Сцяпан Ц?мафеев?ч Раз?н
руск. : Степан Тимофеевич Разин
Нараджэнне	каля 1630 [1] магчыма Пугачо?ская , Маско?ская дзяржава або магчыма Старачаркаская , Маско?ская дзяржава
Смерць	6 (16) чэрвеня 1671 [2] Масква , Маско?ская дзяржава
Дзейнасць	па?станец , змагар Супрац??лення
Званне	Атаман
Б?твы	Па?станне Раз?на Sangi-Mughan battle [d] Q21636142 ? Б?тва пад С?мб?рскам
Медыяфайлы на В?к?схов?шчы

Сцяпа?н Ц?мафе?ев?ч Ра?з?н (каля 1630 ? 16 чэрвеня 1671 ) ? к?ра?н?к Сялянскай вайны 1670?1671 у Рас?? , данск? казак .

Вызнача?ся розумам, энерг?яй, ваенным? ? дыпламатычным? здольнасцям?, валода? 8 мовам?.

Сцяпан Раз?н ? герой народных падання? ? песень, яму прысвечаны творы л?таратуры ? мастацтва.

Жыццё [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Сцяпан Ц?мафеев?ч Раз?н нарадз??ся каля 1630 года ? стан?цы З?мавейскай-на-Доне (цяпер Валгаградская вобласць , Рас?я ) у сям'? заможнага казака Ц?мафея Раз?.

У 1661?1662 удзельн?ча? у перагаворах дэлегацы? Войска Данскога ? аф?цыйнага маско?скага пасольства з калмыкам? пра сумесныя дзеянн? супраць нагайск?х татар . У 1662?1663 камандз?р атрада данск?х казако? у паходах супраць крымск?х татар . Удзельн?к вайны Рас?? з Рэччу Паспал?тай 1654?1667 . У 1667 узначал?? грабежн?цк? паход казацкай беднаты на рэк? Волгу ? Я?к (Урал), у 1668?1669 ? паход казацкай флатыл?? па Касп?йск?м моры : разрабаваны прыбярэжныя гарады ? прав?нцы? ?рана , вызвалены рас?йск?я нявольн?к?.

Новы яго паход на Волгу вясной 1670 перарос у сялянскую вайну . Выступаючы н?быта ? абарону право? царэв?ча Аляксея Аляксеев?ча ? былога патрыярха Н?кана , Раз?н абяца? простаму народу ≪свабоду ? зба?ленне≫ ад ≪дрэнных≫ баяр, у занятых гарадах усталё?ва? к?раванне на казацк? ?зор, распра?ля?ся з прадста?н?кам? царскай адм?н?страцы?.

Пасля паражэння пад С?мб?рскам (кастрычн?к 1670) паранены вярну?ся на Дон , дзе ? красав?ку 1671 схоплены казацкай старшынай ? выдадзены царск?м уладам.

Пакаранне Раз?на [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Раз?н бы? пакараны смерцю (чвартаваны) ? Маскве .

Ён бы? падвергнуты катаванням, падчас як?х захо?ва? непах?сную мужнасць. 6 чэрвеня 1671 года Сцяпан Раз?н пасля абвяшчэння прысуду чвартавал? на эшафоце на Балотнай плошчы . Прачытал? до?г? прысуд. Раз?н выслуха? яго спакойна, потым павярну?ся да царквы, паклан??ся на тры бак?, абм?наючы крэмль з царом ? сказа?: ≪Прабачце≫. Кат спачатку адсек яму правую руку па локаць, потым левую нагу па калена. Яго брат Фрол, бачачы пакуты Сцяпана, разгуб??ся ? закрыча?: ≪Я ведаю слова ? справу гасудараву≫!

≪Ма?чы, сабака!≫ - прахрыпе? Сцяпан. Гэта был? яго апошн?я словы: пасля ?х кат спешна адсек яму галаву. Прызнанне дапамагло Фролу адтэрм?наваць сваё пакаранне, якога ?рэшце ён не пазбег ? бы? пакараны адсячэннем галавы на тым жа месцы на Балотнай плошчы ? 1676 годзе. ^[3]

Зноск?

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Раз?н Сцяпан Ц?мафеев?ч // Беларуская энцыклапедыя : У 18 т. Т. 13: Прам?ле ? Рэлакс?н / Рэдкал.: Г. П. Пашко? ? ?нш. ? Мн.  : БелЭн , 2001. ? Т. 13. ? С. 258. ? 10 000 экз.  ? ISBN 985-11-0035-8 . ? ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).
• Сахаров А. Н.  Степан Разин. 2 изд. ? М., 1987.
• Чистякова Е. В. , Соловьев В. М.  Степан Разин и его соратники. ? М., 1988.

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Тимофей Разя (Разин)