Di s?n th? gi?i

Bach khoa toan th? m? Wikipedia
Logo c?a ?y ban Di s?n th? gi?i c?a UNESCO .

Di s?n th? gi?i la m?t đi?m m?c hay khu v?c đ??c l?a ch?n b?i T? ch?c Giao d?c, Khoa h?c va V?n hoa Lien H?p Qu?c (vi?t t?t la UNESCO ) co gia tr? v? v?n hoa, [1] l?ch s?, khoa h?c ho?c hinh th?c co y ngh?a khac va đ??c phap lu?t b?o v? b?i cac đi?u ??c qu?c t?. Cac đ?a đi?m nay đ??c đanh gia la co t?m quan tr?ng đ?i v?i l?i ich t?p th? nhan lo?i.

M?t đ?a đi?m co th? la di ch?, di tich hay danh th?ng c?a m?t qu?c gia nh? r?ng, day nui, h?, sa m?c, toa nha, qu?n th? ki?n truc hay thanh ph?... do cac n??c co tham gia Cong ??c Di s?n th? gi?i đ? c? cho ?y ban Di s?n th? gi?i , đ??c cong nh?n va qu?n ly b?i UNESCO . Sau đo UNESCO s? l?p danh m?c, đ?t ten va b?o t?n nh?ng v? tri n?i b?t v? v?n hoa hay đ?c đi?m t? nhien cho di s?n nhan lo?i chung. Nh?ng v? tri đ??c đ?a vao danh sach di s?n th? gi?i co th? đ??c nh?n ti?n t? Qu? Di s?n th? gi?i theo m?t s? đi?u ki?n nao đo. ?y ban nay đ??c thanh l?p b?i Cong ??c v? B?o v? di s?n v?n hoa va thien nhien th? gi?i, g?i t?t la Cong ??c Di s?n th? gi?i , no đ??c đ?i h?i đ?ng UNESCO ch?p nh?n ngay 16 thang 11 n?m 1972 . Trong h? th?ng cac danh hi?u c?a UNESCO , di s?n th? gi?i la danh hi?u danh gia nh?t va lau đ?i nh?t. [2]

La c? v?i bi?u t??ng Di s?n th? gi?i
Khu ph? tich đ?o Ph?t ? Somapura Mahavihara ( Bangladesh ).
Persepolis , ( Iran ).
Di ch? kh?o c? Copan ( Honduras ).
V??n qu?c gia Los Glaciares , Argentina .
H? th?ng t??i tieu ? Shushtar ( Iran ).
Uluru ( Uc ).
Chichen Itza ? Yucatan ( Mexico ).
Thanh nha H? ( Vi?t Nam ).
V??n qu?c gia Pantanal ( Brazil ).
Khu di tich nui Vo đang ( Trung Qu?c ).
Independence Hall ( Hoa K? )
Trung tam l?ch s? Colonia del Sacramento ( Uruguay ).
H? th?ng h? trong thung l?ng tach gian L?n ( Kenya ).
V?nh h?p Geirangerfjord ( Na Uy ).

T?ng quan [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Thac Victoria ( bien gi?i Zambia va Zimbabwe ).

M?t Di s?n th? gi?i do T? ch?c Giao d?c, Khoa h?c va V?n hoa Lien H?p Qu?c (vi?t t?t la UNESCO ) cong nh?n la đ?a đi?m ho?c nh?ng đ?a đi?m co chung đ?c đi?m. Cac đ?a đi?m nay co th? la r?ng , day nui , h? , sa m?c , toa nha , qu?n th? ki?n truc hay thanh ph? ... do cac n??c co tham gia Cong ??c Di s?n th? gi?i đ? c? cho ?y ban Di s?n th? gi?i , đ??c cong nh?n b?i nh?ng gia tr? v?n hoa hay y ngh?a v?t ly đ?c bi?t va qu?n ly b?i ?y ban Di s?n th? gi?i c?a UNESCO . ?y ban nay bao g?m 21 qu?c gia tham gia ky k?t va phe chu?n Cong ??c Di s?n th? gi?i . Tinh đ?n nay, co 190 qu?c gia thanh vien. Ch? co Bahamas , Liechtenstein , Nauru , Somalia , Nam Sudan , đong Timor va Tuvalu khong la thanh vien c?a Cong ??c. đ?i h?i đ?ng Qu?c gia thanh vien v?i nhi?m k? 4 n?m m?t l?n co nhi?m v? th?o lu?n v? vi?c qu?n ly cac di s?n th? gi?i đa đ??c cong nh?n, đ?ng th?i xem xet vi?c ch?p nh?n m?t di s?n m?i đ??c đ? c? t? cac qu?c gia thanh vien. [3]

