Amasmanifestacioj kun la falo de la Berlina muro, 1989
Detruita parto de la muro ?e la
Brandenburga pordego
, soldato gardas la restojn, novembro
1989
La Revolucioj de 1989, a? la A?tunaj Revolucioj de Popoloj, estis serio de eventoj en
Centra
kaj
Orienta E?ropo
en la a?tuno de 1989. Dum ?i tiuj eventoj kelkaj sovetstilaj komunistaj registaroj falis post kelkaj monatoj. Tiuj unuaj revolucioj karakterizis por esti pli malpli neviolentaj kaj sen sangver?ado.
La origino de la nomo "A?tuno de la Popoloj" estas kromnomo donita al
serio de revolucioj kaj demokrataj militoj okazintaj en 1848
konata kiel "Printempo de la Popoloj". A?tunaj Revolucioj La popoloj komencis senperforte en Pollando. De tie, la ondo de neperforta revolucio disvasti?is al
orienta Germanio
, ?e Czechoslovakio, Hungario kaj Bulgario. Tamen en Rumanio la komunisma re?imo estis perforte renversita kaj
Nicolae Ceausescu
- la rumana diktatoro - kaj sia edzino
Elena
, e? estis ekzekutitaj. ?i tiuj revolucioj signife ?an?is la tutmondan potenc-ekvilibron, kaj kune kun la
disfalo de Sovetunio
, markis la finon de la
Malvarma Milito
.
Oni nomas tiel la procezon dum kio la
komunismaj
?tatoj
de
E?ropo
kaj plej parto de tiuj de la aliaj kontinentoj forigis siajn ?istiamajn komunismajn registarojn kaj komencis pli malpli demokratiajn re?imojn fine de la
20-a jarcento
. La montrila dato estas la
falo de la Berlina muro
en
1989
, kvankam en ?iu komunisma lando okazis iamaniere diversaj kontra?komunismaj reakcioj. ?is tiam la mondo estis disdividita dum preska? duonjarcento en du blokoj, nome tiuj de la
Varsovia Pakto
kaj tiuj aliancanoj de
Usono
en organizo
NATO
Flago de Solidareco
La unuaj kontra?oj al la komunismo oni esprimis jam dum la
milito pola-bol?evika
en
1920
jaro. La unuaj insurekcioj kontra? la komunismo okazi?is en la
1956
jaro en
Pollando
(
Ribelo de Pozna?
) kaj
Hungario
. La strikoj en Pollando estis tiel fortaj en 60-oj kaj 70-oj ke la komunista registaro komencis sange batali. Preska? ?iuj strikoj estis pacaj kaj senarmemaj. Gravega por la permuto kaj falo de komunismo estis la reformoj de
?e?oslovakio
kiu fini?is per la armea atako de la Varsovia Pakto al tiu lando. La strikojn en Pollando komencis klare apogi papo
Johano Pa?lo la 2-a
. En
1981
jaro la strikoj en tiu ?tato estis tiel popularaj ke generalo
Wojciech Jaruzelski
enkondukis la armean gvidadon de la ?tato. La strikuloj kunigis la neofician laboristan asocion-
Solidareco
. La "Solidareco" fari?is la simbolo de la falo de la komunismo en Pollando en
1989
jaro. La ideoj de ili inspiris ekzemple
Vaclav Havel
kaj ilia politika grupo por faligi la komunismon en la ?e?oslovakio. La
Sovetunio
kiu ne povis plu kontroli situacion en la okcidentaj ?tatoj kiel Pollando kaj Germanio komencis ian politikon ?an?i iamaniere la politikajn kaj ekonomiajn principojn de
komunismo
, sed ankora? ene de la komunisma hegemonio. Tio nomi?is
Perestrojko
kaj ekokazis ?irka? 1985. La geopolitiko ?an?i?is.
