El Vikipedio, la libera enciklopedio
|
Ne konfuzu ?i tiun artikolon kun
Ampere
.
|
Andre Marie AMPERE
[
anDRE: maRI: amPER
] (naski?is la
20-an de januaro
1775
en
Poleymieux-au-Mont-d'Or
, mortis la
10-an de junio
1836
en
Marsejlo
) estis
franca
fizikisto
,
matematikisto
,
in?eniero
kaj
filozofo
.
Kiel infano li neniam vizitis lernejon, sed estis instruata de sia patro, kiu estis ri?a komercisto. Li fari?is instruisto, poste profesoro pri
matematiko
en la
Franca Politeknika Lernejo
de
Parizo
kaj ekde
1826
li laboris kiel profesoro pri fiziko en la
College de France
. Jam ekde la jaro 1802 li estis membro de la
Akademio de Sciencoj de Francio
.
Ampere (a?
Ampero
, esperante) estas konsiderata unu el la malkovrintoj de la
elektromagnetismo
. Krome li eltrovis multajn novajn sciojn en la matematiko kaj la
kemio
, anka? okupi?is pri
biologio
kaj
filozofio
. La
mezurunuo
de la kurentointenso estas nomata la? li: ?i fakte nomi?as
ampero
.
Li, kiel aliaj sa?uloj de sia tempo, anka? okupi?is pri
filozofio
kaj e? kreis projekton de
apriora lingvo
, kiun oni konas iomete per sia korespondado.
Domo en
Poleymieux-au-Mont-d'Or
, muzeo
Statuo de Andre-Marie Ampere, sur la
placo Ampere
en
Liono
