T-34
T-34-85 t?i b?o tang Musee des Blindes
Lo?i	xe t?ng h?ng trung
N?i ch? t?o	Lien Xo
L??c s? ho?t đ?ng
Ph?c v?	1940?nay
S? d?ng b?i	Xem chi ti?t
Tr?n	Chi?n tranh th? gi?i th? hai Chi?n tranh Tri?u Tien S? ki?n n?m 1956 ? Hungary S? ki?n V?nh Con L?n Chi?n tranh Sau ngay Chi?n tranh Yom Kippur Cac cu?c xung đ?t ? chau Phi Chi?n tranh Vi?t Nam Chi?n tranh Nam T? Chi?n tranh Bosnia N?i chi?n Syria N?i chi?n Yemen Chi?n tranh bien gi?i Vi?t-Trung Chi?n tranh Donbas
L??c s? ch? t?o
Ng??i thi?t k?	KMDB - phong thi?t k? chinh c?a T-34
N?m thi?t k?	1937?40
Giai đo?n s?n xu?t	1940?58
S? l??ng ch? t?o	84.070 35.120 T-34 48.950 T-34-85
Thong s? (T-34 m?u 1941 [1] )
Kh?i l??ng	26,5 t?n (29.2 t?n M?)
Chi?u dai	6,68 m (21.9 feet)
Chi?u r?ng	3,00 m (9.8 feet)
Chi?u cao	2.45 m (8.0 feet)
Kip chi?n đ?u	4 (5 v?i nh?ng chi?c co Cupola)
Ph??ng ti?n b?c thep	M?t tr??c than xe: 45mm nghieng 60 đ? M?t tr??c thap phao: 52mm nghieng 50 đ? (phien b?n T-34 Model 1941) 90mm nghieng hinh ban c?u (phien b?n T-34/85)
V? khi chinh	phao t?ng F-34 76,2 ly (3.00 inch)
V? khi ph?	2 đ?i lien DT 7.62 ly (0.308 inch)
đ?ng c?	đ?ng c? diesel 12 xilanh m?u V-2 500 hp (370 kW)
Cong su?t/tr?ng l??ng	17,5 ma l?c/t?n
H? th?ng treo	Christie
T?m ho?t đ?ng	400 km (250 d?m)
T?c đ?	53 cay s?/gi? (33 mph)

Xe t?ng T?34 la m?t xe t?ng h?ng trung s?n xu?t b?i Lien Xo t? n?m 1940 đ?n n?m 1958 , ch? y?u đ??c s? d?ng trong Chi?n tranh V? qu?c V? đ?i (1941-1945). T-34 đa cach m?ng hoa cach th?c thi?t k? va ch? t?o xe t?ng tren th? gi?i; m?c du v? giai đo?n sau chi?n tranh co nhi?u xe t?ng mang giap tr? va h?a l?c tr?i h?n T-34, no v?n đ??c đanh gia la lo?i xe t?ng hi?u qu? nh?t va co thi?t k? gay ?nh h??ng l?n nh?t trong Chi?n tranh th? gi?i th? hai ^[2] .

Trong Th? chi?n th? 2 , T-34 la m?t trong nh?ng lo?i xe t?ng co s? ph?i h?p t?t nh?t gi?a tinh n?ng b?o v?, tinh c? đ?ng, h?a l?c va đ? tin c?y va kh? n?ng b?o tri c?a xe; no c?ng la m?t trong nh?ng m?u thi?t k? co th?i h?n ph?c v? lau nh?t, m?t s? chi?c hi?n v?n con đ??c s? d?ng. ? th?i k? đ?u chi?n tranh, T-34 v??t tr?i h?n h?n xe t?ng Panzer III , Panzer IV c?a đ?c v? c? h?a l?c va v? giap, tuy nhien nh?ng l?i th? nay b? h?n ch? nhi?u do thi?u h? th?ng lien l?c b? đam va cac t? lai Lien Xo khi đo con thi?u kinh nghi?m chi?n thu?t. H? th?ng thap phao hai ng??i đi?u khi?n - kha ph? bi?n ? xe t?ng th?i đo - khi?n ng??i xa tr??ng ph?i kiem luon nhi?m v? n?p đ?n va no t? ra kem hi?u qu? h?n h? th?ng thap phao ba ng??i (xa tr??ng, phao th? va ng??i n?p đ?n). Nh?ng đi?m y?u nay đa đ??c cac nha thi?t k? kh?c ph?c ? phien b?n nang c?p T-34/85.

T?34 co bu?ng lai ch?t h?p nen b? đanh gia th?p v? m?c đ? ti?n nghi cho kip chi?n đ?u 4 ng??i. T?34 c?ng kha ?n nen co th? b? đ?i ph??ng nghe th?y trong đem t? kho?ng cach 450 đ?n 500m. ?u đi?m c?a T?34 la thi?t k? hi?u qu? cao, giup vi?c ch? t?o r?t d? dang va d? s?a ch?a. Trong Chi?n tranh th? gi?i th? hai , đa ghi nh?n nhi?u tr??ng h?p T?34 b? b?n bay m?t thap phao v?n d? dang đ??c s?a ch?a trong đi?u ki?n da chi?n, ch? c?n vai gi? l?p thap phao m?i la xe l?i tham gia chi?n đ?u đ??c ngay. Xe c?ng kha nh? va đ?ng c? diesel lam mat b?ng n??c lam t?ng đ? tin c?y c?a đ?ng c? c?ng nh? t?ng kho?ng cach ho?t đ?ng c?a xe. T?c đ? c?a T?34 c?ng la m?t l?i th? chinh y?u so v?i cac xe t?ng đ?c: T?c đ? t?i đa trung binh c?a cac xe t?ng đ?c la 25 d?m (kho?ng 40 km)/gi? trong khi t?c đ? t?i đa c?a T?34 la 32 d?m (kho?ng 50 km)/gi?. V? thep nghieng c?ng giup cho T?34 co đ??c s? b?o v? t?t ch?ng l?i đ?n phao đ?c, thi?t k? nay hi?u qu? đ?n n?i đ?c đa sao chep l?i đ? ap d?ng tren lo?i xe t?ng Panther (Con Bao) va Tiger II (Vua C?p).

?u đi?m l?n nh?t c?a xe T-34 chinh la thi?t k? r?t d? s?n xu?t c?a no: Lien Xo co th? ch?u đ?ng đ??c m?c t?n th?t l?n c?a T-34 tren chi?n tr??ng vi h? th?ng nha may c?a h? cho phep s?n xu?t r?t nhanh hang nghin chi?c khac. Trong khi xe t?ng c?a đ?c đoi h?i nhi?u gi? cong lao đ?ng, chi phi va th? lanh ngh? đ? ch? t?o, xe T-34 co th? đ??c ch? t?o v?i cac thi?t b? đ?n gi?n va th? c? khi b?c trung. Cac nha may T-34 n?m sau sau day Ural n?i khong b? ?nh h??ng c?a cac cu?c nem bom c?a khong quan đ?c va co th? t?ng cong su?t s?n xu?t h? tr? cho nhau đ? bu cho s? b? thi?u h?t khi m?t nha may g?p v?n đ?. V?i cung m?t chi phi, phia đ?c s?n xu?t đ??c 1 xe t?ng Tiger thi phia Lien Xo co th? s?n xu?t 7-8 xe T-34. Do đo trong chi?n tr?n phia đ?c ph?i tieu di?t đ??c 7-8 xe t?ng T-34 v?i m?c t?n th?t 1 xe t?ng Tiger c?a minh thi m?i co c? h?i thay đ?i đ??c so sanh l?c l??ng co l?i v? phia minh ^{[ c?n d?n ngu?n ]} , t? l? nay phia đ?c khong th? nao co th? đ?t đ??c. Thanh ph? Chelyabinsk ( Челябинск ) t?i vung nui Ural Nga la n?i s?n xu?t chinh lo?i xe t?ng nay nhi?u đ?n n?i thanh ph? nay đ??c g?i la Tankograd ( танкоград )- thanh ph? xe t?ng. T?ng c?ng g?n 58.000 chi?c T-34 đa đ??c s?n xu?t trong Th? chi?n 2 , nhi?u h?n b?t k? lo?i xe t?ng nao khac.

Xe t?ng T-34 lien t?c đ??c c?i ti?n trong su?t cu?c Chi?n tranh v? qu?c v? đ?i nh?m t?ng tinh hi?u qu? va gi?m gia thanh, đi?u nay khi?n cang luc cang nhi?u xe t?ng T-34 đ??c tung ra m?t tr?n. đ?u n?m 1944, T-34 đ??c trang b? phao 85 mm h?a l?c m?nh h?n, cho phep no co th? chi?n đ?u ngang c? v?i xe t?ng Tiger ? c? ly g?n; cung v?i l?p giap t?t h?n; thap phao ba ng??i, ph?ng h?n bi?n no thanh m?c tieu co kich th??c nh? h?n. Ki?u nay đ??c g?i la xe t?ng T-34/85. Cho đ?n cu?i cu?c chi?n, dong t?ng T-34 linh lo?t va gia thanh th?p đa thay th? nhi?u lo?i xe t?ng h?ng nh? va h?ng trung c?a Lien Xo, tr? thanh lo?i xe t?ng đ??c s?n xu?t ch? y?u trong quan đ?i Lien Xo luc đo va c?ng la lo?i xe t?ng ch? l?c c?a Lien Xo trong su?t Cu?c Chi?n tranh V? qu?c v? đ?i . Tren c? s? khung than c?a T-34, Lien Xo c?ng ch? t?o m?t lo?t cac thi?t k? phao t? hanh r?t thanh cong g?m SU-85 , SU-100 va SU-122 . Thi?t k? cach m?ng c?a T-34 c?ng đa d?n t?i vi?c thi?t k? va s?n xu?t dong xe t?ng l?ng danh T-54/55 .

T-34 la lo?i xe t?ng đ??c s?n xu?t nhi?u nh?t trong Chi?n tranh th? gi?i th? hai va la xe t?ng s?n xu?t nhi?u th? nhi tren th? gi?i, sau dong T-54/55 . T?i n?m 2010, cac xe t?ng T-34 v?n con đ??c ph?c v? trong it nh?t la 27 qu?c gia va m?t s? n??c s? con ti?p t?c s? d?ng no cho t?i gi?a th? k? 21, đ?a no tr? thanh lo?i xe t?ng co th?i gian ph?c v? lau nh?t t? tr??c t?i nay.

L?ch s? s?n xu?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cu?c cach m?ng trong thi?t k? xe t?ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Giao s? Norman Davis c?a Tr??ng đ?i h?c t?ng h?p Oxford , tac gi? cu?n “Chau Au trong chi?n tranh 1939-1945. Khong h? co chi?n th?ng d? dang” đa đ?t cau h?i: "Co ai, vao n?m 1939, co th? ngh? r?ng, chi?c xe t?ng t?t nh?t c?a chi?n tranh th? gi?i th? hai l?i đ??c s?n xu?t ? Lien Xo? T-34 la t?ng t?t nh?t khong ph?i vi no m?nh nh?t va n?ng nh?t. N?u theo tieu chi đo thi xe t?ng h?ng n?ng c?a đ?c v??t tr?i. Nh?ng T-34 hi?u qu? nh?t trong cu?c chi?n đo va cho phep gi?i quy?t cac nhi?m v? chi?n thu?t. Hang đoan xe t?ng Xo Vi?t c? đ?ng nh? b?y soi s?n đu?i cac xe Tiger c?ng k?nh va kho xoay x? c?a đ?c. Cac xe t?ng c?a M? va Anh s? khong co đ??c hi?u qu? nh? v?y khi đ?i đ?u v?i cac xe t?ng đ?c." ^[4]

Vao n?m 1939, ki?u xe t?ng Lien Xo đ??c s?n xu?t v?i s? l??ng l?n nh?t chinh la lo?i t?ng h?ng nh? T-26 va dong xe t?ng c? đ?ng nhanh BT . T-26 th?c ch?t la lo?i xe b?c thep tr? chi?n b? binh, t?c đ? ch?m va h?a l?c y?u, đ??c thi?t k? đ? y?m h? cac đ?n v? b? binh t?n cong trong hanh ti?n. Con cac xe t?ng BT la lo?i t?ng trang b? cho k? binh thi?t giap ( cavalry tank ), t?c la lo?i t?ng h?ng nh? co t?c đ? cao, đ??c s? d?ng ch? y?u đ? tieu di?t cac lo?i xe t?ng khac ch? khong nh?m t?n cong b? binh. Nh?ng c? hai lo?i xe t?ng nay đ?u co v? giap kha m?ng, ch? đ? đ? ch?ng l?i cac đ?n c? nh? ch? khong th? ch?ng ch?u cac lo?i v? khi ch?ng t?ng nh? kh?u Pak 36 37 mm . H?n n?a, cac ki?u t?ng nay s? d?ng lo?i đ?ng c? x?ng (lo?i đ?ng c? th??ng dung ? xe t?ng th?i k? đo), chung r?t d? chay n? "du ch? v?i m?t kich thich r?t nh?" ^[5] . C? hai lo?i xe t?ng nay đ?u đ??c thi?t k? d?a tren cac m?u xe t?ng n??c ngoai tr??c th?p nien 1930: lo?i T-26 d?a tren xe t?ng Vickers 6-Ton c?a Anh, con dong BT d?a tren thi?t k? c?a k? s? ng??i M? Walter Christie .

Xe t?ng T-34 đ??c phat tri?n t? lo?i xe t?ng trinh sat ( cruiser tank ) BT va đ??c dung đ? thay th? cac lo?i xe t?ng nh? BT-5, BT-7 va lo?i xe t?ng h? tr? b? binh ( infantry tank ) T-26 ^[6] . Thi?t k? c?a T?34 đa ph?i h?p đ??c nh?ng phat tri?n t? c? c?a ng??i M? va c? ng??i đ?c. N?m 1931 , ng??i Nga mua 2 chi?c xe t?ng Christie c?a M?. H? th?ng treo c?a chi?c Christie đ??c h?p nh?t vao xe T? 34. Thong th??ng, no đ??c l?p đ?ng c? diesel ki?u ch? V 500 s?c ng?a đ??c phat tri?n t? đ?ng c? diesel c?a BMW.

N?m 1937, H?ng quan quy?t đ?nh b? nhi?m k? s? Mikhail Ilyich Koskin vao v? tri lanh đ?o m?t nhom thi?t k? xe t?ng; nhi?m v? c?a nhom nay la thi?t k? m?t m?u xe t?ng m?i thay th? cho cac lo?i dong t?ng BT đang đ??c s?n xu?t t?i Nha may đ?ng c? xe l?a Kharkov (KhPZ) t?i thanh ph? Kharkov . Koskin đa b?t đ?u phac th?o cac y t??ng đ?u tien v? m?u xe t?ng h?ng trung T-34, v?i cac yeu c?u nh? h? th?ng giap day, trang b? h?a l?c m?nh m?, co kh? n?ng ho?t đ?ng b?n b? ? m?i đ?a hinh va d? dang trong qua trinh s?n xu?t, s?a ch?a b?o tri.