Tinh đ?n n?m 2023 , co t?t c? 1172 di s?n đ??c li?t ke, trong đo co 901 di s?n v? v?n hoa, 231 di s?n v? nh?ng khu thien nhien va 40 di s?n thu?c c? hai lo?i. Cac di s?n đo hi?n di?n t?i 165 qu?c gia. Y la qu?c gia co s? l??ng di s?n th? gi?i đ??c cong nh?n nhi?u nh?t v?i 50 di s?n, ti?p theo la Trung Qu?c co 47 di s?n va Tay Ban Nha v?i 44 di s?n. [4] Tai li?u tham kh?o t?i trang web chinh th?c c?a UNESCO, m?i m?t di s?n th? gi?i đ??c xac đ?nh b?ng ma s? ky hi?u rieng t?o thanh m?t trang nh? rieng bi?t, co nh?ng đ?a đi?m tr??c đo đa t?ng đ??c li?t ke va đ? c? danh sach nh?ng th?t b?i. K?t qu? la, ma s? ky hi?u đa v??t qua con s? 1.200 m?c du s? l??ng di s?n th? gi?i trong danh sach la it h?n.

Tuy di s?n th? gi?i v?n la m?t ph?n c?a lanh th? qu?c gia đo nh?ng UNESCO xem xet no tren m?i quan tam c?a c?ng đ?ng qu?c t? đ? b?o v? chung tr??c nh?ng tac đ?ng co th? gay ra.

L?ch s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m 1954 , chinh ph? Ai C?p quy?t đ?nh xay d?ng đ?p Aswan (đ?p Aswan tren), m?t s? ki?n s? khi?n m?t thung l?ng co ch?a nh?ng kho bau vo gia c?a Ai C?p c? đ?i nh? cac ngoi đ?n Abu Simbel b? nh?n chim trong bi?n n??c . UNESCO sau đo đa phat đ?ng m?t chi?n d?ch b?o v? cac di tich nay tren toan th? gi?i. Abu Simbel va ngoi đ?n Philae đa đ??c thao r?i, di chuy?n đ?n m?t v? tri cao h?n, va x?p l?i v?i nhau t?ng kh?i đa m?t, trong khi ngoi đ?n Dendur đa đ??c chuy?n đ?n thanh ph? New York [5] con cac đ?n th? c?a Debod đa đ??c chuy?n đ?n Madrid .

Chi phi c?a d? an la 80 tri?u USD , trong đo kho?ng 40 tri?u USD đ??c v?n đ?ng đong gop t? 50 qu?c gia. D? an đ??c coi la m?t thanh cong, va la n?n t?ng cho cac chi?n d?ch b?o v? khac, nh? Venice va vung đ?m pha ? Y , tan tich Mohenjo-daro ? Pakistan , va đ?n Borobudur ? Indonesia . UNESCO sau đo thanh l?p H?i đ?ng Di tich va Di ch? Qu?c t? , cung v?i m?t d? th?o quy ??c b?o v? di s?n v?n hoa chung c?a nhan lo?i.

M? la qu?c gia đ?u tien kh?i x??ng y t??ng v? b?o t?n v?n hoa va thien nhien. M?t h?i ngh? t?i Nha Tr?ng vao n?m 1965 nh?m b?o t?n cac khu v?c t? nhien tuy?t đ?p tren th? gi?i, danh lam th?ng c?nh va cac di tich l?ch s? . Lien minh Qu?c t? B?o t?n Thien nhien t? ch?c m?t h?i ngh? t??ng t? vao n?m 1968 va vao n?m 1972 t?i h?i ngh? Lien h?p qu?c v? Con ng??i va Moi tr??ng t?i Stockholm . Theo ?y ban Di s?n th? gi?i , cac n??c ky k?t đ??c yeu c?u cung c?p d? li?u va bao cao đ?nh k? cho ?y ban Di s?n th? gi?i t?ng quan v? vi?c th?c hi?n c?a m?i qu?c gia tham gia Cong ??c Di s?n th? gi?i va m?t "b?n ch?p hinh ?nh" đi?u ki?n hi?n t?i c?a cac Di s?n th? gi?i đa đ??c cong nh?n.

