Henri Matisse

Redakti ligilojn
El Vikipedio, la libera enciklopedio
Henri Matisse
Naski?o 31-an de decembro 1869 ( 1869-12-31 )
en Le Cateau-Cambresis ,   Dua Franca Imperio
Morto 3-an de novembro 1954 ( 1954-11-03 ) (84-jara?a)
en Nico ,   Francio
Henri Matisse
Persona informo
Henri Matisse
Naski?o 31-an de decembro 1869 ( 1869-12-31 )
en Le Cateau-Cambresis ,   Dua Franca Imperio
Morto 3-an de novembro 1954 ( 1954-11-03 ) (84-jara?a)
en Nico ,   Francio
Mortis pro naturaj kialoj vd
Mortis per korinfarkto vd
Tombo Cimetiere de Cimiez vd
Religio ateismo vd
Lingvoj franca vd
Lo?loko Bohain-en-Vermandois ? Parizo ? Issy-les-Moulineaux ? Nico ? Q122222531 vd
?tataneco Francio vd
Alma mater Nacia Altlernejo de Belartoj ? Academie Julian vd
Subskribo Henri Matisse
Familio
Edz(in)o Amelie Paraliser vd
Infanoj Marguerite Duthuit Faure ? Jean Gerard Matisse ? Pierre Matisse vd
Profesio
Okupo pentristo ? skulptisto ? gravuristo ? litografisto ? desegnisto ? ceramikisto ? grafikartisto vd
Aktiva en Parizo ? Saint-Quentin ? Londono ? Saint-Tropez ? Collioure ? Issy-les-Moulineaux ? Maroko ? Nico ? Nov-Jorko ? Vence vd
Verkado
Verkoj Blue Nude ?
Blue Nude II ?
Chapelle du Rosaire de Vence vd
vd Fonto: Vikidatumoj
v ? d ? r

Henri MATISSE ([anri matis], naski?is la 31-an de decembro   1869 , mortis la 3-an de novembro   1954 ) estis franca artisto elstara pro sia uzado de koloro kaj sia flua, genia kaj originala desegnarto. Li estis anka? desegnisto , presa?faristo, kaj skulptisto , sed estas konata ?efe kiel pentristo . [1] Matisse estas ofte konsiderata, kune kun Pablo Picasso kaj Marcel Duchamp , kiel unu el la tri artistoj kiuj helpis difini la revoluciecajn evoluojn de la plastiko dum la unuaj jardekoj de la 20-a jarcento, respondecaj por signifaj disvolvi?oj en pentrarto kaj skulptarto . [2] [3] [4] [5] Kvankam li estis komence etikedita Fauve (sova?a besto), dum la 1920-aj jaroj li estis pli kaj pli salutita kiel subtenanto de la klasika tradicio en franca pentrarto. [6] Lia majstrado de la esprimplena lingvo de koloro kaj desegno, elmontrita en korpo de laboro kiu da?ris duon-jarcenton, gajnis al li renomon kiel gvidanto en moderna arto. [7]

Post 1930, li adoptis pli kura?an simpligon de formo. Kiam malsano en siaj finaj jaroj malhelpis sian pentradon, li kreis gravan laboron en la formato de papergluado.

Vivo [ redakti | redakti fonton ]

Frua vivo [ redakti | redakti fonton ]

Matisse naski?is en Le Cateau-Cambresis , departemento Nord , Francio , la plej a?a filo de prospera grenkomercisto. Li kreskis en Bohain-en-Vermandois , Pikardio , Francio. En 1887 li iris al Parizo por studi juron , kaj li laboris kiel tribunaladministranto en Le Cateau-Cambresis post akiro de sia diplomo. Li unue komencis pentri en 1889, post lia patrino alportis al li artoprovizojn dum periodo de konvalesko sekvanta atakon de apendicito . Li malkovris "specon de paradizo" kiel li poste priskribis ?in, [8] kaj decidis i?i artisto, profunde seniluziigante sian patron. [9] [10]

Rodolphe Julian (1839-1907), fondinto de la Academie Julian .

En 1891, li revenis al Parizo por studi arton ?e la Academie Julian kaj i?is studento de William-Adolphe Bouguereau kaj Gustave Moreau . Komence li pentris a?pentra?ojn kaj pejza?ojn en tradicia stilo, per kio li atingis akcepteblan povon. Matisse estis influita per la verkoj de pli fruaj majstroj kiel ekzemple Jean-Baptiste-Simeon Chardin , Nicolas Poussin , kaj Antoine Watteau , kaj anka? de modernaj artistoj kiel ekzemple Edouard Manet , kaj de japana arto. Chardin estis unu el la plej admirataj pentristoj de Matisse; kiel artstudanto li faris kopiojn de kvar Chardin'aj pentra?oj en la Luvro . [11]

En 1896 kaj 1897, Matisse vizitis la a?stralian pentriston John Peter Russell sur la insulo Belle-ile apud la marbordo de Bretonio . Russell montris al li impresionismon kaj la laboron de Van Gogh , kiu estis amiko de Russell sed tiutempe estis tute nekonata. La stilo de Matisse ?an?i?is tre, kaj li poste diris ke "Russell estis mia instruisto, kaj Russell klarigis koloroteorion al mi" [10] . En 1896 Matisse ekspoziciis kvin pentra?ojn en la salono de la Societe Nationale des Beaux-Arts , du el kiuj estis a?etitaj de la ?tato. [12] [13]

Kun la modelo Caroline Joblau, li havis filinon, Marguerite, naskita en 1894. En 1898 li geedzi?is kun Amelie Noellie Parayre; la paro edukis Marguerite'n kune kaj havis du filojn, Jean (nask. 1899) kaj Pierre (nask. 1900). Marguerite kaj Amelie ofte servis kiel modeloj por Matisse. [14]

Les Trois Baigneuses de Paul Cezanne , pentra?o kiu apartenis al Matisse kaj kiun li adoris ( Parizo , Petit Palais ).