Thanh qu? đ?u tien c?a h? la m?t m?u t?ng th? nghi?m mang cai ten A-20 hoan thanh vao đ?u n?m 1939 , đ??c trang b? v? giap day 20 milimet (0,8 in), m?t kh?u phao chinh c? nong 45 ly (1.8 inch) va m?t đ?ng c? ki?u m?i mang ten V-2 s? d?ng nhien li?u d?u diesel it gay chay n? h?n h? th?ng V12 nh?ng co cong su?t l?n h?n. No c?ng co m?t h? th?ng banh đ? 8 × 6 banh xe t??ng t? nh? h? th?ng 8 × 2 c?a BT, giup cho A-20 co th? di chuy?n ma khong c?n h? th?ng xich ^[7] . đ?c đi?m nay giup cho vi?c s?a ch?a vao b?o tri A-20 tr? nen d? dang h?n r?t nhi?u so v?i cac m?u xe t?ng khac ra đ?i vao đ?u th?p nien 1930, va giup no co th? đ?t đ?n v?n t?c tren 85 cay s?/gi? (53 d?m/gi?) tren đ??ng nh?a; tuy nhien nh?ng ?u đi?m nay l?i khong đem đ?n l?i th? gi ro r?t trong tac chi?n. B?y gi?, cac nha thi?t k? coi đo la m?t s? lang phi khong gian va tr?ng l??ng ^[6] . M?u t?ng A-20 c?ng k?t h?p nh?ng thanh qu? nghien c?u tr??c đo (cac k? ho?ch BT-IS va BT-SW-2) va xay d?ng nen v? giap vat nghieng : t?c la v? giap xe A-20 khong th?ng đ?ng nh? nhi?u xe t?ng khac ma vat nghieng, đi?u nay giup t?ng kh? n?ng kh? n?ng lam ch?ch h??ng cac lo?i đ?n phao ch?ng t?ng so v?i v? giap th?ng đ?ng thong th??ng. ^[8]

Koskin đa c? thuy?t ph?c lanh t? Iosif Stalin cho phep ong phat tri?n m?t m?u t?ng th? nghi?m th? hai, l?n nay v?i v? giap va h?a l?c đ??c t?ng c??ng đang k? nh?m co th? thay th? c? hai lo?i xe t?ng T-26 va BT dung trong H?ng quan Lien Xo luc đo. ^[9] . Koskin đ?t ten m?u th? hai la A-32, s? 32 l?y theo đ? day c?a v? giap tr??c xe t?ng la 32 milimet (1,3 in). No c?ng mang m?t kh?u phao F-34 v?i c? nong l?n h?n (76.2 ly - t?c 3 inch) L/30; con đ?ng c? thi v?n la m?u V-2 nh? phien b?n A-20 c? ^[10] . C? hai m?u xe đ?u đ??c đ?a đi th? nghi?m ? thao tr??ng t?i Kubinka n?m 1939, va m?u t?ng A-32 t? ra linh ho?t, c? đ?ng khong thua kem gi m?u A-20 nh? h?n.

Cac m?u d? an A-20 va A-32 đa đ??c trinh bay t?i T?i H?i ngh? quan s? cao c?p ? Moscow. Luc đ?u, cac quan ch?c quan s? khong m?n ma v?i cac d? an nay. Nh?ng đich than lanh t? Iosif Stalin luc đo đa can thi?p, c?p kinh phi va yeu c?u nha may Kharkov ti?p t?c ch? t?o va th? nghi?m cac m?u đo. Vao cu?i thang 12 n?m 1939, ?y ban Qu?c phong thu?c H?i đ?ng Dan ?y (Chinh ph?) Lien Xo ra ngh? đ?nh ti?p nh?n m?u xe t?ng m?i vao h? trang b? v?i ma hi?u T-34.

Nhom c?a Koskin hoan t?t hai m?u th? nghi?m c?a T-34 vao thang 1 n?m 1940. Trong thang 4 va thang 5, h? th?c hi?n m?t chuy?n hanh trinh keo dai đ?n 2.000 cay s? (1,250 d?m) t? Kharkov đ?n Moskva đ? bi?u di?n cac tinh n?ng c?a T-34 cho cac lanh t? Lien Xo t?i đi?n Kremlin , sau đo h? l?i t?i tuy?n Mannerheim ? Ph?n Lan va quay tr? v? Kharkov thong qua ngo Minsk va Kiev ^[11] . M?t s? l?i lien quan t?i h? th?ng truy?n đ?ng đa đ??c phat hi?n va s?a ch?a trong chuy?n đi ^[12] . Cac chuyen gia quan s? noi t?ng s? khong đ?n đ??c Moskva , chung s? b? h?ng hoc gi?a đ??ng va Koshkin s? bu?c ph?i đ?a cac xe c?a minh đ?n Moskva b?ng tau h?a. Nh?ng ngay 17/3/1940, c? hai chi?c t?ng T-34 đa đ?n đ??c th? đo va đ??c gi?i thi?u tr??c toan b? ban lanh đ?o cao c?p Lien Xo. Stalin đa r?t hai long va noi “T-34 la con chim en đ?u tien c?a l?c l??ng t?ng - thi?t giap chung ta” .

K?t qu? ch?u h?a l?c c?a T-34 tr??c phao ch?ng t?ng 45mm tren thao tr??ng ngo?i o Moskva c?ng cho th?y m?u xe t?ng m?i g?n nh? khong th? b? th??ng t?n b?i phao ch?ng t?ng 45mm.

Nh?ng cu?i thang 9, thi?t k? tr??ng Koskin qua đ?i b?i c?n b?nh viem ph?i - c?n b?nh nay đa tr? nen tr?m tr?ng h?n sau chuy?n hanh trinh ki?t s?c keo dai 2.000 cay s? t? Kharkov t?i Moskva r?i l?i quay tr? v?. L? ra b?nh đa co th? kh?i, nh?ng do Koskin l?i lao ngay vao cong vi?c, su?t ngay đem ? nha may ch? đ?o vi?c s?n xu?t T-34 nen b?nh tinh n?ng them. đ? c?u Koskin, Trung ??ng đa c? cac bac s? gi?i t? Moskva đ?n đ? ch?a ch?y. Sau khi c?t ph?i, ong đ??c đ?a đi an d??ng. Nh?ng ngay 26/9/1940, Koskin qua đ?i. Oleksandr Oleksandrovych Morozov , ng??i tr? th? cho s? phat tri?n c?a d? an T-34 đ??c b? nhi?m vao v? tri c?a Koskin. Sau nay, do qua c?m t?c kh? n?ng c?a T-34, lanh đ?o đ?c Qu?c xa la Adolf Hitler đa tuyen b? Koskin la "k? thu rieng" c?a ong ta, va m? c?a Koskin đa b? quan đ?c san ph?ng trong th?i k? chi?m đong Kharkov . Ngay 10/4/1942, Koskin đ??c truy t?ng gi?i th??ng Stalin, n?m 1990 thi ong đ??c truy t?ng danh hi?u Anh hung lao đ?ng xa h?i ch? ngh?a vi thanh tich thi?t k? t?ng T-34.

đa co nhi?u y ki?n ph?n đ?i va quan ng?i t? gi?i quan s? v? gia thanh s?n xu?t đ?i tra c?a T-34, nh?ng t?t c? nh?ng quan ng?i ?y đ?u b? chim l?p tr??c nh?ng chi?n th?ng ch?p nhoang c?a đ?c t?i Phap c?ng nh? s? th? hi?n t? h?i c?a l?c l??ng t?ng thi?t giap Xo Vi?t t?i cu?c Chi?n tranh Xo-Ph?n (1939-1940). Th? la, chi?c xe t?ng T-34 đ?u tien đa ra đ?i t?i KhPZ vao thang 9 n?m 1940, vi?c s?n xu?t no hoan toan thay th? cho vi?c s?n xu?t cac xe t?ng T-26, BT va c? xe t?ng h?ng trung nhi?u thap phao T-28 t?i KhPZ.

M?u T-34 đ??c s?n xu?t th?m chi con m?nh h?n phien b?n th? nghi?m A-32, v?i đ? day l?p giap tr??c đ??c t?ng t? 32 milimet (1,3 in) len 45 milimet (1,8 in) va xich xe t?ng r?ng h?n đ? co th? di chuy?n tren bun l?y t?t h?n. Koskin ch?n cai ten T-34 nh?m ghi nh? l?y n?m 1934, n?m ma ong b?t đ?u n?y ra y t??ng v? m?u thi?t k? m?i cho xe t?ng Lien Xo, va nh?m t??ng ni?m s?c l?nh m? r?ng l?c l??ng t?ng thi?t giap Xo Vi?t va vi?c Grigol Sergo Orjonikidze b? nhi?m ong vao v? tri lanh đ?o cong tac s?n xu?t xe t?ng nay ^[11] .

T?34 đ??c trang b? phao 76.2 mm L/42,5 m?nh h?n r?t nhi?u so v?i phao 45mm tren m?u th? nghi?m A-20. No c?ng s? d?ng h? th?ng treo Chirstie v?i lo xo xo?n gi?ng nh? dong t?ng BT, va h? th?ng "slack track" v?i m?t banh r?ng phat đ?ng đ?t ? ph?n sau xe, khong co h? th?ng con l?n h?i chuy?n. Giap vat nghieng c?a T-34 đ??c thi?t k? t?t, đ?ng c? t??ng đ?i kh?e va xich xe r?ng. No đ??c ch? t?o t?i nhi?u nha may khac nhau.

S?n xu?t hang lo?t T-34 đ??c kh?i đ?ng vao mua he n?m 1940. Cac đ?n v? chi?n đ?u neu nhi?u y ki?n ??v? chi?c xe nen đ?u n?m 1941, cac nha thi?t k? b?t đ?u phat tri?n chi?c T-34M c?i ti?n. Phien b?n nay co thap phao r?ng h?n cho 3 ng??i, trang b? phao 76mm L/42,5 va c? s? đ?n 100 vien. H?p s? đa hoan ch?nh, đ?ng c? t?ng len 600 ma l?c, noc xe c?ng đ??c trang b? vom quan sat cho ch? huy. đang ti?c la đ?c Qu?c xa t?n cong Lien Xo vao thang 6/1941 khi?n cac nha may khong th? thay th? day chuy?n s?n xu?t, do v?y m?u T-34M b? h?y b?.

V? giap [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac m?u T-34 đ??c s?n xu?t đ?u co giap tr??c than xe day 45mm nghieng 60 đ?. Tuy nhien, giap tr??c thap phao thi khac nhau ? cac phien b?n. T-34 Model 1941 co giap tr??c thap phao day 45mm vat nghieng 50 đ?, đ?n T-34 Model 1942 thi t?ng len 52mm, va t?i T-34/85 thi t?ng len 90mm nghieng hinh ban c?u. M?t s? khu v?c ? đ?ng sau khien ch?n c?a T-34/85 co lot them l?p thep day 40mm, nen đ? day khu v?c nay len t?i 130mm thep cong hinh ban c?u, con cao h?n so v?i giap tr??c thap phao xe t?ng Tiger I va Panther c?a đ?c.

L?p giap đ??c lam vat nghieng c?a T-34 đem l?i nhi?u l?i th?: khong ch? lam gi?m kh?i l??ng thep c?n thi?t ma v?n đ?m b?o đ? day (tinh tren kh?i l??ng) c?a giap xe t?ng, ma giap thep nghieng con t?o ra "hi?u ?ng tr??t", co tac d?ng r?t t?t ch?ng l?i cac lo?i đ?n xuyen giap đ?ng n?ng đ??c dung trong Th? chi?n 2. Vi d?, giap tr??c than xe T-34 day 45mm nghieng 60 đ?, t??ng đ??ng 90mm thep đ?t th?ng đ?ng, c?ng them "hi?u ?ng tr??t" thi s? cho hi?u qu? t??ng đ??ng l?p thep day 122mm khi ch?ng l?i đ?n phao c? 75mm tren Panzer IV . Nh?ng lo?i đ?n xuyen giap đ?ng n?ng khi va vao giap nghieng s? b? "hi?u ?ng tr??t" lam gi?m l?c xuyen, th?m chi n?u đ?n co kh?i l??ng rieng khong đ? l?n, t?c đ? khong đ? cao hay đ?n thu?n b?n t? kho?ng cach qua xa thi co th? b? tr??t n?y ra ma khong gay h?i gi cho v? giap xe t?ng. Trong giai đo?n đ?u chi?n tranh (n?m 1941-1942), đ?n phao 37mm ho?c 50mm tren xe t?ng Panzer III th??ng xuyen b? tr??t v?ng ra khi b?n vao giap nghieng c?a T-34. Quan đ?c c?ng ph?i cong nh?n s? hi?u qu? c?a thi?t k? giap nghieng tren T-34 va đa d?a vao đo đ? thi?t k? ra lo?i xe t?ng Panther (Con Bao).

M?t b?n bao cao c?a linh đ?c trong m?t l?n giao chi?n v?i T-34 vao nh?ng thang đ?u c?a chi?n d?ch Barbarossa ghi l?i: "M?t n?a ta sung ch?ng t?ng c?a chung toi khai h?a v? phia no, nghe nh? ti?ng đanh tr?ng. Nh?ng no v?n kien quy?t v??t qua hang phong th? c?a chung toi nh? m?t con quai v?t b?t kh? xam ph?m trong truy?n huy?n tho?i… đi?u đang chu y ? đay la xe t?ng c?a trung ta Steup b?n trung no v?i m?t vien đ?n xuyen giap ? kho?ng cach 20 met, v?i 4 vien ? kho?ng cach 50 met nh?ng v?n khong đ? l?i hi?u qu? ro r?t len no”

Trong th?i gian chi?n tranh, s? phat tri?n cong ngh? đa lam cac lo?i phao t?ng tr? nen l?n va m?nh h?n r?t nhi?u, nh?t la v?i xe t?ng h?ng n?ng. Nhin chung, đ?n giai đo?n sau chi?n tranh, l?p giap c?a T-34 khong con đ? đ? ch?ng ch?i t?t v?i h?a l?c phao 88mm tren xe t?ng h?ng n?ng đ?c, nh?ng v?n đ? đ? ch?ng đ? hi?u qu? h?a l?c tren xe t?ng h?ng trung cung "h?ng can" v?i no la Panzer IV . ? goc đ?ng đ?i di?n, l?p giap tr??c thap phao c?a T-34/85 đ? đ? ch?u đ??c đ?n xuyen giap APCBC c?a phao 88mm L/56 (tren xe t?ng h?ng n?ng Tiger I ) c?a đ?c t? c? ly tren 1.000 met, ho?c đ?n phao APCBC c? 75mm L/48 (tren xe t?ng h?ng trung đ?c Panzer IV ) t? c? ly kho?ng 300 - 500 met. Cac ch? s? t??ng ?ng v?i giap tr??c than xe la 2.000 met va 500 met. So v?i xe t?ng h?ng trung cung kich c? c?a cac qu?c gia khac (nh? Panzer IV c?a đ?c, M4 Sherman c?a M?) thi v? giap c?a T-34/85 v?n ? m?c t?t nh?t v? cac ch? s?. ^{[ c?n d?n ngu?n ]}

? giai đo?n đ?u chi?n tranh, v? giap c?a T-34 tr?i h?n m?i lo?i xe t?ng Panzer III , Panzer IV c?a đ?c. đ?n gi?a chi?n tranh, cac lo?i xe h?ng n?ng c?a đ?c nh? Panther , Tiger I đa co giap tr??c day h?n T-34 (nh?ng đ?i l?i, cac lo?i xe nay đ?u n?ng h?n T-34 r?t nhi?u khi?n đ? c? đ?ng b? gi?m sut va gia thanh tr? nen đ?t đ?). Do la xe t?ng h?ng trung nen l?p giap c?a T-34 khong th? t?ng len qua cao (vi s? b? m?t tinh c? đ?ng va chi phi s?n xu?t b? đ?y len cao), nhi?m v? ch?ng đ? xe t?ng h?ng n?ng đ?c la c?a dong xe t?ng h?ng n?ng Iosif Stalin co v? giap day h?n nhi?u. Tuy nhien, b?ng vi?c nang c?p va h?p ly hoa thi?t k?, T-34/85 v?n duy tri đ??c ?u th? v? giap khi so v?i xe t?ng h?ng trung cung h?ng c?a đ?c la Panzer IV , b?t k? vi?c đ?c đa lien t?c nang c?p cho Panzer IV. đ?n cu?i chi?n tranh, phien b?n T-34/85 ra đ?i đa co v? giap tr??c tr?i h?n nhi?u so v?i T-34/76, g?n b?ng so v?i Tiger I ^{[ c?n d?n ngu?n ]} , va phien b?n hi?n đ?i hoa T-44 thi đa co giap tr??c day h?n c? Panther va Tiger I (tuy nhien T-44 ch?a k?p tham chi?n thi chi?n tranh đa k?t thuc).

