Bomba (sport)

Da Wikipedia.
Vos an lenga piemonteisa
Per amprende a dovre 'l sistema dle parla locaj ch'a varda si .
Ij tifos franseis a protesto contra 'l bombagi, al Tour de France del 2006

Ant le sport , la parola bomba a resta arferia al dovre ed droghe , meisin-e e qualsessia autra sostansa ch'a fasa monte le possibilita fisiche dj'atleta, an particolar al dovre ed cole ch'a son proibie da j'organisassion ch'a goerno le competission. N'autra forma ed bombagi a l'e cola dla bomba del sangh , faita o per mojen ed trasfusion ed sangh o en dovrand l'ormon eritropoietin-a (EPO). Dle vire a peul esse considera coma bomba edco qualsessia sostansa ch'a peula stermene un-a che bomba a l'e da bon.

Dovre le bombe a l'e considera nen etich da la pi part dj'associassion sportive anternassionaj, dzortut dal Comita Olimpich Anternassional . La question a l'e dzortut cola dl'arzigh fisich che le bombe a-j dan a j'atleta, cola dla pari oportunita antra atleta, e cola del valor d'esempi che ne sport "polid" (sensa bombe) a l'ha anvers al gran publich.

Darie scandoj [ modifica | modifiche la sorgiss ]

Al di d'ancheuj a fe monte le polemiche ant sle bombe a son dzortut el tetraidrogestrinon (THG) e 'l modafinil . Vaire atleta famos american a son trovasse positiv a ste sostanse, lon ch'a l'ha tiraje adoss na gran atension dij mojen d'anformassion . Cheidun ed coj ch'a l'avio dovra 'l modafinil a l'e difendusse en disend che quand a l'avia dovrala chiel sta sostansa ant sla lista 'd cole proibie a-i era pa, pero la World Anti-Doping Agency (WADA) a l'ha nen aceta st'ideja, en essend che la sostansa a la resta comsessia parenta d'autre che proibie a l'ero e coma. El modafinil a l'e stait gionta a la lista dij 3 d'aost del 2004, des di anans ch'as dorbeisso ij Gieugh Olimpich Estiv del 2004 .

Conforma a vaire mojen d'anformassion, la bomba genetica a l'e antramentr ch'a riva coma neuva forma ed bomba. Na bomba parej a saria motobin malfe a trovesse, e a la saria edco permanenta e mai pi reversibila.

Etimologia [ modifica | modifiche la sorgiss ]

L'espression bomba a l'e rintra ant el lessich piemonteis dij temp che le sport pi popolar a l'era el ciclism . Per rende de pi ant ij passagi pi dur del Gir d'Italia e del Tour de France cheich ciclista a l'avia pijaje la man a dovre dl' anfetamin-a . L'efet a l'era pro col ed na bomba , con na gran esplosion d'energia fisica, mach che peui, fini-ie l'efet, an vaire a son mort ed colp ed cheur . Da son a l'e vnu-ie 'co l'espression s-ciopa (variant esse s-ciop ), per di ed coj che, en essendje fini-ie la bomba, a-i la fasio pa pi a tire anans e, per estension, d'un ch'a l'era strach ch'a-i la fasia pi.

Passagi al lessich general e italian regional [ modifica | modifiche la sorgiss ]

L'espression s-ciopa a l'e peui spantiasse edco al giargon dla cultura alternativa dij giovo, per di ed coj ch'a son sota efet ed na cheich sostansa, o (dj' agn 1970 ) ed coj ch'a vivio conforma la meuda dij cavion . En passand an italian a l'ha dait la forma scoppiato . L'espression bomba a l'e peui rintra 'co chila ant el lessich italian (dzortut dij piemonteis) con la frase italian-a prendi la bumba , ch'as dis ed cheich-cos da beive.

Cas famos [ modifica | modifiche la sorgiss ]

  • 1967  : Tom Simpson a meur en corend na tapa del Tour de France, dapress a na bomba d'anfetamin-a esagera [1] .
  • 1967 : Jacques Anquetil as arfuda de fe 'l control anti-bombagi dapress avej fait so record ed l'ora. So arzulta a sara nen omologa.
  • 1975 : Eric de Vlaeminck , vaire vire campion ed ciclocross a ven anterna ant n'ospidal psichiatrich, per efet dla gran quantita ed bombe dovra an soa cariera.

Note [ modifica | modifiche la sorgiss ]

  1. ≪ Adieu Tom Simpson ≫ , Panorama, ORTF, 14/07/1967