Sven Olof Joachim Palme
(
Stockholm
,
30 jannewaris
1927
- dere,
28 febrewaris
1986
) wie in
Sweedsk
politikus
. Hy wie lieder fan de Sweedske Sosjaal-demokratyske Partij (
Socialdemokratiska arbetarepartiet
) en twa kear premier fan Sweden, earst fan
1969
oant
1976
, de twadde kear fan
1982
oant it stuit dat er yn
Stockholm
(1986) fermoarde waard.
Palme waard yn Stockholm berne en grutbrocht yn de begoedige wyk
Ostermalm
. Hy kaam ut in 'upper-class'-hushalding. Nettsjinsteande dat waard er
sosjalist
. Dat kaam omdat er yn syn studintetiid as in soartemint fan wurdfierder troch hiel Jeropa teach.
Hy studearre yn
1947
-
1948
oan it
Kenyon College
yn
Ohio
(Feriene Steaten) en wie in jier letter ofstudearre. Ynspirearre troch de protte debatten dy't er fierd hie, skreau er in krityske skripsje oer
The Road to Serfdom
fan
Friedrich Hayek
. Nei ferskate runreizen troch de Feriene Steaten gie er nei Sweden werom om oan de universiteit fan Stockholm fierder te studearjen. Yn dy tiid waard er ek polityk aktyf doe't er him by de Sweedske Uny fan Studinten ynskreau. Yn
1952
waard er ta foarsitter fan dy ferieniging keazen. Syn fakansjes fierde er op it foar butenlanners ferbeane eilantsje
Faro
.
Palme joech sels trije reden werom't er sosjalist wurden wie.
Yn
1953
waard Palme troch de sosjaal-demokratyske premier
Tage Erlander
untdutsen. Hy frege Palme om op syn sekretariaat te wurkjen. Yn
1955
krige Palme in sit yn it bestjoer fan de partij en yn
1958
waard er troch de ferkiezings yn it
parlemint
keazen.
Olof Palme hat in protte posten beset yn it regear fan Sweden. Yn
1967
wied er minister fan underwiis, hy wie fraksjelieder fan de sosjaaldemokraten yn it parlemint en waard lang om let premier fan Sweden.
Dat amt besette er 125 moanne. Nei syn unferwachte dea waard er oer de hiele wrald ien fan de bekendste Sweedske politisy, njonken
Raoul Wallenberg
en
Dag Hammarskjold
.
Palme as politikus wie in striidkwestje. Hy hie fule krityk op de rol fan de
Feriene Steaten
yn de
Fietnamoarloch
. Ek stried er tsjin de oanwaaks fan nukleere wapens, de
apartheid
yn
Sud-Afrika
en de finansjele maleze yn
Afrika
. Om sjen te litten dat er goedwillich foar eltsenien yn de wrald oer stie, gie er yn debat mei under oaren
Fidel Castro
.
Loftse oanhingers fan sines hiene mei in protte fijannigens fan rjochts Sweden te krijen. Yn it tiidrek foar syn dea waard Palme fan pro-
Sowjet
-gedrach beskuldige. Hy soe de Sweedske belangen net goed behertige hawwe. Om dy reden wienen der al ofspraken makke om nei
Moskou
te gean om under oaren oer de yllegale Sowjetdukboaten yn Sweedske wetters te praten.
De
moard op Olof Palme
waard begien op
28 febrewaris
1986
. Olof Palme ferskynde yn it iepenbier in protte sunder liifwachten; op de jun fan de moard wie dat net oars. Tegearre mei syn frou Lisbet wied er underweis nei hus fan de bioskoop oan de Sveavagenstrjitte yn it sintrum fan Stockholm. Midden yn de nacht waard it pear oanfallen troch in man mei in pistoal. Palme waard twa kear yn it liif (de buk) rekke, syn frou rekke oan de rech ferwune. Yn de rin fan de tiid hawwe goed 130 minsken de ferantwurdlikens foar de moard opeaske. Yn 1989 like it derop dat de saak oplost wie doe't de Sweed Christer Pettersson derfoar feroardield waard, mar dy waard yn heger berop frijsprutsen.
Op 10 juny 2020 makke it Sweedske iepenbier ministearje buorkundich dat der "ridlik bewiis" wie dat Stig Engstrom (1934-2000) Palme fermoarde hie. Meidat Engstrom himsels yn 2000 tekoart dien hie, kundigen de autoriteiten oan it undersyk nei de dea fan Palme fierders gewurde te litten om't er net mear oanklage wurde koe.