Kinh ng?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac tai li?u ph??ng Tay tr??c kia th??ng cho r?ng xe t?ng Lien Xo co kinh ng?m ch?t l??ng th?p. Nh?ng th?c ra, kinh ng?m la m?t đi?m m?nh c?a xe t?ng Lien Xo (tr??c chi?n tranh, Lien Xo đa mua đ??c cong ngh? ch? t?o th?y tinh ch?t l??ng cao t? đ?c r?i sau đo t? ch? t?o trong n??c).

Xe t?ng T-34-76 (mang phao 76mm) đ??c trang b? kinh ng?m kinh ng?m TMFD-7 co đ? phong đ?i 2,5x v?i tr??ng nhin 15°, tinh n?ng c?a no v??t tr?i so v?i kinh ng?m M38 tren xe t?ng M4 Sherman cac phien b?n đ?u c?a M? (ch? co đ? phong đ?i 1,44x v?i tr??ng nhin 9°), va g?n t??ng đ??ng v?i kinh ng?m TZF-5F c?a xe t?ng Panzer IV Ausf-H c?a đ?c (đ? phong đ?i 2,5x v?i tr??ng nhin 25°).

Sau nay, khi T-34 đ??c nang c?p len phien b?n T-34-85 mang phao 85mm, kinh ng?m c?a xe c?ng đ??c nang c?p đ? đap ?ng t?m b?n xa h?n c?a kh?u phao. Xe t?ng T-34-85 đ??c trang b? kinh ng?m TSh-16 co đ? phong đ?i 4x v?i tr??ng nhin 16°. Tinh n?ng c?a TSh-16 v??t tr?i h?n kinh ng?m tren h?u h?t cac phien b?n xe t?ng h?ng trung cung th?i nh? M4 Sherman c?a M? ho?c Panzer IV , va g?n t??ng đ??ng v?i kinh ng?m tren xe t?ng h?ng n?ng c?a đ?c (kinh ng?m TZF-12A tren xe t?ng Panther , kinh ng?m TZF-9C tren xe t?ng Tiger I , kinh ng?m TZF-9D tren xe t?ng Tiger II c?a đ?c đ?u co m?c phong đ?i 2 ch? đ?: 2,5x v?i tr??ng nhin 28° ho?c 5x v?i tr??ng nhin 14°)

H?a l?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Phien b?n T-34 ban đ?u đ??c trang b? phao 76,2 ly va th??ng đ??c g?i v?i cai ten T-34/76 ^[13] (luc ban đ?u đay la m?t m?u thi?t k? danh cho Chi?n tranh th? gi?i th? hai).

Phao 76mm L/42 khi dung đ?n xuyen giap BR-350A co th? ch?c th?ng l?p giap tr??c day 50mm c?a xe t?ng h?ng trung đ?c nh? Panzer III , Panzer IV Ausf-F t? c? ly 1.200 met. đay la lo?i phao m?nh h?n so v?i h?u h?t cac lo?i phao trang b? tren xe t?ng h?ng trung tren th? gi?i vao th?i đi?m n?m 1940 (cac lo?i xe t?ng M?, Anh, Phap, đ?c khi đo th??ng ch? mang phao t? 50mm tr? xu?ng, ho?c mang phao 75mm nh?ng nong ng?n). đi?u nay đem l?i cho T-34 ?u th? h?a l?c trong giai đo?n đ?u chi?n tranh (n?m 1941).

T?i đ?u n?m 1942, đ? đ?i pho v?i T-34, đ?c c?i ti?n va cho ra phien b?n Panzer IV Ausf-G co giap tr??c than xe day 80mm, giap tr??c thap phao day 50mm. Phao 76mm L/42 b?t đ?u gi?m hi?u qu?, ? goc đ?i di?n khi dung đ?n xuyen giap BR-350B, no v?n co th? đ??c giap tr??c thap phao Panzer IV Ausf-G ? c? ly 1.800 met, nh?ng ch? co th? b?n xuyen giap tr??c than xe ? c? ly kho?ng 500 met.

T?i đ?u n?m 1943, đ?c đ?a ra s?n xu?t cac lo?i xe t?ng h?ng n?ng nh? Panther va Tiger I co giap tr??c day tren 100mm. Phao 76mm tr? nen l?c h?u, đ?n xuyen giap thong th??ng BR-350B APHEBC khong th? b?n th?ng giap tr??c c?a Tiger I t? b?t c? c? ly nao, trong khi ch? co th? b?n th?ng giap hong t? c? ly g?n (kho?ng 500 met tr? xu?ng). đ?n xuyen giap cao c?p BR-350P APCR loi tungsten thi ch? co th? b?n xuyen m?t tr??c Tiger I ? c? ly 200 - 300 met ho?c xuyen đ??c giap hong ? c? ly 700 met, va lo?i đ?n nay c?ng ch? đ??c s?n xu?t hang lo?t vao đ?u n?m 1944.

Do v?y, đ?u n?m 1944, m?t phien b?n th? hai c?a T-34 b?t đ?u đ??c s?n xu?t v?i cai ten T-34-85 hay T-34/85, đ??c trang b? kh?u phao co c? nong 85 mm L/52, m?t thap phao l?n h?n danh cho ba ng??i va v? giap thap phao c?ng đ??c t?ng c??ng.

T-34/85 co l?p giap tr??c thap phao day 90mm cong hinh ban c?u va trang b? phao 85mm nong dai, khi?n no tr? thanh lo?i xe t?ng h?ng trung co h?a l?c va v? giap m?nh hang đ?u trong th? chi?n th? 2, hoan toan v??t tr?i lo?i Panzer IV c?a đ?c va co th? đ?i đ?u v?i c? xe t?ng h?ng n?ng trong nhi?u tr??ng h?p. ? goc ch?m vuong goc, đ?n xuyen giap BR-365 APCBC c?a phao 85mm co th? xuyen th?ng ~138mm thep (c? ly 100 met) ho?c 102mm thep (? c? ly 1.000 met), đ? s?c ch?c th?ng l?p giap tr??c day 80mm c?a Panzer IV Ausf-G t? c? ly 1.500 met, đem l?i ?u th? cho T-34/85 khi đ?i đ?u tr?c di?n v?i t?ng h?ng trung c?a đ?c. Ngoai ra, T-34/85 con co lo?i đ?n xuyen giap cao c?p BR-365P APCR (loi tungsten), co th? xuyen th?ng ~175mm thep (? c? ly 100 met) ho?c ~100mm thep (? c? ly 1.000 met), chuyen dung đ? đ?i pho v?i xe t?ng h?ng n?ng nh? Panther ho?c Tiger I .

T-34/85 đ??c thi?t k? đ? gianh l?i ?u th? tr??c xe t?ng h?ng trung c?a đ?c, vi?c đ?i đ?u v?i xe t?ng h?ng n?ng đ?c la nhi?m v? c?a xe t?ng Iosif Stalin . Tuy nhien, T-34/85 v?n đ? s?c đ?i đ?u v?i xe t?ng h?ng n?ng đ?c n?u tac chi?n ? c? ly ng?n ho?c trung binh. Khi đ?ng đ?i di?n, đ?n xuyen giap BR-365 APCBC c?a phao 85mm co th? xuyen th?ng giap tr??c than xe c?a xe t?ng h?ng n?ng đ?c la Tiger I ? c? ly kho?ng 1.000 met, xuyen đ??c giap tr??c thap phao ? c? ly 500 met, con n?u b?n ngang hong c?a Tiger I thi co th? xuyen th?ng ? c? ly t?i 1.600 met. N?u s? d?ng đ?n xuyen giap cao c?p BR-365P APCR (loi tungsten), T-34/85 co th? b?n xuyen m?t tr??c thap phao c?a Tiger I ? c? ly kho?ng 800 met ho?c xuyen đ??c giap tr??c than xe ? c? ly 1.100 met, đ? đ? h? g?c Tiger I ? c? ly chi?n đ?u t?m trung.

Tuy nhien, th? nghi?m ? Kubilka cho th?y T-34 con co th? tieu di?t Tiger I ? c? ly xa h?n so v?i cac con s? v? ly thuy?t ? tren, b?i kim lo?i lam v? giap c?a Tiger I co ch?t l??ng khong cao (m?t v?n đ? x?y ra v?i ph?n l?n cac xe t?ng đ?c giai đo?n n?a sau th? chi?n 2, b?i ng??i đ?c ngay cang kho tim đ? qu?ng đ? s?n xu?t ra lo?i thep h?p kim ch?t l??ng cao). Ngay c? ? c? ly 1.500 met, đ?n xuyen giap 85mm du khong th? xuyen th?ng đ??c giap tr??c than xe c?a Tiger I nh?ng đ?ng n?ng c?a vien đ?n co th? gay n?t va suy y?u k?t c?u v? giap, va đ?n phat đ?n th? 2 (c?ng ? 1.500 met) thi vien đ?n 85mm co th? xe rach giap tr??c c?a Tiger I ^[14] .

Ngoai ra, T-34 con đ??c h??ng l?i th? nh? nganh cong nghi?p luy?n kim tungsten c?a Lien Xo. Tr??c chi?n tranh, Lien Xo la n??c ch? bi?n qu?ng tungsten v?i s?n l??ng l?n nh?t th? gi?i, va đay l?i la nguyen li?u đ? s?n xu?t đ?n xuyen giap cao c?p APCR . ? th?i đi?m n?m 1944, đ?n APCR đ?u la lo?i đ?n hi?m v?i c? xe t?ng đ?c va M?: quan đ?i M? ch? co th? c? g?ng trang b? cho m?i xe t?ng 1 vien đ?n APCR, trong khi xe t?ng đ?c th??ng khong đ??c trang b? đ?n APCR do thi?u ngu?n cung qu?ng tungsten. Trong khi đo, m?i chi?c T-34-85 th??ng đ??c trang b? t?i 5-6 vien đ?n APCR m?i xe ^[15] ? c? ly 1000 met tr? xu?ng, đ?n APCR c? 85mm co s?c xuyen con cao h?n so v?i đ?n 88mm APCBC c?a Tiger I ho?c đ?n 75mm APCBC c?a Panther , giup T-34 co th? can b?ng h?a l?c v?i xe t?ng h?ng n?ng đ?c khi tac chi?n ? c? ly ng?n ho?c trung binh.

Nhin chung, n?u đanh tr?c di?n ? c? ly xa (tren 1 km), Tiger v?i l?p giap day h?n va phao m?nh h?n s? v??t tr?i hoan toan so v?i T-34. Tuy nhien, do v?t c?n, khoi b?i va s? h?n lo?n c?a chi?n tr??ng, ph?n l?n cac cu?c đ?u t?ng th?i đo ch? x?y ra ? c? ly 1.000 met đ? l?i, do v?y ?u th? đanh xa c?a Tiger it khi đ??c phat huy. Ng??c l?i, n?u Tiger khong phat hi?n va b?n trung đ??c T-34/85 tr??c khi no ap sat vao t?m 1.000 met, l?i th? c?n chi?n khi đo s? nghieng v? T-34 nh? t?c đ? cao va đ? linh ho?t c?a no. M?t khac, n?u T-34/85 dung l?i đanh t?t s??n va ng?m b?n đ??c vao ph?n hong xe c?a Tiger (n?i co giap m?ng h?n), no co th? tieu di?t Tiger t? c? ly t?i 1,5 km. C?ng them ?u th? s? l??ng (do gia thanh s?n xu?t r? va d? s?a ch?a), trong giai đo?n cu?i chi?n tranh, T-34/85 đa hoan toan ap đ?o Tiger.

M?t vi d? v? tinh hi?u qu? c?a T-34/85 trong giai đo?n cu?i chi?n tranh la tr?n Kielce-Khmielnik , di?n ra trong Chi?n d?ch Wisla-Oder . Ngay 13/1/1945, Ti?u đoan t?ng h?ng n?ng s? 524 c?a đ?c co trong trang b? 23 xe t?ng h?ng sieu n?ng Tiger II va 29 xe t?ng h?ng n?ng Tiger I đa t?n cong t? Khmielnik ? phia Nam va t? khu v?c g?n Kielce v? phia b?c, ngoai ra ti?u đoan 524 con đ??c y?m tr? b?i 13 xe t?ng Panther t? S? đoan xe t?ng s? 16. L? đoan xe t?ng c?n v? s? 61 c?a Lien Xo đa huy đ?ng 40 xe t?ng T-34 /85 ch?n đanh ? lang Lisow. Cac xe t?ng T-34 /85 đa ng?y trang kheo leo, ch? đ?n khi xe t?ng đ?c vao ph?m vi 150 met thi m?i n? sung, pha h?y ngay l?p t?c 4 chi?c Tiger va pha h?y ti?p 9 chi?c khac sau đo, khi?n quan đ?c ph?i rut lui. Sau th?t b?i c?a cu?c t?n cong đ?u tien, ng??i đ?c huy đ?ng 30 xe t?ng Tiger (m?t n?a trong s? đo la Tiger II) va 13 xe t?ng Panther đ? t?n cong l?n n?a. B?t ch?p vi?c quan đ?c co ?u th? v??t tr?i (40 xe t?ng h?ng trung T-34 Lien Xo ph?i ch?ng l?i 43 xe t?ng h?ng n?ng đ?c) ^{[ c?n d?n ngu?n ]} , cac xe T-34-85 s? d?ng ?u th? c? đ?ng đa lien t?c di chuy?n gi?a nh?ng ngoi nha đang chay, va ti?p t?c b?n vao xe t?ng đ?c ? c? ly g?n. đ?n 6 gi? t?i, tr?n đanh k?t thuc. Quan đ?c t?n th?t n?ng v?i 7 chi?c Tiger I , 5 chi?c Tiger II va 5 xe t?ng Panther đa b? pha h?y ho?c b? b? l?i, nhi?u xe khac b? h?ng n?ng nh?ng đ??c keo v?. T?ng c?ng trong 2 đ?t t?n cong th?t b?i, phia đ?c đa b? pha h?y it nh?t 35 xe t?ng cac lo?i (g?m ph?n l?n la cac xe t?ng h?ng n?ng Tiger I va Tiger II ), nhi?u xe khac b? h?ng n?ng. Trong khi đo, Lien Xo ch? t?n th?t 11 xe t?ng T-34 /85 b? pha h?y va 11 chi?c khac b? h? h?i nh?ng co th? s?a l?i d? dang (s? xe h?ng đ??c s?a ch?a xong vao ngay hom sau). Ti?u đoan xe t?ng h?ng n?ng s? 524 tinh nhu? c?a đ?c g?n nh? b? xoa s? sau th?t b?i nay, c? ti?u đoan tr??ng c?ng t? tr?n ^{[16] [17]}

S?n xu?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Vi?c s?n xu?t T-34 la m?t thach th?c m?i c?a n?n cong nghi?p Lien Xo. V? giap đ??c t?ng c??ng c?a no khi?n T-34 tr? nen n?ng h?n b?t c? lo?i xe t?ng h?ng trung nao c?a Lien Xo trong th?i gian đo, va nhi?u b? ph?n c?a xe t?ng l?i đ?n t? nh?ng nha may khac nhau: đ?ng c? diesel V-2 do Nha may Diesel Kharkov s? 75 s?n xu?t, Nha may Kirovsky ? Leningrad (tr??c đo mang ten la nha may Putilov) đ?m trach kh?u phao t?ng L-11 , va Nha may Dinamo t?i Moskva s?n xu?t cac ph? tung đi?n t? cho T-34. Ban đ?u T-34 đ??c s?n xu?t t?i nha may KhPZ s? 183, đ?n đ?u n?m 1941 thi no đ??c ch? t?o t?i Nha may may keo Stalingrad (STZ), va t? thang 7 tr? đi (khong lau sau khi quan đ?c xam l??c Lien Xo) thi Nha may Krasnoye Sormovo s? 112 Gorky đ?m trach vi?c s?n xu?t T-34. Tuy nhien luc đo v? giap c?a xe t?ng v?n m?c nhi?u khuy?t đi?m va gay ra kha nhi?u phi?n toai ^[18] . Va do trong th?i gian đo, đ?ng c? diesel V-2 ch?a đ??c s?n xu?t v?i s? l??ng l?n t?i Lien Xo, vi v?y nh?ng chi?c T-34 đ?u tien xu?t x??ng ? Gorky (T-34 Model 1940) ph?i s? d?ng đ?ng c? x?ng MT-17 c?a dong t?ng BT đ? thay th?. Chung c?ng bu?c ph?i s? d?ng h? th?ng truy?n đ?ng va kh?p kem ch?t l??ng h?n c?a cac xe t?ng BT ^[19] .

