Τα γεγον?τα ? τα δεδομ?να που περιγρ?φει το λ?μμα ?χουν μεταβληθε? και χρει?ζεται ενημ?ρωση με πιο πρ?σφατε? πληροφορ?ε?. Παρακαλο?με βελτι?στε το λ?μμα ενημερ?νοντ?? το, μη ξεχν?ντα? να αναφ?ρετε και αξι?πιστε? πηγ?? . Μπορε? να υπ?ρχουν πληροφορ?ε? και στη σελ?δα συζ?τηση? του λ?μματο?.

Πανδημ?α COVID-19

Κατ? κεφαλ?ν κρο?σματα Επιβεβαιωμ?να κρο?σματα αν? 1000 πληθυσμο? ω? τι? 19 Απριλ?ου 2024:    >100 κρο?σματα αν? 1000 κατο?κου?    30???100 κρο?σματα αν? 1000 κατο?κου?    10???30 κρο?σματα αν? 1000 κατο?κου?    3???10 κρο?σματα αν? 1000 κατο?κου?    1???3 κρο?σματα αν? 1000 κατο?κου?    0.3 ??1 κρο?σματα αν? 1000 κατο?κου?    > 0???0.3 κρο?σματα αν? 1000 κατο?κου?    Καν?να επιβεβαιωμ?νο κρο?σμα ? δεν υπ?ρχουν δεδομ?να
Συνολικ? κρο?σματα Χ?ρτη? των χωρ?ν ω? προ? τα συνολικ? επιβεβαιωμ?να κρο?σματα (ω? τι? 20 Νοεμβρ?ου 2022):    10.000.000+ επιβεβαιωμ?να κρο?σματα    1.000.000?9.999.999 επιβεβαιωμ?να κρο?σματα    100.000?999.999 επιβεβαιωμ?να κρο?σματα    10.000?99.999 επιβεβαιωμ?να κρο?σματα    1.000?9.999 επιβεβαιωμ?να κρο?σματα    100?999 επιβεβαιωμ?να κρο?σματα    1?99 επιβεβαιωμ?να κρο?σματα    Καν?να επιβεβαιωμ?νο κρο?σμα ? δεν υπ?ρχουν δεδομ?να
(απ? π?νω προ? τα κ?τω, απ? αριστερ? προ? τα δεξι?) Νοσηλευ?μενοι ασθενε?? στην Τεχερ?νη του Ιρ?ν Ειδικ? ομ?δα κατ? τη? ?ξαρση? υπ? την Ιταλικ? κυβ?ρνηση Οχ?ματα απολ?μανση? στην Τα?π?ι ?λεγχοι υγε?α? στο Αεροδρ?μιο Λιν?τε του Μιλ?νο ?δεια ρ?φια σε σουπερμ?ρκετ τη? Μελβο?ρνη? που ευθ?νονται απ? τα ψ?νια πανικο?
Ασθ?νεια	COVID-19
Στ?λεχο? ιο?	SARS-CoV-2
Tοποθεσ?α	Παγκοσμ?ω? ( λ?στα των τοποθεσι?ν )
Πρ?το κρο?σμα	Ουχ?ν , Χουπ?ι , Κ?να [1] 30°37′11″N 114°15′28″E  /  30.61972°N 114.25778°E  / 30.61972; 114.25778
Ημερομην?α	1η Δεκεμβρ?ου 2019 ? 5 Μα?ου 2023 [2] [3] ()
Κρο?σματα
Επιβεβαιωμ?να	567.000.000+ [4]
Θ?νατοι	6.380.000 [4]
Περιοχ??	Παγκ?σμια

Η πανδημ?α του κορονο?ο? (COVID-19) ε?ναι πανδημ?α που προκλ?θηκε απ? τον κορονο?? SARS-CoV-2 και αναγνωρ?στηκε για πρ?τη φορ? στην π?λη Ουχ?ν , πρωτε?ουσα τη? επαρχ?α? Χουπ?ι τη? Κ?να? , τον Δεκ?μβριο του 2019. ^{[5] [6]} Οι απ?πειρε? περιορισμο? τη? ν?σου απ?τυχαν, με αποτ?λεσμα ο Παγκ?σμιο? Οργανισμ?? Υγε?α? να ανακοιν?σει ?τι αποτελε? ?κτακτη Αν?γκη Δημ?σια? Υγε?α? Διεθνο?? Ενδιαφ?ροντο? στι? 30 Ιανουαρ?ου 2020 ^[7] και στι? 11 Μαρτ?ου ?τι αποτελε? πανδημ?α. Η κατ?σταση ?κτακτη αν?γκη? ?ρθηκε στι? 5 Μα?ου 2023. ^[8] Η πανδημ?α COVID-19 ?χει προκαλ?σει π?νω απ? 6 εκατομμ?ρια θαν?του? σε π?νω απ? 570 εκατομμ?ρια μολ?νσει?, γεγον?? που την καθιστ? μ?α απ? τι? πιο θανατηφ?ρε? στην ιστορ?α.

Ο ι?? μεταδ?δεται μεταξ? των ανθρ?πων μ?σω των σταγονιδ?ων που παρ?γονται ?ταν οι ?νθρωποι φτερν?ζονται ? β?χουν. ^{[5] [9]} Ο χρ?νο? μεταξ? τη? ?κθεση? και τη? εμφ?νιση? συμπτωμ?των ε?ναι συν?θω? απ? 2 ?ω? 14 ημ?ρε? ^{[9] [10]} Τα συμπτ?ματα μπορε? να περιλαμβ?νουν πυρετ? , β?χα και δυσκολ?ε? στην αναπνο? , ^{[9] [10] [11]} αλλ? μπορε? να ε?ναι μεταδοτικ? κατ? τη δι?ρκεια αυτ?? τη? περι?δου και μετ? την αποκατ?σταση. ^[12] εν? επιστημονικ?? ?ρευνε? υποστηρ?ζουν ?τι πιθαν? απ?λεια γε?ση? και ?σφρηση? αποτελο?ν συμπληρωματικ?? ενδε?ξει? μ?λυνση? απ? τον ι?. ^{[13] [14] [15]} Οι επιπλοκ?? μπορο?ν να περιλαμβ?νουν πνευμον?α και σ?νδρομο οξε?α? αναπνευστικ?? δυσχ?ρεια? . ?λλε? επιπλοκ?? περιλαμβ?νουν θρομβοεμβολικ? επεισ?δια και το σ?νδρομο μακρο? COVID. ?χουν εμφανιστε? δι?φορε? παραλλαγ?? του ιο? με διαφορ?? στη νοσογ?νο δ?ναμη και τη μεταδοτικ?τητα.

Κατ? τη δι?ρκεια τη? πανδημ?α? αναπτ?χθηκαν αποτελεσματικ? και ασφαλ? εμβ?λια , εγκεκριμ?να απ? επ?σημε? ρυθμιστικ?? αρχ??. Στι? 2 Δεκεμβρ?ου 2020, η αρμ?δια επιτροπ? MHRA στο Ηνωμ?νο Βασ?λειο χορ?γησε την πρ?τη ?δεια εμβολ?ου ^[16] ?ναντι του COVID-19, εγκρ?νοντα? τη σχετικ? α?τηση των εταιρει?ν Pfizer & BioNTech, αρχ?ζοντα? του? εμβολιασμο?? την Τρ?τη 8-12-2020. ^[17] ?λλα μ?τρα πρ?ληψη? περιλαμβ?νουν το πλ?σιμο των χερι?ν, η διατ?ρηση τη? απ?σταση? ?νω των 2 μ?τρων απ? ανθρ?που? που β?χουν, τη χρ?ση προστατευτικ?? μ?σκα?, τη βελτ?ωση του αερισμο? των χ?ρων και την καραντ?να ?σων ?ρθαν σε επαφ? με επιβεβαιωμ?νο κρο?σμα. ^[18] Οι κυβερν?σει? πολλ?ν χωρ?ν ?λαβαν επιπλ?ον μ?τρα, ?πω? περιορισμ?? μετακιν?σεων και δραστηριοτ?των και ?λεγχο των πολιτ?ν για COVID-19. Διαθ?σιμε? θεραπε?α? περιλαμβ?νουν τα μονοκλωνικ? αντισ?ματα , ν?ου? αντιιικο?? παρ?γοντε? και συμπτωματικ? αντιμετ?πιση.

Η πανδημ?α προκ?λεσε εκτεταμ?νη αναστ?τωση στην οικονομ?α και στι? κοινωνικ?? δραστηρι?τητε? , με αποτ?λεσμα τη μεγαλ?τερη ?φεση μετ? το 2008 και ελλε?ψει? στι? εφοδιαστικ?? αλυσ?δε?. Πολλ? πανεπιστ?μια και σχολε?α ?μειναν κλειστ?, εν? εκδηλ?σει? ακυρ?θηκαν. Υπ?ρξε εκτεταμ?νη παραπληροφ?ρηση απ? κοινωνικ? δ?κτυα και πολιτικ? ?νταση. Η πανδημ?α επ?ση? αν?δειξε προβλ?ματα ρατσισμο? και ?νιση? πρ?σβαση? σε υγιειονομικ?? υπηρεσ?ε? και συζ?τηση για την προστασ?α τη? δημ?σια? υγε?α? ?ναντι των ατομικ?ν ελευθερι?ν.