En 1898, pro la konsilo de Camille Pissarro , li iris al Londono por studi la pentra?ojn de Joseph Mallord William Turner , kaj poste li iris ekskurse al Korsiko . [15] Post sia reveno al Parizo en februaro 1899, li laboris apud Albert Marquet kaj renkontis Andre Derain , Jean Puy , [16] kaj Jules Flandrin. [17] Matisse ?etis sin en la laboron de aliaj kaj ofte ?uldis pro a?etado de pentra?oj de pentristoj kiujn li admiris. La bildoj kiujn li pendigis kaj montris en sia hejmo inkludis gipsobuston de Rodin, pentra?on de Gauguin, desegna?on de Van Gogh, kaj Tri Na?antoj de Cezanne. En la senso de Cezanne de bilda strukturo kaj koloro, Matisse trovis sian ?efan inspiron. [16]

Multaj el la pentra?oj de Matisse de 1898 ?is 1901 uzis dividisman teknikon kiun li adoptis post legado de la eseo de Paul Signac , "D'Eugene Delacroix au Neo-impressionisme". [15] Liaj pentra?oj de 1902-03, periodo de materiala aflikto por la artisto, estas relative sombraj kaj rivelas okupatecon de formo. Li faris sian unuan provon je skulptarto, kopion la? Antoine-Louis Barye, en 1899, kaj poste dedi?is multon da sia energio al laborado en argilo , kompletigante La sklavon en 1903. [18]

Fa?vismo [ redakti | redakti fonton ]

Fa?vismo kiel stilo komenci?is ?irka? 1900 kaj da?ris preter 1910, la movado mem da?ris nur kelkajn jarojn, 1904-1908, kaj havis tri ekspoziciojn. [19] [20] La gvidantoj de la movado estis Matisse kaj Andre Derain . [19] La unua soloa ekspozicio de Matisse estis ?e la galerio de Ambroise Vollard en 1904, [21] sen multe da sukceso. Lia korinklino por brila kaj esprimplena koloraro i?is pli intensa post li pasigis la someron de 1904 je pentrado en St. Tropez kun la novimpresionistoj Signac kaj Henri Edmond Cross [15] [22] . En tiu jaro li pentris la plej gravajn el siaj verkoj en la novimpresionisma stilo, Luxe, Calme et Volupte . [15] En 1905 li voja?is suden denove por labori kun Andre Derain en Collioure . Liaj pentra?oj de tiu periodo estas karakterizitaj per platformoj kaj kontrolitaj linioj, kaj la uzado de punktismo en malpli rigora maniero ol anta?e.

En 1905, Matisse kaj grupo de artistoj nune konataj kiel Fauves ekspoziciis kune en ?ambro de la Salon d'Automne . La pentra?oj esprimis emocion kun sova?a, ofte malharmoniajn kolorojn, sen konsidero pri la naturkoloroj de la subjekto. Matisse montris Malfermitan Fenestron kaj Virinon kun ?apelo ?e la Salono. Kritikisto Louis Vaucelles priskribis la scenon kun la frazo Donatello parmi les fauves! ("Donatello inter la sova?aj bestoj"), [23] aludante Renesanc-stilan skulpta?on kiu anka? ?eestis en la ?ambro. [24] Lia komento aperis la 17-an de oktobro 1905 en Gil Blas , ?iutaga gazeto, kaj i?is dira?o. [19] [24] La ekspozicio rikoltis severajn kritikojn ? "Poto da farbo estis ?etita en la viza?on de la publiko," diris la kritikisto Camille Mauclair ? sed anka? iom da favora atento. [24] Kiam la pentra?o kiu estis elamasigita por aparta kondamno, Virino kun ?apelo de Matisse, estis a?etita de Gertrude kaj Leo Stein , la spirito de la artisto pliboni?is tre. [24]

Le Bonheur de Vivre (La feli?o vivi), H. Matisse, 1905; Fonda?o Barnes.

Matisse estis rekonata kiel gvidanto de la Fauves , kune kun Andre Derain; la du viroj estis ?entilaj rivaloj, ?iu kun siaj propraj subtenantoj. Aliaj membroj estis Georges Braque , Raoul Dufy kaj Maurice de Vlaminck . La simbolisma pentristo Gustave Moreau (1826?98) estis la inspira instruisto de la movado; kiel profesoro ?e la Ecole des Beaux-Arts en Parizo, li pu?is siajn studentojn pensi ekstere de la linioj de formaleco kaj sekvi iliajn viziojn.

En 1907 Apollinaire , komentante pri Matisse en artikolo publikigita en La Falange , skribis, "Ni estas ne ?i tie en la ?eesto de ekstravaganca a? ekstremisma entrepreno: la arto de Matisse estas elstare racia." [25] Sed la laboro de Matisse de la tempo anka? renkontis impetan kritikon, kaj li malfacile trovis porviva?on por sia familio. [26] Lia kontestata pentra?o de 1907, Nu bleu , estis bruligita kopifigure ?e la Armileja Ekspozicio en ?ikago en 1913. [27]

La malkresko de la Fa?visma movado post 1906 ne influis la supreniradon de Matisse; multaj el liaj plej bonaj verkoj estis kreitaj inter 1906 kaj 1917, dum li estis aktiva parto de la granda renkonti?o de arta talento en Montparnasse , e? se li ne akomodi?is tre bone, kun sia konservativa aspekto kaj striktaj bur?aj laborkutimoj. Li da?re absorbis novajn influojn: li voja?is al Al?erio en 1906 por studi afrikan arton kaj primitivismon ; post rigardado de granda ekspozicio de islama arto en Munkeno en 1910, li pasigis du monatojn en Hispanio studante ma?ran arton. Li vizitis Marokon en 1912 kaj denove en 1913, kaj, dum pentrado en Tan?ero , li faris plurajn novigajn ?an?ojn al sia arto, inkluzive de uzo de nigra kiel koloro. [28] [29] [30] La efiko je la arto de Matisse estis nova a?daco en la uzo de intensa, malmodera koloro, kiel en L'Atelier Rouge (1911). [15]

Matisse havis longan asocion kun la rusa arta?kolektanto Sergej ??ukin . Li kreis unu el siaj ma?oraj pentra?oj, La Danco , specife por ??ukin kiel parton de du-pentra?a komisiono; la alia pentra?o estis Muziko (1910). Pli frua versio de La Danco (1909) estas en la kolekto de la Muzeo de Moderna Arto en Novjorko .

Gertrude Stein kaj la fratinoj Cone [ redakti | redakti fonton ]

Henri Matisse en 1913.