đ?ng c? x?ng co nh??c đi?m so v?i đ?ng c? diesel ? ch?: n?u đ?ng c? x?ng ho?t đ?ng lien t?c trong th?i gian dai thi may s? b? qua nong va cac chi ti?t s? b? gian n? khong đ?ng đ?u, cong su?t c?a đ?ng c? x?ng s? b? y?u d?n. Ngoai ra, chi phi s?n xu?t đ?ng c? x?ng va c? nhien li?u x?ng đ?u đ?t h?n so v?i s?n xu?t diesel va đ?ng c? diesel. Nh?ng xe t?ng s? d?ng đ?ng c? x?ng con d? b?c chay h?n, vi x?ng d? b?t l?a h?n d?u diesel va khi đa chay thi c?c k? kho d?p l?a. Do v?y, khi đ?ng c? diesel V-2 đ??c s?n xu?t v?i s? l??ng l?n, t?t c? T-34 s?n xu?t t? n?m 1941 tr? v? sau đ?u dung đ?ng c? diesel thay cho đ?ng c? x?ng.

Th?i k? đ?u, ch? co cac xe t?ng danh cho ch? huy m?i đ??c trang b? h? th?ng b? đam vi nh?ng th? nay r?t đ?t va hi?m ? Lien Xo luc đo. Kh?u phao t?ng L-11 c? 76mm L/30,5 c?ng khong đ?t hi?u qu? nh? mong mu?n, vi v?y Phong thi?t k? c?a Vasiliy Gavrilovich Grabin t?i Nha may Gorky s? 92 đa thi?t k? cho T-34 m?t m?u phao 76,2 ly m?nh h?n mang ten F-34 . M?c du ch?a đ??c s? cho phep c?a trung ??ng, nha may Gorky va KhPZ đa "xe rao" va t? y s?n xu?t m?u sung m?i nay. Mai sau khi nh?n đ??c nh?ng bao cao tich c?c v? kh?u F-34 t? m?t tr?n, ?y ban Qu?c phong Xo Vi?t m?i chinh th?c ch?p thu?n vi?c s?n xu?t đ?i tra kh?u phao F-34 ^[20] .

Khi nh?ng chi?c T-34 Model 1940 đ?u tien con ch?a k?p chuy?n đ?n cac đ?n v? thi no đa b? ng?ng s?n xu?t đ? chuy?n sang s?n xu?t phien b?n ti?p theo la T-34 Model 1941 . T-34 Model 1941 s? d?ng phao F-34 76mm L/42,5 thay cho phao L-11 76mm L/30,5 - cho phep t?ng đang k? đ? xuyen giap c?a Model 1941 so v?i phien b?n Model 1940 ban đ?u. Thi?t k? nay c?ng co giap day h?n thi?t k? ban đ?u nh?ng tr?ng l??ng nh?nh h?n khong đang k?. Model 1941 t?i ti?n tuy?n v?a k?p vao mua he n?m 1941.

Vi?c s?n xu?t T-34 ch?u nhi?u s?c ep chinh tr? đ?n t? cac th? l?c b?o th? trong H?ng quan Lien Xo, h? mong mu?n quan đ?i t?p trung tai l?c cho vi?c phat tri?n cac m?u t?ng T-26 va BT, ho?c mu?n đinh ch? vi?c s?n xu?t T-34 cho đ?n khi hoan t?t vi?c thi?t k? m?u T-34M tan ti?n h?n. So v?i T-34 nguyen m?u, T-34M co v? giap t?t h?n, thap phao r?ng h?n cho 3 ng??i, n?p quan sat cho ch? huy va d? tr? đ?n phao t?ng len 100 vien). S?c ep nay đ?n t? nh?ng nhom thi?t k? cac m?u KV-1 , nh?ng đ?i th? c?nh tranh v?i T-34. (S?c ep chinh tr? gi?a cac nhom thi?t k? va cac nha may s?n xu?t nh?ng lo?i t?ng khac nhau nh?ng đap ?ng cung m?t yeu c?u do c?p tren đ?a ra v?n ti?p t?c trong nhi?u n?m sau chi?n tranh, bao g?m c? quang th?i gian ma cac lo?i t?ng T-55, T-64, T-72 , T-80 cung đ??c s?n xu?t t?i nh?ng nha may xe t?ng n?m d??i quy?n c?a nhi?u nhom khac nhau trong n?i b? Xo Vi?t T?i cao ^[21] ). Tuy nhien cu?c t?n cong c?a phat xit đ?c vao ngay 22 thang 6 n?m 1941 (t?c chi?n d?ch Barbarossa ) bu?c Lien Xo ph?i t?p trung vao vi?c s?n xu?t T-34 va đinh ch? m?i k? ho?ch phat tri?n T-34M. Khi đ?c t? ch?c t?ng ti?n cong Lien Xo thi đa co kho?ng g?n 1.000 xe t?ng T-34 Model 1940 va Model 1941 đ??c s?n xu?t t? hai nha may ? Kharkov va Stalingrad.

Cu?c t?n cong ch?p nhoang c?a đ?c bu?c cac nha may xe t?ng ph?i th?c hi?n m?t cu?c s? tan g?p rut va v?i quy mo ch?a t?ng th?y v? khu v?c Ural . Nha may s?n xu?t T-34 ? Kharkov c?ng đ??c l?nh s? tan ngay l?p t?c khi cu?c chi?n x?y ra va t?i thang 9 cung n?m, toan b? nha may nay đa đ??c xay d?ng l?i ? Nizhniy Tagil , phia đong day Ural. Cac c? s? s?n xu?t c?a KhPZ đ??c tai thi?t l?p t?i Nha may oto ray Dzherzhinski Ural ? Nizhny Tagil va đ?i ten thanh Nha may xe t?ng Stalin s? 183. Nha may Kirovsky đ??c s? tan ch? vai tu?n tr??c khi Leningrad b? quan đ?c bao vay, va cung v?i Nha may may keo Stalin di chuy?n v? vung Chelyabinsk - khong lau sau đo Chelyabinsk nhanh chong co bi?t danh "Thanh ph? xe t?ng" ( Tankograd ) do xe t?ng tr? thanh s?n ph?m ch? y?u c?a khu cong nghi?p nay. Nha may xe t?ng Voroshilov s? 174 s? tan t? Leningrad va sat nh?p v?i Nha may Ural đ? hinh thanh nen Nha may Omsk s? 174 . Nha may c? khi h?ng n?ng Ordzhonikidze Ural (UZTM) t?i Sverdlovsk sat nh?p m?t s? nha may nh? v?i no. Trong khi cac nha may k? tren đ??c s? tan v?i m?t t?c đ? k? l?c, khu lien h?p xung quanh Nha may may keo Stalin s?n xu?t đ?n 40% s? xe t?ng T-34 ^[22] .

T?i n?m 1942, phien b?n T-34 Model 1942 đ??c đ?a vao s?n xu?t. So v?i Model 1941, phien b?n nay co vai c?i ti?n khong đang k?, hi?u n?ng chi?n đ?u c?a xe g?n nh? v?n gi? nguyen. Nh?ng c?i ti?n ? phien b?n 1942 ch? y?u giup cho qua trinh l?p rap va s?n xu?t xe t?ng di?n ra nhanh h?n. C? th? nh? cac phien b?n nay s? d?ng thap phao hinh l?c giac đ??c đuc thay vi han, giup th?i gian hoan thanh thap phao gi?m xu?ng đang k?. Phien b?n nay c?ng thay th? c?a noc to tren thap phao b?ng hai c?a n?p nh? ? hai ben đ?i x?ng nhau. Phien b?n hai c?a noc nay con đ??c linh H?ng quan g?i la “Chu?t Mickey” vi khi m? c? hai c?a noc, trong chi?c T-34 nh? co them đoi tai chu?t tren noc thap phao v?y.

Phien b?n T-34 s? d?ng phao 76mm cu?i cung mang ten T-34 Model 1943 du no đ??c đ?a vao s?n xu?t t? gi?a n?m 1942. No c?ng g?n gi?ng nh? Model 1942, nh?ng đ??c b? sung them m?t h?p quan sat tren noc thap phao (Cupola) danh cho tr??ng xe đ? t?ng kh? n?ng quan sat chi?n tr??ng.

đ?n n?a cu?i n?m 1942, khi chi?n s? lan đ?n t?n khu v?c Stalingrad va nha may b? bao vay b?i nh?ng cu?c chi?n đ?u đ?m mau gi?a hai ben, tinh hinh s?n xu?t xe t?ng tr? nen t?i t? vi thi?u h?t nguyen li?u, đi?u nay d?n đ?n nhi?u thay đ?i quan tr?ng trong quy trinh s?n xu?t nh?m ?ng pho v?i tinh hinh. Nh?ng xe t?ng T-34 ch?a đ??c quet s?n, ch?a đ??c l?p rap thi?t b? ph? nh?ng v?n ti?n th?ng ra m?t tr?n chi?n đ?u v?i quan đ?c ^[23] . Cac nha may ? Stalingrad ti?p t?c cong vi?c s?n xu?t cho đ?n thang 9 n?m 1942 thi b? đ?c nem bom pha h?y.

Nh?ng xe t?ng T-34/76 đ??c ch? t?o v?i va vao th?i k? đ?u chi?n tranh (n?m 1941, 1942) v?i nhan cong khong chuyen (co c? ng??i gia, ph? n?, tr? em) nen th??ng b? tr?c tr?c k? thu?t. Trong tr?n ph?n cong c?a Lien Xo ? Stalingrad vao mua đong n?m 1942, 326 chi?c tren t?ng s? 400 xe t?ng T-34 c?a Lien Xo tung vao tr?n đa b? h?ng hoan toan, trong đo ch? 66 chi?c b? pha h?y khi tham chi?n tr?c ti?p, s? con l?i la t? h?ng, khong th? s?a ch?a trong đi?u ki?n chi?n đ?u nen kip lai ph?i t? pha hu? xe đ? rut lui. Cac th? nghi?m đ??c Lien Xo ti?n hanh vao n?m 1942 cho th?y ch? 7% xe t?ng T-34 đ??c xu?t x??ng trong đi?u ki?n “hoan h?o”, 93% con l?i đ??c xu?t x??ng trong đi?u ki?n co tr?c tr?c k? thu?t ch?a k?p kh?c ph?c. Trong s? 93% nay, ph?n l?n s? h?ng sau 300 km ho?t đ?ng va bu?c ph?i s?a ch?a l?i, ch? 8% ch?y 300 km hanh quan đ??ng b? ma khong b? tr?c tr?c gi. Trong th?i k? nay, m?i l? đoan xe t?ng c?a Lien Xo s? co t? 30% t?i 50% xe t?ng T-34 b? tr?c tr?c tren đ??ng hanh quan ra chi?n tr??ng. Nh?ng đi?m v??t tr?i nh?t c?a T-34 n?m ? thi?t k? đ?n gi?n, khi?n cho vi?c s?n xu?t va s?a ch?a r?t nhanh. Du co nhi?u xe t? h?ng, l?c l??ng thi?t giap Lien Xo v?n co đ? s? l??ng T-34 đ? ap đ?o đ?i ph??ng. M?t cau noi, đ??c cho la c?a lanh đ?o Lien Xo Stalin, kh?ng đ?nh “B?n than s? l??ng c?ng la m?t d?ng ch?t l??ng” ( “Quantity has a quality all its own” ). ^[24]

đ?n giai đo?n sau chi?n tranh (n?m 1943 tr? v? sau), vi?c c?i thi?n tay ngh? nhan cong, kh?c ph?c cac v?n đ? trong day chuy?n s?n xu?t đa giup đ? b?n c?a T-34 đ??c c?i thi?n đang k?. Ph?n l?n cac xe T-34 co th? hanh quan hang tr?m km ma khong b? tr?c tr?c nh? cac lo?t xe s?n xu?t tr??c đo. Hi?u qu? chi?n đ?u c?a T-34 con đ??c th? hi?n qua tinh d? s?a ch?a c?a no. Co nh?ng đ?n v? T-34 vao hom tr??c b? h?ng h?u h?t s? xe c?a h?, trong vong m?t ho?c hai ngay s?a ch?a đa l?i co đ? xe t?ng s?n sang chi?n đ?u. Trong khi đo, xe t?ng c?a đ?c khi b? h?ng c?n r?t nhi?u th?i gian s?a ch?a, nhi?u khi ph?i đ?a v? t?n x??ng ? đ?c đ? s?a ch?a. Vi v?y, t? l? xe t?ng đ?c s?n sang chi?n đ?u th??ng ch? dao đ?ng trong kho?ng 40-60% s? xe c?a đ?n v? đo, trong khi t? l? nay ? T-34 th??ng xuyen đ?t t?i 80-90%. Nh? v?y, du s? l??ng xe t?ng c?a 2 ben la ngang b?ng nhau, thi Lien Xo v?n co th? s?n sang tung vao tr?n đanh s? xe t?ng nhi?u g?p đoi so v?i đ?c. Tinh n?ng d? b?o d??ng va s?a ch?a c?a T-34 c?ng la m?t trong nh?ng nhan t? t?o nen ?u th? c?a lo?i xe nay tr??c cac xe t?ng đ?c.

M?t đi?m thu v? đo la xe t?ng T-34 c?ng la m?u t?ng đ?u tien tren th? gi?i co h? th?ng xoay thap phao b?ng may ch? khong ph?i b?ng tay. Kem theo đo la h? th?ng kh?p n?i thap phao c?c k? đ?n gi?n, giup gi?m th?i gian l?p rap xu?ng kho?ng 5 t?i 6 l?n so v?i ki?u kh?p n?i c?.