Επιδημιολογ?α

Ω? την 22 Ιουλ?ου 2022, περισσ?τερα απ? 567.000.000 κρο?σματα ?χουν επιβεβαιωθε? σε ?λο τον κ?σμο. ^[4] Θεωρε?ται ?τι υπ?ρχει μια ελλιπ?? αναφορ? των κρουσμ?των, ιδια?τερα σε περιπτ?σει? με ηπι?τερα συμπτ?ματα. ^{[19] [20]}

Η επιδημιολογικ? αν?λυση τη? εκδ?λωση? ?δειξε ?να πιθαν? μοτ?βο μια? ≪μικτ?? εστ?α?≫ - πιθαν?τατα υπ?ρχε μια συνεχ?? κοιν? εστ?α στην Αγορ? Θαλασσιν?ν Χουαν?ν το Δεκ?μβριο του 2019, ενδεχομ?νω? απ? δι?φορα ζωονοσογ?να γεγον?τα. ^{[21] [22] [23]} Μετ? απ? αυτ?, οι επιδημιολ?γοι διαπ?στωσαν ?τι το ξ?σπασμα πιθαν?τατα μετατρ?πηκε σε πηγ? (που μεταδ?δεται απ? ?τομο σε ?τομο), πιθαν?? λ?γω τη? ικαν?τητα? μετ?λλαξη? του ιο?. ^{[24] [25]} Ω? εκ το?του, καθ?? ο αριθμ?? των υποθ?σεων ?χει αυξηθε?, η σημασ?α τη? αγορ?? ?χει μειωθε?. ^{[26] [27] [28]}

Κατ? τα πρ?τα στ?δια, ο αριθμ?? των περιστατικ?ν διπλασιαζ?ταν συν?θω? κ?θε 7,5 ημ?ρε?. ^[29] Στι? αρχ?? και στα μ?σα Ιανουαρ?ου του 2020, ο ι?? εξαπλ?θηκε σε ?λλε? κινεζικ?? επαρχ?ε?, με τη βο?θεια των μετακιν?σεων τη? Κινεζικ?? Πρωτοχρονι??. Στι? 20 Ιανουαρ?ου, η Κ?να αν?φερε σχεδ?ν 140 ν?ου? ασθενε?? την ημ?ρα, συμπεριλαμβανομ?νων δ?ο ατ?μων στο Πεκ?νο και εν?? στη Σενζ?ν. ^[30] Μεταγεν?στερα επ?σημα στοιχε?α δε?χνουν ?τι 6.174 ασθενε?? που ?χουν μολυνθε? απ? SARS-CoV-2 ε?χαν ?δη αναπτ?ξει συμπτ?ματα ?ω? τι? 20 Ιανουαρ?ου 2020. ^[31]

Ο ι?? εξαπλ?θηκε σε ?λλε? χ?ρε? και περιοχ??. Στη χρονολογικ? σειρ? ακολουθο?μενη απ? αλφαβητικ?, αυτ?? ?ταν η Τα?λ?νδη . Ιαπων?α , Μακ?ο. Ν?τια Κορ?α. Τα?β?ν. Ηνωμ?νε? Πολιτε?ε?, Χονγκ Κονγκ , Σιγκαπο?ρη. Γαλλ?α , Νεπ?λ , Βιετν?μ. Αυστραλ?α , Μαλαισ?α, Καναδ?? , Καμπ?τζη, Γερμαν?α, Φινλανδ?α, Σρι Λ?νκα. Ηνωμ?να Αραβικ? Εμιρ?τα, Ινδ?α , Ιταλ?α , οι Φιλιππ?νε?, το Ηνωμ?νο Βασ?λειο, Ρωσ?α , Σουηδ?α , Ισπαν?α , Β?λγιο , Α?γυπτο?, Ιρ?ν, Ισρα?λ, Λ?βανο?, Αφγανιστ?ν, Μπαχρ?ιν. Κουβ?ιτ, Ιρ?κ, Ομ?ν, Αλγερ?α, Αυστρ?α, Βραζιλ?α , Κροατ?α. Ελβετ?α , Ελλ?δα , Πακιστ?ν, Β?ρεια Μακεδον?α. Γεωργ?α, Νορβηγ?α , Ρουμαν?α, Δαν?α, Εσθον?α, Β?ρεια Ιρλανδ?α, ?γιο? Μαρ?νο? , Κ?τω Χ?ρε?, Νιγηρ?α, Λευκορωσ?α, Λιθουαν?α, Ν?α Ζηλανδ?α, Μεξικ? , Ισλανδ?α, Μονακ? και Κατ?ρ. ^{[32] [33]}

Στι? 26 Φεβρουαρ?ου 2020, ο ΠΟΥ αν?φερε ?τι, καθ?? οι ν?ε? περιπτ?σει? που αναφ?ρθηκαν μει?θηκαν στην Κ?να, αλλ? ξαφνικ? αυξ?θηκαν στην Ιταλ?α, το Ιρ?ν και τη Ν?τια Κορ?α, ο αριθμ?? ν?ων περιπτ?σεων εκτ?? Κ?να? ξεπ?ρασε τον αριθμ? ν?ων περιπτ?σεων στην Κ?να για πρ?τη φορ? στι? 25 Φεβρουαρ?ου 2020. ^[34]

Επ?σημε? πηγ?? στη Γερμαν?α και το Ηνωμ?νο Βασ?λειο εκτιμο?ν ?τι το 60-70% του πληθυσμο? θα μολυνθε? πριν επιτευχθε? ανοσ?α τη? αγ?λη? . ^{[35] [36] [37]}

Θ?νατοι

Ω? τι? 13 Μαρτ?ου, περισσ?τεροι απ? 5.300 θ?νατοι αποδ?θηκαν στην COVID-19. Σ?μφωνα με το Εθνικ? Κ?ντρο Υγε?α? τη? Κ?να?, οι περισσ?τεροι απ? αυτο?? που π?θαναν ?ταν ηλικιωμ?νοι ασθενε?? - περ?που το 80% των θαν?των που καταγρ?φηκαν ?ταν απ? αυτο?? ηλικ?α? ?νω των 60 ετ?ν και το 75% ε?χαν προ?π?ρχουσε? καταστ?σει? υγε?α? ?πω? καρδιαγγειακ?? παθ?σει? και διαβ?τη . ^[38] Το ποσοστ? θνησιμ?τητα? των περιπτ?σεων εκτιμ?ται σε περ?που 2-3%. ^[39]

Ο πρ?το? επιβεβαιωμ?νο? θ?νατο? ?ταν στην Ουχ?ν. ^[40] Ο πρ?το? θ?νατο? ?ξω απ? την Κ?να συν?βη στι? Φιλιππ?νε?, ^{[41] [42] [43] [44]} και ο πρ?το? θ?νατο? ?ξω απ? την Ασ?α ?ταν στο Παρ?σι. ^[45]

Ω? τι? 24 Φεβρουαρ?ου 2020, εκτ?? τη? ηπειρωτικ?? Κ?να?, ?χουν καταγραφε? περισσ?τεροι απ? δ?δεκα θ?νατοι σε Ιρ?ν, Ν?τια Κορ?α, και Ιταλ?α . ^{[46] [47] [48]}

Σ?μφωνα με τον Ευρωπα?κ? Οργανισμ? Φαρμ?κων δεν υπ?ρχει προ? το παρ?ν κ?ποιο φ?ρμακο για την αντιμετ?πιση του κορονο?ο? γ?νονται ?μω? κλινικ?? δοκιμ?? αναφορικ? με την αποτελεσματικ?τητα του? στην καταπολ?μηση του ιο? στα εξ??: Ρεμοδεσιβ?ρη (remdesivir) (υπ? ?ρευνα), Λοπιναβ?ρη/η Ριτοναβ?ρη (lopinavir/ritonavir) (επ? του παρ?ντο? ενδεδειγμ?νο ω? φ?ρμακο κατ? του HIV(anti-HIV), Χλωροκ?νη και Υδροξυχλωροκ?νη (chloroquine and hydroxychloroquine) (που χρησιμοποιε?ται εν?ντια στην ελονοσ?α(malaria) και ορισμ?να αυτο?νοσα νοσ?ματα(autoimmune diseases) ?πω? η ρευματοειδ?? αρθρ?τιδα(rheumatoid arthritis), Ιντερφερ?νε? (interferons) και ιδια?τερα οι Ιντερφερ?νε? β?τα (interferons beta) (επ? του παρ?ντο? ενδεδειγμ?νε? για ασθ?νειε? ?πω? η πολλαπλ? σκλ?ρυνση κατ? πλ?κα?( multiple sclerosis) και Μονοκλωνικ? αντισ?ματα (monoclonal antibodies) με δραστικ?τητα εναντ?ον παραγ?ντων του ανοσοποιητικο? συστ?ματο?). ^[49]

Εκτιμ?σει?

Δι?φοροι ερευνητ?? ?χουν εκτιμ?σει ?τι ο αριθμ?? των πραγματικ?ν λοιμ?ξεων στην αρχικ? εστ?α στην Κ?να μπορε? να ?ταν πολ? υψηλ?τερο? απ? εκε?νε? που επιβεβαι?θηκαν. ^[50] Για παρ?δειγμα, 31.200 λοιμ?ξει? εκτιμ?θηκαν στην Ουχ?ν ?ω? τι? 29 Ιανουαρ?ου, ?ταν μ?λι? 6.135 αναφ?ρθηκαν στην π?λη μ?χρι εκε?νη την ημερομην?α.