?irka? aprilo 1906 li renkontis Pablo Picasso 'n, kiu estis 12 jarojn pli juna ol Matisse. [10] Amba? i?is dumvivaj amikoj. Ili anka? estis rivaloj kaj ofte estas komparitaj; unu grava malsamo inter ili estas ke Matisse pentris el naturo , sed Picasso estis multe pli ema al laboro el fantazio. La subjektoj de la du artistoj plejparte estis virinoj kaj malviva?oj, kvankam Matisse pli ofte metis siajn figurojn en plene realigitaj ?ambroj. Dum multaj jaroj ili konservis inter si belan rivalecon, nutratan per reciproka admiro kaj inter?an?o de ideoj kaj verkoj. Fakuloj diras, ke la same genia Picasso neniam sukcesis uzi kolorojn tiel brile kaj rave kiel lia amiko Matisse. Matisse kaj Picasso unue estis alportitaj kune ?e la pariza salono de Gertrude Stein kaj ?ia edzino Alice B. Toklas . Dum la unua jardeko de la 20-a jarcento, usonanoj en Parizo ? Gertrude Stein, ?iaj fratoj Leo kaj Michael Stein kaj la edzino de Michael, Sarah ? estis gravaj kolektantoj kaj subtenantoj de la pentrarto de Matisse. Krome la du Baltimoraj amikoj de Gertrude Stein, nome la fratinoj Claribel kaj Etta Cone, i?is gravaj patronoj de Matisse kaj Picasso, kolektante centojn da iliaj pentra?oj. La Cone-kolekto nun estas ekspoziciata en la Baltimora Muzeo de Arto. [31]

Kvankam nombraj artistoj vizitis la salonon de Stein, multaj el tiuj artistoj ne estis reprezentitaj inter la pentra?oj de la muroj de 27 rue de Fleurus. Dum la verkoj de Renoir, Cezanne, Matisse, kaj Picasso dominis en la kolekto de Leo kaj Gertrude Stein, la kolekto de Sarah Stein partikulare emfazis al Matisse. [32] Samtempuloj de Leo kaj Gertrude Stein, Matisse kaj Picasso i?is parto de ilia socia etoso kaj rutine ali?is al kunvenoj kiuj okazis sabate vespere en 27 rue de Fleurus. Gertrude atribuis la komencojn de la sabetvesperaj salonojn al Matisse. [33]

Liaj amikoj organizis kaj financis la Academie Matisse en Parizo, privatan kaj ne-komercan lernejon en kiuj Matisse instruis junajn artistojn. ?i funkciis de 1907 ?is 1911. Hans Purrmann kaj Sarah Stein (edzino de Michael Stein, pli a?a frato de Leo Stein kaj Gertrude Stein) estis inter liaj plej lojalaj studentoj. [34] Matisse pasigis sep monatojn en Maroko de 1912 ?is 1913, produktante proksimume 24 pentra?ojn kaj multajn desegna?ojn. Liaj oftaj orientalismaj temoj de pli postaj pentra?oj, kiel ekzemple odaliskoj , povas esti spuritaj al tiu periodo. [35]

For de Parizo [ redakti | redakti fonton ]

Matisse kun Leonide Massine preparantaj Le chant du rossignol . La baleta debuto okazis la 2an de Februaro 1920 en la Theatre National de l'Opera en Parizo. Massine faris la koreografion kaj Matisse la desegnojn de la scenejoj, vestoj kaj kurtenoj. [36]

En 1917 Matisse translo?i?is al Cimiez sur la Bordo Lazura , anta?urbo de la grandurbo Nico . Lia laboro de la jardeko sekvanta tiun movi?on montras rilakson kaj moligadon de lia metodo. Tiu "reveno al ordo" estas karakteriza?o de multe el la arto de la periodo post la unua mondmilito , kaj povas esti komparitaj kun la novklasikismo de Picasso kaj Stravinskij, kaj anka? la reveno al tradiciismo de Derain. [37] Lia orientalismaj odaliskaj pentra?oj estas tipaj en la periodo; kvankam tiu laboro estis populara, kelkaj tiutempaj kritikistoj trovis ?in malprofunda kaj dekoracia. [38]

Dum la malfruaj 1920-aj jaroj Matisse denove okupi?is pri aktivaj kunlaboroj kun aliaj artistoj. Li laboris kun ne nur francoj, nederlandanoj , germanoj, kaj hispanoj, sed anka? kun kelkaj usonanoj kaj lastatempaj usonanaj enmigrintoj.

Post 1930, nova forto kaj pli a?daca simpligo aperis en lia laboro. Usona arta?kolektanto Albert C. Barnes konvinkis lin produkti grandan murpentra?on por la Barnes-Fonda?o, La Danco II , kiu estis kompletigita en 1932; la fonda?o posedas plurajn aliajn pentra?ojn fare de Matisse. Tiu nova inklino al simpligo (kun anta?signo de la eltonda?a tekniko) anka? evidentas en lia pentra?o Granda klini?anta nudulino (1935). Matisse laboris pri ?i tiu pentra?o dum pluraj monatoj kaj dokumentis sian progreson per serio de 22 fotoj kiujn li sendis al Etta Cone. [39]

Dummilitaj jaroj [ redakti | redakti fonton ]

Matisse kaj lia edzino separi?is en 1939. La edzino de Matisse nome Amelie suspektinte, ke li estas havante amaferon kun ?ia juna rusa migrokolego, nome Lidia Delektorskaja, finigis sian 41-jaran geedzecon en Julio 1939, kaj ilis dividis siajn hava?ojn egalece inter ili. Delektorskaja klopodis memmortigi sin per pafo al sia brusto; tamen ?i survivis sen gravaj efikoj, kaj ?i revenis al Matisse kaj laboris por li dum la cetero de sia vivo, administrante lian hejmon, pagante fakturojn, tajpante lian korespondadon, farante detalan registrojn, helpante en la studio kaj kunordigante liajn negocajn aferojn. [40]

Membroj de la Franca Rezistado arestitaj de la milico de la Re?imo de Vichy (julio 1944).

