Гульня жаночых зборных
Партугал??
й
?зра?лю
Гандбо?л
(
па-дацку
:
handbold
,
па-ангельску
:
handball
? ≪ручны мяч≫) ?
камандная гульня
зь
мячом
7 на 7 гульцо? (па 6 палявых ? брамн?к у кожнай камандзе). Мэтаю гульн? ? заб?ць як найбольш гало? (тольк? з дапамогаю рук) у браму суперн?ка.
Мэта гульн? ? зак?нуць як мага больш мячо? у вароты (3х2 м) суперн?ка. Пры гэтым пры к?дку нельга заступаць за л?н?ю, якая абмяжо?вае 6-мэтровую зону перад варотам?.
Пляцо?ка для гульн? ? гандбол мае памеры 40×20 м, на супрацьлеглых канцох яе знаходзяцца
брамы
памерам 2×3 м. Каля брама? намаляваныя па?круг? радыюсам 6 м, як?я пазначаюць межы брамн?цкае пляцо?к?, у якой мае права знаходз?цца тольк? брамн?к.
На адлегласьц? 7 м ад брамы праведзеная рыса да?жынёю 1 м, зь якой б’юць штрафныя ?дары пры грубых парушэньнях прав?ла? (
пэнальц?
). На адлегласьц? 4 м ад брамы праведзеная ра?належная 7-мэтровай адзнацы рыса, якая адзначае мяжу выхаду брамн?ка дзеля адб?ваньня 7-мэтровага к?дку.
На адлегласьц? 9 м ад брамы пункц?рнай л?н?яй намаляваны па?круг, зь якога разыгрываюць вольныя ?дары (9-мэтровая л?н?я).
Поле падзеленае цэнтральнай л?н?яй на дзьве ро?ныя частк?.
Гандбольная брама мае пралёт шырынёю 3 мэтры ? вышынёю 2 мэтры. Яна пав?нна быць трывала замацаваная да падлог? ц? да задняе сьцяны.
Штанг? ? перакладз?на мусяць быць вырабленыя з аднаго матэрыялу ? ?я?ляюць сабою квадратныя ? сячэньн? слупы з бакам? па 8 см. Тры бак? слупо?, бачныя з гульнявой пляцо?к?, мусяць быць расфарбаваныя ? два кантрастныя колеры, як?я пав?нны кантраставаць з колерам пляцо?к?. Колеры абодвух брама? мусяць быць аднолькавыя.
Кожная брама мае сетку, зьвязаную так?м чынам, каб скрозь яе не праляце? мяч.
Каманды складаюцца з 14 гульцо?, 7 зь як?х знаходзяцца на пляцо?цы. Гульцы могуць мяняцца па ?казаньн? трэнэра.
Пазыцы? ? гандболе:
- брамн?к
- цэнтральны
гульнёвы
? гуляе па цэнтры поля, распачынае атак?.
- бакавыя гульнёвыя ц? па?сярэдн?я ? м?ж цэнтральным ? скрайн?м?.
- скрайн?я
? на флянгах.
- л?нейны
ц? абаротны ? гуляе ? абароне з мэтаю падбору адб?тых мячо?.
Вопратка гульцо? каманды пав?нна быць аднолькавай, за выняткам брамн?ка. На ц?шотцы ? шортах пав?нны быць нумары гульца. Нашэньне касак ? абаронных масак забароненае, таксама нельга апранаць б?жутэрыю ? акуляры ? цьвёрдай аправе.
Гандбольны мяч 3 памеру
Мяч сфэрычнае формы ? мус?ць быць зроблены са скуры ц? з сынтэтычнага матэрыялу. Недапушчальна раб?ць ягоную паверхню бл?скучай альбо сьл?зкай. Пакольк? вядзеньне мяча адбываецца адной рукой, усталяваныя памеры залежаць ад узросту ? стац? гульцо?.
| Памер
|
Кляса
|
Да?жыня акружыны, см
|
Маса, г
|
| III
|
Мужчыны ад 16-ц? гадо?
|
58?60
|
425?475
|
| II
|
Жанчыны, юнак? ад 12-ц? ? дзя?чыны ад 14-ц? гадо?