Υπ?ρχουν ανησυχ?ε? σχετικ? με το κατ? π?σον ε?ναι διαθ?σιμο επαρκ?? ιατρικ? προσωπικ? και εξοπλισμ?? σε περιοχ?? που ?χουν πληγε? απ? την εστ?α ?στε να μπορο?ν τα νοσοκομε?α να εντοπ?ζουν σωστ? τα κρο?σματα κορονο?ο? αντ? για εσφαλμ?νη δι?γνωση υποψ?φιων περιπτ?σεων ω? ≪σοβαρ? πνευμον?α≫. ^{[51] [52] [53]}

Οι υπολογισμο? περιπτ?σεων και θαν?των στην Κ?να επηρε?ζονται απ? αλλαγ?? στον ορισμ? τη? κλινικ?? περ?πτωση?. ^{[54] [55]} ?γγραφο που υποβλ?θηκε στο Eurosurveillance προτυποποι?ντα? τα στατιστικ? στοιχε?α του επ?σημου ποσοστο? θνησιμ?τητα? τη? Κ?να? αν?φερε ?τι ≪στον λα?κ? Τ?πο υπ?ρχουν επ?ση? εικασ?ε? για μεγ?λο αριθμ? λαθ?ν χωρ?? λ?γο, αμφισβητ?ντα? τη χρησιμ?τητα των αναφερ?μενων αριθμ?ν. Παρ?τι δικαιολογε?ται λ?γω τη? δι?ρκεια? τη? περι?δου επ?αση? περ?που ?ξι ημερ?ν στην περ?πτωση αυτ?, επηρε?ζει ομοι?μορφα ?λα τα δεδομ?να. ^[56]

Ενδε?ξει? και συμπτ?ματα

Οι περισσ?τεροι μολυσμ?νοι ?νθρωποι παρουσ?ασαν αρχικ? κλινικ? συμπτ?ματα, συχν? περιγραφ?μενα ω? συμπτ?ματα που μοι?ζουν με γρ?πη, ?πω? πυρετ??, β?χα?, αναπνευστικ?? δυσκολ?ε?, κ?πωση και μυαλγ?α. Η περαιτ?ρω αν?πτυξη μπορε? να οδηγ?σει σε σοβαρ? πνευμον?α, σ?νδρομο οξε?α? αναπνευστικ?? δυσχ?ρεια?, σ?ψη , σηπτικ? σοκ και θ?νατο. Τα συμπτ?ματα του αν?τερου αναπνευστικο?, ?πω? το φτ?ρνισμα, η ρινικ? καταρρο? και ο πον?λαιμο?, ε?ναι λιγ?τερο συχν?. ^[57] Ορισμ?νοι απ? του? μολυνθ?ντε? μπορε? να ε?ναι ασυμπτωματικο?, με τα αποτελ?σματα των τεστ να επιβεβαι?νουν τη μ?λυνση αλλ? δεν παρουσι?ζουν κλινικ? συμπτ?ματα, ?τσι οι ερευνητ?? ?χουν δ?σει συμβουλ?? ?τι ?τομα με στεν? επαφ? με επιβεβαιωμ?νου? μολυσμ?νου? ασθενε?? πρ?πει να παρακολουθο?νται στεν? και να εξετ?ζονται για να αποκλε?σουν τη μ?λυνση. ^[58]

Η περ?οδο? επ?αση? (ο χρ?νο? μεταξ? τη? μ?λυνση? και τη? εμφ?νιση? των συμπτωμ?των) κυμα?νεται απ? 1 ?ω? 14 ημ?ρε?, αν και ε?ναι συν?θω? 5 ημ?ρε?. ^{[59] [60]} Ωστ?σο, μ?α περ?πτωση αναφ?ρεται ?τι ?χει επ?αση 27 ημερ?ν. ^[61]

Δι?γνωση

Ο ΠΟΥ ?χει δημοσιε?σει δι?φορα πρωτ?κολλα ελ?γχων για τον SARS-CoV-2 . ^{[62] [63]} Ο ?λεγχο? χρησιμοποιε? αλυσιδωτ? αντ?δραση πολυμερ?ση? αντ?στροφη? μεταγραφ?ση? σε πραγματικ? χρ?νο (rRT-PCR). Ο ?λεγχο? μπορε? να γ?νει σε δε?γματα αναπνευστικο? ? α?ματο?. ^[64] Τα αποτελ?σματα γενικ? ε?ναι διαθ?σιμα μ?σα σε λ?γε? ?ρε? ?ω? μ?ρε?. ^{[65] [66]}

?να ?τομο θεωρε?ται ?τι κινδυνε?ει να ?χει COVID-19 ε?ν ?χει ταξιδ?ψει σε μια περιοχ? με συνεχ? μετ?δοση στην κοιν?τητα κατ? τι? προηγο?μενε? δεκατ?σσερι? ημ?ρε? και/? ε?χε στεν? επαφ? με ?να μολυσμ?νο ?τομο. Οι κοιν?? κ?ριε? ενδε?ξει? περιλαμβ?νουν πυρετ? , β?χα και δ?σπνοια . ?λλοι πιθανο? δε?κτε? περιλαμβ?νουν κ?πωση, μυαλγ?α, ανορεξ?α, παραγωγ? πτυ?λων και πον?λαιμο. ^[67]

Μια εναλλακτικ? μ?θοδο? δι?γνωση? βασ?ζεται στην κλινικ? παρουσ?αση ?πω? η αναζ?τηση μορφ?ν οπτικ?? υπογραφ?? του COVID-19 σε αξονικ? τομογραφ?α των πνευμ?νων. Ενδε?ξει? πνευμον?α? μπορε? να προηγο?νται επιβεβα?ωση? του SARS-CoV-2 μ?σω RT-PCR. ^[68]

Αιτ?α

Μετ?δοση

Ο κ?ριο? τρ?πο? μετ?δοση? ε?ναι απ? ?νθρωπο σε ?νθρωπο μ?σω των σταγονιδ?ων που αποβ?λλουν οι ?νθρωποι ?ταν β?χουν ? φτερν?ζονται. ^[69]  Επιπλ?ον, αυτ? τα σταγον?δια μπορο?ν να π?σουν π?νω σε επιφ?νειε? και να μεταδ?σουν τον ι? ?ταν ο ?νθρωπο? ^[5] αγγ?ξει την επιφ?νεια, και στη συν?χεια αγγ?ξει τα μ?τια, τη μ?τη ? το στ?μα του. ^[5]

Ο ΠΟΥ αξιολογε? κατ? π?σο η ασυμπτωματικ? μετ?δοση και η μετ?δοση των κοπρ?νων αποτελο?ν σημαντικο?? τρ?που? μετ?δοση?. ^[70]

Τα ιογ?να σταγον?δια παραμ?νουν αιωρο?μενα στον α?ρα για μικρ? χρονικ? δι?στημα. Οι λεπτομ?ρειε? για τον ι? τη? COVID-19 δεν ε?ναι διαθ?σιμε? προ? το παρ?ν αλλ? υποτ?θεται ?τι ε?ναι παρ?μοιε? με ?λλου? κορονο?ο?? οπο?οι μπορε? να παραμε?νουν βι?σιμοι και μεταδοτικο? σε μεταλλικ?, γυ?λινη ? πλαστικ? επιφ?νεια για ?ω? και ενν?α ημ?ρε? σε θερμοκρασ?α δωματ?ου. ^[71] Απολ?μανση επιφανει?ν ε?ναι δυνατ? με ουσ?ε? ?πω? 62-71% αιθαν?λη για ?να λεπτ?. ^[71]

Οι εκτιμ?σει? για τον βασικ? αριθμ? αναπαραγωγ?? (ο μ?σο? αριθμ?? ατ?μων που ?να μολυσμ?νο ?τομο ε?ναι πιθαν? να μολ?νει), κυμα?νονται απ? 2,13 ^[72] ?ω? 4,82. ^{[73] [74]} Στι? 24 Ιανουαρ?ου 2020 αναφ?ρθηκε ?τι ο ι?? μπ?ρεσε να μεταδοθε? σε μια αλυσ?δα ?ω? και τεσσ?ρων ατ?μων. ^[75]  Αυτ? ε?ναι παρ?μοιο με το σοβαρ? οξ? αναπνευστικ? σ?νδρομο απ? κορονο?? (SARS-CoV).

Ο ΠΟΥ αναφ?ρει επ?ση? ?τι, αν και η ιστορ?α με το SARS και το MERS δε?χνει ?τι η μετ?δοση μ?σω τροφ?μων δεν συμβα?νει, η δυνατ?τητα παραμ?νει ανοιχτ? και ?τι το κρ?α? και τα ζωικ? προ??ντα κατ? καν?να πρ?πει να μαγειρε?ονται σχολαστικ?. ^[76]

Ο ι?? ευρ?ω? θεωρε?ται ?τι ?χει ζωονοτικ? προ?λευση και ω? εκ το?του πιθαν?τατα μεταδ?δεται απ? ζ?ο σε ?νθρωπο, αν και το ζ?ο και ο τρ?πο? μετ?δοση? δεν ?χουν ακ?μη ταυτοποιηθε?. ^[77]

Ιολογ?α

Το σοβαρ? οξ? αναπνευστικ? σ?νδρομο κορονο?ο? 2 ( SARS-CoV-2 ) ε?ναι ?να ν?ο σοβαρ? οξ? αναπνευστικ? σ?νδρομο κορονο?ο?, που απομον?θηκε για πρ?τη φορ? απ? τρ?α ?τομα με πνευμον?α που συνδ?ονται με το σ?μπλεγμα περιπτ?σεων οξε?α? αναπνευστικ?? ν?σου που αναφ?ρθηκαν στην Ουχ?ν. Ε?ναι η αιτ?α τη? ασθ?νεια? COVID-19 . ^[78]