Matisse estis vizitanta Parizon kiam la Nazioj invadis Francion en Junio 1940 sed sukcesis reveni al Nico. Lia filo, Pierre, tiam galeriposedanto en Novjorko, petis lin eliri dum li povas. Matisse estis elironta al Brazilo por eviti la Okupacion sed ?an?is sian decidon kaj restis en Nico, en la Re?imo de Vichy . "Aspektis kvaza? mi estas dizertanta," li skribis al Pierre en Septembro 1940. "Se ?iu kiu havas valoron lasas Francion, kio restos el Francio?" Li neniam estis membro de la Franca Rezistado , kaj estis tialo por fiero por la okupaciita Francio ke unu el ties plej la?dataj artistoj elektis resti, kvankam kompreneble estante nejuda, li havis tiun eblon. [41]

Kvankam la Nazioj okupaciis Francion el 1940 ?is 1944, ili estis pli toleremaj en siaj atakoj al la "degenerita arto" en Parizo ol en german-parolantaj landoj sub sia milita diktatoreco. Matisse rajtis ekspozicii kun aliaj iamaj fa?vistoj kaj kubistoj, kiujn Hitler estis dekomence malaprezataj, kvankam sed judaj artistoj, ?iuj el kies verkoj estis elpurigiaj el ?iuj francaj muzeoj kaj galerioj; ?iuj francaj artistoj ekspoziciantaj en Francio devis ?uri "arjan" statuson ? inklude Matisse. [42] Li laboris anka? kiel grafika artisto kaj produktis blankanigrajn ilustra?ojn por kelkaj libroj kaj ?irka? centon da originalaj litografoj en la Studioj Mourlot en Parizo.

En 1941, Matisse ricevis diagnozon de kojla kancero. Li travivis kojlostomian operacion en 1941, sukcese, sed rezulte en seriozaj komplikoj pro kiuj li preska? mortas. [43] Ligita dum tri monatoj al lito, tio rezultis en disvolvigo de nova arto uzante paperon kaj tondilon. [44] Poste li komencis uzadon de rulse?o . ?is lia morto, lin zorgis rusa virino, Lidjia Delektorskaja, anta?e unu el liaj modeloj.

Tiun saman jaron, studento nomita Monique Bourgeois estis dungita de Matisse kiel zorgistino. Platona amikeco disvokvi?is inter Matisse kaj Bourgeois. Li malkovris, ke ?i estas amatora artisto kaj instruis al ?i pri perspektivo. Post Bourgeois lasis la postenon por i?i mona?ino en 1944, Matisse foje kontaktis ?in por peti, ke ?i estu lia modelo. Matisse pentros kapelon en Vence, urbeto al kiu li transloki?is en 1943, ?iahonore. Matisse restis dum plej parto de la milito izole en suda Francio, sed lia familio estis tre enga?i?inta en la Franca Rezistado. Lia filo Pierre, artkomercisto en Novjorko, helpis judajn kaj kontra?-Naziajn francajn artistojn kiujn li estis reprezentanta por fu?i el la okupaciita Francio kaj eniri en Usonon. En 1942, li faris ekspozicion en Novjorko, "Artists in Exile," kiu estis legenda. La eks-edzino de Matisse, Amelie, estis tajpistino por la Franca Eksterle?o kaj estis malliberigita dum ses monatoj.

Kun la helpo de asistantoj li komencis krei tonditajn glubildojn, ofte je granda amplekso, kiujn li nomis gouaches decoupes . Lia serio, Bluaj Nudulinoj , elmontras la ?efajn trajtojn de tiu ?i tekniko, kiun li priskribis kiel "pentradon per tondilo"; ili montras lian kapablon alporti la okulon por koloroj kaj geometrio al nova medio, de kompleta simpleco, sed kun ludema kaj rava potenco.

Matisse, ?isfunde nepolitika, estis ?okita kiam li a?dis, ke lia filino Marguerite, kiu estis aktiva en la Franca Rezistado dum la milito, estis torturita (preska? al morto) en Rennes -malliberejo, kaj sendita al la koncentrejo Ravensbruck en Germanio. [45] ?i evitis pluan malliberigon per eskapo el la Ravensbruck'ena trajno, kiu haltis dum Alianca aviadila atako; ?i ka?i?is en la arbaro kaj estis savi?ita per helpo de aliaj rezistantoj. [46] Rudolf Levy, lernanto de Matisse, estis mortigita en A??vico en 1944. [47] [48]

Lastaj jaroj [ redakti | redakti fonton ]

En 1951 Matisse finis kvarjaran projekton pri la interno, la vitrofenestroj kaj la ornamadoj de la Chapelle du Rosaire de Vence .

En 1951 Matisse finis kvarjaran projekton pri la interno, la vitrofenestroj kaj la ornamadoj de la Chapelle du Rosaire de Vence , ofte nomata "la Matisse-Kapelo". Tiu projekto estis la rezulto de la proksima amikeco inter Matisse kaj Fratino Jacques-Marie. En 1952 li fondis muzeon dedi?atan al sia laboro, la Matisse-Muzeo en Le Cateau-Cambresis , kaj ?i estas nun la tria plej granda kolekto de Matisse-verkoj en Francio.

Matisse mortis pro koratako en la a?o de 84 en 1954. Li estis enterigita en la tombejo de la Mona?ejo Notre Dame de Cimiez, proksime de Nico .

Arkitekturo kaj pentra?oj de Vence [ redakti | redakti fonton ]

Guste ?e mona?inejo, Matisse, jam malsana kaj movi?anta per rulse?o, gasto de la fratinoj de Vence ( Francio akceptis plani kaj realigi sian projekton de la Kapelo de Vence kie anka? kreis pentra?ojn nun multe vizititajn kaj admiritajn. Okaze de tiu verko li montris sian senteblecon kreskigita per la malkovro de la spirita animo de ?iu arta krea?o: skribis li mem: “Artisto a? poeto posedas enan lumon kiu transformas la objektojn ilin igante novan mondon, senteblan, organizitan: mondo viva kiu el si mem estas senerara signo de la dieco...” . (Marie-Therese Pulvenis de Seligny ? Avvenire de la 17-a de septembro 2013 ).