|
54?56
|
325?375
|
| I
|
Ад 8-м? гадо?
|
50?52
|
290?330
|
Матчы дарослых каманда? (ад 16 гадо?) складаюцца з двух тайма? па 30 хв?л?на? з 15-хв?л?нным перапынкам (матчы дз?цячых каманда? 8-12 гадо? складаюцца з двух таймов па 20 хв?л?на?, а каманда? 12-16 гадо? ? па 25 хв?л?на?). Пасьля перапынку каманды мяняюць бак? пляцо?к?. Н?чыя ? гандболе дапускаецца, аднак у выпадку неабходнасьц? выя?леньня пераможцы можа быць прызначаны дадатковы час ? два таймы па 5 хв?л?на? з 1-хв?л?нным перапынкам. Асьл? першы дадатковы час ня выяв?? пераможцу, тады праз 5 хв?л?на? прызначаюць друг? дадатковы час на тых самых умовах. Кал? й друг? дадатковы час скончы?ся ?н?чыю, прызначаюць сэрыю зь пяц? 7-мэтровых к?дко?.
Пры кароткатэрм?новых прыпынках у гульн? (напрыклад, выхадзе мяча за бакавую л?н?ю) адл?к часу не спыняецца. У выпадку неабходнасьц? больш працяглага перапынку судзьдз? могуць спын?ць сэкундамэр. У прыватнасьц?, спыненьне сэкундамэру абавязковае пры выдаленьн? гульца, нарадзе судзьдзя?.
Кожная каманда мае права адз?н раз цягам тайму ?зяць 1-хв?л?нны
тайм-а?т
, на час якога сэкундамэр таксама спыняецца. Тайм-а?т дазволена браць тольк? тады, кал? каманда валодае мячом.
Л?чыцца, што падобныя да гандболу гульн? ?снавал? ?жо ?
Старажытнай Грэцы?
(
уран?я
),
Рыме
(
герпастум
) ? сярэднявечнай
Нямеччыне
(
фангбальшп?ль
).
Сучасны гандбол сфармава?ся напрыканцы XIX стагодзьдзя ? Па?ночнай Э?ропе, найперш у
Дан??
,
Нямеччыне
,
Нарвэг??
?
Швэцы?
, у якасьц? замены
футболу
? з?мовую пару. У адрозьненьне ад футболу, гулял? мячом рукам?, а каманды складал?ся з 7 чалавек. Датай нараджэньня сучаснае спартовае гульн? зь мячом пад назваю ≪гандбол≫ прынята л?чыць 1898 рок, кал?
Гольгер Н?льсэн
, выкладчык ф?зычнага выхаваньня рэальнае вучэльн? дацкага места
Ордруп
, увё? ва ?рок? ф?зычнае культуры жаночых група? гульню зь мячом, названую ≪handbold≫ (≪гаанд≫ ? рука ? ≪болд≫ ? мяч), у якой на невял?кай пляцо?цы спаборн?чал? каманды з 7 чалавек, перадаючы мяч адз?н аднаму ? намагаючыся зак?нуць яго ? браму. Ён жа ? 1906 року апубл?кава? першыя прав?лы гульн?.
29 кастрычн?ка 1917 року бэрл?нец Макс Гайзэр апубл?кава? новую рэдакцыю прав?ла? гульн? ? гандбол. Паводле ягонага ?я?леньня гэтая гульня прызначалася для жанчына?, бо пасавала ?м лепей, чым таксама адносна маладая гульня ? футбол. Аднак у 1919 року Карл Шэленц дапрацава? прав?лы гульн?, зраб??шы гандбол больш прыцягальным для мужчына?.