M?t v?n b?n duy nh?t đ??c th?ng nh?t gi?a t?t c? cac qu?c gia tham gia, va Cong ??c lien quan đ?n b?o v? Di s?n v?n hoa va thien nhien th? gi?i đa đ??c thong qua b?i đ?i h?i đ?ng UNESCO vao ngay 16 thang 11 n?m 1972 .

đ?nh ngh?a [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Di s?n v?n hoa [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Theo Cong ??c Di s?n th? gi?i thi di s?n v?n hoa la:

  • Cac di tich: Cac tac ph?m ki?n truc , tac ph?m đieu kh?c va h?i h?a , cac y?u t? hay cac c?u truc co tinh ch?t kh?o c? h?c , ky t?, nha ? trong hang đa va cac cong trinh s? k?t h?p gi?a cong trinh xay d?ng tach bi?t hay lien k?t l?i v?i nhau ma do ki?n truc c?a chung, do tinh đ?ng nh?t ho?c v? tri trong c?nh quan, co gia tr? n?i b?t toan c?u xet theo quan đi?m l?ch s?, ngh? thu?t va khoa h?c.
  • Cac di ch?: Cac tac ph?m do con ng??i t?o nen ho?c cac tac ph?m co s? k?t h?p gi?a thien nhien va nhan t?o va cac khu v?c trong đo co cac di ch? kh?o c? co gia tr? n?i b?t toan c?u xet theo quan đi?m l?ch s?, th?m m?, dan t?c h?c ho?c nhan h?c .

Di s?n thien nhien [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Theo Cong ??c Di s?n th? gi?i thi di s?n thien nhien la:

  • Cac đ?c đi?m t? nhien bao g?m cac ho?t đ?ng sang t?o v?t ly ho?c sinh h?c ho?c cac nhom cac ho?t đ?ng ki?n t?o co gia tr? n?i b?t toan c?u xet theo quan đi?m th?m m? ho?c khoa h?c.
  • Cac ho?t đ?ng ki?n t?o đ?a ch?t ho?c đ?a ly t? nhien va cac khu v?c co ranh gi?i đ??c xac đ?nh chinh xac t?o thanh m?t moi tr??ng s?ng c?a cac loai đ?ng th?c v?t đang b? đe d?a co gia tr? n?i b?t toan c?u xet theo quan đi?m khoa h?c ho?c b?o t?n.
  • Cac đ?a đi?m t? nhien ho?c cac vung t? nhien đ??c phan đ?nh ro rang, co gia tr? n?i b?t toan c?u v? m?t khoa h?c, b?o t?n ho?c th?m m?.

Di s?n h?n h?p [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Xem them: Di s?n h?n h?p

N?m 1992 , ?y ban Di s?n th? gi?i đ?a ra khai ni?m di s?n h?n h?p hay con g?i la di s?n kep, c?nh quan v?n hoa th? gi?i đ? mieu t? cac m?i quan h? t??ng h? n?i b?t gi?a v?n hoa va thien nhien c?a m?t s? khu di s?n. M?t đ?a danh đ??c cong nh?n la di s?n th? gi?i h?n h?p ph?i th?a man it nh?t la m?t tieu chi v? di s?n v?n hoa va m?t tieu chi v? di s?n thien nhien.

Tieu chu?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ? đ??c ghi vao danh sach Di s?n th? gi?i c?a UNESCO , m?t tai s?n ph?i đap ?ng cac tieu chu?n v? v?n hoa ho?c thien nhien theo Cong ??c Di s?n th? gi?i đa đ??c ?y ban v? Di s?n th? gi?i c?a UNESCO duy?t l?i.