Eltran?a?oj [ redakti | redakti fonton ]

Diagnozita ja ventra kancero en 1941, Matisse suferis kirurgion kiu lasis lin ligita al se?o kaj al lito. Pentrado kaj skulptado i?is fizikaj defioj, kaj tial li turnis sin al nova tipo de formato. Kun la helpo de siaj kelpantoj, li ekkreis glua?ojn de papereltonda?oj. Li eltran?is foliojn de papero, anta?-pentritaj per gua?o fare de siaj helpantoj, en formoj de variaj koloroj kaj grandoj, kaj aran?is ilin por formi novajn komponojn. Dekomence, tiuj pecoj estis malgrandaj, sed fimfine transformi?is en murpentra?oj a? ?ambrograndaj verkoj. La rezulto estis distinga kaj dimensia komplekseco ? artoformo kiu ne estas pentrarto, sed anka? ne skulptarto. [49] [50]

Pentra?o de August Macke pri la Rusaj Baletoj . Anka? Matisse laboris proe, nome per paper-eltonda?arto por Le chant du rossignol , opero komponita de Igor Stravinsky .

Kvankam la paper-eltonda?arto estis la ?efa artomedio de Matisse en sia fina jardeko, lia unua registrita uzo de tiu tekniko okazis en 1919 dum la desegnado de dekorscenejo por Le chant du rossignol , opero komponita de Igor Stravinsky . [50] Albert C. Barnes aran?is kartonojn de nekutimaj dimensioj sur muroj sur kiuj Matisse, en sia studio en Nico, fiksis la komponon de pentritaj paperformoj. Alia grupo de paper-eltonda?oj estis faritaj inter 1937 kaj 1938, dum Matisse estis laborante por la scenejoj kaj kostumoj por la Rusaj Baletoj de Sergei Diaghilev . Tamen, nur post sia operacio, ligita al lito, Matisse ekdisvolvis la teknikon de la paper-eltonda?oj kiel sia propra formo, pli ol kiel iama utilisma origino. [51] [52]

Li transloki?is al Vence (Francio) en 1943, kie li produktis sian unuan gravan paperprojekton por sia artista libro titolita Jazz . Tamen, tiuj paper-eltonda?oj estis konceptita kiel desegnoj por stencilo por la libro, pli ol kiel sendependaj pentroverkoj. Je tiu punkto, Matisse ankora? pensis pri paper-eltonda?oj kiel apartaj a?oj kiel sia ?efa arta formo. Lia nova kompreno de tiu medio startis en 1946 per la enkonduko por Jazz . Post pluigi sian karieron, Matisse referencis al la ebloj kiujn la tekniko de la paper-eltonda?oj proponas, insiste "Artisto neniam devas esti prizonulo de si mem, prizonulo de stilo, prizonulo de reputacio, prizonulo de sukceso…" [51]

La nombro de sendepende planitaj paper-eltonda?oj tuj plii?is post Jazz , kaj finfine kondukis al la kreado de murpentrograndaj verkoj, kiel Oceanio, la ?ielo kaj Oceanio, la maro de 1946. Sub regado de Matisse, Lidia Delektorskaja, lia studihelpantino, izole pendis konturojn de birdoj, fi?oj, kaj de marvegetaloj rejte sur la muroj de la ?ambro. La du Oceaniaj pecoj, liaj unuaj paper-eltonda?oj de tiu skalo, elvokis veturon al Tahitio kiun li faris jarojn anta?e. [53]

Kapelo kaj muzeo [ redakti | redakti fonton ]

En 1948, Matisse ekpreparis desegnojn por la Kapelo de la Rosario de Vence, kio ebligis lin etendi tiun teknikon ene de vere dekoracia kunteksto. La sperto desegni la kapelajn fenestrojn, kazublojn , kaj la tabernaklan pordon ? ?iuj planitaj uzante la teknikon de la paper-eltonda?oj - havis la efikon plifirmigi la medion kiel lia unuaranga fokuso. Finiginte sian lastan pentra?on en 1951 (kaj finan skulpta?on la jaron anta?e), Matisse uzis la paper-eltonda?ojn kiel sia nura rimedo por esprimi?i ?is sia morto. [54]

Muzeo Matisse en Le Cateau .

Tiu projekto estis la rezulto de forta amikeco inter Matisse kaj Bourgeois, tiam Fratino Jacques-Marie, spite la fakton, ke li men estis ateisto. [55] [56] Ili renkonti?is denove en Vence kaj startis kunlaborado, historio rakontita en ?ia libro de 1992 Henri Matisse: La Chapelle de Vence kaj en dokumenta filmo de 2003 nome "A Model for Matisse" (Modelo por Matisse). [57]

En 1952, li establis muzeon dedi?itan al sia verkaro, nome Muzeo Matisse en Le Cateau , kaj tiu muzeo estas nune la tria plej granda kolekto de verkoj de Matisse en Francio.

La? David Rockefeller, la fina verko de Matisse estis la desegno por vitralo instalita en la Unia Eklezio de Pocantico Hills apud la bieno Rockefeller norde de Novjorko. "?i estis lia fina arta krea?o; la skizo estis sur la muro de lia dormo?ambro kiam li mortis en Novembro 1954", Rockefeller skribis. Instalado estis kompletita en 1956. [58]

Heredo [ redakti | redakti fonton ]

Tombo?tono de Henri Matisse kaj de sia edzino Amelie Noellie, en la tombejo de la Mona?ejo Notre Dame de Cimiez, Cimiez, Francio.

La unua pentra?o de Matisse akirita de publika kolekto estis A?pentra?o kun geranioj (1910), ekspoziciita en la Pinakothek der Moderne . [59]

Les Fleurs de prunier (1948) estis a?etita la 8an de Septembro 2005 fare de la Museum of Modern Art de Henry Kravis kaj de la nova prezidanto de la muzeo, Marie-Josee Drouin. ?irka?kalkulita prezo estis 25 milionoj da usonaj dolaroj. Anta?e, ?i ne estis vidita de la publiko ekde 1970. [60] En 2002, skulpta?o de Matisse nome Klinita nuda?o 1 (mateni?o), estis vendita kontra? 9.2 milionoj da usonaj dolaroj, rekordo por skulpta?o de la artisto.

