os dialectos entre os dialectos do
baixo aleman
e os do alto aleman.
A separacion entre ambas as duas zonas ven dada pola chamada
lina de Benrath
. Esta lina separa as zonas que sufriron a segunda mutacion consonantica xermanica das que non a sufriron. Esta mutacion produciuse ao redor do ano
500
d.C. nas vilas ao sur desta lina; os dialectos destes pobos deron lugar ao alto aleman actual. Os dialectos dos pobos ao norte desta lina deron lugar ao
ingles
,
neerlandes
,
frison
e os dialectos do baixo aleman.
Limites da division humoristica
Weißwurstaquator
("Ecuador da salchicha branca"), case coincidentes coa
lina de Speyer
.
Outra segunda lina destacable seria a
lina de Speyer
, marcada case polo
rio Main
, ao sur da cal a segunda mutacion dase totalmente (aleman alto ou
Oberdeutsch
), e ao norte so parcialmente (aleman medio ou
Mitteldeutsch
, dos cales derivase o aleman estandar). Un exemplo das variacions foneticas vese a continuacion:
| Palabra do baixo aleman
|
Palabra do alto aleman
|
Significado
|
| ik
|
ich
|
eu
|
| maken
|
machen
|
facer
|
| Dorp
|
Dorf
|
vila
|
| tussen
|
zwischen
|
entre
|
| op
|
auf
|
enriba de
|
| Korf
|
Korb
|
cesto
|
| dat
|
das
|
iso
|
| Appel
|
Apfel
|
maza
|
O grupo
Alto/Medio Aleman
subdividese nos seguintes dialectos:
- O
Bavaro
(
Bairisch
) ou
Austrobavaro
(
Bairisch-Osterreichisch
), que se espalla polo territorio da
Baviera Antiga
, a maior parte de
Austria
coa excepcion do
Vorarlberg
, asi como a rexion italiana do
Tirol Meridional
(en aleman Sudtirol e en italiano Alto Adigio). Caracterizase, entre outros trazos, pola asimilacion do grupo
ei
(
/ai/
), dando como resultado o son
/a:/
(Stein > Staan), asi como pola presenza do pronome persoal
enk
(2ª persoa do plural), que foi adoptado con posterioridade polo
yiddish
. Pero entre os subdialectos bavaros tamen se poden atopar grandes diferenzas, por exemplo co
ourizo
(aleman: Igel): existen case todas as pronunciacions entre
U:gu
e
Igl
.
- O
Francico renano
(
Rheinisches Frankisch
), considerado como dialecto de transicion entre o Alto e o Baixo Aleman, caracterizase pola sua gran dispersion de
isoglosas
.
- O
Francico do Mosela
(
Moselfrankisch
), falado no Sur de Renania (
Treveris
) e en
Luxemburgo
. Base da
lingua estandar luxemburguesa
.
- O
Francon
(
Frankisch
), falado en Franconia (zona setentrional de Baviera). O seu dominio linguistico comprende as cidades de
Wurzburg
,
Nuremberg
e
Bayreuth
. E a lingua que empregou
Hans Sachs
na sua obra e no
seculo XVI
era moi proxima linguisticamente aos dialectos da Alta Saxonia.
- O
Alto Saxon
(
Sachsisch
), que se fala fundamentalmente no estado de Saxonia, asi como no Sur de
Brandeburgo
. Ainda que hoxe esta considerado como un dialecto comico, no
seculo XVIII
era considerado como o paradigma do aleman estandar. A lingua da chanceleria de
Leipzig
foi utilizada por
Lutero
na sua traducion da
Biblia
e e base do
aleman normativo
.
- O
Aleman de Pensilvania
e unha variante do aleman, falado por aproximadamente 225.000 persoas en
Norteamerica
(mais especificamente, na provincia canadense de
Ontario
e nos estados de
Indiana
,
Ohio
e
Pensilvania
).
- O
Alemanico
(
Allemanisch
), falado en case todo Baden-Wurtemberg (con excepcion da sua franxa setentrional),
Alsacia
,
Suiza
, a
Suabia Bavara
(con capital en
Augsburgo
),
Liechtenstein
e o
Vorarlberg
(o
Estado federado
mais occidental de Austria). Tratase da lingua empregada por
Wolfram von Eschenbach
,
Walther von der Vogelweide
e outros
trobadores
medievais, asi como por autores posteriores como
Sebastian Brant
(autor da
Nave dos Tolos
). Durante seculos persistiu neste dominio linguistico unha variedade estandar propia, que foi gradualmente substituida polo aleman moderno nos seculos XVII e XVIII.
Pola sua banda, o grupo
Baixo Aleman
artellase nas seguintes modalidades linguisticas:
- O
Baixo Saxon
(
Niedersachsisch
) ou
Baixo aleman
(
Plattdeutsch
), falase en toda a zona setentrional de Alemana, asi como no Nordeste de
Holanda
.
- O
Baixo Francico
(
Niederfrankisch
), cuxo dominio linguistico espallase por case todos os
Paises Baixos
,
Flandres
, asi como aquelas comarcas renanas (
Kleve
,
Emmerich
) que lindan con devanditos paises. O dialecto de Holanda e Zelandia, o
holandes
, converteuse en lingua estandar destes territorios no
seculo XVII
.
- ↑
Mikael Parkvall, "Varldens 100 storsta sprak 2010" (The World's 100 Largest Languages in 2010), in
Nationalencyklopedin
- ↑
2,0
2,1
2,2
2,3
2,4
Ammon, Ulrich (novembro de 2014).
