Paivnouzmaine Timor

Timor-Lesten Demokratine Tazovaldkund
Republika Demokratika Timor Lorosa'e (tetuman kel')
Republica Democratica de Timor-Leste (port.)
Flag ;	Valdkundznam ;
Palidn	Dili
Elajiden lugu ( 2018 )	1,321,929 ristitud
Pind	14,874 km²
Kel'	tetuman , portugalijan
Valdkundan pamez'	?oze Ramu?-Orta
Paministr	Taur Matan Ruak
Religii	hristanuskond
Valut	AUV:oiden dollar ($) (USD)
Internet-domen	.tl
Telefonkod	+670
Aigvo	UTC +9

Paivnouzmaine Timor , portugaline nimi om Timor-Leste , tauz' oficialine nimi ? Timor-Lesten Demokratine Tazovaldkund ( tetuman kelel : Republika Demokratika Timor Lorosa'e , port .: Republica Democratica de Timor-Leste ), om valdkund Timor -saren paivnouzmas penen anklavanke sen paivlaskmas, Suvipaivnouzmai?es Azijas , Indi?en valdmeren Timoran da Savu meriden randoil, Indonezijan da Avstralijan keskes. Sen palidn da kaiki? suremb lidn om Dili .

Istorii [ vajehta | vajehtada tekst ]

Vl 2002 semendkun 20. paival Paivnouzmaine Timor tedi?toiti i?eze ripmatomudes Indonezijaspai . Sil-?o paival nugudlaine Konstitucii ^[2] tuli vaghe, se om vahvi?tadud vn 2002 kevaz'kun 22. paival i om olmas vajehtusita.

Geografijan andmused [ vajehta | vajehtada tekst ]

Paivnouzmaine Timor sijadase Indi?en valdmeren paivnouzmas. Uks'jaine Azijan valdkund Suvi?el mapoli?kol.

Valdkund om rounoi? Indonezijanke , rounan piduz ? 228 km. Valdmererandan piduz om 706 km. Savumeri om sarespai lodeheze, Bandameri ? pohjoi?polehe, Timoran meri ? suvipolehe.

Man sudaimes om magi?t 500..700 metrad u.m.t. korktusil. Kaiki? korktemb ?okkoim om Tatamailau -magi, 2963 m valdmeren pindan pal. Oleskeleb ai manrehkaidusid , tropi?id ciklonid da cunamid .

Klimat om subekvatorialine mussonine. Kesklamuz om +25..+27 C° vodes labi. Om kaks' sezonad: neps da kuiv. Paneb sadegid 1500..2000 mm vodes. Om severt-se luhudoid magijogid ( Loes , Lakio , Seikal , Be Lulio ).

Londuseli?ed pavarad oma kivivoi , londuseline gaz , kuld , platin , marganc ; toi?ed varad oma mramor , kala , sandalpuiden mecad .

Politine sistem [ vajehta | vajehtada tekst ]

Ohjandusen form om unitarine konstitucine prezidenti?-parlamentine tazovaldkund ajiden partijoiden sistemanke. Valdkundan pamez' om prezident ( tetum .: Prezidente Republika Demokratika Timor-Leste , port .: Presidente da Republica Democratica de Timor-Leste ). Kaik rahvaz vali?eb handast videks vodeks, kahtenden strokun voimuz om olmas. Prezidentale sab panda kel'dod parlamentan kaskusihe, pastta sida radmaspai da panda uziden vali?endoiden datad. Prezident paneb paministrad radsijha. Paministr om sajan vagestust parlamentan partijan lider, han paneb ministrid radnikusile.

Uks'kodine Nacionaline Parlament ( tetuman kelel : Parlamentu Nasional , port .: Parlamento Nacional ) om 65 uhtnijanke. Kaik rahvaz vali?eb heid videks vodeks. Kaiked ristitud oma vali?endoiktusenke 17-vo??es igaspai.

Paivnouzmai?en Timoran parlamentan uhtnijoiden edelstrokui?ed vali?endad oliba vn 2018 12. paival semendkud. Prezidentan jargvali?endad oliba vn 2022 kevaz'kun 19. paival i sulakun 19. paival, ?oze Ramu?-Orta ( Jose Ramos-Horta ) sai vagestust kahtendes turas (62,1% anid) da tuleb radho sen-?o voden semendkun 20. paivaspai, han radoi jo prezidentan vll 2007?2012. Taur Matan Ruak radab paministran vs 2018 kezakun 22. paivaspai, han oli valdkundan prezidentan vll 2012?2017.