N?m 1943, day chuy?n s?n xu?t xe t?ng c?a Lien Xo đ?t cong su?t 1.300 xe t?ng T-34 m?i thang, t??ng đ??ng v?i kho?ng 43 chi?c m?i ngay. T?ng c?ng trong kho?ng ba n?m, đa co g?n 35.000 chi?c T-34/76 đ??c ra đ?i.

đ?n giai đo?n sau chi?n tranh, t? thang 2/1944, Lien Xo ng?ng s?n xu?t T-34/76 đ? chuy?n sang s?n xu?t T-34/85. đay la m?t b?n nang c?p hoan toan m?i nh?m kh?c ph?c nh?ng thi?u sot c?a T-34/76, nang cao đ? b?n c?ng nh? v? giap, h?a l?c đ? đ?i pho nh?ng xe t?ng ki?u m?i c?a đ?c. Thap phao đ??c lam l?i v?i đ??ng kinh vong thap phao t?ng t? 1.425mm tren T-34/76 len t?i 1.600mm. Thap phao đ?i m?i co kich th??c l?n h?n, giap day h?n, mang đ??c phao 85mm m?nh h?n, ch?a đ??c ba ng??i ma v?n con kho?ng tr?ng đ? g?n radio lien l?c, trong khi chi phi s?n xu?t ch? đ?t h?n 30%. T-34/85 v??t tr?i hoan toan cac xe t?ng h?ng trung c?a đ?c cung th?i nh? Panzer IV va phao t? hanh ch?ng t?ng StuG-3 . Vi la xe t?ng h?ng trung nen T-34/85 v?n y?u h?n khi so v?i xe t?ng h?ng n?ng nh? Tiger I ho?c Panther, nh?ng T-34/85 r? h?n va s?n xu?t nhanh h?n nhi?u, 1 chi?c Tiger I hay Panther c?a đ?c s? khong th? ch?i v?i 10 chi?c T-34/85 đ??c ^[25] .

Trong Th? chi?n II, T-34 th? hi?n r?t t?t cac tieu chi nh?: chi phi ch? t?o th?p, đ? c? đ?ng cao, h?a l?c t?t, c?ng v?i đ? tin c?y d? b?o tri, s?a ch?a va đi?u khi?n. Co nhi?u tr??ng h?p xe t?ng T-34 b? b?n bay m?t thap phao, sau đo đ??c l?p thap phao con nguyen v?n l?y t? cac xe t?ng b? h? h?i khac va l?i co th? tham gia chi?n đ?u ngay ma khong m?t nhi?u th?i gian s?a ch?a. Cho t?i 70 n?m sau, nhi?u chi?c T-34 v?n duy tri đ??c kh? n?ng ho?t đ?ng va đ??c bien ch? trong l?c quan m?t s? n??c nh? Lao ^[26] . T?i Syria va Yemen, T-34 đa đ??c cho ngh? h?u t? hang ch?c n?m tr??c, nh?ng khi x?y ra chi?n tranh vao n?m 2016, chung v?n co th? tai ho?t đ?ng đ? tham gia chi?n đ?u, tr? thanh xe t?ng co th?i gian ph?c v? lau dai nh?t l?ch s? ^[27] .

Chi phi ch? t?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Vi tinh hinh chi?n tranh, nh?ng c?i ti?n nh?m lam t?ng t?c đ? s?n xu?t va gi?m chi phi ch? t?o xe t?ng lien t?c đ??c ap d?ng. Nh?ng ph??ng phap m?i đa đ??c ap d?ng vao k? thu?t han t? đ?ng va toi thep , bao g?m c? nh?ng c?i ti?n do giao s? Yevhen Oskarovych Paton . ^[28] B?n thi?t k? c?a kh?u phao 76,2 ly F-34 đ??c s?a đ?i: t? 861 chi ti?t gi?m xu?ng con 614 chi ti?t ^[29] . Ch? trong vong 2 n?m, chi phi s?n xu?t m?t chi?c xe t?ng gi?m t? 26,95 v?n rup (1941) con 19,3 v?n rup va sau đo la 13,5 v?n rup ^[29] .

Th?i gian s?n xu?t c?ng gi?m m?t n?a vao cu?i n?m 1942 b?t ch?p th?c t? la nha n??c Xo Vi?t đa ph?i t?ng đ?ng vien nhi?u cong nhan lanh ngh? va l?c l??ng cong nhan thay th? bao g?m 50% la ph? n?, 15% la tr? em trai, 15% la ng??i gia, ng??i tan t?t. Vi v?y chi?c xe t?ng T-34, t?ng đ??c coi la "chi?c xe t?ng đ??c ch? t?o tinh x?o v?i v? đ?p ben ngoai ngang ng?a, th?m chi la h?n h?n cac xe t?ng c?a Tay Au va Hoa K?" , tr? thanh m?t c? may co b? ngoai tho thi?n h?n, m?c du ch?t l??ng va đ? tin c?y c?a xe t?ng khong vi th? ma suy gi?m ^[30] . Th?i gian s?n xu?t m?i chi?c T-34 lien t?c gi?m xu?ng: t? 8.000 gi? cong lao đ?ng (n?m 1941) gi?m xu?ng con 3.700 gi? (n?m 1943) va ch? con 3.000 gi? vao n?m 1944. đ?i v?i T-34/85, th?i gian s?n xu?t ch? cao h?n đoi chut (3.250 gi? cong lao đ?ng, s? li?u ngay 1/1/1945 t?i Nha may s? 183). T?c đ? nay la c?c nhanh so v?i cac m?u xe t?ng c?a cac n??c khac (vi d? nh? M4 Sherman c?a M? t?n kho?ng 17.000-25.000 gi? cong, Panther c?a đ?c t?n 150.000 gi? cong, Tiger I thi t?n đ?n 300.000 gi? cong ^[31] ). Vi v?y, b?t ch?p vi?c cac nha may thi?u h?t cong nhan lanh ngh?, s?n l??ng T-34 v?n lien t?c t?ng qua cac n?m va đ?a no tr? thanh lo?i xe t?ng đ??c s?n xu?t nhi?u nh?t trong th? chi?n 2.

Chi phi s?n xu?t ban đ?u c?a m?u t?ng T-34-85 l?n h?n ch?ng 22% so v?i T-34-76 m?u 1943 (164.000 rup ), nh?ng đ?n n?m 1945 thi gia thanh c?a no đa gi?m xu?ng con 142.000 rup ^[32] . Trong su?t cu?c chi?n tranh, chi phi th?c t? cho vi?c s?n xu?t xe t?ng T-34 gi?m m?t n?a so v?i ban đ?u (chi phi n?m 1941 la 27 v?n rup) ^[32] , trong khi đo t?c đ? t?i đa c?a xe t?ng đ??c gi? nguyen, s?c cong pha c?a đ?n phao va giap tr??c c?a no thi t?ng g?n nh? g?p đoi ^[33] .

Khi so v?i xe t?ng h?ng trung c?a cac n??c khac, chi phi c?a xe t?ng T-34 c?ng kha r?. Tinh theo USD (th?i gia 1945), m?i chi?c T-34 co gia kho?ng 25.500 USD (phien b?n T-34/76) ho?c 27.000 USD (phien b?n T-34/85), trong khi xe t?ng M4 Sherman c?a M? co gia kho?ng 46.000 USD, xe t?ng Cromwell c?a Anh co gia kho?ng 42.700 USD, xe t?ng Panzer IV c?a đ?c co gia kho?ng 46.000 USD. Nh? gia thanh r?, Lien Xo co th? s?n xu?t m?t l??ng l?n T-34 đ? bu đ?p cho t?n th?t tren chi?n tr??ng. Kh? n?ng s?n xu?t v?i chi phi r? la m?t trong nh?ng ?u đi?m l?n nh?t c?a thi?t k? T-34 đ? thich ?ng v?i c??ng đ? t?n th?t c?c l?n trong chi?n tranh t?ng l?c .

S? l??ng T-34 [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?n cu?i n?m 1945, h?n 57.000 chi?c xe t?ng T-34 đa đ??c s?n xu?t: 34.780 chi?c T-34-76 ra lo trong cac n?m 1940?44 va 22.559 xe t?ng T-34-85 đ??c s?n xu?t trong cac n?m 1944?45 ^[34] . C? s? s?n xu?t nhi?u xe t?ng T-34 nh?t la Nha may s? 183 c?a UTZ v?i s?n l??ng 28952 chi?c T-34 va T-34-85 t? n?m 1941 đ?n n?m 1945. đ?ng th? hai la Nha may s? 112 c?a Krasnoye Sormovo t?i Gorki v?i s?n l??ng 12.604 chi?c trong cung th?i gian ^[35] . N?m 1946, sau chi?n tranh, 2.701 chi?c T-34 đ??c s?n xu?t, va sau đo vi?c s?n xu?t T-34 v?i quy mo l?n b? d?ng l?i. Vi?c s?n xu?t T-34-85 đ??c tai kh?i đ?ng sau đo va do C?ng hoa Nhan dan Ba Lan (1951?1955) va Ti?p Kh?c (1951?1958) n?m b?n quy?n s?n xu?t; v?i s?n l??ng l?n l??t 1.380 va 3.185 chi?c tinh đ?n n?m 1956. Sau đo cac m?u t?ng hi?n đ?i h?n nh? T-54/55 va T-72 c?ng đ??c s?n xu?t ben ngoai lanh th? Lien Xo.

đ?n cu?i th?p nien 1960, Lien Xo b?t đ?u ch??ng trinh hi?n đ?i hoa cac xe t?ng T-34-85 c?a minh thanh m?u T-34-85M danh cho l?c l??ng d? b? va danh cho vi?c xu?t kh?u. Cac m?u xe t?ng T-34 nay đ??c trang b? cac b? ph?n truy?n đ?ng cho dong T-54/55 ? m?t d?u hi?u c?a m?c đ? tieu chu?n hoa trong vi?c thi?t k? xe t?ng c?a Lien Xo.

??c tinh co t?ng c?ng 84.070 xe t?ng T-34 c?ng v?i 13.170 phao t? hanh đ?t tren than xe T-34 đ??c ch? t?o ^[36] . T-34 la lo?i xe t?ng đ??c s?n xu?t nhi?u th? hai trong l?ch s? (ch? đ?ng sau T-54 ) trong khi th?i gian ph?c v? c?a no lau dai nh?t trong cac lo?i xe t?ng. M?t s? trong T-34 v?n đ??c s? d?ng trong cac cu?c chi?n tranh va xung đ?t v? trang trong th?i k? Chi?n tranh l?nh va cho t?i t?n đ?u th? k? 21, T-34 v?n th?nh tho?ng xu?t hi?n trong cac cu?c chi?n t?i chau A va chau Phi.

Cac phien b?n T-34 [ s?a | s?a ma ngu?n ]

S? khac bi?t gi?a cac phien b?n T-34 co th? nh?n th?y đ??c, vi d? nh? hinh dang thap phao, cac chi ti?t b? m?t va cac trang thi?t b? khac nhau nhi?u gi?a cac nha may. Ngoai ra, cac m?u t?ng c? c?ng đ??c nang c?p v?i chi ti?t m?i, ho?c cac chi ti?t nay đ??c g?n vao cac xe t?ng đ?i c? ngay khi chung ch?a đ??c rap xong. Cac xe t?ng b? b?n h?ng c?ng đ??c l?p rap cac ph? tung m?i trong qua trinh s?a ch?a chung. M?t s? xe t?ng co cac m?u giap ghep lam b?ng thep ph? th?i v?i đ? day khac nhau, han vao than xe va thap phao. Cac lo?i t?ng "nang c?p" ki?u nay đ??c g?i la с экранами (ngh?a la "co giap" ) ^[38] . Cac xe t?ng T-34 đ?i 1940 v? sau đ??c g?n them h? th?ng b? đam song vo tuy?n 10-RT 26E, khong lau sau đo đ??c thay b?ng lo?i 9-RS v?n đ??c dung tren phao t? hanh SU-100 . K? t? n?m 1953 tr? đi, cac xe T-34-85 đ??c trang b? h? th?ng b? đam R-113 Granat.

Cac tai li?u tinh bao phat xit đ?c trong Chi?n tranh th? gi?i th? hai g?i hai dong t?ng T-34 ch? y?u la T-34/76 va T-34/85 , con cac m?u th? y?u thi đ??c them ch? cai vao cu?i ten đ? phan bi?t, vi d? nh? T-34/76A . Cach đ?t ten nay tr? nen thong d?ng ? ph??ng Tay, nh?t la trong v?n h?c đ?i chung.

V? phia Nga, th?t ra H?ng quan ch?a co m?t chinh sach nh?t quan nao cho vi?c đ?t ten cac m?u xe t?ng nh? v?y ^[39] . Tuy nhien k? t? n?m 1980 tr? đi nhi?u tai li?u khoa h?c (nh?t la cac tai li?u c?a Steven Zaloga , chuyen gia nghien c?u v? ph??ng ti?n chi?n đ?u b?c thep ) đa s? d?ng cach đ?t ten "ki?u Lien Xo": T-34 v?i T-34-85 , va them n?m s?n xu?t (ch? khong ph?i them ch? cai) đ? phan bi?t cac dong t?ng T-34. Vi d? nh? T-34 m?u 1940 . đay la h? th?ng đ?t ten dung trong bai nay. M?t s? nha s? h?c Nga dung cach đ?t ten h?i khac, vi d? h? g?i dong t?ng T-34 đ?u tien la m?u 1939 ch? khong ph?i la m?u 1940 . Cac m?u T-34 v?i thap phao nguyen th?y va phao t?ng F-34 đ??c g?i chung la m?u 1941 (thay vi chia ra 1941 va 1942), con cac m?u c?i ti?n v?i thap phao hinh l?c giac đ??c g?i la m?u 1942 (thay vi 1943) ^[40] .

Nh?ng xe t?ng T-34 b? phat xit đ?c b?t đ??c đ?i ten la Panzerkampfwagen T-34(r) , v?i ch? "r" la vi?t t?t c?a Russland , t?c "Nga".

Ng??i Ph?n Lan g?i xe t?ng T-34 la Sotka theo ten c?a loai v?t Common Goldeneye vi bong c?a chi?c T-34 trong gi?ng nh? m?t con v?t đang b?i d??i n??c (đi?u nay c?n c? theo h?i ky c?a ng??i linh xe t?ng Ph?n Lan Lauri Heino ). Con phien b?n T-34-85 đ??c g?i la "Sotka nong dai" ( pitkaputkinen Sotka ).

T-34 (đ?nh danh đ?c: T-34/76) la xe t?ng ban đ?u v?i m?t kh?u phao 76,2mm trong m?t thap phao hai ng??i.

• Model 1940 (T-34 / 76A): Th?i k? đ?u, s?n xu?t nh? (kho?ng 400 chi?c) v?i phao t?ng L-11 76,2mm .
• Model 1941 (T-34 / 76B): S?n xu?t chinh v?i l?p giap day h?n va phao F-34 76,2mm v??t tr?i h?n.
• Model 1942 (T-34 / 76C): Giap day h?n, nhi?u c?i ti?n ch? t?o nh?.
• Model 1943 (T-34 / 76D, E va F): đ??c gi?i thi?u vao thang 5 n?m 1942 (khong ph?i n?m 1943). Nhi?u đ?n d??c va nhien li?u h?n, t?ng giap r?t nh?. Thap phao hinh l?c giac m?i, đ??c ng??i đ?c đ?t bi?t danh la " Chu?t Mickey " vi no co cac n?p thap phao tron khi m? ra trong gi?ng 2 cai tai. S?n xu?t sau đo đa co m?t vom quan sat ch? huy m?i.

