13°N
122°E
/
13°N 122°E
/
13; 122
Filipinet
(
lat.
Philippinae
(
Tagalog
:
Pilipinas
)) - jane nje bashkesi ishujsh qe formojne nje shtet ne Oqeani. Zene nje siperfaqe prej 300 000 km
2
. Ne vitin 1977 Filipinet kishin 45,028 milion banore. Kryeqytet i republikes eshte Manila (Quezon City). Gjuhe zyrtare eshte gjuha Filipineze qe nga 1794-ta, ndersa si gjuhe e arsimit dhe ekonomise perdoren anglishtja dhe spanjishtja.
Peso (P)
eshte njesi monetare me qindarken e saj
centavos (c)
.
- Artikulli
kryesor
:
Historia e Filipineve
- Artikulli
kryesor
:
Sistemi shteteror ne Filipine
Sipas kushtetutes eshte republike presidenciale. Kushtetuta e nxjerr me 14 maj 1935 eshte c'fuqizuar nga presidenti
Marcos
ne shtator te 1972-es dhe eshte vendosur gjendja e jashtezakonshme ushtarake. Pas nxjerrjes se kushtetutes se re me 7 prill 1973, ai mbetet me tej president me te drejta te pakufizuara (merr persiper edhe nxjerren e ligjeve) per kohe te pacaktuar. Si perfaqesuese e popullit, me 7 prill 1978, u zgjodh kuvendi kalimtar prej 200 delegateve. Ky kuvend kishte drejt nxjerre te ligje te perkohshme kalimtare.
- Artikulli
kryesor
:
Njesite administrative ne Filipine
Deri rreth viteve '80-ta, administrimi i shtetit behet ne 12 regjione pjeserisht autonome me 67 provinca.
Sipas te dhenave te fundit, tani hapesira e Filipineve ndahet ne tri zona gjeografike te quajtura
Luzon
,
Visayas
, dhe
Mindanao
. Keto zona gjeografike ndahen ne regjione, provinca, 118-te qytete, komuna dhe 41,994 njesi te quajtura
barangay
-et.
[1]
Zyrat qendrore te qeverise operojne ne nivele regjionale edhe per provincat. Regjionet nuk paraqesin subjekte por jane infrastruktura administrative te provincave per kete edhe nuk kane ndonje qeverisje pervec Regjionit Autonom ne
Mindanao
- ne myslimane.
Ne vitin 2006 jane bere propozime per te krijuar pese mbi regjione ekonomike per te perforcuar zhvillimin ekonomik ne disa pjese.
Provincat dhe regjionet ne Filipine
¹
Pasi qe jane te ngjashme me qendren.
²
Formuar nga regjioni
Southern Tagalog
, apo Regjion IV.
³
Palawan
nga Regjion IV-B e njohur si MIMAROPA ne Regjion VI.
- Artikulli
kryesor
:
Gjeografia e Filipineve
Pellgu i Filipine perbehet nga 7.641 ujdhesa, nga te cilat 4.300 jane te pa emra dhe te pa banuara. Dy ujdhesat e medha,
Luzo
dhe
Mindanao
perbejne
2
/
3
e siperfaqes se tokes. Ujerat ne mes te ujdhesave i takojne territorit te shtetit te Filipineve. Ne lindje te
Mindanaose
dhe
Samares
ndodhet gropa Filipineze.
Filipinet perbehen nga tri hapesira gjeografike te medha: 1)
Luzon
- me
Mindoro
dhe
Palawan
, 2) Ujdhesat
Visayan
- me 7 krye-ujdhesat e tyre:
Masbate, Panay, Negros, Cebu, Bohol, Samar, Leyte
, dhe 3)
Mindamao
- me pellgun
Sulu
.
Brendia e ujdhesave eshte e dendur me shkembinje te cilet arrijne piken me te larte ne vullkanin e quajtur
Mount Apo
- 2 954m, ne
Mindanose
. Vullkane tjera te vecuara jane dhe vullkanet:
Arayat, Isarog, Taal, Pangasun, Cagua, Mayon, Bulusan
, dhe
Balut
.
Filipinet kane 6 laguna te medha te cilat quhen:
Laguna de Bay, Lana, Taal, Mainit, Naujan
dhe
Buluan
, si dhe 53 liqe te vegjel.
Kima. Filipinet ndodhen ne tropet e brendshme. Dy hapesirat gjeografike,
Luzon
dhe
Visayan
, ne vere shpesh perfshihen nga furtuna
tajfun
. Dallimi i klimes eshte i madh ne mes te lindjes dhe perendimit te vendit, ana lindore perfshihet nga te reshura te ashpra e te shpeshta ndersa dimri ne anen veri-lindore eshte dimer karakteristike per vendet e oqeanit indian. Perjashta
rripit
te tajfunit ndodhet
Mindanao
dhe ka klime ekuatoriale - pyje te dendura, xhungel. Shperndarja e gjelberimit i shkon pershtati zonave te klimes. Ana perendimore, e cila ne dimer ka klime te thate eshte pjeserisht me pyje te uleta.
- Artikulli
kryesor
:
Ekonomia e Filipineve
- Artikulli
kryesor
:
Demografia e Filipineve
Ka nje popullsi te perziere, ku vecohen popujt e fares se races se mongoleve jugor - indonezid, palemongolid, te njohur si filipineze. Grupet me te medha te ketyre, qe perbejne 50% te popullsise jane te njohur nen emrat:
visaja
- sipas ujdheses ku jetojne,
tagalen
- qe jetojne ne hapesirat
Luzon
dhe
Mindoro
;
iokano
- qe jetojne ne veri-perendim te
Luzon
-es; Po ashtu ne
Luzon
jetojne edhe numer i vogel i atyre qe hyne ne grupin
Negritos
-
Areta
. Ne qytete, kryesisht jetojne kinezet, amerikanet e larget, spanjollet, arabet dhe pjesetar te popujve te ardhur nga India.
Dendesia e popullsise dallon nga ujdhesa ne ujdhese. Mesatarja e vendit me 1970 ishte : 122,4 banore per k,
2
. Ne provinca, mesatarja ishte si vijon:
La Union
250,3;
Pamganga
416;
Cavite
404;
Rizal
1530;
Fush-Agusan
19,5;
Palawan
15,9. Gjate viteve '70-ta, shtimi natyrore i popullsise ishte ne nje shkalle te larte. Nga 1948-ta, kur i kishte 19,2 milion deri me 1973, eshte dyfishuar numri i banoreve ne 40,2 milion. Shtimi natyror vjetor i popullsise ishte 3,01%. Ka popullsi te re, 5% nen moshen 20 vjecare.
- Artikulli
kryesor
:
Kultura ne Filipine
*
Telekomunikacioni
*
Transporti
*
Ushtria
Obligimi ushtarak zbatohet sipas seleksionimit. Numri i pergjithshem i trupave te armatosura, ishte 99 000 (rreth 1980): 63 000 trupa tokesore; 16 000 trupa ne flote ajrore me 111 aeroplan luftarak; flota detare perbehej nga 20 000 trupa me 19
fregata korvet
dhe 192 njesi te vogla. Forcat paramilitare perbeheshin nga 65 000 polic e milic.
*
Pushime
- ^
Informata te pergjithshme per Filipinet
Arkivuar
22 tetor 2007 tek Wayback Machine
Gov.Ph
Arkivuar
1 janar 2012 tek Wayback Machine. Gjendja me 31 dhjetor 2006
- Gazeta elektronike