Ο SARS-CoV-2 σχετ?ζεται στεν? με τον αρχικ? SARS-CoV . ^[79] Θεωρε?ται ?τι ?χει ζωονοτικ? προ?λευση. Η γενετικ? αν?λυση αποκ?λυψε ?τι ο κορονο??? σχετ?ζεται γενετικ? με το γ?νο? Betacoronavirus, στη σειρ? Β του υπογ?νου Sarbecovirus μαζ? με δ?ο στελ?χη που προ?ρχονται απ? νυχτερ?δα. Ε?ναι 96% ταυτ?σημο? σε ?λο το γονιδ?ωμα με ?λλα δε?γματα κορωνα?ο? (BatCov RaTG13). ^{[80] [81]} Τον Φεβρου?ριο του 2020, οι Κιν?ζοι ερευνητ?? διαπ?στωσαν ?τι υπ?ρχει μ?νο μ?α διαφορ? αμινοξ?ων σε ορισμ?νε? αλληλουχ?ε? γονιδι?ματο? μεταξ? των ι?ν που βρ?σκονται στου? μυρμηγκοφ?γου? Παγκολ?νου? και εκε?νων που προ?ρχονται απ? ανθρ?που?, υπονο?ντα? ?τι οι Παγκολ?νοι μπορε? να ?ταν ?να? ενδι?μεσο? ξενιστ??. ^[82]

Πρ?ληψη

Για να μειωθο?ν οι πιθαν?τητε? μ?λυνση?, οι οργανισμο? υγε?α? προτε?νουν την αποφυγ? στεν?? επαφ?? με ?ρρωστα ?τομα, συχν? πλ?σιμο των χερι?ν με σαπο?νι και νερ?, να μην αγγ?ζονται τα μ?τια, η μ?τη ? το στ?μα με ?πλυτα χ?ρια και η ?σκηση καλ?? αναπνευστικ?? υγιειν?? . ^{[83] [84]}

Εκε?νοι που μπορε? να ?χουν ?δη μολυνθε? συνιστ?ται να μ?νουν στο σπ?τι εκτ?? απ? το για να λ?βουν ιατρικ? περ?θαλψη, να ειδοποι?σουν πριν την επ?σκεψη σε ?ναν π?ροχο υγειονομικ?? περ?θαλψη?, να φορ?σουν μ?σκα προσ?που (ειδικ? αν?μεσα σε κοιν?), να καλ?πτουν β?χα και φτ?ρνισμα με μαντ?λι, να πλ?νουν τακτικ? τα χ?ρια με σαπο?νι και νερ?, και να αποφε?γουν να μοιρ?ζονται προσωπικ? ε?δη οικιακ?? χρ?ση?. ^[85]

Μ?χρι στιγμ?? διατ?θενται 2 εγκεκριμ?να εμβ?λια κατ? τη? ν?σου COVID-19, στη χ?ρα μα? και την Ευρωπα?κ? ?νωση. Το πρ?το των εταιρει?ν Pfizer-Biontech εγκρ?θηκε στι? 21 Δεκεμβρ?ου 2020 και το δε?τερο τη? εταιρε?α? Moderna εγκρ?θηκε στι? 6 Ιανουαρ?ου 2021. ^[86]

Ορισμ?νε? κυβερν?σει? συμβουλε?ουν εναντ?ον ?λων των μη ουσιαστικ?ν μετακιν?σεων σε χ?ρε? και περιοχ?? που ?χουν πληγε? απ? την ?ξαρση. ^[87] Η κυβ?ρνηση του Χονγκ Κονγκ προειδοπο?ησε ?ποιον ταξιδε?ει ?ξω απ? την π?λη για να μην αγγ?ξει ζ?α· να μην τρ?νε κρ?α? απ? κυν?γι· και να αποφευχθε? η επ?σκεψη ψαραγορ?ν, αγορ?ν ζωνταν?ν πουλερικ?ν και αγροκτημ?των. ^[88]  Δεν υπ?ρχουν στοιχε?α ?τι τα κατοικ?δια ζ?α, ?πω? τα σκυλι? και οι γ?τε?, μπορο?ν να μολυνθο?ν. ^[89] Η κυβ?ρνηση τη? Κ?να? ?χει απαγορε?σει την εμπορ?α και την καταν?λωση ?γριων ζ?ων . ^[90]

Για του? παρ?χου? υγειονομικ?? περ?θαλψη? που φροντ?ζουν κ?ποιον που ενδ?χεται να ?χει μολυνθε? συνιστ?νται συν?θει? προφυλ?ξει?, προφυλ?ξει? επαφ??, και προφυλ?ξει? με προστασ?α απ? των ματι?ν. ^[91]

Η αν?χνευση των επαφ?ν ε?ναι μια σημαντικ? μ?θοδο? για τι? αρχ?? υγε?α? για τον προσδιορισμ? τη? πηγ?? μια? λο?μωξη? και για την αποφυγ? περαιτ?ρω μετ?δοση?. ^[92]

Το ξ?πλυμα τη? μ?τη?, η γαργ?ρα με στοματικ? δι?λυμα και η καταν?λωση σκ?ρδου δεν ε?ναι αποτελεσματικ?. Επιπλ?ον, οι ιο? δεν επιβραδ?νονται απ? το κρ?ο. Αντ?θετα, ε?ναι ισχυρ?τεροι σε ψυχρ??, ξηρ?? συνθ?κε?, αλλ? πιο αδ?ναμε? και επιβραδυντικ?? σε ζεστ? και υγρ? καιρ?. ^[93]

Πλ?σιμο των χερι?ν

Το πλ?σιμο των χερι?ν συνιστ?ται για την αποφυγ? τη? εξ?πλωση? του ιο? τη? COVID-19. Το CDC συνιστ? τα ?τομα να πλ?νουν τα χ?ρια του? συχν? με σαπο?νι και νερ? για τουλ?χιστον 20 δευτερ?λεπτα, ειδικ? μετ? απ? την τουαλ?τα ? ?ταν τα χ?ρια ε?ναι ορατ? βρ?μικα, πριν το φαγητ?, και μετ? το φ?σημα τη? μ?τη?, β?χα ? φτ?ρνισμα. Συνιστ? επ?ση? τη χρ?ση αλκοολο?χων υγρ?ν με τουλ?χιστον 60% αλκο?λη? ?ταν δεν ε?ναι ?μεσα διαθ?σιμα το σαπο?νι και το νερ?. ^[94] Ο ΠΟΥ επ?ση? συμβουλε?ει τα ?τομα να αποφε?γουν να αγγ?ζουν τα μ?τια, τη μ?τη ? το στ?μα με ?πλυτα χ?ρια. ^{[95] [96]}

Αναπνευστικ? υγιειν?

Τα υγειονομικ? ?ργανα συνιστο?ν στα ?τομα να καλ?πτουν το στ?μα και τη μ?τη του? με ?να μαντ?λι ?ταν β?χουν ? φταρν?ζονται (το οπο?ο στη συν?χεια θα πρ?πει να απορρ?πτεται αμ?σω?) ? με ?να μαν?κι αν δεν ε?ναι διαθ?σιμο μαντ?λι. ^{[97] [98] [95]}

Η χρ?ση χειρουργικ?ν μασκ?ν απ? εκε?νου? που μπορε? να μολυνθε? ?χει επ?ση? συσταθε?, ^{[88] [99] [100]} καθ?? μπορε? να περιορ?σει τον ?γκο και την απ?σταση ταξιδιο? των σταγονιδ?ων εκπνο?? που διασκορπ?ζονται κατ? την ομιλε?α, φτ?ρνισμα και β?χα. Ο ΠΟΥ εξ?δωσε β?λτιστε? πρακτικ?? για τη χρ?ση μ?σκα? σε περιβ?λλοντα οικιακ?? φροντ?δα? και περ?θαλψη?, συμπεριλαμβανομ?νου του ?τι πρ?πει να δ?νονται με ασφ?λεια για να ελαχιστοποιο?ν τα κεν? μεταξ? του προσ?που και τη? μ?σκα?, ?τι οι μ?σκε? πρ?πει να αντικαθ?στανται ?ταν ε?ναι υγρ??, ο χρ?στη? να μην αγγ?ζει το μπροστιν? μ?ρο? τη? μ?σκα? ?ταν την αφαιρε?, το πλ?σιμο των χερι?ν με σαπο?νι και νερ? ? χρ?ση απολυμαντικο? για το χ?ρια μετ? την αφα?ρεση ? ε?ν αγγιχθε?, και ?τι μια χρησιμοποιημ?νη μ?σκα και οι μ?σκε? μια? χρ?ση? θα πετιο?νται αμ?σω? μετ? την αφα?ρεση του? και να δεν πρ?πει να επαναχρησιμοποιηθο?ν. ^[101]

Οι μ?σκε? ?χουν επ?ση? συσταθε? για χρ?ση απ? εκε?νου? που φροντ?ζουν κ?ποιον που μπορε? να ?χει την ασθ?νεια. Επιπλ?ον, οι επαγγελματ?ε? του τομ?α τη? υγειονομικ?? περ?θαλψη? συνιστο?νται να φορο?ν αναπνευστ?ρε? τουλ?χιστον τ?σο προστατευτικο?? ?σο σ?μφωνα με την πιστοπο?ηση κατ? το πρ?τυπο NIOSH N95, πρ?τυπο EU FFP2 ? ισοδ?ναμο, εκτ?? απ? ?λλου? ατομικο?? προστατευτικο?? εξοπλισμο??. ^{[100] [102]}