T-34-85 (đ?nh danh đ?c: T-34/85) la m?t c?i ti?n l?n v?i m?t kh?u phao 85mm trong m?t thap phao ba ng??i. T?t c? cac m?u T-34-85 đ?u co b? ngoai kha gi?ng nhau.

• Model 1943  : S?n xu?t ng?n h?n t? thang 1 đ?n thang 3 n?m 1944 v?i phao D-5T 85mm .
• Model 1944  : đ??c s?n xu?t t? ??thang 3 n?m 1944 đ?n cu?i n?m đo, v?i phao 85mm ZiS-S-53 trong thap phao đ?n gi?n h?n, đai vo tuy?n chuy?n t? than xe vao thap phao v?i cach b? tri c?i ti?n va trang b? kinh ng?m x? th? m?i.
• Model 1945  : đ??c s?n xu?t t? ??n?m 1944 đ?n n?m 1945, v?i đ?ng c? đi ngang thap phao ch?y b?ng đi?n, vom ch? huy đ??c m? r?ng v?i c?a s?p m?t m?nh va h? th?ng khoi TDP v?i h?p MDSh kich n? b?ng đi?n.
• Model 1946  : M?u s?n xu?t v?i đ?ng c? V-2-34M c?i ti?n, banh xe m?i va cac chi ti?t nh? khac.
• Model 1960  : M?t d? an tan trang gi?i thi?u đ?ng c? V-2-3411 m?i va cac hi?n đ?i hoa khac.
• Model 1969  : (con g?i la T-34-85M): M?t d? an tan trang khac gi?i thi?u thi?t b? nhin đem, them nhien li?u b? sung va cac hi?n đ?i hoa khac.

Ph??ng ti?n chi?n đ?u b?c thep khac [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• OT-34 va OT-34-85: Xe t?ng phun l?a co sung phun l?a ATO-41 (ATO-42 sau nay) thay th? sung may ? than xe. 1170 chi?c OT-34-76 (h?u h?t d?a tren phien b?n 1942/43) va 331 chi?c OT-34-85 đa đ??c ch? t?o.
• PT-1 T-34/76: P rotivominniy T ral (ra ph?n min) Xe t?ng ra min , ch? y?u đ??c ch? t?o tren khung g?m T-34 Model 1943 ho?c T-34-85.
• Samokhodnaya Ustanovka (Phao t? hanh va phao ch?ng t?ng):
  • SU-122 ː L?u phao t? hanh d?a tren khung g?m T-34 Model 1943.
  • SU-85 ː Phao xung kich di?t xe t?ng d?a tren khung g?m T-34 Model 1943.
  • SU-100 ː Phao xung kich di?t xe t?ng d?a tren khung g?m T-34-85.
• T-34/57 : 14 chi?c T-34 đ??c trang b? phao 57mm ZiS-4 (1941, 10 xe t?ng) ho?c ZIS-4M (1943/44, 4 xe t?ng) đ? s? d?ng lam phao ch?ng t?ng.
• Phong Khong T-34 (Type 63 anti-aircraft gun) : đay la bi?n th? phong khong c?a T-34-85, l?p 2 kh?u phao 37mm Type 63 . Khong ro n??c ch? t?o. It nh?t m?t nguyen m?u đa b? thu h?i b?i Quan l?c Vi?t Nam C?ng Hoa .

Phien b?n T-34-100 [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cu?i n?m 1944, Lien Xo mu?n ti?p t?c nang cao s?c m?nh h?a l?c c?a T-34 b?ng vi?c trang b? phao 100mm, lo?i phao nay co th? d? dang b?n xuyen giap tr??c c?a xe t?ng h?ng n?ng đ?c. Nhi?m v? đ?t phao 100mm len thap phao c?a T-34-85 đ??c giao cho nha may s? 9 va nha may 183.

Phong thi?t k? c?a Nha may Gorky s? 92, d?n đ?u b?i A. Savinov, đa th? nghi?m vi?c đ?t phao 100mm len thap phao T-34-85 thong th??ng. H? đa c?i ti?n phao 100mm d?a tren nh?ng kinh nghi?m c?a phao 85mm ZIS S-53, va đ? xu?t đ?t ten cho lo?i phao m?i nay la 100mm ZIS-100. Tuy nhien, th? nghi?m đa th?t b?i do s?c m?nh c?a phao qua l?n, gay ?nh h??ng nghiem tr?ng t?i h? truy?n đ?ng va h? th?ng treo, vi?c l?p đ?t đ?u gi?m gi?t c?ng khong kh?c ph?c đ??c.

Trong khi đo, A. A. Morozov va nha may 183 đ?a ra m?t chi?c xe th? nghi?m k?t h?p, v?i h? th?ng treo, h? truy?n đ?ng va m?t s? b? ph?n c?a xe t?ng T-34-85 v?i thap phao c?a xe t?ng T-44 , v?i thay đ?i đ? r?ng c?a vong thap phao t? 1600mm len 1700mm, giap ? tren va d??i ? đ?ng c? đ??c lam m?ng h?n, m?t s? ch?nh s?a ? than xe. Sung may ? d??i than xe đa đ??c lo?i b? va do đo b?t đi m?t ng??i trong t? lai. Xe n?ng 33 t?n xe đa đ??c đ?nh danh la T-34-100.

Gi?a thang 2 va thang 3 n?m 1945, xe đa đ??c đ?a đ?n Sverdlovsk va Gorokhevetsk đ? th? nghi?m, v?i phao 100mm ZIS-100 va D-10T. Cac th? nghi?m đa t??ng đ?i thanh cong, m?c du phao 100mm v?n t? ra la m?t ganh n?ng l?n cho than xe, du v?y H?ng quan t? ra thich chi?c xe nay va yeu c?u cac nha phat tri?n ti?p t?c phat tri?n.

Vao cu?i n?m 1944, nha may s? 92 đa phat tri?n m?t lo?i phao 100mm m?i la lo?i LB-1 v?i đ?u gi?m gi?t đ? vi?c l?p đ?t tren T-34 d? dang h?n. Noi chung, kh?u phao nay v?n t??ng t? nh? D-10T va ZIS-100. T? ngay 6-14 thang 4 n?m 1945, T-34-100 l?p phao LB-1 đa đ??c th? nghi?m, v?i 1000 vien đ?n đa b?n va h?n 501 km hanh trinh. T?c đ? b?n th?c t? vao kho?ng 5,2 - 5,8 phat m?t phut, đ? chinh xac cao h?n hai lo?i phao 100mm tr??c đay va ap l?c no gay ra len khung xe it h?n nhi?u. Cac th? nghi?m đa thanh cong xu?t s?c va quan đ?i thich chi?c xe nay.

Phao 100mm co s?c xuyen m?nh h?n kho?ng 40% so v?i phao 85mm L/52 c?a T-34-85 va t??ng đ??ng v?i phao 88mm L/71 tren xe t?ng Tiger II c?a đ?c, ngoai ra khi b?n đ?n n? ch?ng cong s? va b? binh thi phao 100mm m?nh h?n 50% so v?i phao 88mm L/71. Phao chinh 100mm khi dung đ?n BR-412B APBC co th? xuyen th?ng v? giap 125mm đ? th?ng goc v?i m?t đ?t ? kho?ng cach 2 km (t??ng đ??ng đ? day giap tr??c c?a xe t?ng h?ng n?ng Tiger I ), va co th? xuyen th?ng v? giap day 85mm nghieng 55 đ? c?a xe t?ng Panther ? kho?ng cach 1,5 km. Khi dung đ?n xuyen giap cao c?p BR-412P APCR , phao 100mm co th? b?n xuyen giap tr??c than xe c?a Tiger II (Vua C?p) ? c? ly 500 met, ho?c xuyen đ??c giap tr??c thap phao ? c? ly 1.000 met ^[41] . Du v?n la xe t?ng h?ng trung co chi phi r?, nh?ng v?i c?i ti?n mang phao 100mm, T-34-100 co th? đ?u ngang ng?a, th?m chi tr?i h?n cac lo?i xe t?ng h?ng n?ng c?a đ?c la Panther va Tiger I .

Tuy co ti?m n?ng l?n nh?ng cu?i cung T-34-100 đa khong bao gi? đ??c đi vao s?n xu?t hang lo?t do chi?n tranh đa k?t thuc, khong con nhu c?u cho no n?a. Vi?c s?n xu?t đ??c chuy?n sang lo?i T-44 va T-54/55 tien ti?n h?n.

Sau Chi?n tranh th? gi?i th? hai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T-34-85 v?n la x??ng s?ng c?a l?c l??ng xe t?ng Lien Xo cho đ?n gi?a nh?ng n?m 1950, cho t?i khi xe t?ng T-54 đ??c s?n xu?t v?i s? l??ng đ? l?n đ? thay th? no. Sau khi đ??c lo?i kh?i l?c l??ng t?ng chi?n đ?u th??ng tr?c, no đ??c đ?a vao ph?c v? trong qua trinh đao t?o hu?n luy?n c?a l?c l??ng t?ng thi?t giap Lien Xo cho đ?n nh?ng n?m 1970. No v?n ti?p t?c gop m?t vao h?u h?t m?i cu?c xung đ?t sau Chi?n tranh Th? gi?i th? 2 trong su?t h?n 70 n?m, t? sa m?c ? Ai C?p, r?ng nhi?t đ?i ? Cuba đ?n th?o nguyen ? Angola va xa h?n th? n?a. T-34 đa ch?ng t? kh? n?ng c?a no tren chi?n tr??ng, th?m chi la khi ph?i đ?i đ?u v?i cac th? h? xe t?ng tien ti?n h?n c?a Ph??ng Tay.

Nh?ng chi?c T-34-85 đ??c trang b? cho nhi?u quan đ?i c?a cac n??c đong Au (sau nay thanh l?p Hi?p ??c Warsaw ) va quan đ?i c?a cac qu?c gia khach hang c?a Lien Xo ? nh?ng n?i khac. Nh?ng chi?c T-34-85 c?a đong đ?c , Hungary va Lien Xo đa ph?c v? trong vi?c tr?n ap cu?c n?i d?y c?a đong đ?c ngay 17 thang 6 n?m 1953 c?ng nh? Cach m?ng Hungary n?m 1956 .

Trung Qu?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sau khi C?ng hoa Nhan dan Trung Hoa đ??c thanh l?p vao n?m 1949 , Lien Xo đa g?i nhi?u chi?c T-34-85 cho Quan Gi?i phong Nhan dan Trung Hoa (PLA). M?c du trong nhi?u th?p k? ph?c v?, co r?t nhi?u s?a đ?i t?o ra m?t s? khac bi?t v? hinh ?nh gi?a T-34-85 nguyen b?n va T-34-85 c?a Trung Qu?c, va Nha may 617 co kh? n?ng s?n xu?t t?ng b? ph?n c?a T-34-85, khong co chi?c T-34-85 nao th?c s? đ??c s?n xu?t ? Trung Qu?c. K? ho?ch s?n xu?t T-34-85 ? Trung Qu?c đa k?t thuc ngay sau khi Trung Qu?c nh?n xe t?ng chi?n đ?u ch? l?c T-54A t? Lien Xo va b?t đ?u ch? t?o xe t?ng Type 59 , phien b?n s?n xu?t đ??c c?p phep c?a T-54A. ^[42]

Chi?n tranh Tri?u Tien [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong Chi?n tranh Tri?u Tien, nh?ng chi?c xe t?ng T-34 c?a Lien Xo đ??c Quan đ?i Nhan dan Tri?u Tien (KPA) s? d?ng đ? ch?ng l?i M?, Han Qu?c va cac n??c đ?ng minh. V?i vi?c tri?n khai m?t s? l??ng l?n t?ng T-34 t? khu v?c phi quan s? (DMZ), Quan đ?i Tri?u Tien đa ap đ?o hoan toan xe t?ng M24 Chaffee c?a quan đ?i M? trong giai đo?n đ?u c?a cu?c chi?n. M?t l? đoan đ?y đ? c?a Quan đ?i Nhan dan Tri?u Tien (NKPA) đ??c trang b? kho?ng 120 chi?c T-34-85 do Lien Xo cung c?p đa lam tien phong trong cu?c t?n cong Han Qu?c vao thang 6 n?m 1950. ^[43] Bazooka 2,36 inch (60mm) th?i Th? chi?n II ban đ?u đ??c s? d?ng b?i quan đ?i M? t?i Han Qu?c t? ra vo d?ng tr??c xe t?ng T-34 c?a KPA, ^[43] c?ng nh? phao chinh 75 mm c?a xe t?ng h?ng nh? M24 Chaffee . ^[44]

Tuy nhien, sau khi l?c l??ng Hoa K? va Lien H?p Qu?c đ?a cac lo?i xe t?ng n?ng h?n va co h?a l?c t?t h?n vao cu?c chi?n, ch?ng h?n nh? xe t?ng M4 Sherman , M26 Pershing va M46 Patton c?a M? , c?ng nh? xe t?ng Comet va Centurion c?a Anh , xe t?ng T-34 c?a KPA b?t đ?u h?ng ch?u nhi?u t?n th?t h?n khi chi?n đ?u v?i thi?t giap đ?i ph??ng, ngoai ra h? con ch?u t?n th?t n?ng n? h?n do nhi?u cu?c khong kich c?a M? va h?a l?c ch?ng t?ng ngay cang hi?u qu? c?a b? binh M?/Han Qu?c tren m?t đ?t, ch?ng h?n nh? lo?i sung M20 "Super Bazooka" 3,5 inch m?i (thay th? cho m?u 2,36 inch tr??c đo). Vao th?i đi?m KPA bu?c ph?i rut kh?i mi?n nam, kho?ng 239 chi?c T-34 va 74 phao t? hanh SU-76 đa b? tieu di?t ho?c b? b? l?i do h?ng hoc ho?c h?t nhien li?u. ^[43]

Sau thang 10 n?m 1950, thi?t giap KPA hi?m khi đ??c b?t g?p. B?t ch?p vi?c Trung Qu?c tham gia vao cu?c xung đ?t vao thang sau, h? khong tri?n khai đ?i thi?t giap l?n nao, vi Trung Qu?c t?p trung vao cac cu?c t?n cong b? binh hang lo?t h?n la cac cu?c t?n cong thi?t giap quy mo l?n. M?t vai chi?c T-34-85 va m?t s? xe t?ng IS-2 đ??c b? tri tren th?c đ?a, ch? y?u phan tan trong s? b? binh c?a h?, do đo khi?n cac cu?c đ?u xe t?ng v?i l?c l??ng Hoa K? va Lien H?p Qu?c tr? nen hi?m hoi k? t? đo. ^[44]

M?t chi?c xe t?ng T-34 s? hi?u 215 c?a Trung đoan xe t?ng 4, S? đoan xe t?ng 2, đ??c cho la đa tieu di?t 4 xe t?ng M46 Patton va b?n h?ng m?t chi?c xe t?ng M46 Patton khac trong cu?c chi?n t? ngay 6 đ?n ngay 8 thang 7 n?m 1953 . No c?ng pha h?y 26 boong ke , 9 kh?u phao, va m?t chi?c xe t?i. Chi?c xe t?ng đo hi?n đ??c b?o qu?n trong B?o tang Quan đ?i Cach m?ng Nhan dan Trung Qu?c. ^[45]

M?t cu?c kh?o sat quan s? n?m 1954 c?a M? k?t lu?n r?ng co t?ng c?ng 119 tr?n đ?u xe t?ng lien quan đ?n Quan đ?i M? va cac đ?n v? Th?y quan l?c chi?n Hoa K? ch?ng l?i cac l?c l??ng Tri?u Tien va Trung Qu?c, v?i 97 xe t?ng T-34-85 b? pha h?y va 18 chi?c khac co th? đa b? pha h?y. T?n th?t c?a ng??i M? co ph?n it h?n. ^[46]

Trung đong [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nh?ng chi?c T-34-85 do Ti?p Kh?c s?n xu?t đa đ??c Ai C?p s? d?ng trong cac cu?c Chi?n tranh ? R?p-Israel n?m 1956 va Chi?n tranh 6 ngay 1967 ? Ban đ?o Sinai . Quan đ?i Syria c?ng nh?n đ??c nh?ng chi?c T-34-85 t? Lien Xo va h? đa tham gia nhi?u tr?n đ?u v?i xe t?ng Israel vao thang 11 n?m 1964.

