Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Erwin Finlay-Freundlich
(
Almanca telaffuz:
[?f???ntl?c]
; d. 29 Mayıs 1885-o. 24 Temmuz 1964),
Felix Klein
'in o?rencisi olan bir Alman
astronom
. Freundlich,
Albert Einstein
ile birlikte calı?an bir arkada?ıydı ve
genel gorelilik teorisinin
kutlecekimsel
kırmızıya kaymaya
dayalı astronomik gozlemlerle test edilebilece?i deneyleri tanıtan ki?iydi.
Friedrich Philipp Ernst Freundlich ve e?i Elizabeth Finlayson'ın o?lu olarak
Biebrich
'te dunyaya geldi.
[1]
Abisi
Herbert Max Finlay Freundlich
'di. Yerel okulda okudu ve 1903'te okulu bıraktı. 6 ay boyunca
Szczecin
'deki tersanelerde calı?tı ve daha sonra Berlin'deki Charlottenburg Politeknik'te gemi in?ası okumaya ba?ladı. Ancak 1905 sonbaharında
Gottingen Universitesi
'nde
Matematik
ve
Astronomi
okumak icin okulu bıraktı ve orada
Felix Klein
ve
Karl Schwarzschild
ile birlikte calı?tı.
[2]
1913'te Kate Hirschberg ile evlendi.
[3]
1910'da
Gottingen Universitesi
'nde Paul Koebe yonetiminde tezini bitirip doktorasını aldıktan sonra,
Berlin
'deki Gozlemevi'nde asistan oldu ve burada
Albert Einstein
ile birlikte calı?maya ba?ladı. 1914'te meydana gelen bir gune? tutulması sırasında genel gorelili?i do?rulamak icin bir ke?if gezisi sırasında,
I. Dunya Sava?ı
patlak verdi ve birkac gun
Rusya
'da gozaltında tutuldu, ardından bir mahkum de?i? toku?u ile serbest bırakıldı. Ke?if ba?arısız oldu ve sava?tan sonra, Potsdam'da bir gune? gozlemevinin in?asıyla u?ra?tı ve Einstein-Institut'un direktorlu?unu yaptı. 1933'te
Hitler
iktidara geldi ve buyukannesi ile karısının yahudi olması nedeniyle Almanya'dan ayrılmak zorunda kaldı.
Ataturk
tarafından bircok Alman bilim adamının yardımıyla geli?tirilen
?stanbul Universitesi
'ne profesor olarak atandı. 1937'de
Prag Universitesi
'nde astronomi profesoru olarak gorev yapmak uzere ?stanbul'dan ayrıldı, ancak Almanların
Cekoslovakya
'yı i?gali nedeniyle ?stanbul'a geri dondu.
Arthur Stanley Eddington'ın tavsiyesi uzerine ?skocya'daki
St. Andrews Universitesi
'ne gitti ve burada 1939'dan itibaren astronomi dersleri verdi. 1941'de
Royal Society of Edinburgh
uyeli?ine secildi.
[3]
1959'da emekli olduktan sonra memleketi
Wiesbaden
'e dondu ve
Mainz Universitesi
'ne profesor olarak atandı. Freundlich, 24 Temmuz 1964'te Almanya'nın
Wiesbaden
kentinde oldu.
Freundlich, Gune?'e yakın gecen ı?ık ı?ınlarının sapmasını ara?tırdı. Einstein'ın
genel gorelilik teorisinin
gecerlili?ini do?rulamak icin bir
gune? tutulması
esnasında bir deney onerdi. Freundlich'in gosterimi
Newton
'un teorilerinin yanlı? oldu?unu kanıtlayabilirdi.
Potsdam
ve
?stanbul
'da in?a etti?i gune?
gozlemevlerini
kullanarak, Einstein'ın Gune?'teki
tayf cizgilerinin
yercekiminin neden oldu?u
kırmızıya kayma
teorisinin ongorusu uzerine sonucsuz kalan testler yaptı. 1953'te
Max Born
ile birlikte, yorgun bir ı?ık modeliyle galaksilerde gozlemlenen kırmızıya kaymaların alternatif bir acıklamasını onerdi.