Francisco XAVIER
a?
Francisco
(de)
Javier
propranome
Francisco de Yasu y Xaver
(Esperante
Francisko KSAVERO
a? KSAVIERO, el latinigita nomo
Franciscus Xaverius
) (naski?is la
7-an de aprilo
de
1506
en la malgranda urbo de
Xavier
, Javier a? Xabier, en la regiono de
Navaro
,
Hispanio
, mortis la
3-an de decembro
de
1552
sur
insulo
San ?oan
en
?inio
), estis katolika religiulo kaj misiisto. Li estis, kune kun
Ignaco de Lojola
, unu el la kunfondinto de la
katolika
ordeno
Societo de Jesuo
(
jezuitoj
) kaj signifa misiisto en
Hindio
kaj
Japanio
. Li mortis survoje
?inion
. En katolika eklezio li estas rigardata kiel
sanktulo
.
La infaneco de Ksaviero estis en signifo de bataloj inter la tiam sendependa re?lando de
Navaro
kaj
Hispanio
kaj
Francio
je sendependeco. Valoras mencii, ke en tiuj ?i bataloj en la hispana flanko kontra? Navaro (t.e. anka? kontra? la familio de Francisko, konkrete en
1521
en
Pamplono
, kie Ignaco estis grave vundita) batalis Ignaco el Loyola. Kiam fine Hispanio en la jaro
1520
konkeris Navaron, tio estis por la familio de Ksaviero grava bato, ?ar ili perdis pli grandan parton de sia poseda?o (
1524
). Francisko poste decidi?is por
pastra
kariero. En
1525
li foriris por studi ?is
Parizo
, kie dum pluaj 11 jaroj li lo?is en kolegio de sankta Barboro. Francisko priregis la studadon tre facile kaj anka? li trovis amikojn por la tuta vivo:
Pedro Fabero
kaj
Juan de Pena
.
En
1528
?is Parizo alvenas la tridekokjara Ignaco Lojola venante en ?ambron, kie lo?as Francisko Ksaviero kun Juan de Pena kaj Pedro Fabero. La unua interrilatoj ne estas plej ardaj, tio estas ?efaj malamikoj el la tempoj de la milito inter Navaro kaj Hispanio kaj Franciskon ?enas anka? la troa pieco de Ignaco. Sed fine Ignaco akiris la favoron de Francisko kaj ili interamiki?is. Francisko travivas sian profundan turni?on kaj li estas komune kun siaj kunlo?antoj akirita por la ideo de la esti?anta Komunumo de Jesuo ? jezuitoj.
La unuajn mona?ajn promesojn li promesas komune kun la ceteraj en
Montmartre
la
15-an de aprilo
de
1534
. En
1536
?iuj ekvoja?as tra
Loreno
,
Svislando
kaj
Germanio
?is
Venecio
, por ke ili plu da?rigu ?is
Jerusalemo
, sed kien pro turkiaj militoj ili ne ?isiris. Intertempe Francisko fordiris la promesitan postenon de
kanoniko
en Pamplono kaj komune kun la ceteraj li komencis kun apostola laboro en
Italio
, kie ili flegis malsanulojn, ili predikis kaj instruis. Francisko agadis precipe en
Bolonjo
.
En
1538
ili renkonti?as kun
papo
Pa?lo la 3-a
, kiu proponas al ili helpon dum reformo de
eklezio
. La fratoj estas dissenditaj en diversajn regionojn kaj Francisko restas en
Romo
kiel sekretario de Ignaco. En septembro de
1539
papo Pa?lo la 3-a aprobis Konstitucion de la jezuita ordeno. La saman jaron aperis ?e papo ambasadoro Karolo la 5-a, kiu postulis misiistojn por
Okcidenta Hindio
, je unu jaro pli poste li prezentis similan peton portugala re?o
Johano la 3-a
. La papo turni?is al nova
kongregacio
kaj Ignaco permesis sendi du el siaj fratoj, Simonon Rodrigon kaj Bobadilon. Sed Bobadilo malsani?is kaj do neatendite estis anstata?igonta lin Francisko. Kiam Johano la 3-a renkonti?is kun la jezuitoj, li volis lasi ilin en
Portugalio
. Post intertraktadoj fine oni decidi?is, ke Rogrigo restos kaj Francisko da?rigos plu en
Baraton
.