Trong Chi?n tranh Sau ngay vao n?m 1967, do b? b?t ng?, tinh th?n va chi?n thu?t th?p đa khi?n l?c l??ng t?ng thi?t giap Ai C?p m?t t?i 251 chi?c T-34-85, chi?m g?n 1/3 t?ng s? xe t?ng b? m?t c?a Quan đ?i Ai C?p. đa s? xe t?ng Ai C?p b? m?t la do b? t? lai b? l?i du ch?a h? tham chi?n. Trai ng??c v?i Ai C?p, l?c l??ng t?ng thi?t giap c?a Quan đ?i Syria co chi?n thu?t t?t, h? ch? m?t t?ng c?ng 73 chi?c xe t?ng bao g?m T-34-85 , T-54 va Panzer IV , trong khi đo phia Israel b? pha h?y t?i 160 chi?c xe t?ng cac lo?i.

Ai C?p ti?p t?c ch? t?o T-34-100, m?t phien b?n chuy?n đ?i c?c b? va duy nh?t đ??c t?o thanh t? sung phao da chi?n h?ng n?ng BS-3 100 mm c?a Lien Xo g?n trong thap phao đ??c s?a đ?i nhi?u, c?ng nh? T-34-122 l?p phao D-30 c? 122mm. N?m 1956, chung đ??c s? d?ng lam phao t? hanh đ? h? tr? b? binh Ai C?p, lo?i xe nay v?n đ??c s? d?ng trong Chi?n tranh Yom Kippur vao thang 10/1973.

Cuba [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cuba đa nh?n đ??c 150 xe t?ng T-34-85 do Lien Xo vi?n tr? quan s? vao n?m 1960. T-34-85 la xe t?ng đ?u tien c?a Lien Xo tham gia bien ch? cho L?c l??ng V? trang Cach m?ng Cuba (FAR), cung v?i IS-2 . Nh?ng chi?c T-34 c?a Lien Xo c?ng gop m?t t?i chi?n tr??ng Cuba vao thang 4/1961 trong s? ki?n V?nh Con L?n . Khi đo, l?c l??ng v? trang l?u vong ng??i Cuba do M? h?u thu?n đa ti?n hanh đ? b? len b? bi?n n??c nay nh?m hong l?t đ? chinh ph? cach m?ng Cuba. Du đ??c trang b? 5 chi?c xe t?ng M41 Walker Bulldog va nhi?u chi?c xe b?c thep, c?m quan nay đa b? đanh tan hoan toan b?i nh?ng chi?c T-34 c?a Quan đ?i Cach m?ng Cuba trong th?i gian ng?n ng?i. Nha lanh đ?o c?a cach m?ng Cuba la Fidel Castro , đa đich than ch? huy m?t chi?c T-34 d?n đ?u đ?i hinh chi?n đ?u c?a quan đ?i Cuba trong cu?c chi?n tren v?nh Con l?n. đ?c bi?t chi?c T-34 do ong ch? huy đa b?n h? 2 xe c?a đ?ch khi tham chi?n.

N?m 1975, m?t l??ng l?n T-34-85 c?ng đa đ??c Lien Xo t?ng cho FAR đ? h? tr? cho cu?c can thi?p keo dai c?a n??c nay vao N?i chi?n Angola . ^[47]

M?t trung đ?i g?m 5 chi?c T-34-85 c?a Cuba đa tham chi?n ? Angola ch?ng l?i quan đ?i Nam Phi trong tr?n Cassinga. Cac xe t?ng nay cung v?i m?t đ?i đ?i b? binh c? gi?i hoa c?a Cuba đ??c trang b? xe b?c thep ch? quan BTR-152 . Vao thang 5 n?m 1978 , Nam Phi ti?n hanh m?t cu?c khong kich l?n vao Cassinga v?i m?c tieu pha h?y m?t c?n c? c?a T? ch?c Nhan dan Tay Nam Phi (SWAPO) ? đo. L?c l??ng Cuba đa đ??c huy đ?ng đ? ng?n ch?n chung. Khi đ?n g?n Cassinga, h? đa b? may bay Nam Phi bay ngang, lo?i may bay nay đa pha h?y h?u h?t cac chi?c BTR-152 va 3 chi?c T-34-85; m?t chi?c T-34-85 th? t? b? vo hi?u hoa b?i m?t qu? min ch?ng t?ng chon tren đ??ng. Chi?c xe t?ng con l?i ti?p t?c giao tranh v?i linh du Nam Phi cho đ?n khi tr?n chi?n k?t thuc. ^[48]

H?n m?t tr?m chi?c T-34-85 c?a Cuba va kip lai t??ng ?ng c?a h? v?n ? Angola vao gi?a nh?ng n?m 1980. Vao thang 9 n?m 1986, ch? t?ch Cuba Fidel Castro phan nan v?i T??ng Konstantin Kurochkin, tr??ng phai đoan quan s? Lien Xo t?i Angola , r?ng ng??i c?a ong khong con đ??c mong đ?i s? chi?n đ?u v?i thi?t giap Nam Phi b?ng nh?ng chi?c T-34 c?a "Th? chi?n th? hai"; Castro nh?n m?nh r?ng Lien Xo s? trang b? cho l?c l??ng Cuba m?t s? l??ng l?n h?n T-55 . ^[49] đ?n n?m 1987, yeu c?u c?a Castro d??ng nh? đa đ??c ch?p thu?n, vi cac ti?u đoan xe t?ng Cuba đa co th? tri?n khai m?t s? l??ng đang k? T-54B , T-55 va T-62 ; nh?ng chi?c T-34-85 khong con ho?t đ?ng. ^[50]

Vi?t Nam [ s?a | s?a ma ngu?n ]

18 gi? 33 phut ngay 13/7/1960, t?i ga V?nh Yen, chi?c xe t?ng T-34 mang s? hi?u 114 d??i s? đi?u khi?n c?a Trung s? đao V?n Ban đa r?i toa tau, đay la th?i kh?c b? đ?i T?ng - Thi?t giap Vi?t Nam chinh th?c ti?p nh?n nh?ng v? khi trang b? đ?u tien. Chi?c xe t?ng đ?u tien trong bien ch? c?a quan đ?i Vi?t Nam la m?t chi?c T-34/85 mang s? hi?u 114 đ??c bien ch? cho Trung đoan xe t?ng 202, trong n?m 1960 đa co t?ng s? 100 chi?c T-34 va SU-76 đ??c Lien Xo vi?n tr? cho Vi?t Nam.

Ngay 29 thang 2 n?m 1962, Vi?t Nam ti?p nh?n them m?t s? trang b? m?i bao g?m 19 xe PT-76, 11 xe T-54 , 1 xe MTY-10, 4 xe d?t T-34 do Lien Xo vi?n tr?. Cu?i n?m 1963, Vi?t Nam ti?p nh?n them 72 xe T-34, 11 xe T-54 , 31 xe PT-76 . Luc nay, t?ng s? xe t?ng thi?t giap va cac xe h? tr? c?a Vi?t Nam đa co la 164 chi?c cac lo?i. ^[51]

Xe t?ng T-34 đa đ??c tan trang l?i ? Lien Xo tr??c khi chuy?n giao cho Vi?t Nam. H?u h?t n?u khong mu?n noi la t?t c? đ?u co banh xe đ??ng tr??ng ki?u T-54/55 , co m?t đi?n đai m?i h?n (ki?u 10RT). Ngoai ra, cac xe T-34-85 c?a Vi?t Nam con đ??c b? sung them m?t sung may DShK c? nong 12,7mm tren thap phao đ? b?n may bay t?m th?p c?ng nh? b? binh (nh?ng chi?c T-34-85 nguyen b?n khong co v? khi nay). Tuy nhien do nguyen b?n thap phao khong đ??c trang b? sung may 12,7mm nen vi?c b? sung c?n ph?i han them m?t b? gia đ? ? phia ben ph?i c?a thap, khi?n h?n ch? t?m b?n c?a sung khi x? th? ch? co th? quay sung v? ben ph?i ma khong th? quay sang ben trai n?u nh? v?n ng?i trong xe. ^[52]

Tuy nhien, ph?i đ?n cu?i n?m 1970, Ti?u đoan xe t?ng 397 thu?c Trung đoan 202 trang b? xe T-34 m?i đ??c đ?a vao nam Quan khu 4 đ? chu?n b? tham gia chi?n d?ch ph?n cong đ??ng 9- Nam Lao cung cac Ti?u đoan 297 (trang b? T-54/59) va 198 (trang b? PT-76). Khi đo, Quan đ?i Nhan dan Vi?t Nam đa s? d?ng xe t?ng T-34-85 ti?n cong quan M? l?n đ?u tien trong Chi?n d?ch đ??ng 9 - Nam Lao thang 3/1971.

N?m 1971, T-34 tham gia chi?n d?ch Canh đ?ng Chum t?i Lao. Ti?u đoan 195 thu?c Trung đoan 202, co 2 đ?i đ?i 9 va 18, trang b? 18 xe T-34, 3 xe PT-76 va 4 xe thi?t giap K-63. Cac xe t?ng đa d?n đ?u m?i t?n cong, chi vi?n b? binh tieu di?t t?ng lo c?t cong s?, đanh chi?m cac c? đi?m.

N?m 1972, t?i Qu?ng Tr? , l?c l??ng xe t?ng tham gia cu?c T?ng ti?n cong n?m 1972 g?m 2 trung đoan 202 va 203, song s? l??ng T-34 ch? co 10 xe đ??c bien ch? vao đ?i đ?i 7, Ti?u đoan 3 c?a Trung đoan 203. Trong đo n?i b?t la tr?n đanh ngay 17/8/1972, ch? 1 xe T-34 s? 164 đa đanh tan 1 đ?i đ?i ? La Vang, di?t 37 linh.

Tr?n đanh xe t?ng l?n nh?t co s? tham gia c?a T-34 ? Vi?t Nam x?y ra vao ngay 27 thang 7 trong tr?n đ?i 26 ? Qu?ng Tr? . M?t đ?i đ?i 11 chi?c M41 Walker Bulldog rut lui t? đi?m cao thi b? 7 xe t?ng T-34-85 (trong s? 10 xe t?ng c?a đ?i đ?i) t?n cong. K?t qu? la quan Vi?t Nam C?ng hoa đa b? b?t ng?, theo s? li?u c?a M? thi 3 chi?c M41 đa b? pha h?y b?i T-34, 5 chi?c n?a b? b?t gi?, ch? co 3 chi?c M41 ch?y thoat đ??c. ^[53]

Chi?u ngay 19/3/1975, trong chi?n d?ch Hu? - đa N?ng , đ?i đ?i xe t?ng 7 (v?i 6 xe t?ng T-34) bi m?t c? đ?ng vao t?p k?t ? Ph??ng Lang đong (Tri?u Phong, Qu?ng Tr?). Ngay 23/3, đ?i đ?i đa ph?i h?p v?i Ti?u đoan b? binh 3 c?a Qu?ng Tr? đanh tan Ti?u đoan Th?y quan l?c chi?n 8 va gi?i phong qu?n l? Mai L?nh, b?n chay 2 xe t?ng M41 . Trong cac ngay 24 va 25,3, đ?i đ?i 7 ti?p t?c cung b? binh ti?n cong qu?n l? H??ng đi?n. đ?i đ?i 7 (luc nay con 4 xe T-34) v??t len d?n đ?u đ?i hinh truy kich, b?n chay 1 xe t?ng M48 Patton va 1 xe t?ng M41, truy kich đ?n B?c Thu?n An, gop ph?n gi?i phong t?nh Th?a Thien Hu? ngay 25/3/1975. đay c?ng la tr?n đanh cu?i cung c?a xe t?ng T-34 t?i chi?n tr??ng Vi?t Nam.

Trong su?t 15 n?m (1960-1975), đa co hang tr?m chi?c T-34 đ??c Lien Xo vi?n tr? cho Vi?t Nam trong su?t chi?n tranh, tuy nhien do đa l?c h?u c? v? v? giap va h?a l?c, nen nhin chung vai tro c?a no khong n?i b?t nh? xe t?ng T-54 .

Trong chi?n tranh bien gi?i phia B?c n?m 1979 , Quan đ?i Trung Qu?c trang b? ch? y?u cac xe Type-59 , Type-62 , ??c tinh kho?ng 550 xe t?ng. V? phia đ?i di?n, QđNDVN huy đ?ng Trung đoan t?ng thi?t giap 407 thu?c Quan khu 1 , ch? y?u la nh?ng xe T-34-85. So v?i xe t?ng Type-59, T-34-85 kem h?n c? v? h?a l?c va v? giap, nh?ng so v?i nh?ng xe t?ng h?ng nh? Type-62 thi T-34-85 khong h? y?u th?. Cac xe t?ng T-34-85 đa tham gia m?t s? tr?n đanh trong cu?c chi?n nay, nh?ng khong ro thanh tich c?ng nh? thi?t h?i. đ?n th?p nien 1980, m?t s? chi?c T-34 đa đ??c thao d? đ? l?y thap phao lam cong s? h?a l?c tren m?t s? đ?o ? Tr??ng Sa.

Qu?n đ?o Sip [ s?a | s?a ma ngu?n ]

L?c l??ng V? binh Qu?c gia Sip đ??c trang b? kho?ng 35 xe t?ng T-34-85 đa giup h? tr? cu?c đ?o chinh c?a quan đ?i Hy L?p ch?ng l?i T?ng th?ng TGM Makarios vao ngay 15 thang 7 n?m 1974.