La filino de Matisse nome Marguerite ofte helpis la fakulojn pri Matisse per studo de liaj verkometodoj kaj de liaj verkoj mem. ?i mortis en 1982 kiam li estis kompilante katalogon de la verkaro de sia patro. [61]

La filo de Matisse nome Pierre Matisse (1900?1989) malfermis galerion de moderna arto en Novjorko dum la 1930-aj jaroj. La Galerio Pierre Matisse, kiu estis aktiva el 1931 ?is 1989, reprezentis kaj ekspoziciis verkojn de multaj e?ropaj artistoj kaj de kelkaj usonanoj kaj kanadanoj en Novjorko ofte por la unua fojo. Li ekspoziciis verkojn de Joan Miro , Marc Chagall , Alberto Giacometti , Jean Dubuffet , Andre Derain , Yves Tanguy , Le Corbusier , Paul Delvaux , Wifredo Lam , Jean-Paul Riopelle , Balthus , Leonora Carrington , Zao Wou Ki , Sam Francis , kaj Simon Hantai , skulpta?ojn de Theodore Roszak, Raymond Mason kaj Reg Butler, kaj anka? kelkajn aliajn verkojn de gravaj artistoj, kiel verkoj de Henri Matisse mem. [62] [63]

La nepo de Henri Matisse nome Paul Matisse estas artisto kaj inventisto kiu lo?as en Masa?useco . La pranepino de Matisse nome Sophie Matisse estas aktiva kiel artisto. Les Heritiers Matisse funkcias kiel lia oficiala entrepreno. La usona kopirajta reprezentanto por Les Heritiers Matisse estas la Artists Rights Society . [64]

La Musee Matisse en Nico, municipa muzeo, hevas unu el la plej grandaj kolektoj en la mondo de verkoj de Matisse, ekde lia arta ekkariero tra lia evoluo ?is liaj lastaj verkoj. La muzeo, kiu malfermis en 1963, estas en Villa des Arenes , nome villa de la 17-a jarcento en la kvartalo Cimiez. [65]

Kelkaj verkoj [ redakti | redakti fonton ]

  • La Liseuse (1894), Musee national d'Art moderne , Parizo
  • Le Mur Rose (1898), Musee National d'Art Moderne
  • Canal du Midi (1898), Muzeo Thyssen-Bornemisza
  • Notre-Dame, une fin d'apres-midi (1902), Albright-Knox Art Gallery, Buffalo , Novjorkio
  • Luxe, Calme, et Volupte (1904), Musee National d'Art Moderne
  • La Raie Verte (1905)
  • Fenetre ouverte, Collioure (1905)
  • La femme au chapeau (1905)
  • Les toits de Collioure (1905)
  • Pejza?o de Collioure (1905)
  • Le bonheur de vivre (1906)
  • Le Jeune Marin II (1906)
  • Autoportrait (1906)
  • Madras Rouge (1907)
  • Nu bleu, Souvenir de Biskra (1907), Baltimore Museum of Art
  • La Desserte rouge (1908)
  • Les Baigneuses a la tortue (1908), Saint Louis Art Museum, Misurio
  • La Danse (1909)
  • A?pentra?o kun geranioj (1910)
  • L'Atelier Rouge (1911)
  • La Conversation (1908?1912)
  • Zorah surterace (1912)
  • Le Rifain assis (1912)
  • La Fenetre a Tanger (1912)
  • Le rideau jaune (1915)
  • La fenestro (1916), Detroit Institute of Arts, Mi?igano
  • Le Peintre dans son atelier (1916?17)
  • Viziero survoje al Villacoublay (1917), Cleveland Museum of Art
  • La lecon de musique (1917)
  • Interno en Nico (1920)
  • Festivalo de floroj, Nico (1923), Cleveland Museum of Art
  • Odalisko kun levitaj brakoj (1923), National Gallery of Art, Washington, D.C.
  • Flava odalisko (1926)
  • La danco 2 (1932), triptika murpentra?o en Barnes Foundation of Philadelphia
  • Robe violette et Anemones (1937)
  • La virino de purpura vesto (1937)
  • Le Reve de 1940 (1940)
  • La Blouse Roumaine (1940)
  • Interno kun etruska vazo (1940), Cleveland Museum of Art
  • Le Lanceur De Couteaux (1943)
  • Annelies, blankaj tulipoj kaj anemonoj (1944), Honolulu Museum of Art
  • L'Asie (1946)
  • Deux fillettes, fond jaune et rouge (1947)
  • Jazz (1947)
  • Les Fleurs de prunier (1948)
  • Chapelle du Saint-Marie du Rosaire (1948?1951)
  • Les betes de la mer (1950)
  • Facial-maschera (1951)
  • La Tristesse du roi (1952)
  • Feuille noire sur fond vert (1952)
  • La Negresse (1952)
  • Nu bleu 2a (1952)
  • La heliko (1953)
  • Le Bateau (1954)

Vidu anka? [ redakti | redakti fonton ]

Referencoj [ redakti | redakti fonton ]