Sovetio
anoncis senvenkan foriron el
Afganio
. Plej frue en Pollando formigis la nova, sendependa registaro. La prezidanto de tiu lando fari?is
Lech Wał?sa
- la ?efo de
Solidareco
kaj unu el plej gravaj simboloj de la falo de komunismo.
Hungario
malfermis la
feran kurtenon
.
Pretekstante feriojn en
Hungario
, kie la landlimoj estis malfermitaj ekde la
11-a de septembro
, orientgermanoj forlasis la landon centope kaj milope. 25.000 civitanoj tiel alvenis en okcidenta Germanio tra
Hungario
kaj
A?strio
dum tri semajnoj.
En
Prago
kaj
Varsovio
dekoj da miloj da orientgermanoj sie?is la ambasadorejon de
Okcidenta Germanio
.
[1]
En orienta Germanio protestoj grandi?is. En
protestantaj
pre?ejoj
, kiel tiu de Sankta Nikolao en
Leipzig
, homoj pre?adis por
paco
. Tio estis la ?ermo de la
lundaj
manifestacioj
ekde septembro.
Mi?ail Gorba?ov
, veninte al orienta Berlino por festi la kvardekan datrevenon de la esti?o de la Germana Demokratia Respubliko, indikis al la registaranoj, ke nepre ne estu uzata armea subpremado.
[2]
Malgra? provo far renoviguloj de la komunista partio la manifestacioj da?rigis: unu miliono da manifestaciantoj en orienta Berlino la
4-an de novembro
, centoj da miloj en aliaj grandaj urboj de GDR.
[3]
La rezulto de ?io tio estas, ke pli kaj pli komunismaj registaroj estis forigitaj en ?iuj e?ropaj landoj, kaj kiel konsekvenco en granda parto de la resto de la mondo, ?efe en
Afriko
kaj en
Azio
(kaj ?efe en
Hindo?inio
). Tio estas la procezo nomita
falo de komunismo
. Tamen restis komunismaj ?tatoj en
Ameriko
, nome
Kubo
, en Azio, nome
?inio
,
Vjetnamio
kaj
Nordkoreio
kaj en pli etaj lokoj.
En kelkaj landoj la insurekcio estis senperforta, kiel en
Hungario
a?
?e?io
, sed en aliaj okazis malfacila?oj, kiel ?e
Rumanio
, kie e? oni ekzekutis la ?istiaman reganton
Nicolae Ceau?escu
. En
Sovetunio
la malfacila?oj estis duoblaj: unue pro la ?an?o de la komunisma re?imo en demokratia sistemo kaj due pro la disigo de Sovetunio, kiu ne ?iam akceptis tion, kiel ?e
Litovio
a? ankora? ?e
?e?enio
.
Gorba?ov
abdikis en
1991
, kaj la respublikoj sendependi?is. La plej granda el ?i tiuj respublikoj estis Rusio.
Boris Jelcin
estis elektita unua prezidento de Rusio la
12-an de junio
1991
.
Depost la frakasi?o, Rusio
reformis sian ekonomion kapitalisme
, vendante ?tatajn firmaojn preska? senkoste al amikoj, eks-komunistoj. Komence, Jelcin elektis reformistojn al ministroj, sed tra la jaroj pasintaj, dum kiam la kontra?-reformistoj ade venkis potencon en parlamento (e? la komunistoj), la reformistoj ?irka? Jelcin simile malaperadis. Jelcin venkis en la balotado por prezidenteco en
1996
, multe eluzante timigon per komunisma pasinteco. Sed dum 1996-2000 Jelcin malsanis kaj la
oligarkoj
(ri?uloj kiuj profitis el la granda vendo de komunistaj firmaoj en la fruaj 1990-aj jaroj) efektive regis. La ?tato fari?is profunde korupta kaj krimema.
En
1999
Jelcin nomis sian posteulon
Vladimir Putin
, anta?e ne atentitan oficiston de la
KGB
kaj
Sankt-Peterburga urbestraro
. Putin facile venkis en la balotado por la prezidanteco en
2000
.