Hakyky ady:
Aristokl
Doguldy: b.e.o?ki 427 (428) y.
Gadymy Gresiya
Afiny
Oldi: b.e.o?ki 347 (348) y.
Gadymy Afiny
Yurdy:
Gadymy Afiny
Gyzyklandy:
Metafizika
,
Epistemologiya
,
Etika
,
Estetika
,
Syyasat
,
Filosofiya
, Matematika.
Dowurde? alymlary:
Sokrat
,
Arhit
,
Demokrit
,
Parmenid
,
Pifagor
,
Geraklit
.
Platon miladydan o?ki 427-nji yylda Gresiyany? Afina dowletinde, Afina ?aherinde dogulyar. Hakyky ady Aristokles bolupdyr diylip hasap edilyar. Eginlek bolandygy ucin o?a Platon (Πλ?των一Plat?n) lakamyny beripdirler. Ol gadymy Yunan (grek) yurdyny? klassik filosofy, matematigi we gunbatary? ilkinji yokary okuw jayy bolan Afinany? akademiyasyny? gurujysy. Demokratik du?unjesini? gorayjysy bolupdyr. Yslam dunyasinde we turkmenleri? arasynda Platona
Eflatun
diylipdir. Platony? mugallymy Sokrat we okuwcysy Aristotel bilen birlikde ylym-bilimi? we gunbatary? pelsepesini? ba?langyclary hasap edilyarler. Sokrat hakyndaky maglumatlary? kopusini Platondan owrenildi. Platony? pelsepesinde 5 sany teoriya jemlenipdir. Bular ≪belgi,maglumat≫, ≪ideal, many, mantyk≫, ≪ruhu? bakylygy≫, ≪Kosmogoniya (Cosmogony)≫, ≪Dowlet (Dowlet bilen baglany?ykly, dowlet doretmek, gurlu? basgancaklary)≫ Platon omri boyunca mugallymy Sokratdan alan payhasy, ylymy bilen ahlakly-pak adama owrulipdir. Sokrat we Platony? pikirice pelsepani? ba?langyjy adamyny? ruhybelentligi, ?atlygy we du?unjesi bolupdyr. ?eyle hem gowy durmu?da ya?amak, gayduwsyz bolmak hem gerekdir. Platon elli yyllap ?ol teoriyany acyklamagy? pikirini edipdir. Onu? dunyagaray?y gi? bolupdyr. Platon miladydan o?ki 347-nji yylda dunyeden otdi.
Platony? idealistik (howayy) psihologiyasy
[
duzet
|
ce?mani duzet
]
Platon obyektiw idialistik akymy? duybini tutyar. Onu? pikirice, ideya- hemi?elik goze gorunmeyar, ozba?dak, islan zady?a owrulip bilyar. Material dunya doredilyar, ya?ayar, olup yok bolup gidyar. Ideya bilen zatlar de? derejeli zatlar daldir. Bu yerde, ruh ba?langyc bolup cyky? edyar. Ruh ilki yuze cykmak bilen, ten bilen birikde bar zatdyr. Tebigaty? ruhy bilen, ideyany? ruhy dogandyr. Ruh oz tebigaty boyunca yokarda duryanlygy ucin beden onu? diyenini etmeli, hereketlerini ?onu? tebigatyna layyk amala a?yrmaly. Platon ruhy 9 razryada bolyar ?olary? hersi bir adama gabat gelyar. Ruh bilen bedeni de? derejede osdurmegi undeyar. Ruh hakyndaky meseleleri ozuni? ―≪Dowlet≫, ―≪Fedre≫ traktatlarynda yazyp beyan edyar. Adamda bar bolan ruhy? 3 sany ba?langyjy bar: 1.I? a?akysy ruh ol haywanlay?ka me?ze?, ?ol ruhy bolanlar oz beden isleglerini kanagatlandyrmaga ymtylyarlar, kanagatlanmany duyyarlar. ?u ba?langycda adam suwsuzlygy, aclygy, soygini duyyar. Ol adamy? ruhy? kop bolegini tutyar. 2.A?ly derejesi alyana). 3. gar?ylyk gorkezmek (lezzet Gazaplanmak (yarostnyy) ruh ?adamy? bir bolegi bolup di?e ustin cykmaly kyn hem bolsa ye?meli diyen, ya-da olmeli. ?u ucisi-de biri-biri bilen de?agramlylyk saklamaly. Adam olenden so?ra onu? ruhy bedene jogap beryar. Platony? ruh hakyndaky, garayy?larynda duyma ayratyn orun berilyar. Duygyny? sanawuna: gorky, gahar, gam, soygi, goriplik, isleg, bahyllyk. Ol duygyny 2 bolyar:
1. A?akgy duygular ?bedeni? talaplaryny kanagatlandyrmak.
2. Yokarky duygular ?gozellik hem akyl i? bilen me?gullanmak degi?lidir diyip belleyar.
m.ertir.com/index.php?q=blog&view=128214