Mapo de la voja?oj de Francisko Ksavero al Azio
La
7-an de aprilo
de
1541
Francisko Ksaviero en haveno
Belemo
en?ipi?is en
?ipon
, kiu estis transveturigonta lin en Baraton. Li navigaciis kun floto de nove nomita hinda guberniestro Doma de
Martimo Affonso de Souya
. Ili el?ipi?is en
1542
en barata urbo
Velha Goa
, kie Francisko komencis sian misiistan agadon. De komence li koncentri?is por predikado kaj instruado de eklezio, pli malfrue li transprenas anka? organizajn taskojn kaj li partoprenas en agado por rajtoj de enlandanoj kontra? portugalaj koloniigistoj. Li plurfoje skribas anka? al la portugala re?o Johano la 3-a, por ke li realigu justecon en sia malproksima
kolonio
, precipe tie, kie potencemaj interesoj de Portugalio, administrantoj kaj lokaj regantoj endan?erigis kredindan predikadojn de la kredo kaj justeco. Dum tiu ?i tempo li voja?as tra Barato fondante novajn misiajn koloniojn.
En la jaro
1545
li forveturas ?is
Malaka
(proksime de hodia?a
Singapuro
), kie li da?rigas en sia agado, kaj plu en Molukajn insulojn (sudoriente de
Filipinoj
). ?i tie li restis du jarojn kaj en
1548
li estas jam denove en suda Barato. Intertempe li renkonti?as kun japano Anjiro kaj maturi?as en li sopiro iri plu ?is
Japanio
kaj
?inio
, kiu tiam enlasis neniajn fremdulojn. Kun iompostioma trompi?o, vidante, kiel re?o Johano la 3-a ne intervenas kaj portugaloj sukcese malsubtenas lian misian laboron kaj iam e? rekte malsubtenas liajn planojn kaj klopodojn, li finfine decidi?as por voja?o ?is Japanio. Li alnavigaciis tien en a?tuno de
1549
. Liaj verkoj, en kiuj li priskribas la unuajn impresojn el la japana lando kaj kulturo estas valora atesto pri la vivo ?i tie kaj pri tio, kiel ili efikis por e?ropano. En
1551
li fornavigacias reen
Baraton
. Post brilaj impresoj el Japanio li denove renkonti?as kun kruela realo de la barata kolonio.
Kiam en la jaro
1552
li estas forveturanta reen Japanion, li havas je dispono malgrandan floton, komisiigajn leterojn por ?ina imperiestro kaj anka? ian komercmaterialon. La floto estis fornavigacionta el Malaka, sed la ekskurso estis malvalidigita de
Alvaro da Gama
(filo de marnavigaciisto
Vasco da Gama
), kiu estis kontra? tiu ?i entrepreno kaj kiun kortu?is nenio. Francisko estas perfidita de la propraj homoj, malgra? tio li ne lasis sin malkonsili, sed je propra risko li eknavigaciis ?inion. Sed pro tio li riskis la morton, ?ar neobeo de ?ina embargo oni punis en ?inio kutime per morto. Li sukcesis enpenetri ?is insulo
San ?oan
, kio estis lasta loko, kie fremduloj povis albordi?i. Li e? ne uzis la lastan eblecon forlasi la insulon per fornavigaciantaj portugalaj ?ipoj. Kiam li estis atendanta forveturigon en ?inion sur la insulo, trafis lin malsano kaj Francisko post dek du tagoj de la malsano la
3-an de decembro
de
1552
mortas en kompanio de ?ino, sed kiu ne scias la lingvojn de Francisko. Lia kadavro estis sepultita sur la insulo San ?oan.
En februaro de
1553
lia korpo estis elterigita kaj transveturigita en Baraton (kien ?i estis alveturigita en la jaro
1554
), kie ?i estis solene bonvenigita. Fine ?i estis metita en barata urbo
Velha Goa
en kolegio de
sankta Pa?lo
, pli malfrue ?i estis transportita en
templon
Bom Jesu
en la sama urbo. La
12-an de marto
de
1622
papo
Gregorio la 15-a
kanonizis Franciskon Ksavieron kaj Ignacon el Loyola. Lia memoro estas en
romkatolika eklezio
rememorigata kutime en la tago de lia morto, do la 3-an de decembro.