Braulia Canovas Mulero
(
Murtziako Alhama
,
Murtzia
,
1920ko
urtarrilaren 8a
?
Bartzelona
,
1993ko
abenduaren 23a
) murtziar errepublikanoa izan zen eta
nazien
aurka borrokatu zen
Frantziako Erresistentzian
,
Monique
izenarekin. Kontzentrazio-eremuetan egon zen.
Bergen-Belsenetik
askatu zuten 1945eko apirilaren 15ean.
[1]
2018an, bere herriko Udalak omenaldia egin zion nazien kontzentrazio-eremuetako biktima ziren beste lau alhamarrekin batera.
[2]
Gurasoak Francisco Canovas Rubio (Madrilen hilda,
Espainiako gerra zibilean
, tropa matxinatuen eskutik) eta Maria Mulero Melgarejoren ziren. 1930 aldera Bartzelonara emigratu zuten.
[3]
Errepublikaren porrotaren ondoren, familiak
Pirinioak
gurutzatu eta diktaduratik
Frantziara
erbesteratu zen.
[4]
Nazien aurka borroka egin zuen Erresistentzia frantsesean, eta
Monique
izenez ezagutzen zuten. 1943ko maiatzaren 9an, nazien armadak atxilotu zuen Perpinanen, eta maiatzaren 16an Fresneseko espetxe militarrera eraman zuten. Gero, Compiegneko lan-eremura eraman zuten, eta 1944ko otsailaren 3an, emakumeentzako
Ravensbruck-eko kontzentrazio-eremura
erbesteratu zuten. Konboi batean joan zen hara, identifikatutako beste 27 000 emakumerekin.
[1]
Ravensbrucken, 27 697 zenbakiarekin markatu zuten Canovas, eta, handik denbora batera, beste 1.000 emakumerekin lanean hasi zen Hannover-Limmer-en, Continental Gummi-Werke enpresak gas-maskarak egiteko muntatutakoa. 1944ko apirilaren amaieran, 5520 zenbakiarekin Bergen-Belsen kontzentrazio-eremura eraman zuten,
tropa aliatuak
Ravensbruckera hurbildu zirenean. Urtebete geroago, 1945eko apirilaren 15ean, britainiar tropek askatu zuten; 35 kilo pisatzen zuen orduan.
[5]
[3]
Bigarren Mundu Gerra
amaitu eta gutxira,
Frantziako Gobernuak
Braulia Canovas Frantziako meritua den
Chevalier de la Legion d'Honneur
izendatu zuen, faxismoaren aurkako askatasunaren aldeko borrokaren esker onaren seinale. Geroago, 1984an, berriz ere Frantziako Gobernuaren eskutik, Officier de la Legion d'Honneur gurutzea lortu zuen, militar gisa, espainiar batzuei bakarrik egin zitzaien aintzatespena. Aitzitik, Espainiako estatuak ez zuen inoiz onarpen ofizialik izan bizi izan zen bitartean.
[3]
2012an,
nazien okupazioan
Frantziari lagundu zioten pertsonen zerrenda ofizialean agertu zen Braulia Canovas-en izena,
Estatu Batuetako Indar Armatuek
proposatuta, Bigarren Mundu Gerratik bizirik atera zirenen erregistroarekin bat etorriz.
[6]
2018ko urtarrilaren 30ean, Murtziako Alhaman udal-ordezkaritza duten talde guztiek,
Alderdi Sozialistak
,
Alderdi Popularrak
, Ezker Batua-Berdeek eta Hiritarrek erabaki zuten alhamarren presoak eta hildakoak nazien kontzentrazio-eremuetan aintzatespena onartzea.
[7]
[8]
Akordio horri esker, urte bereko maiatzean, Murtziako Alhamako Udalak omenaldia egin zien Braulia Canovas Mulero, Antonio Martinez Banos, Francisco Aledo Martinez, Jose Maria Martinez Costa eta Jose Ceron Garcia auzotarrei, nazismoaren biktima horiek gogorarazten dituen monolito baten bidez. Martirien lorategian dago monolito hori.
[2]
[9]
Hona hemen idatzairen izenburua:
'
A los alhamenos preseros en campos nazi por su compromiso con la libertad/ Alhamarrekoei nazien zelaietako presoak, askatasunarekin duten konpromisoagatik
'
.
[10]
[11]
Prozesu hori 2015. urtean hasi zen, Victor Penalver historialariaren esku-hartzeari esker. Hark lortu zuen Murtziako hainbat udalek
erregimen frankistak
erbesteratutakoei aitorpen-mozioak onartzea.
[12]
2018aren amaieran, bai alaba bai beste senitarteko batzuk
Alemaniara
joan ziren naziek gatibualdian kanporatu zioten eraztuna eta erlojua berreskuratzeko. Ondasun horiek Nazioarteko Aztarnategi Zerbitzuak (ITS) eman zituen. Alemaniako Bad Arolsen hirian du egoitza, eta nazismoaren biktimei lapurtutako objektuak itzultzen dizkie, Alemaniako Gobernuaren laguntzarekin. Kudeaketa horietan familiak ez zuen inolako lankidetzarik izan Espainiako Administrazioaren aldetik.
[3]
[4]
- Chevalier de la Legion d'Honneur
[3]
- 1984an Frantziako Gobernuaren eskutik, Officier de la Legion d'Honneur gurutzea.
[3]
- 2012an,
nazien okupazioan
Frantziari lagundu zioten pertsonen zerrenda ofizialean agertu zen Braulia Canovas-en izena,
Estatu Batuetako Indar Armatuek
proposatuta, Bigarren Mundu Gerratik bizirik atera zirenen erregistroarekin bat etorriz.
[6]
- 2018an, monolitoa jarri zuten jaioterrian. Udalak omenaldia egin zion nazien kontzentrazio-eremuetako biktima ziren beste lau alhamarrekin batera.
[2]
- 2012 ?
Ravensbrucki erbesteratutako espainiarren memoriala
. Teresa del Hoyo Calduch. Argitaletxea: Amics de Ravensbruck, Bartzelona.
- 2017 ? Els catalans als camps nazis.
Montserrat Roig
. Planeta taldea.
ISBN 9788499426327
.