Administrativi?-territorialine jagand [ vajehta | vajehtada tekst ]

Kacu kirjutuz: Paivnouzmai?en Timoran administrativi?-territorialine jagand .

Paivnouzmaine Timor jagase 13 administrativi?eks umbrikoks. Ned alajagasoi? 65 alaumbrikoks. Edemba alaumbrikod alajagasoi? suko:ik? (niid om 442), sukod ? 2225 lidn- da kulakundaks.

Elajad [ vajehta | vajehtada tekst ]

Paivnouzmai?es Timoras eladas timoralai?ed . Vl 2014 valdkundan ristiti?t oli 1 201 542 elajad. Kaiki? suremb ristiti?t om nugud'.

Mamankelen modhe (2020): tetum prasa ? 30,6%, mambai ? 16,6%, makasai ? 10,5%, tetum terik ? 6,1%, baikenu 5,9%, kemak ? 5,8%, bunak ? 5,5%, tokodede ? 4,0%, fataluku ? 3,5%, vaimaa ? 1,8%, galoli ? 1,4%, naueti ? 1,4%, idate ? 1,2%, midiki ? 1,2%, toi?ed keled ? 4,5%. Kaik om 32 sijali?t kel't valdkundas. Ottas kavutami?he portugalijan , anglijan i indonezijan kelid radkelik?.

Religijan modhe (2015): riman katolikad ? 97,6%, protestantad ? 2,0%, islamanuskojad ? 0,2%, toi?ed uskojad ? 0,2%.

Toi?ed sured lidnad (enamba 10 tuh. ristituid, vn 2010 rahvahanlugemi?en modhe ^[3], surembaspai penembha): Baukau , Maljan , Lospalos , Same . Lidnalai?iden pala om 31,3% (2020).

I?anduz [ vajehta | vajehtada tekst ]

Vl 2010 Paivnouzmai?en Timoran paeksport oli kivivoi (31%) da sen gazad (26%), raki?tamatoi kofe (21%); toine eksport ? sandalpu , vanil' , ma?inad teid sauvomha, telefonad , grammofonplatad da kirjad .

Homai?endad [ vajehta | vajehtada tekst ]

Irdkosketused [ vajehta | vajehtada tekst ]

Timor-Lesten Demokrati?en Tazovaldkundan ohjastusen oficialine portal ( timor-leste.gov.tl ). (port.) (tetum.) (angl.)
Paivnouzmai?en Timoran Statistikan radnikoi?endan sait ( statistics.gov.tl ). (angl.) (port.) (tetum.)

Paivnouzmaine Timor Vikiaitas

	Azijan valdkundad
	Azijan valdkundad Afganistan \| Araban Uhtenzoittud Emiratad (AUE) \| Armenii \| Azerbaid?an ¹ \| Bahrein \| Banglade? \| Brunei \| Butan \| Egipt ² \| Filippinad \| Gruzii ¹ \| Indii \| Indonezii ³ \| Irak \| Iran \| Izrail' \| Japonii \| Jemen ² \| Jordanii \| Kambod? \| Kazahstan ¹ \| Katar \| Kipr ¹ \| Kirgizstan \| Kitai \| Korejan Rahvahali?-Demokratine Tazovaldkund \| Korejan Tazovaldkund \| Kuveit \| Laos \| Livan \| Malaizii \| Mal'divan Sared \| Mjanmar \| Mongolii \| Nepal \| Oman \| Pakistan \| Paivnouzmaine Timor \| Saudan Arabii \| Singapur \| Sirii \| ?rilank \| Tad?ikistan \| Tailand \| Turkanma ¹ \| Turkmenistan \| Uzbekistan \| Venama ¹ \| Vjetnam
	¹ Om Evropas muga?o. ² Om Afrikas muga?o. ³ Om Valdmerimai? muga?o.

[1] Paivnouzmai?en Timoran ristiti?ton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. ? Cia.gov . (angl.)

[2] Paivnouzmai?en Timoran Konstitucijan tekst constituteproject.org -saital. (angl.)

[3] Direccao Nacional de Estatistica: Preliminary Result of Census 2010 English (Vn 2010 rahvahanlugemi?en satused). ? Dne.mof.gov.tl . (PDF; 3,2 MB) (angl.)

[1]

[2]

[3]