M?t di tich v?n hoa ph?i xac th?c, co ?nh h??ng sau r?ng ho?c co b?ng ch?ng đ?c đao đ?i v?i s? phat tri?n c?a ngh? thu?t ki?n truc, ho?c di tich đo ph?i g?n li?n v?i t? t??ng hay tin ng??ng co y ngh?a ph? bi?n, ho?c la đi?n hinh n?i b?t c?a m?t l?i s?ng truy?n th?ng đ?i di?n cho m?t n?n v?n hoa nao đo.

M?t di ch? thien nhien co th? đi?n hinh cho m?t giai đo?n, cac qua trinh ti?n hoa đ?a c?u , ho?c cho nh?ng bi?n đ?i sinh thai h?c , ho?c bao g?m nh?ng vung c? tru t? nhien cac Loai c?c k? nguy c?p . Di ch? thien nhien co th? la m?t khung c?nh đ?p khac th??ng, m?t c?nh quan ngo?n m?c, ho?c la m?t khu b?o t?n s? l??ng l?n cac đ?ng v?t hoang da.

Cho đ?n cu?i n?m 2004, co 6 tieu chi cho di s?n v?n hoa va 4 tieu chi cho di s?n thien nhien. đ?n n?m 2005, đi?u nay đa đ??c s?a đ?i đ? ch? co m?t b? 10 tieu chi, trong đo 6 tieu chi đ?u thu?c v? di s?n v?n hoa, con cac tieu chi 7 đ?n 10 thu?c v? di s?n thien nhien.

Tieu chu?n v?n hoa

(I) - la m?t tuy?t tac v? tai n?ng sang t?o c?a con ng??i .

(II) - Th? hi?n m?t s? giao l?u quan tr?ng gi?a cac gia tr? c?a nhan lo?i , trong m?t kho?ng th?i gian ho?c trong ph?m vi m?t vung v?n hoa c?a th? gi?i, v? cac b??c phat tri?n trong ki?n truc ho?c cong ngh? , ngh? thu?t t?o hinh, quy ho?ch đo th? ho?c thi?t k? c?nh quan.

(III) - La m?t b?ng ch?ng đ?c đao ho?c duy nh?t ho?c it ra c?ng la m?t b?ng ch?ng đ?c bi?t v? m?t truy?n th?ng v?n hoa hay m?t n?n v?n minh đang t?n t?i ho?c đa bi?n m?t.

(IV) - La m?t vi d? n?i b?t v? m?t ki?u ki?n truc xay d?ng ho?c m?t qu?n th? ki?n truc c?nh quan minh ho? cho m?t hay nhi?u giai đo?n co y ngh?a trong l?ch s? nhan lo?i.

(V) - La m?t vi d? tieu bi?u v? s? đ?nh c? c?a con ng??i ho?c m?t s? chi?m đong lanh th? mang tinh truy?n th?ng va tieu bi?u cho m?t ho?c nhi?u n?n v?n hoa, nh?t la khi no tr? nen d? b? t?n th??ng d??i tac đ?ng c?a nh?ng bi?n đ?ng khong th? đ?o ng??c đ??c.

(VI) - G?n bo tr?c ti?p ho?c c? th? v?i nh?ng s? ki?n ho?c truy?n th?ng sinh ho?t v?i cac y t??ng, ho?c cac tin ng??ng, cac tac ph?m v?n h?c ngh? thu?t co y ngh?a n?i b?t toan c?u. (tieu chu?n nay ch? duy nh?t đ??c s? d?ng trong nh?ng tr??ng h?p đ?c bi?t va ap d?ng đ?ng th?i v?i cac tieu chu?n khac)

Tieu chu?n t? nhien

(VII) - Ch?a đ?ng cac hi?n t??ng, đ?a đi?m t? nhien h?t s?c n?i b?t ho?c cac khu v?c co v? đ?p t? nhien đ?c đao va t?m quan tr?ng v? th?m m?.

(VIII) - La nh?ng vi d? n?i b?t đ?i di?n cho nh?ng giai đo?n l?n trong l?ch s? c?a Trai đ?t , trong đo co l?ch s? v? s? s?ng, cac qua trinh đ?a ch?t quan tr?ng đang ti?p di?n trong s? phat tri?n c?a cac đ?a m?o , ho?c cac đ?c đi?m quan tr?ng v? đ?a ch?t ho?c đ?a ly t? nhien.

