З В?к?педы?, свабоднай энцыклапеды?
Казахская мова
|
---|
|
Саманазва
|
?аза? т?л?, ????? ?????, qazaq tili
|
Кра?ны
|
Казахстан
,
К?тай
,
Рас?я
,
Узбек?стан
,
Мангол?я
,
Кыргызстан
,
Туркмен?стан
,
Турцыя
? ?нш.
|
Аф?цыйны статус
|
Казахстан
(дзяржа?ная мова)
Рас?я
:
|
Арган?зацыя, якая рэгулюе
|
М?н?стэрства культуры Казахстана
|
Агульная колькасць носьб?та?
|
роднай л?чаць
: 12.7 млн (2020)
[2]
5 млн. у ?ншых кра?нах
|
Рэйтынг
|
87 месца
[3]
|
Статус
|
у бяспецы
[d]
|
Клас?ф?кацыя
|
Катэгорыя
|
Мовы Е?раз??
|
Алтайск?я мовы
(спрэчна)
- Цюркская гал?на
- Кыпчакская група
- Нагайска-кыпчакская падгрупа
|
П?сьменнасць
|
к?рыл?ца
,
арабск? алфав?т
,
лац?нск? алфав?т
(гл.
Казахск? алфав?т
)
|
Мо?ныя коды
|
ДАСТ 7.75?97
|
каз 255
|
ISO 639-1
|
kk
|
ISO 639-2
|
kaz
|
ISO 639-3
|
kaz
|
WALS
|
kaz
|
Ethnologue
|
kaz
|
IETF
|
kk
|
Glottolog
|
kaza1248
|
В?к?педыя на гэтай мове
|
Казахская мова
(каз.:
?аза? т?л?, qazaq tili, ????? ?????
) ? адна з цюркск?х мо?. Належыць да кыпчакскай групы. Дзяржа?ная мова
Казахстана
. Распа?сюджаная ? асно?ным у Рэспубл?цы Казахстан, дзе з’я?ляецца дзяржа?най.
У аснове сучаснай л?таратурнай казахскай мовы ляжыць па?ночна-?сходн? дыялект. Асно?ныя асабл?васц? казахскай мовы:
- адпаведнасць гуку ≪ш≫ агульнацюрскаму ≪ч≫ (каш замест кач ? ≪уцякаць≫);
- адпаведнасць ≪c≫ агульнацюрскаму ≪ш≫ (кыс замест кыш ? ≪з?ма≫);
- адпаведнасць пачатковага гуку ≪ж≫ пачатковым гукам ≪й≫ ? ≪ж≫ у ?нш. цюрск?х мовах (жол замест ёл або жол ? ≪дарога≫);
- ная?насць формы дзеепрыметн?ка сучасна-будучага часу на ? атын, (-эц?н), (йтын), (-йц?н).
Мова сфармавалася ? 15-16 стст. на аснове мовы сярэднеаз?яцк?х кыпчака?. Л?таратурная казахская мова ?снуе з другой паловы 19 ст. Канчатковая нармал?зацыя мовы была праведзеная ? 20 ст. П?сьменнасць да
1930
г. ?снавала на арабскай, у
1930
?
1940
на лац?нскай аснове, з
1940
? к?рыл?ца з дадатковым? л?тарам?. Казах? К?тая, ?рана, Пак?стана выкарысто?ваюць
арабск? алфав?т
, казахская дыяспара ? Турцы? неаф?цыйна выкарысто?вае
лац?нск? алфав?т
. У Казахстане ?дзе падрыхто?ка да пераводу казахскага алфав?ту з к?рыл?цы на лац?н?цу.
[4]
Зноск?
|
---|
Федэральная мова
| |
---|
Мовы суб’екта? федэрацы?
| |
---|
Мовы з аф?цыйным статусам
| |
---|
1 ? адны з аф?цыйных у самаабвешчанай
Рэспубл?цы Крым
, дэ-факта ?снай у вын?ку анекс?? тэрыторы? А?таномнай Рэспубл?к? Крым
Укра?ны
Рас?яй
|
|
---|
|
Булгарская група
| |
---|
Старажытнацюркская група
| |
---|
Горна-алтайская
(цэнтральна-?сходняя)
група
¹
| |
---|
Карлукская група
¹
| |
---|
Кыпчакская група
|
- старажытнакыпчакская †
- нагайска-кыпчакск?я
?
алабугацка-нагайская
² ?
астраханска-нагайская
² ?
казахская
?
каракалпакская
?
нагайская
?
с?б?рскататарская ? нагайск?я дыялекты
¹ ?
стэпавы дыялект крымскататарскай
?
узбекска-нагайская (кыпчакск?я дыялекты ?збекскай) ‡
² ?
ферганска-кыпчакская ? нагайска-кыпчакск?я дыялекты
² ?
па?днёвак?рг?зская ? нагайска-кыпчакск?я дыялекты
² ?
юрта?ска-нагайская
²
- паволжска-кыпчакск?я
?
башк?рская
?
с?б?рскататарская
¹
(дыял.:
бараб?нск?
,
табола-?ртышск?
,
томск?
)
?
татара-башк?рская
² ?
татарская
(дыял.:
казанск?
,
м?шарск?
;
крашэнск?
¹)
- палавецка-кыпчакск?я
?
старажытная палавецкая †
?
кара?мская
(дыял.:
гал?цк?
,
крымск?
¹,
тракайск?
)
? крымскататарск?
(
л?таратурны
,
крымчакск?
²,
сярэдн? дыялект крымскататарскай
,
урумск? (прыазо?ск?) ? кыпчакск?я гаворк?
²)
? ка?казск?я¹ (
армяна-кыпчакск? †
,
карачаева-балкарск?
,
кумыцк?
) ?
мамлюкска-кыпчакск? †
¹
|
---|
Агузская група
| |
---|
Саянская (табаская) група
| |
---|
Хакаская (к?рг?зская) група
| |
---|
Якуцкая група
| |
---|
Цюркск?я змяшаныя
мовы ? групы
| |
---|
П?сьмо
| |
---|
|