Δεν υπ?ρχουν στοιχε?α που να αποδεικν?ουν ?τι η χρ?ση χειρουργικ?ν μασκ?ν απ? μη προσβεβλημ?να ?τομα με χαμηλ? κ?νδυνο ε?ναι αποτελεσματικ?. ^[100] Μ?νο η Κ?να ?χει συστ?σει συγκεκριμ?να τη χρ?ση μασκ?ν απ? υγι? μ?λη του κοινο?, ^{[103] [104] [105]} εν? οι μ?σκε? προσ?που ?χουν χρησιμοποιηθε? ευρ?ω? απ? υγιε?? ανθρ?που? στο Χονγκ Κονγκ, ^[106] την Ιαπων?α, ^[107] τη Μαλαισ?α, ^[108] και τη Σιγκαπο?ρη. ^[109]

Κοινωνικ? απομ?κρυνση

Η κοινωνικ? αποστασιοπο?ηση περιλαμβ?νει εν?ργειε? ελ?γχου τη? λο?μωξη? που αποσκοπο?ν στην επιβρ?δυνση τη? εξ?πλωση? τη? ν?σου ελαχιστοποι?ντα? τη στεν? επαφ? μεταξ? των ατ?μων. Οι μ?θοδοι περιλαμβ?νουν καραντ?να. ταξιδιωτικο?? περιορισμο?? · και το κλε?σιμο σχολε?ων, χ?ρων εργασ?α?, σταδ?ων, θε?τρων, ? εμπορικ?ν κ?ντρων. Τα ?τομα μπορο?ν επ?ση? να εφαρμ?ζουν μεθ?δου? κοινωνικ?? απομ?κρυνση? με το να μ?νουν στο σπ?τι, περιορ?ζοντα? τα ταξ?δια, αποφε?γοντα? τι? πολυπληθε?? περιοχ??, αποφυγ? χειραψ?α?, και φυσικ? απομ?κρυνση απ? του? ?λλου?. ^{[110] [111] [112]}  Πολλ?? κυβερν?σει? υποχρε?νουν ? συνιστο?ν κοινωνικ? απομ?κρυνση σε περιοχ?? που ?χουν πληγε? απ? την εκδ?λωση. ^{[113] [114] [115]}

Οι ηλικιωμ?νοι και ?σοι ?χουν σοβαρ?? χρ?νιε? παθ?σει? αντιμετωπ?ζουν αυξημ?νο κ?νδυνο σοβαρ?? ασθ?νεια? και επιπλοκ?ν και ?χουν ενημερωθε? για την αποφυγ? πλ?θου? και διαμον?? ?σο το δυνατ?ν περισσ?τερο στο χ?ρο τη? επιδημ?α? τη? κοιν?τητα?. ^[116]

Αυτοαπομ?νωση

Εκτ?? απ? τι? προαναφερθε?σε? οδηγ?ε? για το πλ?σιμο των χερι?ν και την αναπνευστικ? υγιειν?, οι φορε?? δημ?σια? υγε?α? ?χουν εκδ?σει οδηγ?ε? για ?ρρωστα ?τομα με COVID-19 και για ?σου? υποψι?ζονται ?τι ?χουν μολυνθε?. Αυτ? τα ?τομα συνιστ?ται να περιορ?ζουν τι? δραστηρι?τητε? εκτ?? του σπιτιο?, εκτ?? απ? την παροχ? ιατρικ?? περ?θαλψη?. ≪Μην πηγα?νετε στη δουλει?, στο σχολε?ο ? στου? δημ?σιου? χ?ρου?. Αποφ?γετε τη χρ?ση δημ?σιων συγκοινωνι?ν, συνεπιβ?βαση? ? ταξ?≫. ^[117] Για ?σου? αναζητο?ν ιατρικ? περ?θαλψη συνιστ?ται να καλ?σουν στο τηλ?φωνο πριν επισκεφθο?ν ?ναν π?ροχο υγειονομικ?? περ?θαλψη?. ^{[118] [119]}

Το πιο συχν? χρησιμοποιο?μενο μ?κο? αυτ?ν των περι?δων ?ταν 14 ημ?ρε? (δ?ο εβδομ?δε?), καθ?? ε?ναι επ?ση? ?να εκτιμ?μενο χρονικ? πλα?σιο μεταξ? τη? μ?λυνση? και τη? ?ναρξη? των συμπτωμ?των . ^{[9] [120]}

Εμβ?λια

Αν και πριν την ?ναρξη τη? πανδημ?α? δεν υπ?ρχαν εμβ?λια ?ναντι των κορονο??ν, η γν?ση τη? δομ?? των συγγενικ?ν ι?ν που προκαλο?ν το SARS και το MERS επιτ?χυνε την αν?πτυξη εμβολ?ων, η οπο?α ξεκ?νησε στι? αρχ?? του 2020. ^[121] Η γενετικ? αλληλουχ?α του ιο? ?γινε διαθ?σιμη στι? 10 Ιανουαρ?ου μ?σω του GISAID. Ο Νορβηγικ?? Συνασπισμ?? για τι? Καινοτομ?α στην Ετοιμ?τητα για Επιδημ?ε? (CEPI) χρηματοδ?τησε τρ?α σχ?δια εμβολ?ων με στ?χο οι δοκιμ?? να ε?χαν αρχ?σει μ?χρι τον Ιο?νιο του 2020 και να εγκριθο?ν σε ?να χρ?νο. ^[122]

Στι? 2 Δεκεμβρ?ου 2020, η αρμ?δια επιτροπ? MHRA στο Ηνωμ?νο Βασ?λειο χορ?γησε την πρ?τη ?δεια εμβολ?ου ^[123] ?ναντι του COVID-19, εγκρ?νοντα? τη σχετικ? α?τηση των εταιρει?ν Pfizer & BioNTech, αρχ?ζοντα? του? εμβολιασμο?? την Τρ?τη 8-12-2020. ^[124] Μ?χρι τον Δεκ?μβριο του 2021 ε?χαν εμβολιαστε? με τουλ?χιστον μ?α δ?ση περισσ?τεροι απ? 4,49 εκατομμ?ρια ?νθρωποι ^[125] (8+ δι? δ?σει? συνολικ?) σε π?νω απ? 197 χ?ρε?. Το εμβ?λιο Οξφ?ρδη?-AstraZeneca ?ταν το πιο χορηγημ?νο. ^[126] Τα εμβ?λια ?ναντι τη? COVID?19 πιστ?νονται ?τι με?ωσαν τη βαρ?τητα και του? θαν?του? ?ναντι απ? COVID?19. ^[127]

Διαχε?ριση

Εξ?πλωση

Υπ?ρχουν δ?ο βασικ?? στρατηγικ?? για τον ?λεγχο μια? εστ?α?: συγκρ?τηση και μετριασμ??. Η συγκρ?τηση πραγματοποιε?ται στα αρχικ? στ?δια τη? επιδημ?α? και στοχε?ει να εντοπ?σει και να απομον?σει του? μολυσμ?νου? για να σταματ?σει η ασθ?νεια απ? το να εξαπλωθε? στον υπ?λοιπο πληθυσμ?. ?ταν δεν ε?ναι πλ?ον δυνατ? να περιοριστε? η εξ?πλωση τη? ν?σου, οι προσπ?θειε? μεταφ?ρονται στη φ?ση μετριασμο?, ?ταν λαμβ?νονται μ?τρα για να επιβραδυνθε? η εξ?πλωση και να μετριαστο?ν οι επιπτ?σει? τη? στο σ?στημα υγε?α? και στην κοινων?α. ?να? συνδυασμ?? τ?σο των μ?τρων περιορισμο? ?σο και μετριασμο? μπορε? να πραγματοποιηθε? ταυτ?χρονα. ^[130]

Μ?ρο? τη? διαχε?ριση? μια? εστ?α? μολυσματικ?ν ασθενει?ν προσπαθε? να μει?σει την κορ?φωση τη? επιδημ?α?, γνωστ? ω? ισοπ?δωση τη? επιδημικ?? καμπ?λη?. ^[131]  Αυτ? μει?νει τον κ?νδυνο κατ?ρρευση? των υπηρεσι?ν υγε?α? και παρ?χει περισσ?τερο χρ?νο για την αν?πτυξη εμβολ?ων και θεραπει?ν. ^[131] Μη φαρμακευτικ?? παρεμβ?σει? που μπορε? να διαχειριστο?ν την εστ?α περιλαμβ?νουν προσωπικ? προληπτικ? μ?τρα, ?πω? η υγιειν? των χερι?ν, η χρ?ση μ?σκα? προσ?που και η αυτοαπομ?νωση · κοινοτικ? μ?τρα που στοχε?ουν στην κοινωνικ? απομ?κρυνση, ?πω? το κλε?σιμο σχολε?ων και η ματα?ωση εκδηλ?σεων μαζικ?? συγκ?ντρωση? · συμμετοχ? τη? κοιν?τητα? για την ενθ?ρρυνση τη? αποδοχ?? και τη? συμμετοχ?? στι? παρεμβ?σει? αυτ?? · καθ?? και περιβαλλοντικ? μ?τρα ?πω? καθαρισμ?ν επιφανει?ν. ^[132]

Πιο δραστικ?? εν?ργειε? ?γιναν στην Κ?να μ?λι? ?γινε εμφαν?? η σοβαρ?τητα τη? ?ξαρση?, ?πω? η απομ?νωση ολ?κληρων π?λεων που επηρ?ασαν 60 εκατομμ?ρια ?τομα στη Χουπ?ι και αυστηρ?? ταξιδιωτικ?? απαγορε?σει?. ^[133] ?λλε? χ?ρε? υιοθ?τησαν ποικ?λα μ?τρα με στ?χο τον περιορισμ? τη? εξ?πλωση? του ιο?. Για παρ?δειγμα, η Ν?τια Κορ?α εισ?γαγε μαζικ? εξ?ταση, τοπικ?? καραντ?νε?, και ?κανε ειδοποι?σει? σχετικ? με τι? κιν?σει? των προσβεβλημ?νων ατ?μων. Η Σιγκαπο?ρη παρε?χε οικονομικ? υποστ?ριξη σε εκε?νου? του? μολυσμ?νου? οι οπο?οι απομ?νωσαν του? εαυτο?? του?, και επ?βαλε μεγ?λα πρ?στιμα σε ?σου? δεν το ?καναν. Η Τα?β?ν α?ξησε την παραγωγ? μασκ?ν προσ?που και τιμωρο?σε την αποθεματοπο?ηση των ιατρικ?ν προμηθει?ν. ^[134] Ορισμ?νε? χ?ρε? απαιτο?σαν απ? του? ανθρ?που? να αναφ?ρουν συμπτ?ματα που ?μοιαζαν με γρ?πη στον γιατρ? του?, ειδικ? ε?ν ε?χαν επισκεφθε? την ηπειρωτικ? Κ?να.