  1. ↑ Myers, Terry R. (Julio?A?gusto 2010). "Matisse-on-the-Move". The Brooklyn Rail.
  2. ↑ "Tate Modern: Matisse Picasso". Tate.org.uk. Alirita la 4an de A?gusto 2021.
  3. ↑ Adrian Searle (7a de Majo 2002). "Searle, Adrian, A momentous, tremendous exhibition, The Guardian, Tuesday 7 May 2002". Guardian. UK. Alirita la 4an de A?gusto 2021.
  4. ↑ "Trachtman, Paul, Matisse & Picasso, Smithsonian, February 2003". Smithsonianmag.com. Alirita la 4an de A?gusto 2021.
  5. ↑ "Duchamp's urinal tops art survey". news.bbc.co.uk. 1a de Decembro 2004. Alirita la 4an de A?gusto 2021.
  6. ↑ Wattenmaker, Richard J.; Distel, Anne, et al. (1993). Great French Paintings from the Barnes Foundation. New York: Alfred A. Knopf. ISBN 0-679-40963-7 . p. 272
  7. ↑ Magdalena Dabrowski Department of Nineteenth-Century, Modern, and Contemporary Art, The Metropolitan Museum of Art Source: Henri Matisse (1869?1954) | Thematic Essay | Heilbrunn Timeline of Art History | The Metropolitan Museum of Art Alirita la 4an de A?gusto 2021.
  8. ↑ Leymarie, Jean; Read, Herbert; Lieberman, William S. (1966), Henri Matisse, UCLA Art Council, p.9.
  9. ↑ Barbel Kuster. "Arbeiten und auf niemanden horen." Suddeutsche Zeitung , 6a de Julio 2007. (Germane)
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 (en) Jill Kitson: The Unknown Matiss e. En: ABC . la 5-an de a?gusto 2005, alirite la 14-an de decembro 2020. Intervjuo kun Hilary Spurling. la biografiistino de Matisse
  11. ↑ Spurling, Hilary. The Unknown Matisse: A Life of Henri Matisse, the Early Years, 1869?1908. p.86. alirita rete en 15a de Julio 2007
  12. ↑ Henri and Pierre Matisse, Cosmopolis, No 2, Januaro 1999
  13. ↑ Spurling (1998), 138.
  14. ↑ Marguerite Matisse Alirita la 4an de A?gusto 2021.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 Oxford Art Online, "Henri Matisse"
  16. ↑ 16,0 16,1 Leymarie, Jean; Read, Herbert; Lieberman, William S. (1966), Henri Matisse, UCLA Art Council, p.10.
  17. ↑ [1] [ rompita ligilo ] en p. 23 de Google Book Link
  18. ↑ Leymarie, Jean; Read, Herbert; Lieberman, William S. (1966), Henri Matisse, UCLA Art Council, pp.19?20.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 John Elderfield, The "Wild Beasts" Fauvism and Its Affinities, 1976, Museum of Modern Art , p.13, ( ISBN 0-87070-638-1 )
  20. ↑ Freeman, Judi, et al., The Fauve Landscape , 1990, Abbeville Press, p. 13, ( ISBN 1-55859-025-0 ) .
  21. ↑ Leymarie, Jean; Read, Herbert; Lieberman, William S. (1966), Henri Matisse, UCLA Art Council, p. 10.
  22. ↑ (de) Volkmar Essers: Matisse . pa?o 11, Taschen, Koln 2006, ISBN 978-3-8228-6365-7
  23. ↑ Vauxcelles, Louis. [2] , Gil Blas, Supplement a Gil Blas du 17 octobre 1905, p.8, col.1, Salle VII (end). Alirita el France Gallica, bibliotheque numerique (digital library), Bibliotheque nationale de France, 1a de Decembro 2013.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 Chilver, Ian (Eld.). "Fauvism" En Webarchive 9a de Novembro 2011 , The Oxford Dictionary of Art, Oxford University Press, 2004. Alirita el enotes.com, 26a de Decembro 2007.
  25. ↑ Picasso and Braque pioneering cubism , William Rubin, publikigita de Museum of Modern Art , New York, copyright 1989, ( ISBN 0-87070-676-4 ) p.348.
  26. ↑ The Unknown Matisse, pp 352?553..., ABC Radio National, 8a de Junio 2005
  27. ↑ Henri Matisse en la Encyclopædia Britannica
  28. ↑ Henri Matisse. The Moroccans. Issy-les-Moulineaux, late 1915 and fall 1916 ? MoMA .
  29. ↑ Matisse in Morocco .
  30. ↑ Review: John Russell, Matisse and the Mark Left On Him By Morocco , NY Times
  31. ↑ Cone Collection Arkivita la 19an de Oktobro 2014 en Wayback Machine, Baltimore Museum of Art . Alirita la 6an de A?gusto 2021.
  32. ↑ (MoMA, 1970 en 28)
  33. ↑ Mellow, 1974, p. 84
  34. ↑ Christopher Green, Art in France, 1900?1940, Pelican History of Art Series, Yale University Press, 2003, p. 64, ISBN 0300099088
  35. ↑ Cowart, Jack; Schneider, Pierre; Elderfield, John (1990). Matisse in Morocco: The Paintings and Drawings, 1912?1913.
  36. ↑ Joseph, Charles M. (2002) "Stravinsky and Balanchine, A Journey of Invention", New Haven: Yale University Press. ISBN ML 410 S932 J6 652002
  37. ↑ Cowling, Elizabeth; Jennifer Mundy (1990). On Classic Ground: Picasso, Leger, de Chirico and the New Classicism 1910-1930. London: Tate Gallery. pp. 14, 92, 184. ISBN 1-854-37043-X .
  38. ↑ Jack Cowart and Dominique Fourcade. Henri Matisse: The Early Years in Nice 1916?1930. Henry N. Abrams, Inc., 1986. p. 47. ISBN 978-0810914421 .
  39. ↑ Henri Matisse Photographic documentation of 22 progressive states of Large Reclining Nude, 1935, The Jewish Museum Arkivita la 29an de Majo 2013 en Wayback Machine
  40. ↑ Biography of Henri Matisse . Arkivita el la originalo je 12a de Julio 2016. Alirita 26a de Oktobro 2015. Arkivigite je 2016-07-12 per la retarkivo Wayback Machine Arkivita kopio . Arkivita el la originalo je 2016-07-12. Alirita 2021-08-06.
  41. ↑ "Art & Politics in the Vichy Period," de Hilton Kramer, The New Criterion, Marto [1992 http://www.newcriterion.com/articles.cfm/Art---politics-in-the-Vichy-period-4518 ]
  42. ↑ Pryce-Jones, David (1981). Paris in the Third Reich: A History of the German Occupation, 1940?1944 . Holt, Rinehart & Winston, p. 220.
  43. ↑ Daniels, Patricia. "Matisse: A biography".
  44. ↑ Lacayo, Richard (3a de Novembro 2014), The Paper Chase. At MOMA, a dazzling display of Matisse's blissful "Cut-Outs", alirita la 9an de Aprilo 2015
  45. ↑ Barbel Kuster. "Arbeiten und auf niemanden horen." Suddeutsche Zeitung , 6a de Julio 2007. (Germanlingve)
  46. ↑ Heftrig, Ruth; Olaf Peters; Barbara Maria Schellewald [eldonistoj] (2008), Kunstgeschichte im "Dritten Reich": Theorien, Methoden, Praktiken, Akademie Verlag, p. 429; Spurling, Hilary, Matisse the Master: A Life of Henri Matisse, the Conquest of Colour, 1909?1954, p. 424.
  47. ↑ Gilbert, Martin (2002). The Routledge Atlas of the Holocaust. Psychology Press. p. 10. ISBN 978-0-415-28145-4 .
  48. ↑ Ruhrberg, Karl (1986). Twentieth Century art: Painting and Sculpture in the Ludwig Museum. Rizzoli. p. 55. ISBN 978-0-8478-0755-0 .
  49. ↑ Cotter, Holland (9a de Oktobro 2014), "Wisps From an Old Man's Dreams 'Henri Matisse: The Cut-Outs,' a Victory Lap at MoMA" , New York Times , https://www.nytimes.com/2014/10/10/arts/design/henri-matisse-the-cut-outs-a-victory-lap-at-moma.html , retrieved 17a de Februaro 2015  
  50. ↑ 50,0 50,1 MoMA (2014), Henri Matisse: The Cut-Outs , http://www.moma.org/visit/calendar/exhibitions/1469 , retrieved 19a de Februaro 2015  
  51. ↑ 51,0 51,1 Elderfield, John. (1978) The Cut-Outs of Henri Matisse . Nov-Jorko: George Braziller, p. [htt://archive.org/details/cutoutsofhenrima0000mati/e/8 8] . ISBN 0807608866 .
  52. ↑ Matisse, Henri. (2001) Jazz . Nov-Jorko: Prestel Publishing, p. 10 . ISBN 379132392X .
  53. ↑ Cotter, Holland (9a de Oktobro 2014), "Wisps From an Old Man's Dreams 'Henri Matisse: The Cut-Outs,' a Victory Lap at MoMA" , New York Times , https://www.nytimes.com/2014/10/10/arts/design/henri-matisse-the-cut-outs-a-victory-lap-at-moma.html , retrieved 17a de Februaro 2015  
  54. ↑ Elderfield, John. (1978) The Cut-Outs of Henri Matisse . Nov-Jorko: George Braziller, p. [htt://archive.org/details/cutoutsofhenrima0000mati/e/9 9] . ISBN 0807608866 .
  55. ↑ Catherine Bock-Weiss. (2009) Henri Matisse: Modernist Against the Grain . Penn State Press, p. 147 . ISBN 9780271035123 . “Natural enough, since he was surrounded by priests and nuns during his later illnesses and while working on the Venice Chapel, even though he remained a convinced atheist.”.
  56. ↑ Sister Jacques-Marie Influence for Matisse's Rosary Chapel, Dies , NY Times, 29a de Septembro 2005 Alirita la 27an de Julio 2010
  57. ↑ French Professor Directs "Model for Matisse" , Carnegie Mellon Today, 30a de Junio 2003. Alirita la 30an de Julio 2007.
  58. ↑ David Rockefeller, It is a pleasure to welcome you to the Union Church of Pocantico Hills , retejo de Union Church of Pocantico Hills, alirita en la 30a de Julio 2010
  59. ↑ Butler, Desmond. "Art/Architecture; A Home for the Modern In a Time-Bound City" , The New York Times , 10a de Novembro 2002. Alirita la 25an de Decembro 2007.
  60. ↑ The Modern Acquires a 'Lost' Matisse , The New York Times , 8a de Septembro 2005
  61. ↑ "Marguerite Duthuit, a Model In Art of Matisse, Her Father" , New York Times , 3a de Aprilo 1982
  62. ↑ John Russell (1999). Matisse, Father & Son . New York: Harry N. Abrams. pp.387?389 ( ISBN 0-8109-4378-6 )
  63. ↑ Metropolitan Museum exhibition of works from the Pierre Matisse Gallery, accessed online 20a de Junio 2007 . Arkivita el la originalo je 2021-02-27. Alirita 2021-08-04.
  64. ↑ Most frequently requested artists list of the Artists Rights Society . Arkivita el la originalo je 2015-02-06. Alirita 2021-08-04.
  65. ↑ Musee Matisse de Nice Cimiez  ( france ). Nice Trotter. Arkivita el la originalo je 2013-02-13. Alirita 21a de Junio 2011. la 22an de Marto 2021