"Die Stellung der deutschen Sprache in der Welt"
(en aleman)
(1st ed.). Berlin: de Gruyter.
ISBN
978-3-11-019298-8
. Consultado o 24 de xullo de 2015
.
- ↑
"Special Eurobarometer 386: Europeans and their languages"
(PDF)
(report). European Commission. xuno de 2012. Arquivado dende
o orixinal
(PDF)
o 06 de xaneiro de 2016
. Consultado o 24 de xullo de 2015
.
- ↑
"Rat fur deutsche Rechtschreibung ? Uber den Rat"
. Rechtschreibrat.ids-mannheim.de
. Consultado o 11 de outubro de 2010
.
- ↑
Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre.
"Atlas of the world's languages in danger"
.
unesdoc.unesco.org
. Consultado o 11 de xullo de 2022
.
- ↑
Definicions no
Dicionario da Real Academia Galega
e no
Portal das Palabras
para
aleman
.
- ↑
The Daily Telegraph
, ed. (18 de xuno de 2013).
"German 'should be a working language of EU', says Merkel's party"
.
- ↑
Modern Language Association
, febreiro de 2015,
Enrollments in Languages Other Than English in United States Institutions of Higher Education, Fall 2013
Arquivado
04 de abril de 2015 en
Wayback Machine
.. Consultado o 7 de xullo de 2015.
- ↑
Editorial (24 de setembro de 2015).
"More than 80% of primary school pupils in the EU were studying a foreign language in 2013"
(PDF)
. Eurostat
. Consultado o 3 de maio de 2016
.
- ↑
"Why Learn German?"
. Goethe Institute
. Consultado o 28 de setembro de 2014
.
- ↑
"Usage Statistics of Content Languages for Websites, March 2017"
.
- ↑
"Why Learn German?"
. SDSU ? German Studies Department of European Studies. Arquivado dende
o orixinal
o 23 de outubro de 2014
. Consultado o 28 de setembro de 2014
.
- ↑
Jan Goossens:
Niederdeutsche Sprache: Versuch einer Definition.
In: Jan Goossens (Hrsg.):
Niederdeutsch: Sprache und Literatur.
Karl Wachholtz, 2. Auflage, Neumunster 1983, S. 27; Willy Sanders:
Sachsensprache, Hansesprache, Plattdeutsch: sprachgeschichtliche Grundzuge des Niederdeutschen.
Vandenhoeck & Ruprecht, Gottingen 1982,
ISBN
3-525-01213-6
, S. 32 f.; Dieter Stellmacher:
Niederdeutsche Sprache.
2. Auflage, Weidler, Berlin 2000,
ISBN
3-89693-326-4
, S. 92.
- ↑
Sum of Standard German, Swiss German, and all German dialects not listed under "Standard German" at
Ethnologue
(18th ed., 2015)
- ↑
15,0
15,1
Robinson, Orrin W. (1992).
Old English and its closest relatives : a survey of the earliest Germanic languages
. Stanford, Calif.: Stanford University Press. p. 16.
ISBN
978-0-8047-2221-6
.
OCLC
22811452
.
- ↑
United States Census 2000
- ↑
Fonte: CELE UNAM
- ↑
"Landeranalyse Chile 2005"
(PDF)
. Arquivado dende
o orixinal
(PDF)
o 04 de maio de 2006
. Consultado o 04 de maio de 2006
.
- Fausto Cercignani
,
The Consonants of German: Synchrony and Diachrony
, Milan, Cisalpino, 1979.
- Michael Clyne
,
The German Language in a Changing Europe
(1995)
ISBN
0-521-49970-4
- George O. Curme
,
A Grammar of the German Language
(1904, 1922) ? a obra mais completa e autorizada en ingles
- Durrell, M (2006).
"Germanic Languages"
. En Brown, Keith.
Encyclopedia of language & linguistics
. Elsevier. pp. 53?55.
ISBN
978-0-08-044299-0
.
doi
:
10.1016/B0-08-044854-2/02189-1
. Consultado o 6 de febreiro de 2015
.
Resumo divulgativo
(6 de febreiro de 2015).
- Anthony Fox,
The Structure of German
(2005)
ISBN
0-19-927399-5
- Harbert, Wayne (2007).
The Germanic Languages
. Cambridge Language Surveys. Cambridge University Press.
ISBN
978-0-521-01511-0
.
doi
:
10.1017/CBO9780511755071
. Arquivado dende
o orixinal
o 02 de abril de 2015
. Consultado o 26 de febreiro de 2015
.
Resumo divulgativo
–
Language (journal of the Linguistic Society of America)
(26 de febreiro de 2015).
- Konig, Ekkehard; van der Auwera, Johan, eds. (1994).
The Germanic Languages
. Routledge Language Family Descriptions. Routledge.
ISBN
978-0-415-28079-2
. Consultado o 26 de febreiro de 2015
.
Resumo divulgativo
(26 de febreiro de 2015).
O estudo das linguas da rama xermanica inclue capitulos de Winfred P. Lehmann, Ans van Kemenade, John Ole Askedal, Erik Andersson, Neil Jacobs, Silke Van Ness e Suzanne Romaine.
- W.B. Lockwood,
German Today: The Advanced Learner's Guide
(1987)
ISBN
0-19-815850-5
- Ruth H. Sanders.
German: Biography of a Language
(Oxford University Press; 2010) 240 paxinas. Combina perspectivas linguisticas, antropoloxicas e historicas nunha "biografia" do aleman en termos de seis "eventos claves" ao longo de milenios, incluida a Batalla de Kalkriese, que bloqueou a propagacion da lingua de base latina ao norte.