(IX) - La nh?ng vi d? tieu bi?u cho qua trinh sinh thai va sinh h?c đang ti?p di?n trong qua trinh ti?n hoa va phat tri?n c?a cac d?ng đ?a hinh, vung n??c ng?t, bi?n va ven bi?n va cac qu?n xa đ?ng v?t, th?c v?t.

(X) - La nh?ng n?i c? tru t? nhien quan tr?ng nh?t va tieu bi?u nh?t, mang gia tr? b?o t?n nguyen tr?ng s? đa d?ng sinh h?c , trong đo co nh?ng moi tr??ng s?ng ch?a đ?ng nh?ng loai đ?ng v?t ho?c th?c v?t đang b? đe d?a, co gia tr? n?i b?t toan c?u xet theo quan đi?m khoa h?c ho?c b?o t?n.

Tinh toan v?n

Ngoai cac tieu chu?n nh? tren, nh?ng đ?a đi?m đo con ph?i đap ?ng v? tinh toan v?n đ??c quy đ?nh d??i đay:

  • Nh?ng đ?a đi?m mo t? ? tieu chu?n (VII) ph?i bao g?m toan b? ho?c ph?n l?n nh?ng thanh ph?n ch? y?u lien quan v?i nhau va ph? thu?c l?n nhau trong m?i quan h? t? nhien; ch?ng h?n nh? thu?c "th?i k? đong b?ng" thi ph?i bao g?m bai tuy?t, song b?ng c?ng nh? cac d?ng đi?n hinh c?a xoi mon do song b?ng, cac tr?m tich va cac di th?c th?c v?t (cac v?t b?ng tich, giai đo?n di?n th? c?a th?c v?t)
  • Nh?ng đ?a đi?m mo t? ? m?c (VIII) ph?i kha r?ng l?n va bao g?m nh?ng thanh ph?n c?n thi?t cho vi?c minh h?a nh?ng khia c?nh ch? y?u c?a đ?a danh đo. Vi th?, m?t mi?n r?ng nhi?t đ?i ?m thi ph?i co m?t s? đ? cao khac nhau so v?i m?c n??c bi?n , co s? bi?n đ?i đ?a hinh, lo?i đ?t, b? song, nhanh song đ? minh h?a cho s? đa d?ng va ph?c t?p.
  • Nh?ng đ?a đi?m mo t? ? m?c (IX) ph?i bao g?m nh?ng thanh ph?n c?a h? sinh thai c?n thi?t cho s? b?o t?n c?a cac loai, hay la s? n?i ti?p cac qua trinh ho?c thanh ph?n thien nhien c?n đ??c b?o t?n, Nh?g thanh ph?n thay đ?i tuy t?ng tr??ng h?p nh? khu v?c đ??c b?o v? c?a m?t thac n??c ph?i bao g?m toan b? ho?c đ?i b? ph?n khu v?c cung c?p n??c cho no v? phia th??ng l?u ho?c m?t đ?a đi?m am tieu san ho thi ph?i bao g?m cac khu v?c b?o v? ch?ng l?i s? b?i l?p hay gay nhi?m ma cac dong song đ? ra, cac dong đ?i d??ng co th? gay ?nh h??ng t?i qua trinh cung c?p dinh d??ng cho am tieu san ho.
  • Nh?ng đ?a đi?m ch?a đ?ng nh?ng loai b? đe d?a nh?ng cac loai đ??c mo t? trong tieu chu?n (X) ph?i kha r?ng l?n, bao g?m nh?ng y?u t? v? n?i tru ?n c?n thi?t cho s? s?ng c?a cac ca th? loai t?n t?i.
  • Tr??ng h?p đ?i v?i cac loai di c?, nh?ng vung c? tru theo mua c?n thi?t cho s? t?n t?i cac loai, b?t k? chung ? đau t?i ph?i đ??c b?o v? thich đang. ?y ban Di s?n th? gi?i ph?i đ?m b?o b?ng cac bi?n phap c?n thi?t đ? b?o v? cac loai su?t chu k? s?ng c?a chung. Vi?c nay đ??c th?a thu?n thong qua vi?c tham gia Cong ??c qu?c t? ho?c d??i hinh th?c th?a thu?n gi?a hai hay nhi?u ben.