Αντιμετ?πιση τη? ασθ?νεια?

Ο βασικ?? τρ?πο? αντιμετ?πιση? τη? ασθ?νεια? αποτελε? η υποστηρικτικ? φροντ?δα, η οπο?α περιλαμβ?νει τη θεραπε?α για την ανακο?φιση των συμπτωμ?των, ?πω? τη λ?ψη τακτικ?ν φαρμ?κων για το κρυολ?γημα, ^[135] την καταν?λωση υγρ?ν και την αν?παυση. ^[94] Αν?λογα με τη σοβαρ?τητα, μπορε? να απαιτηθο?ν οξυγονοθεραπε?α, ενδοφλ?βια υγρ? και αναπνευστικ? υποστ?ριξη. ^[136]

Οι περισσ?τερε? περιπτ?σει? COVID-19 ε?ναι ?πιε?. Σε αυτ??, η υποστηρικτικ? φροντ?δα περιλαμβ?νει φ?ρμακα ?πω? η παρακεταμ?λη για την ανακο?φιση των συμπτωμ?των (πυρετ??, π?νοι στο σ?μα, β?χα?), σωστ? πρ?σληψη υγρ?ν, αν?παυση και ρινικ? αναπνο?. ^[137] Επ?ση?, συνιστ?ται καλ? προσωπικ? φροντ?δα και υγιειν? διατροφ?. ^[138] Σε ?σου? υποπτε?ονται ?τι μεταφ?ρουν τον ι? συνιστ?ται να απομονωθο?ν στο σπ?τι και να φορο?ν μ?σκα προσ?που. ^[139]

?τομα με πιο σοβαρ?? περιπτ?σει? μπορε? να χρει?ζονται θεραπε?α στο νοσοκομε?ο. Σε ?τομα με χαμηλ? επ?πεδα οξυγ?νου, συνιστ?ται η χρ?ση του γλυκοκορτικοστεροειδο?? δεξαμεθαζ?νη , ?πω? και του αντιιικο? ρεμντεσιβ?ρη , καθ?? μπορο?ν να μει?σουν τον κ?νδυνο θαν?του. ^{[140] [141]} Επ?ση?, μπορε? να απαιτε?ται μη επεμβατικ?? αερισμ?? και, τελικ?, εισαγωγ? σε μον?δα εντατικ?? θεραπε?α? για μηχανικ? υποστ?ριξη τη? αναπνο??. ^[142] Η εξωσωματικ? οξυγ?νωση μεμβρ?νη? (ECMO) ?χει χρησιμοποιηθε? για την αντιμετ?πιση του προβλ?ματο? τη? αναπνευστικ?? ανεπ?ρκεια?, αλλ? τα οφ?λη τη? εξακολουθο?ν να εξετ?ζονται. ^[143]

Επ? του παρ?ντο?, πολλ?? πειραματικ?? θεραπε?ε? μελετ?νται ενεργ? σε κλινικ?? δοκιμ??. ^{[144] [145]} Κ?ποιε? απ? αυτ?? εν? θεωρο?νταν πολλ? υποσχ?μενε? στην αρχ? τη? πανδημ?α?, ?πω? η υδροξυχλωροκ?νη και η λοπιναβ?ρη/ριτοναβ?ρη , η ?ρευνα αργ?τερα ?δειξε ?τι ε?ναι αναποτελεσματικ? ? ακ?μη και επιβλαβ?. ^{[144] [146]} Παρ? τη συνεχιζ?μενη ?ρευνα, δεν υπ?ρχουν ακ?μη αρκετ? υψηλ?? ποι?τητα? στοιχε?α που να προτε?νουν τη λεγ?μενη ?γκαιρη θεραπε?α. ^[146] Ωστ?σο, στην ΕΕ, θεραπε?ε? που βασ?ζονται σε μονοκλωνικ? αντισ?ματα ε?ναι διαθ?σιμε? για ?γκαιρη χρ?ση σε περιπτ?σει? που πιστε?εται ?τι διατρ?χουν υψηλ? κ?νδυνο εξ?λιξη? σε σοβαρ? ν?σο. ^{[147] [148] [149] [150]}

Τ?λο?, αρκετ?? εν?σει?, οι οπο?ε? ε?χαν προηγουμ?νω? εγκριθε? για τη θεραπε?α ?λλων ιικ?ν ασθενει?ν, ?πω? το favipiravir, η ριμπαβιρ?νη, και το galidesivir, εξετ?ζονται ω? πιθαν? φ?ρμακα κατ? του κορονο?ο?. ^[151] Φ?ρμακα ?πω? η κολχικ?νη , η οπο?α ?χει εγκριθε? για την αντιμετ?πιση καρδιαγγειακ?ν παθ?σεων, ?χουν επ?ση? εξεταστε? και χρησιμοποιηθε?. ^[152]

Η αρχ? τη? εξ?πλωση?

Κ?να

Η επιδημ?α εκδηλ?θηκε για πρ?τη φορ? σε ?να σ?μπλεγμα μυστηρι?δου? πνευμον?α? στην Ουχ?ν , πρωτε?ουσα τη? επαρχ?α? Χουπ?ι στην ηπειρωτικ? Κ?να. ?να νοσοκομε?ο τη? Ουχ?ν κοινοπο?ησε στι? 27 Δεκεμβρ?ου 2019 το τοπικ? κ?ντρο για την καταπολ?μηση και πρ?ληψη ασθενει?ν και τι? υγειονομικ?? επιτροπ??. Στι? 31 Δεκεμβρ?ου, το Κ?ντρο τη? Ουχ?ν παραδ?χτηκε ?τι υπ?ρχε ?να σ?μπλεγμα ?γνωστη? πνευμον?α? στην αγορ? θαλασσιν?ν Χουαν?ν. Η πιθαν? επιδημ?α σ?ντομα προσ?λκυσε την κρατικ? προσοχ?, συμπεριλαμβανομ?νη? τη? προσοχ?? τη? Εθνικ?? Επιτροπ?? Υγε?α? (ΕΕΥ) στο Πεκ?νο, η οπο?α ?στειλε εμπειρογν?μονε? στην Ουχ?ν την επ?μενη μ?ρα. Στι? 8 Ιανουαρ?ου, αναγνωρ?στηκε ?να? ν?ο? κορονο??? ω? η αιτ?α τη? πνευμον?α?. ^[153] Η αλληλουχ?α του ιο? δημοσιε?θηκε σ?ντομα σε μια β?ση δεδομ?νων ανοικτ?? πρ?σβαση?. ^[154] Τα μ?τρα που ελ?φθησαν απ? την Κ?να επαιν?θηκαν σε μεγ?λο βαθμ? απ? πολλο??, συμπεριλαμβανομ?νη? του Παγκ?σμιου Οργανισμο? Υγε?α? (ΠΟΥ). ^{[155] [156] [157]}  Η ανταπ?κριση τη? Κ?να? φα?νεται να ε?ναι πολ? πιο διαφαν?? απ? τον τρ?πο με τον οπο?ο η χ?ρα ανταποκρ?θηκε στο SARS το 2003. ^{[156] [158]}

Ωστ?σο, η καθυστερημ?νη και αμφιλεγ?μενη αντ?δραση των αρχ?ν τη? Ουχ?ν και τη? Χουπ?ι απ?τυχε να συγκρατ?σει την ?ξαρση σε πρ?ιμο στ?διο, γεγον?? που οδ?γησε σε κριτικ? απ? το κοιν? και τα μ?σα ενημ?ρωση?. ^[159] Μ?χρι τι? 29 Ιανουαρ?ου, ο ι?? ε?χε εξαπλωθε? σε ?λε? τι? επαρχ?ε? τη? ηπειρωτικ?? Κ?να?. ^{[160] [161] [162]} ?ω? τι? 8 Φεβρουαρ?ου, π?νω απ? 724 ε?χαν πεθ?νει απ? πνευμον?α που σχετ?ζεται με τη μ?λυνση απ? κορονο?? και 34.878 επιβεβαι?θηκαν ω? μολυσμ?νοι. Μ?νο στη Χουπ?ι υπ?ρξαν 24.953 περιπτ?σει? μολ?νσεων και 699 σχετικο? θ?νατοι. ^[163] ?λε? οι επαρχ?ε? τη? ηπειρωτικ?? Κ?να? ε?χαν ξεκιν?σει το υψηλ?τερο επ?πεδο απ?κριση? σε περ?πτωση ?κτακτη? αν?γκη? για τη δημ?σια υγε?α. ^[164]  Στι? 31 Ιανουαρ?ου, ο ΠΟΥ δ?λωσε την ?ξαρση ω? ≪?κτακτη αν?γκη δημ?σια? υγε?α? διεθνο?? ενδιαφ?ροντο?≫, ^[162] επειδ? φοβ?ταν ?τι ο ι?? εξαπλ?θηκε π?ρα ??απ? την Κ?να, ?που δεν υπ?ρχει ισχυρ? σ?στημα υγειονομικ?? περ?θαλψη?, παρ? την εμπιστοσ?νη του στι? προσπ?θειε? τη? Κ?να?. ^[165]

