Corea de su Norte

Coordinadas : 40°N 127°E / 40°N 127°E 40; 127

Articulu in LSC

Sa Corea de su Norte , uffitzialmente Republica Democratica Populare de Corea ( Hangul : 조선민주주의인민공화국; Hanja : 朝鮮民主主義人民共和國; Chos?n Minjuju?i Inmin Konghwaguk ), est unu istadu de s' Asia orientale postu in su chirru setentrionale de sa penisula coreana . Sa capitale e tzitade majore est Pyongyang .

Geografia [ modifica | modifica su codighe de origine ]

Sa Corea de su Norte tenet isterrida de 120,540 km2 e contat unos 24.900.000 bividores. Allacanat in su norte e norte-uestu cun sa Tzina , atraessu sos frumenes Amonk e Tumen , una parte minore de su cursu de su Tumen faghet fintzas de lacana cun sa Russia . Sa lacana meridionale passende a longu de su de 38 parallelos, dda seberat dae sa Corea de su Sud , in sa zona demilitarizada de Corea . Sa legitimidade de custu tremene no est atzetadu nen dae s'unu nen dae s'ateru istadu, sende chi amboduos pretendent de essere legitimados a su guvernu de sa penisula intrena.

Istoria [ modifica | modifica su codighe de origine ]

S' imperiu de su Giapone s'aiat annessionadu sa Korea in su 1910. A pustis de su rendimentu de su Giapone in su 1945, chi at signadu s'acabu de sa segunda gherra mundiale , sa Corea fiat partzida in suas zonas dae Istados Unidos de America e Unione Sovietica , cun su norte ocupados dae is sovieticos e su sud dae is americanos. Is negotziados de re-aunimentu fiant fallidos e in su 1948 fiant formados duos guvernos ischirriados: sa Republica Democratica Populare de Corea e sa Republica de Corea. Is pretesas de soberania subra s'ateru istadu ant betidu a sa gherra de Corea , iscopiada in su 1950. S'acordiu de armistitziu fiat agatadu in su 1953, afiantzende su tzessade-su-fogu, ma peruna paghe est mai istada firmada. Ambaduos is istados sunt istados atzetados in is Natziones Unidas in su 1991.

Sa Corea de su Norte si narat uffitzialmente istadu sotzialista autosuffitzente e organizat eletziones, ma est ispartamente cunsiderada una ditadura descrita che totalitaria e stalinista , caraterizada dae unu elaboradu cultu de sa personalidade de Kim Il-sung e de sa familia sua. Organizatziones internatzionales ant valutadu violatziones de is deretos umanos chentza cumparantzias in su mundu cuntemporaneu. Su partidu de is traballadores de Corea, dirigidu dae unu membru de sa familia a cumandu, tenet podere subra s'istadu e ghiat su Fronte Democraticu pro su Re-aunimentu de sa Patria, de chi a totu is uffitziales politicos est pedidu de essere membros.

A manu a manu sa Corea de su Norte s'est gradualmente istesiada dae su mundu comunista. Su Juche , ideologia de autosuffitzentzia natzionale, est istadu intradu in sa costitutzione che una " aprigu creativu de su Marxismu-Leninismu " in su 1972. In su 2009 , sa costitutzione est istada torrada a emendare, fulliende su referimentu curtzu a su comunismu.

Economia [ modifica | modifica su codighe de origine ]

Is medios de produtzione sunt tentos dae s'istadu, peri impresas diretas da custu e fatorias colletivizadas. Sa prus parte de is serbitzios comente sanidade, educatzione, acasagios e produtzione de mandigares sunt finantziados dae s'istadu e sussidiarizados. In is annos '90, sa Corea de su Norte at sunfridu una caristia e sighit a depere gherrare pro sa produtzione de is alimentos.

Sa Corea de su Notre sighit su Songun , chi benit a essere una politica chi ponet a in antis de totu is chistiones de interessiu militare. Est sa sotziedade prus militarizada a su mundu, cun unu totale de 9.495.000 intre reservas e personale paramilitare ativos. S'esertzitu de 1,21 milliones de militares est su de 4 prus mannu in su mundu a fatu de su de Tzina , Istados Unidos de America e India . Tenet fintzas armas nucleares.

Ateros progetos [ modifica | modifica su codighe de origine ]

Wikimedia Commons tenet files chi ligant a: Corea de su Norte

[Arm-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 Istadu cunsideradu fisicamente pro intreu asiaticu petzi dae unas cantas cunventziones geograficas

[2] Istados generalmente cunsiderados europeos suta perfilu antropicu

[2]

[1]