M?i đ?a đi?m t? nhien ph?i đ??c đanh gia m?t cach t??ng đ?i, ngh?a la ph?i đ??c so sanh v?i nh?ng đ?a đi?m khac cung lo?i, c? trong va ngoai qu?c gia ch? quy?n c?a đ?a danh đo, thu?c cung m?t vung đ?a ly sinh v?t hay tren cung m?t đ??ng di tru.

Bi?u t??ng Di s?n th? gi?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nh?ng di s?n đ??c x?p trong danh m?c Di s?n th? gi?i s? đ??c g?n bi?n đ?ng co bi?u t??ng c?a Di s?n th? gi?i va đ??c h??ng cac quy ch? đ?c bi?t c?a Cong ??c qu?c t? v? b?o t?n cac di s?n c?ng nh? c?a Qu? Di s?n th? gi?i.

Bi?u t??ng Di s?n th? gi?i la m?t hinh vuong n?i ti?p trong m?t hinh tron n?i li?n. Trong đo, hinh vuong la bi?u hi?n ki?t tac do loai ng??i sang t?o con hinh tron bi?u hi?n cho thien nhien va c?ng la Trai đ?t, no th? hi?n thai đ? tran tr?ng b?o v? cac di s?n c?a nhan lo?i. Hinh vuong va hinh tron n?i li?n nhau th? hi?n s? hai hoa va th?ng nh?t.

Danh sach cac di s?n th? gi?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Khai quat [ s?a | s?a ma ngu?n ]

UNESCO c? g?ng ton tr?ng s? can b?ng gi?a cac chau l?c trong v?n đ? di s?n th? gi?i. Ban đ?u, chau Au chi?m s? đong h?n, nh?ng nh?ng di s?n t? nhien đa gop ph?n đi?u hoa s? can b?ng cac chau l?c tren th? gi?i.

. N?m 2017, th? gi?i co 1.073 di s?n tren 167 qu?c gia: 832 v? v?n hoa, 206 t? nhien va 35 di s?n h?n h?p (t? nhien va v?n hoa). Nh?ng di s?n nay đ??c x?p theo 5 vung đ?a ly , trong đo Mexico m?c du thu?c B?c M? nh?ng cac di s?n đ??c x?p vao M? Latinh va Caribe . Vung hoang da ? Tasmania c?a Uc va Thai S?n c?a Trung Qu?c la 2 di s?n th? gi?i kep đap ?ng nhi?u tieu chu?n nh?t v?i 7/10 tieu chu?n.

Nga va cac n??c Kavkaz đ??c x?p vao khu v?c chau Au va B?c M?

B?ng khai quat Di s?n th? gi?i [6] [7]
T? nhien V?n hoa H?n h?p T?ng s? S? qu?c gia trong khu v?c
Chau Phi 37 48 5 90 33
Cac n??c ? R?p 5 73 3 81 18
Chau A - Thai Binh D??ng 62 173 12 247 [8] 34
Chau Au - B?c M? 62 426 10 499 [8] 50
M? La Tinh - Caribe 37 96 5 138 27
Di s?n chung 13 16 2 31 52
T?ng s? 203 814 35 1052 165

Danh sach c? th? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Danh sach d??i đay đ??c x?p theo 4 khu v?c đ?a ly la cac chau l?c, cac di s?n t?i Th? Nh? K? va Nga đ??c x?p vao chau Au (k? c? cac di s?n thu?c ph?n lanh th? chau A), con di s?n t?i B?c M? đ??c x?p vao chau M? Latinh va Caribe. Cac di s?n t?i thu?c đ?a va vung lanh th? h?i ngo?i thi v?n x?p theo qu?c gia đ? c? va chinh qu?c. Cac n??c ? r?p bao g?m m?t s? qu?c gia thu?c chau Phi va m?t s? qu?c gia thu?c Trung đong đ??c x?p vao khu v?c chau A va chau đ?i D??ng.