Ο Γενικ?? Γραμματ?α? του Κομμουνιστικο? Κ?μματο? Σι Τζινπ?νγκ προειδοπο?ησε για μια ≪σοβαρ? κατ?σταση≫ που αντιμετωπ?ζει η Κ?να. ^{[166] [167]}  Το Πολιτικ? Γραφε?ο του Κ?μματο? σχημ?τισε μια ειδικ? ομ?δα ηγεσ?α? για τον ?λεγχο επιδημ?α? υπ? την ηγεσ?α του πρωθυπουργο? Λι Κετσι?νγκ . Οι εορτασμο? τη? κινεζικ?? Πρωτοχρονι?? ακυρ?θηκαν. Οι επιβ?τε? ελ?γχονταν για τι? θερμοκρασ?ε? του?. ^[168] ?χουν συσταθε? εντολ?? για επιδημιολογικ? ?λεγχο (CEC) σε δι?φορε? περιοχ??, συμπεριλαμβανομ?νων τη? Ουχ?ν και Χουπ?ι. Πολλ?? υπηρεσ?ε? διαεπαρχειακ?ν λεωφορε?ων, ^[169]  και σιδηροδρομικ?? υπηρεσ?ε? ?χουν ανασταλε?. ^[170] Στι? 29, ?λε? οι π?λει? του Χουμπ?ι ε?χαν τεθε? σε καραντ?να. ^[171] Οι ν?μοι απαγ?ρευση? τη? κυκλοφορ?α? ?χουν εφαρμοστε? στη Χουανγ?νγκ , στη Γουεντζ?ου , ^[172]  και σε ?λλε? π?λει? τη? ηπειρωτικ?? χ?ρα?. Η περιοχ? βλ?πει επ?ση? μια τερ?στια ?λλειψη απ? μ?σκε? προσ?που και ?λλων προστατευτικ?ν εξοπλισμ?ν, παρ? το γεγον?? ?τι αποτελε? τον παγκ?σμιο κ?μβο κατασκευ?? για τα προ??ντα αυτ?. ^[173]

Ιστορικ?

Η επιδημ?α ν?ου κορονο?ο? εντοπ?στηκε αρχικ? στα μ?σα Δεκεμβρ?ου 2019 στην π?λη Ουχ?ν τη? κεντρικ?? Κ?να? , ω? ?να αναδυ?μενο σ?μπλεγμα ανθρ?πων με πνευμον?α χωρ?? σαφ? αιτ?α, το οπο?ο συνδ?ονταν κυρ?ω? με ανθρ?που? που κρατο?σαν π?γκου? στην Αγορ? Θαλασσιν?ν Ουχ?ν ( ?南海?市? ), στην οπο?α επ?ση? πωλο?νται ζωνταν? ζ?α. Οι Κιν?ζοι επιστ?μονε? απομ?νωσαν στη συν?χεια ?να ν?ο στ?λεχο? του κορονο?ο? , που ονομ?στηκε 2019-nCoV , ο οπο?ο? βρ?θηκε να ε?ναι τουλ?χιστον 70 τοι? εκατ? παρ?μοιο? σε αλληλουχ?α γονιδι?ματο? με τον SARS-CoV . Με την αν?πτυξη εν?? ειδικο? διαγνωστικο? ελ?γχου PCR για την αν?χνευση τη? λο?μωξη?, επιβεβαι?θηκαν ορισμ?νε? περιπτ?σει? σε ?τομα που συνδ?ονται ?μεσα με την αγορ? και σε κ?ποιου? που δεν συνδ?ονταν ?μεσα με αυτ?ν.

Στι? 20 Ιανουαρ?ου 2020, ο κιν?ζο? πρωθυπουργ?? Λι Κετσι?νγκ προ?τρεψε αποφασιστικ?? και αποτελεσματικ?? προσπ?θειε? για την πρ?ληψη και τον ?λεγχο τη? επιδημ?α? πνευμον?α? που προκαλε?ται απ? ?ναν ν?ο κορωνα??.

Σχετικ? με τον αν η κατ?σταση αποτελε? επε?γουσα κατ?σταση δημ?σια? υγε?α? διεθνο?? ενδιαφ?ροντο? β?σει του Διεθνο?? Υγειονομικο? Κανονισμο? συζητ?θηκε στι? 22 Ιανουαρ?ου 2020 απ? επιτροπ? ?κτακτη? αν?γκη? που διοργ?νωσε η Παγκ?σμια Οργ?νωση Υγε?α? (ΠΟΥ). Η απ?φαση αναβλ?θηκε λ?γω ?λλειψη? πληροφορι?ν. Ο ΠΟΥ ε?χε προειδοποι?σει ?τι μια ευρε?α επιδημ?α ε?ναι δυνατ?, και υπ?ρχαν ανησυχ?ε? για περαιτ?ρω μετ?δοση κατ? τη δι?ρκεια τη? κορ?φωση? ταξιδι?ν στην Κ?να κατ? τη δι?ρκεια τη? κινεζικ?? Πρωτοχρονι??. Η ξαφνικ? α?ξηση των περιστατικ?ν τη? ν?σου δημιο?ργησε ερωτ?ματα σχετικ? με το εμπ?ριο ?γριων ζ?ων, αβεβαι?τητε? που περιβ?λλουν την ικαν?τητα του ιο? να εξαπλωθε? και να προκαλ?σει βλ?βη , αν ο ι?? κυκλοφορο?σε για μεγαλ?τερο χρονικ? δι?στημα απ? ?, τι θεωρο?νταν προηγουμ?νω?, την προ?λευσ? του, και τη δυνατ?τητα εμφ?νιση? τη? επιδημ?α? που ε?ναι ?να γεγον?? υπερδι?δοση? .

Οι πρ?τε? ?ποπτε? περιπτ?σει? αναφ?ρθηκαν στι? 31 Δεκεμβρ?ου 2019, με τι? πρ?τε? περιπτ?σει? συμπτωματικ?? ασθ?νεια? να ?χουν εμφανιστε? μ?λι? τρει? εβδομ?δε? νωρ?τερα στι? 8 Δεκεμβρ?ου 2019. Η αγορ? ?κλεισε την 1η Ιανουαρ?ου 2020 και απομον?θηκαν τα ?τομα που ?δειξαν σημε?α και συμπτ?ματα τη? μ?λυνση? απ? κορονο??. Π?νω απ? 700 ?τομα, συμπεριλαμβανομ?νων περισσ?τερων απ? 400 εργαζομ?νων στον τομ?α τη? υγειονομικ?? περ?θαλψη? που ?ρχονται σε στεν? επαφ? με πιθαν?? μολυσμ?να ?τομα, παρακολουθ?θηκαν αρχικ?. Μετ? την αν?πτυξη εν?? συγκεκριμ?νου διαγνωστικο? ελ?γχου PCR για την αν?χνευση τη? λο?μωξη?, η παρουσ?α του 2019-nCoV στη συν?χεια επιβεβαι?θηκε σε 41 ?τομα στο αρχικ? σ?μπλεγμα του Ουαχ?ν, εκ των οπο?ων αργ?τερα δ?ο αναφ?ρθηκαν ω? παντρεμ?νο ζευγ?ρι, ?να? απ? του? οπο?ου? δεν ?ταν παρ?ν στην αγορ? και ?λλοι τρει? που ?ταν μ?λη τη? ?δια? οικογ?νεια? που εργαζ?ταν στου? π?γκου? θαλασσιν?ν τη? αγορ??. Ο πρ?το? επιβεβαιωμ?νο? θ?νατο? απ? τη μ?λυνση με κορωνα?? συν?βη στι? 9 Ιανουαρ?ου 2020.

Στι? 23 Ιανουαρ?ου 2020, η Ουχ?ν τ?θηκε σε καραντ?να , ?που ?λε? οι δημ?σιε? συγκοινων?ε? προ? και απ? την Ουχ?ν ?χουν ανασταλε?. Οι π?λει? Χουανγκ?νγκ , Τσιτσι?νγκ , Ετσ?ου και Τσιμπ? , δ?πλα στη Ουαχ?ν, τ?θηκαν επ?ση? σε παρ?μοια καραντ?να απ? τι? 24 Ιανουαρ?ου 2020 και μετ?. Λ?γε? ημ?ρε? μετ?, η Κ?να αν?βαλε ?λε? του? εορτασμο?? για την Κινεζικ? Πρωτοχρονι?, και ?κλεισε ?λα τα σχολε?α μ?χρι τα μ?σα Φεβρουαρ?ου. Η ζ?τηση χειρουργικ?ν μασκ?ν απ? το κινεζικ? και μη κοιν? ?χει αυξηθε? κατακ?ρυφα, αν και η χρ?ση τη? ω? μ?σο προστασ?α? ε?ναι αμφιλεγ?μενη.