Vao thang 7 đ?n thang 8 n?m 1974, khi Th? Nh? K? t?n cong đ?o Sip đang do Hy L?p n?m gi? t?i Kioneli va t?i Kyrenia, Hy L?p đa đi?u đ?ng 32 chi?c T-34-85 đ?i đ?u v?i 180 chi?c xe t?ng M47 / M48 Patton c?a Th? Nh? K?. K?t thuc cu?c chi?n, Hy L?p b? m?t 10 chi?c T-34 b? pha h?y, 11 chi?c khac h?t đ?n ho?c x?ng va b? t? lai b? l?i. Phia Th? Nh? K? b? pha h?y 11 chi?c xe t?ng: 6 xe M47 va 5 xe M48 Patton , 12 xe M47 va M48 khac b? h? h?i. Xe t?ng T-34 đa gay ng?c nhien l?n, b?i khi đo no đa r?t l?c h?u nh?ng v?n đanh th?ng xe t?ng chi?n đ?u hi?n đ?i c?a M?. ^[54]

N?i chi?n Angola [ s?a | s?a ma ngu?n ]

M?t trong nh?ng cu?c xung đ?t hi?n đ?i ch?ng ki?n ??vi?c tri?n khai chi?n đ?u r?ng rai c?a T-34-85 la N?i chi?n Angola . N?m 1975, Lien Xo đa v?n chuy?n 80 chi?c T-34-85 t?i Angola nh? m?t ph?n h? tr? cho cu?c can thi?p quan s? đang di?n ra c?a Cuba t?i đay. ^[47] Kip lai Cuba h??ng d?n binh linh FAPLA cach v?n hanh; cac lai xe va x? th? khac c?a FAPLA đa thap tung cac kip lai Cuba trong vai tro hu?n luy?n vien. ^[55]

FAPLA b?t đ?u tri?n khai nh?ng chi?c T-34-85 ch?ng l?i l?c l??ng UNITA va FNLA vao ngay 9 thang 6 n?m 1975 . ^[56] S? xu?t hi?n c?a FAPLA va xe t?ng Cuba đa thuc đ?y Nam Phi t?ng c??ng cho UNITA m?t chi đ?i xe b?c thep Eland-90. ^[57]

Afghanistan [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nh?ng chi?c T-34-85 c?ng th??ng xu?t hi?n ? Afghanistan . Trong Chi?n tranh Xo Vi?t-Afghanistan , h?u h?t T-34 đa đ??c l?c l??ng an ninh n?i b? Sarandoy trang b?. M?t s? c?ng đ??c gi? l?i ph?c v? trong Quan đ?i C?ng hoa Dan ch? Afghanistan . ^[58]

Namibia [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m 1984 , T? ch?c Nhan dan Tay Nam Phi (SWAPO) ^[59] đa th?c hi?n m?t n? l?c ph?i h?p đ? thanh l?p ti?u đoan thi?t giap thong th??ng c?a rieng minh thong qua canh v? trang, Quan đ?i Gi?i phong Nhan dan Namibia (PLAN).  La m?t ph?n c?a n? l?c nay, cac đ?i di?n ngo?i giao c?a SWAPO ? chau Au đa ti?p c?n C?ng hoa Dan ch? đ?c v?i yeu c?u mua m??i xe t?ng T-34, s? nay đa đ??c chuy?n giao. ^[60] T-34 c?a PLAN khong bao gi? đ??c tri?n khai trong cac chi?n d?ch t?n cong ch?ng l?i quan đ?i Nam Phi, chung đ??c gi?i h?n trong vai tro b?o v? cac c?n c? chi?n l??c ben trong mi?n b?c Angola . ^{[59] [61]}

đ?n n?m 1988 , nh?ng chi?c T-34-85 c?a PLAN đ??c đong quan g?n Luanda , n?i cac kip lai c?a h? đ??c hu?n luy?n b?i cac chuyen gia Cuba. ^[62] Vao thang 3 n?m 1989 , xe t?ng PLAN đ??c huy đ?ng va di chuy?n v? phia nam theo h??ng bien gi?i Namibia . ^[62] Nam Phi cao bu?c PLAN đa len k? ho?ch cho m?t cu?c t?n cong l?n nh?m gay ?nh h??ng đ?n cu?c t?ng tuy?n c? đang di?n ra c?a Namibia , nh?ng cac đ?n v? xe t?ng đa khong v??t qua bien gi?i va khong can thi?p vao m?t lo?t cac cu?c đ?ng đ? m?i vao cu?i n?m đo. ^[62] T? n?m 1990 đ?n n?m 1991 , SWAPO đa ra l?nh cho cac xe t?ng c?a PLAN ? Angola h?i h??ng v? Namibia b?ng chi phi c?a minh. ^[63] B?n chi?c sau đo đ??c đ?a vao ph?c v? trong Quan đ?i Namibia m?i. ^[64]

Balkans [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?u n?m 1991 , Quan đ?i Nhan dan Nam T? s? h?u 250 chi?c T-34-85, khong chi?c nao trong s? đo đang ho?t đ?ng. ^[65] Trong s? tan ra c?a Nam T? , nh?ng chi?c T-34-85 đ??c quan đ?i qu?c gia Croatia , Bosnia-Herzegovina , Serbia va Montenegro k? th?a va ti?p t?c ho?t đ?ng trong cac cu?c Chi?n tranh Nam T? . ^{[47] [66]} M?t s? c?ng đ??c quan đ?i ly khai Serbia mua l?i t? kho d? tr? c?a Nam T?, c? th? la Quan đ?i C?ng hoa Serb Krajina (SVK) va Quan đ?i C?ng hoa Srpska (VRS). ^{[67] [68]} H?u h?t nh?ng chi?c xe t?ng nay đ?u ? trong tinh tr?ng t?i t? khi b?t đ?u xung đ?t va m?t s? chi?c đa s?m tr? nen khong ho?t đ?ng đ??c, co th? la do b?o tri khong đ?y đ? va thi?u ph? tung. ^[68]

Vao ngay 3 thang 5 n?m 1995 , m?t chi?c VRS T-34-85 đa t?n cong m?t ti?n đ?n c?a UNPROFOR do Trung đoan 21 c?a Cong binh Hoang gia đi?u khi?n ? Maglaj, Bosnia , lam b? th??ng sau linh gin gi? hoa binh c?a Anh , v?i it nh?t m?t ng??i trong s? h? b? th??ng t?t v?nh vi?n. ^{[69] [70]} M?t s? T-34 đang đ??c VRS c?t gi? t?i c?n c? ? Zvornik đa b? UNPROFOR t?m th?i t?ch thu nh? m?t ph?n c?a ch??ng trinh gi?i giap v? khi đ?a ph??ng vao n?m sau. ^[68]

Th? k? 21 [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m 2015 , c? xe t?ng T-34-85 Model 1969 va phao t? hanh SU-100 đ?u đ??c ch?p ?nh khi đang đ??c s? d?ng trong cu?c n?i d?y c?a Houthi ? Yemen . M?t s? xe t?ng T-34 th?m chi con b? b?n b?ng ATGM . ^[71]

Trong N?i chi?n Syria 2011 va N?i chi?n Yemen n?m 2018, m?t s? chi?c T-34-85 đ??c nhin th?y la đa tham chi?n, đanh d?u l?ch s? chinh chi?n b?n b? t?i 75 n?m c?a lo?i xe t?ng nay.

Linh t?ng T-34 n?i ti?ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Andreev, Nikolai Rodionovich (1921-2000)
• Aria, Semyon Lvovich (1922-2013)
• Aslanov, Hazi Agadovich (1910-1945)
• Barmin, Ilya Elizarovich (1916-1943)
• Bochkovsky, Vladimir Alexandrovich (1923-1999)
• Bryukhov, Vasily Pavlovich (1924-2015)
• Burda, Alexander Fedorovich (1911-1944)

  

• Bukhtuev, Mikhail Artemievich (1925-1944)
• Gorobets, Stepan Khristoforovich (1913-1942)
• Gintovt, Vitold Mikhailovich (1922-1984)
• Degen, Ion Lazarevich (1925-2017)
• Zamula, Mikhail Kuzmich (1914-1984)
• Zorin, Sergei Ivanovich (1911-1954)
• Kashnikov, Pyotr Mikhailovich (1912-1945)
• Komarov, Dmitry Evlampievich (1922-1944)
• Kosarev, Alexander Prokofievich  (1941-1945)
• Kaduchenko Joseph Andriyanovich (1906-1988)
• Kostrikova, Evgeniya Sergeevna (1921-1975)
• Lavrinenko, Dmitry Fedorovich (1914-1941)
• Lebedev, Nikolai Alexandrovich (1914-1942)
• Levchenko, Irina Nikolaevna (1924-1973)
• Lyubushkin, Ivan Timofeevich (1918-1942)
• Oktyabrskaya, Maria Vasilievna (1902-1944)
• Maksakov, Vladimir Nikolaevich (1923-1993)
• Markov, Vladimir Alexandrovich (1923-1955)
• Raftopullo, Anatoly Anatolyevich (1907-1985)
• Rudyk, Nikolay Martynovich (1918-1943)
• Samokhin, Konstantin Mikhailovich (1915-1942)
• Storozhenko, Vasily Yakovlevich (1918-1991)
• Fadin, Alexander Mikhailovich (1924-2011)
• Khazov, Vladimir Petrovich (1918-1942)
• Khokhryakov, Semyon Vasilievich (1915-1945)
• Chesak, Grigory Sergeevich (1922-1987)
• Sharipov, Fatykh Zaripovich (1921-1995)

Nha khai thac [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Hi?n t?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

•   Cuba - 642, ^[72] s? l??ng khong xac đ?nh trong bien ch?. ^{[73] [74]}
•   Bosnia-Herzegovina - 5 chi?c T-34, tinh đ?n n?m 2011 ^[75] . ^[73]
•   C?ng hoa Congo - S? l??ng khong xac đ?nh trong kho niem c?t. ^{[73] [76]}
•   C?ng hoa Dan ch? Nhan dan Tri?u Tien - 650 ^[72] S? l??ng khong xac đ?nh v?n đang ho?t đ?ng ^{[73] [77]}
•   Guinea - 45; 30 chi?c ho?t đ?ng tinh đ?n n?m 2021. ^[78]
•   Guinea-Bissau - 10 chi?c T-34 tinh đ?n n?m 2021. ^[79]
•   Namibia - Nh?n chuy?n giao 4 chi?c, so l??ng khong xac đ?nh đang đ??c niem c?t. ^[80]

  

•   Nga - Ph?c v? cac ho?t đ?ng duy?t binh, h?i thao va tri?n lam.
•   Yemen - Nh?n đ??c 250 chi?c. ^[81] 30 chi?c ho?t đ?ng t?i n?m 2010. ^[73] S? l??ng khong xac đ?nh đang ho?t đ?ng. ^[82]
•   Vi?t Nam - 300 chi?c đ??c chuy?n giao. ^[72] 45 chi?c T-34, tinh đ?n n?m 2021. ^{[83] [84]}

Qua kh? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

•   Lien Xo ^[85]
•   đ?c Qu?c xa - V?n hanh m?t s? xe t?ng b? b?t trong Chi?n tranh Th? gi?i th? hai . (đ??c đ?nh danh la "Pz. 747 (r)") ^[86]
•   Afghanistan - 175 ^[72]
•   Ai C?p - 380 ^{[72] [87]}
•   Albania - 138 ^[72]
•   Algeria - 113 ^[81]
•   Angola - 80 ^[72]
•   Ao - 25 ^[72]
•   Bulgaria - 599 ^{[72] [88]}
•   C?ng hoa Dan ch? đ?c - 872 ^[72]
•   C?ng hoa Nhan dan Ba Lan - 1.000 ^{[72] [89]}
•   C?ng hoa Nhan dan Trung Hoa - 2.500, ^[72] 14 bi?n th? khac nhau c?a T-34 hi?n đ??c tr?ng bay trong cac vi?n b?o tang.
•   C?ng hoa Sip - 32 (1964-1974). ^[72]
•   Ethiopia - 56 ^[72]
•   Guinea Xich đ?o ^[85]
•   Hungary - 150 ^{[72] [89]}
•   Iraq - 175 ^[72]
•   Lao - S? l??ng khong xac đinh T-34 đa đ??c chuy?n giao vao n?m 1987, ho?t đ?ng đ?n n?m tinh đ?n n?m 2016. ^[90] N?m 2018 chung đ??c đ?a ra kh?i bien ch?, 30 xe đ??c chuy?n giao cho B? Qu?c phong Nga trong tinh tr?ng ho?t đ?ng t?t đ? ph?c v? m?c đich tri?n lam va quay phim. ^{[73] [91]}
•   Liban ^[85]
•   Libya - 65 ^[72]
•   Mali - 30 ^{[72] [92] [93]}
•   Mong C? - 40 chi?c T-34-85, đ??c chuy?n giao t? Lien Xo n?m 1945-1953; lo?i kh?i bien ch? n?m 1951-1953. ^[72]
•   Mozambique - 200 ^[72]
•   Nam T? - 16 xe t?ng T-34 đ?u tien đ??c chuy?n giao t? Lien Xo vao ngay 7 thang 9 n?m 1944 (65 chi?c đ??c nh?n vao cu?i chi?n tranh), them 6 chi?c Pz.Kpfw.747 (xe t?ng T-34-76 c?a Lien Xo s?n xu?t n?m 1941-1942. do quan đ?c hi?n đ?i hoa) thu đ??c t? quan đ?c vao đ?u n?m 1945. ^[94] Sau khi chi?n tranh k?t thuc, vao n?m 1947, 308 chi?c T-34-85 đa đ??c mua t? Lien Xo. ^{[85] [88]}
•   Pakistan - 25
•   Ph?n Lan - 7 đ?n 9 chi?c thu đ??c t? H?ng quan Lien Xo . ^{[85] [89]}

  

•   Romania ^[89]
  •   V??ng qu?c Romania - 2 thu đ??c vao ngay 1 thang 11 n?m 1942, 4 n?a vao thang 3 n?m 1944. ^[95] No đ??c đ? xu?t nhi?u s?a đ?i ph?n đ?u. ^[96]
  •   C?ng hoa Xa h?i ch? ngh?a Romania - 935 chi?c T-34-85 nh?n đ??c t? Lien Xo va Ti?p Kh?c t? n?m 1949 đ?n n?m 1957. Chung co nh?ng s?a đ?i c?c b?. ^[97] Ngoai ra, 12 xe c?u keo b?c thep va 12 xe c?u di đ?ng SPK-5 (c? hai m?u đ?u d?a tren khung g?m T-34-85) đa đ??c mua vao n?m 1955-58. ^[97]
•   Somalia - 120 ^[72]
•   Sudan - 20 ^[72]
•   Syria - 200 ^{[72] [87]}
•   Ti?p Kh?c - 1.800 ^{[72] [86]}
•   Togo - 7 ^[98]
•   T? ch?c Gi?i phong Palestine - 24 ^[99]
•   Uganda - 10 ^[72]
• UNITA ^[100]
•   Vi?t Nam Dan ch? C?ng hoa
•   C?ng hoa Mi?n Nam Vi?t Nam
•   V??ng qu?c Y - V?n hanh s? l??ng khong xac đ?nh xe t?ng thu đ??c trong Chi?n tranh Th? g?i th? hai . ^[101]
•   B?c Yemen - 150 ^[72]
•   Nam Yemen - 80 ^[72]
•   Zimbabwe - 10 ^{[102] [103]}

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v? T-34 .

• T34 Tank - bai vi?t v? T-34 t?i trang HistoryLearningSite
• T-34 Medium Tank L?u tr? 2005-08-27 t?i Wayback Machine - bai vi?t v? T-34 t?i trang Soviet Empire
• Evaluation of tanks T-34 and KV by workers of the Aberdeen testing grounds of the U.S.
• T-34 Medium Tank and T-34-85 Medium Tank t?i battlefield.ru
• T34 va T34/85 t?i WWIIvehicles.com
• The T-34-85 in WWII: A Closer Look ? chi ti?t v? T-34-85
• Panzerkampfwagen T-34(r): Soviet T-34 in German Service t?i Achtung Panzer!
• U.S. WWII Newsmap, "Russian Armored Vehicles" , đ?ng t?i UNT Libraries Digital Collections
• T-34 History Museum L?u tr? 2007-09-29 t?i Wayback Machine b?o tang duy nh?t v? xe t?ng T-34 t?i khu v?c Moskva.
• The T-34 , xe t?ng T-34 t?i cac b?o tang va t??ng đai.
  • The T-34-85 , xe t?ng T-34-85 t?i cac b?o tang va t??ng đai.
  • Gi?i thi?u s? l??c v? T-34
  • Gi?i thi?u s? l??c v? T-34 trong th? chi?n th? hai