Di s?n th? gi?i trong tinh tr?ng nguy hi?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Xem them: Danh sach di s?n th? gi?i b? đe d?a

Khi m?t di s?n v?n hoa hay thien nhien co nguy c? tieu vong hay h?y ho?i n?ng n? do b? xu?ng c?p m?nh b?i cac nguyen nhan nh?: phat tri?n kinh t?, xa h?i, cac nguyen nhan t? nhien (thien tai, l? l?t, đ?ng đ?t, đ? ?m cao, qua nong v.v) thi di s?n đo s? đ??c ghi vao danh m?c "Nh?ng di s?n trong tinh tr?ng nguy hi?m" đ? c?nh bao qu?c gia, vung lanh th? co di s?n đo ph?i co cac bi?n phap b?o t?n kh?n c?p c?ng nh? đ? ?y ban Di s?n th? gi?i cung c?p cac s? h? tr? c?n thi?t v? kinh phi, k? thu?t v.v t? Qu? Di s?n th? gi?i đ? b?o t?n cac di s?n đo.

Trong danh sach n?m 2013 co 44 di s?n th? gi?i c?a 31 qu?c gia va vung lanh th? đ??c x?p vao danh m?c "Nh?ng di s?n trong tinh tr?ng nguy hi?m" theo quy đ?nh t?i đi?u 11 (4) c?a Cong ??c Di s?n th? gi?i . [9] .

Di s?n th? gi?i t?i Vi?t Nam [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: Di s?n th? gi?i t?i Vi?t Nam
Di tich đ?n Vua đinh Tien Hoang trong qu?n th? danh th?ng Trang An

Hi?n t?i, Vi?t Nam đa co 8 di tich đ??c UNESCO cong nh?n la Di s?n th? gi?i g?m:

  1. V?nh H? Long - Qu?n đ?o Cat Ba , đ??c cong nh?n n?m 1994 theo tieu chi (VII) va n?m 2000 theo tieu chi (VIII) cho rieng V?nh H? Long, n?m 2023 m? r?ng them Qu?n đ?o Cat Ba.
  2. V??n Qu?c gia Phong Nha - K? Bang , n?m 2003 , la di s?n thien nhien th? gi?i theo tieu chi (VIII) va n?m 2015 theo tieu chi (IX), (X) [10]
  1. Qu?n th? di tich C? đo Hu? , n?m 1993 , la di s?n v?n hoa th? gi?i theo tieu chi (IV).
  2. Ph? c? H?i An , n?m 1999 , la di s?n v?n hoa th? gi?i theo tieu chi (II) (V).
  3. Thanh đ?a M? S?n , n?m 1999, la di s?n v?n hoa th? gi?i theo tieu chi (II) (III).
  4. Khu di tich trung tam Hoang thanh Th?ng Long , n?m 2010, la di s?n v?n hoa th? gi?i theo tieu chi (II) (III) va (VI).
  5. Thanh nha H? , n?m 2011, la di s?n v?n hoa th? gi?i theo tieu chi (II) va (IV)
  1. Qu?n th? danh th?ng Trang An , n?m 2014, theo cac tieu chi (VII) va (VIII) c?a m?t di s?n thien nhien th? gi?i va tieu chi (V) c?a m?t di s?n v?n hoa th? gi?i.

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ Ann Marie Sullivan, Cultural Heritage & New Media: A Future for the Past, 15 J. Marshall Rev. Intell. Prop. L. 604 (2016) https://repository.jmls.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1392&context=ripl
  2. ^ Hoang thanh Th?ng Long chinh th?c la Di s?n th? gi?i
  3. ^ “The World Heritage Committee” . UNESCO World Heritage Site . Truy c?p ngay 14 thang 10 n?m 2006 .
  4. ^ World Heritage Centre ≫ The List ≫ World Heritage List ≫ Interactive Map
  5. ^ Brief History , UNESCO World Heritage Sites official sites.
  6. ^ Stats
  7. ^ World Heritage List
  8. ^ a b L?u v?c H? Uvs gi?a Nga va Mong C? đ??c x?p vao chau A - Thai Binh D??ng.
  9. ^ List of World Heritage in Danger
  10. ^ UNESCO m? r?ng va cong nh?n hai tieu chi c?a Di s?n V??n qu?c gia Phong Nha-K? Bang . Truy c?p ngay 3 thang 7 n?m 2015.

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ti?ng Anh
Ti?ng Vi?t
L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Di_s?n_th?_gi?i&oldid=70703564 ”