Στην Κ?να και σε ?λο τον κ?σμο, οι αρχ?? δημ?σια? υγε?α? προσπαθο?ν να περιορ?σουν την εξ?πλωση τη? επιδημ?α?. Η κυβ?ρνηση τη? Κ?να? εισ?γαγε ταξιδιωτικο?? περιορισμο??. Ορισμ?νε? χ?ρε? ?χουν εκδ?σει προειδοποι?σει? κατ? των ταξιδι?ν στην Ουχ?ν, τη Χουπ?ι και την Κ?να γενικ?. Οι ταξιδι?τε? που ?χουν επισκεφθε? την ηπειρωτικ? Κ?να ?χουν κληθε? να παρακολουθ?σουν την υγε?α του? για τουλ?χιστον δ?ο εβδομ?δε?. ?ποιο? υποψι?ζεται ?τι μεταφ?ρει τον ι?, συνιστ?ται να φορ?ει προστατευτικ? μ?σκα και να ζητ? ιατρικ? συμβουλ? καλ?ντα? ?ναν γιατρ? αντ? να επισκεφθε? απευθε?α? την κλινικ? αυτοπροσ?πω?. Οι αερολιμ?νε? και οι σιδηροδρομικο? σταθμο? ?χουν εφαρμ?σει ελ?γχου? θερμοκρασ?α? , δηλ?σει? υγε?α? και συμπλ?ρωση ερωτηματολογ?ων σε μια προσπ?θεια να εντοπιστο?ν φορε?? του ιο?. Σε περιοχ?? με πολλ? κρο?σματα ακυρ?νονται δημ?σιε? εκδηλ?σει?, ?πω? οι εορταστικ?? εκδηλ?σει? τη? Κινεζικ?? Πρωτοχρονι??, καρναβαλικ?? εκδηλ?σει? στι? χ?ρε? τη? Δ?ση?, συναυλ?ε?, αθλητικ?? διοργαν?σει? και κλε?νουν σχολε?α.

Παραπληροφ?ρηση

Μετ? την αρχικ? εξ?πλωση θεωρ?ε? συνωμοσ?α? και παραπληροφ?ρηση διαδ?θηκαν στο διαδ?κτυο σχετικ? με την προ?λευση και την κλ?μακα του κορονο?ο? τη? Ουχ?ν. ^[174]  Δι?φορε? αναρτ?σει? σε μ?σα κοινωνικ?? δικτ?ωση? ισχυρ?στηκαν ?τι ο ι?? ?ταν βιο?πλο , πρ?γραμμα ελ?γχου του πληθυσμο?, ? το αποτ?λεσμα μια? επιχε?ρηση? κατασκοπε?α? . ^{[175] [176] [177]} Η  Google , το Facebook και το Twitter ανακο?νωσαν ?τι θα λ?βουν αυστηρ? μ?τρα κατ? τη? πιθαν?? παραπληροφ?ρηση?. ^[178] Σε μια αν?ρτηση στο blog του, το Facebook δ?λωσε ?τι θα αφαιρ?σει περιεχ?μενο που επισημα?νεται απ? κορυφα?ου? παγκ?σμιου? οργανισμο?? υγε?α? και τοπικ?? αρχ?? ?τι παραβι?ζει την πολιτικ? περιεχομ?νου του σχετικ? με παραπληροφ?ρηση που οδηγε? σε ≪σωματικ? βλ?βη≫. ^[179]

Στι? 2 Φεβρουαρ?ου, ο ΠΟΥ δ?λωσε ?τι υπ?ρχε μια ≪τερ?στια πληροφοριοδημ?α≫ που συνοδε?ει την ?ξαρση και την αντιμετ?πιση, αναφ?ροντα? μια υπερβολικ? πληθ?ρα πληροφορι?ν, ακριβε?? και ψευδε??, σχετικ? με τον ι?, που ≪δυσκολε?ει του? ανθρ?που? να βρουν αξι?πιστε? πηγ?? και αξι?πιστη καθοδ?γηση ?ταν τη χρει?ζονται.≫ Ο ΠΟΥ δ?λωσε ?τι η υψηλ? ζ?τηση για ?γκαιρη και αξι?πιστη πληροφ?ρηση ?χει ενθαρρ?νει τη δημιουργ?α μια? ?μεση? ανοικτ?? τηλεφωνικ?? γραμμ?? WHO 24/7, ?που οι ομ?δε? επικοινων?α? και κοινωνικ?ν μ?σων παρακολουθο?ν και ανταποκρ?νονται σε παραπληροφ?ρηση μ?σω των ιστοσελ?δων του και των σελ?δων κοινωνικ?ν μ?σων. Οι αρχ?? τη? Τα?β?ν κατηγ?ρησαν τα τρολ τη? Κ?να? ?τι διαδ?δουν παραπληροφ?ρηση και θεωρ?ε? συνωμοσ?α? για να σπε?ρουν τον φ?βο και τον πανικ? μεταξ? των Τα?βαν?ζων. ^{[180] [181]} Σ?μφωνα με τον Economist , θεωρ?ε? συνωμοσ?α? σχετικ? με το ?τι η COVID-19 ε?ναι δημιουργ?α τη? CIA για να πολεμ?σει την Κ?να ε?ναι δι?σπαρτε? σε ?λο στο κινεζικ? διαδ?κτυο. ^[182] Στι? 22 Φεβρουαρ?ου, Αμερικανο? αξιωματο?χοι ισχυρ?στηκαν ?τι ανακ?λυψαν κρατικ? υποστηριζ?μενη εκστρατε?α παραπληροφ?ρηση? απ? τη Ρωσ?α, προωθ?ντα? σκ?πιμα αντιαμερικανικ?? θεωρ?ε? συνωμοσ?α? στα κοινωνικ? μ?σα. ^{[183] [184] [185]} Ο Αμερικαν?? πρ?εδρο? Ντ?ναλντ Τραμπ , ο κορυφα?ο? οικονομικ?? σ?μβουλο? του Τραμπ, Λ?ρυ Κο?νλοου και μερικ? μ?λη του Κογκρ?σου των Ηνωμ?νων Πολιτει?ν , κατηγορ?θηκαν για τη δι?δοση παραπληροφ?ρηση? σχετικ? με τον κορονο??. ^{[186] [187] [188] [189]} Η Inverse αν?φερε ?τι ≪ο Κρ?στοφερ Μπ?ουζι, ο ιδρυτ?? του Bot Sentinel, ?κανε μια αν?λυση του Twitter για την Inverse και διαπ?στωσε ?τι trollbots υπ?ρ του Τραμπ κ?νουν μια σειρ? ψευδ?ν ισχυρισμ?ν για την επιδημ?α κορονο?ο?. ^[190] Σ?μφωνα με το Radio Farda ο Ιραν?? κληρικ?? Σε??ντ Μοχαμ?ντ Σα?ντ? κατηγ?ρησε τον Πρ?εδρο Τραμπ να στοχε?σει την Κομ με κορονο?? για να εκπληρ?σει την προηγο?μενη υπ?σχεσ? του για αντ?ποινα εναντ?ον ιρανικ?ν πολιτιστικ?ν χ?ρων. ^[191] Ο Ιραν?? ερευνητ?? Αλ? Ακμπ?ρ Ρεφιπο?ρ ισχυρ?στηκε ?τι ο κορονο??? ?ταν μ?ρο? εν?? προγρ?μματο? ≪υβριδικο? πολ?μου≫ που διεξ?γαγαν οι Ηνωμ?νε? Πολιτε?ε? στο Ιρ?ν και την Κ?να. ^[192]  Σ?μφωνα με το Ινστιτο?το Μελετ?ν Μ?σων Ανατολ??, πολλο? συγγραφε?? στα αραβικ? μ?σα ?χουν προωθ?σει τη θεωρ?α τη? συνωμοσ?α? ?τι η COVID-19 δημιουργ?θηκε και διαδ?θηκε σκ?πιμα απ? τι? Ηνωμ?νε? Πολιτε?ε? ω? ≪μ?ρο? εν?? οικονομικο? και ψυχολογικο? πολ?μου που διεξ?γαγαν οι ΗΠΑ εναντ?ον τη? Κ?να? με στ?χο την αποδυν?μωση και την εμφ?νισ? τη? ω? υποβαθμισμ?νη χ?ρα και πηγ? ασθενει?ν≫. ^[193]

Παραπομπ??

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι

• Παγκ?σμιο? Οργανισμ?? Υγε?α?, "Coronavirus disease (COVID-19) outbreak" . who.int .
• Ν?ο? κορωνο??? Covid-19 ? Οδηγ?ε? , Εθνικ?? Οργανισμ?? Δημ?σια? Υγε?α?
• Novel coronavirus , Ευρωπα?κ? Κ?ντρο Πρ?ληψη? και Ελ?γχου Ν?σων (ECDC) ( Αγγλικ? )
• Covid-19 παγκ?σμιο χ?ρτη Αρχειοθετ?θηκε 2020-04-04 στο Wayback Machine ., CSSE JHU ( Ελληνικ? )
• Στατιστικ? Κορωνα'ι'ο?

π   ?   σ   ?   ε Πανδημ?α COVID-19 SARS-CoV-2 (ι??) ? COVID-19 (ασθ?νεια) ? Κορονο??? (ομ?δα ι?ν) ? Εμβ?λιο COVID-19 Επιπτ?σει? Κοινωνικ?? και οικονομικ?? επιπτ?σει? Ξενοφοβ?α και ρατσισμ?? Παραπληροφ?ρηση Χρηματιστηριακ? κραχ ?φεση ?πειρο? Αμερικ? Βραζιλ?α ΗΠΑ Μεξικ? Γροιλανδ?α Ασ?α Ιαπων?α Κ?προ? Ν?τια Κορ?α Παλαιστ?νη Τουρκ?α Υεμ?νη Ευρ?πη Αυστρ?α Βατικαν? Β?λγιο Βουλγαρ?α Γερμαν?α Δαν?α Ελλ?δα Εσθον?α Ηνωμ?νο Βασ?λειο Ισπαν?α Ιταλ?α Κροατ?α Σουηδ?α Τσεχ?α Ωκεαν?α Ν?α Ζηλανδ?α