13 верасьня 1925 паводле гэтых прав?ла? адбы?ся першы м?жнародны матч: у
Гале
Нямеччына
перамагла
А?стрыю
зь л?кам 6:3. Падчас
Ал?мп?йск?х гульня? у Амстэрдаме ? 1928 року
па?стала М?жнародная фэдэрацыя аматарскага гандболу (IAHF). У 1936 гандбол упершыню бы? прадста?лены на
Ал?мп?йск?х гульнях у Нямеччыне
, дзе першы ? адз?ны раз гульн? адбывал?ся на пляцо?ках пад адкрытым небам памерам 90?100 × 55?65 м. Гэтая адмена гандболу атрымала назву
фэльдгандбол
. Ф?нальны матч з удзелам Нямеччыны наведал? 100 тысяча? чалавек, што дагэтуль застаецца рэкордам наведвальнасьц? для гандбольных матча?. Апошн?я спаборн?цтвы па фэльдгандболе адбыл?ся ? 1976 року.
Падчас правядзеньня Ал?мп?яды 1936 року IV кангрэс ?АГФ прыня? рашэньне ладз?ць гандбольныя чэмп?янаты сьвету ? фарматах 7×7 (г. зв. дацкая вэрс?я) ? 11×11 гульцо? (г. зв. нямецкая вэрс?я). Першы чэмп?янат прайшо? таксама ? Нямеччыне. У абодвух катэгорыях перамагл? гаспадары. Пэ?ны час абедзьве формы гандболу су?снавал?, аднак паступова 11-гульцовая вэрс?я пачала зьн?каць; апошн? чэмп?янат сьвету ? такой катэгоры? прайшо? у 1966 року. З 1995 року чэмп?янат сьвету ладз?цца кожныя два гады (дагэтуль ? праз 4).
У 1946 року па?стала
М?жнародная гандбольная фэдэрацыя
(IHF). У 1948?1968, аднак, гандбол ня бы? уключаны ? праграмы Ал?мп?яда?. Па?торны дэбют адбы?ся ?зно? у Нямеччыне на
Ал?мп?ядзе ? Мюнхене-1972
. Жаночы гандбол упершыню бы? прадста?лены праз 4 гады на
гульнях у Манрэал?
.
Невядома, кал? ? Беларус? пачал? гуляць у гандбол. Але сярод беларуск?х народных забава? была чымсьц? падобная да ручнога мяча гульня ? жада?
[1]
. Каб зраб?ць мяч (ко?ля), у скуру (часта трусцовую) клалася сухое тра?е. Да поля мяч не датыка?ся (падобна
рэгб?
), але пры ?ваходжаньн? ? бра?мню (брамн?кавую зону) гульцы гулял? ?дэнтычна з прав?лам? сучаснага гандболу. Бясспрэчна, был? й адрозненьн?: гульцо? было па 12, брама была адна з умо?ным падзелам у сярэдз?не (прасы (праса? ? зона)), галы был? двух в?да? (жада ? гало?ны гол, мыць ? пало?ны гол; дзьве мыц? ? адна жада. Адпаведна, л?к нал?чва?ся жадам?) ? шэраг ?ншых.
У Беларус? гандбол разьв?ваецца з канца 1950-х рока?. Першы чэмп?янат па формуле 11×11 пача?ся ? 1957 року, па формуле 7×7 ? у 1961. З 1958 року ва ?сесаюзным чэмп?янаце ?дзельн?чал? жаночыя каманды, а мужчынская каманда
СКА Менск
станав?лася чэмп?ёнам СССР у 1981, 1984?1986, 1988, 1989 роках
[2]
. Акрамя таго, гэта адз?ны беларуск? клюб, як? перамага? у э?рапейск?х кубках:
Кубку чэмп?ёна?
(1987, 1989, 1990),
Кубку ?ладальн?ка? кубка?
(1983, 1988),
Супэркубку
(1989).
Чэмп?ёнам? Ал?мп?йск?х гульня? станав?л?ся
Георг? Сьв?рыдзенка
,
Аляксандар Тучк?н
,
Канстанц?н Шаравара?
,
Юры Ша?цо?
(усе ? у складзе
зборнай СССР
),
Андрэй Барбашынск?
,
М?ха?л Як?мов?ч
(у складзе
зборнай СНД
)
[2]
.
Мужчынская зборная па
пляжным гандболе
перамагла на чэмп?янаце Э?ропы 2000 року ? ?тал??
[3]
?
Сусьветных гульнях-2001
(
en
)
у Япон??
[4]
.
Матч
Ал?мп?яды-1980
пам?ж зборным?
СССР
?
Кувэйту