Bibliografio [ redakti | redakti fonton ]

  • Alfred H. Barr Jr., Matisse: His Art and His Public. New York: The Museum of Modern Art, 1951. ( ISBN 0-87070-469-9 ) ; ( ISBN 978-0-87070-469-7 ) . Internet Archive matissehisarthis0000barr Matisse, his art and his public .
  • Olivier Berggruen kaj Max Hollein, Eldonistoj. Henri Matisse: Drawing with Scissors: Masterpieces from the Late Years . Prestel Publishing, 2006. ( ISBN 978-3791334738 ) .
  • F. Celdran, R.R. Vidal y Plana. Triangle : Henri Matisse ? Georgette Agutte ? Marcel Sembat Paris, Yvelinedition, 2007. ( ISBN 978-2-84668-131-5 ) .
  • Jack Cowart kaj Dominique Fourcade. Henri Matisse: The Early Years in Nice 1916?1930 . Henry N. Abrams, Inc., 1986. ( ISBN 978-0810914421 ) .
  • Raymond Escholier. Matisse. A Portrait of the Artist and the Man. London, Faber & Faber, 1960.
  • Lawrence Gowing. Matisse. New York, Oxford University Press, 1979. ( ISBN 0-19-520157-4 ) .
  • Hanne Finsen, Catherine Coquio, et al. Matisse: A Second Life . Hazan, 2005. ( ISBN 978-2754100434 ) .
  • David Lewis. "Matisse and Byzantium, or, Mechanization Takes Command" en Modernism/modernity 16:1 ( Januaro 2009) , 51?59.
  • John Russell. Matisse, Father & Son, published by Harry N. Abrams, NYC. Copyright John Russell 1999, ( ISBN 0-8109-4378-6 )
  • Pierre Schneider. Matisse. New York, Rizzoli, 1984. ( ISBN 0-8478-0546-8 ) .
  • Hilary Spurling. The Unknown Matisse: A Life of Henri Matisse, Vol. 1, 1869?1908 . London, Hamish Hamilton Ltd, 1998. ( ISBN 0-679-43428-3 ) .
  • Hilary Spurling. Matisse the Master: A Life of Henri Matisse, Vol. 2, The Conquest of Colour 1909?1954 . London, Hamish Hamilton Ltd, 2005. ( ISBN 0-241-13339-4 ) .
  • Alastair Wright. Matisse and the Subject of Modernism Princeton, Princeton University Press, 2006. ( ISBN 0-691-11830-2 ) .

Ekstera ligilo [ redakti | redakti fonton ]

Henri Matisse: A Virtual Art Gallery Arkivigite je 2007-01-03 per la retarkivo Wayback Machine

  • En tiu ?i artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Henri Matisse en la angla Vikipedio.
Bibliotekoj
El?utita el " https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Henri_Matisse&oldid=8732472 "