Ant le
sport
, la parola
bomba
a resta arferia al dovre ed
droghe
,
meisin-e
e qualsessia autra sostansa ch'a fasa monte le possibilita fisiche dj'atleta, an particolar al dovre ed cole ch'a son proibie da j'organisassion ch'a goerno le competission. N'autra forma ed bombagi a l'e cola dla
bomba del sangh
, faita o per mojen ed
trasfusion ed sangh
o en dovrand l'ormon
eritropoietin-a
(EPO). Dle vire a peul esse considera coma
bomba
edco qualsessia sostansa ch'a peula stermene un-a che bomba a l'e da bon.
Dovre le bombe a l'e considera nen etich da la pi part dj'associassion sportive anternassionaj, dzortut dal
Comita Olimpich Anternassional
. La question a l'e dzortut cola dl'arzigh fisich che le bombe a-j dan a j'atleta, cola dla pari oportunita antra atleta, e cola del valor d'esempi che ne sport "polid" (sensa bombe) a l'ha anvers al gran publich.
Al di d'ancheuj a fe monte le polemiche ant sle bombe a son dzortut el
tetraidrogestrinon
(THG) e 'l
modafinil
. Vaire atleta famos american a son trovasse positiv a ste sostanse, lon ch'a l'ha tiraje adoss na gran atension dij
mojen d'anformassion
. Cheidun ed coj ch'a l'avio dovra 'l modafinil a l'e difendusse en disend che quand a l'avia dovrala chiel sta sostansa ant sla lista 'd cole proibie a-i era pa, pero la
World Anti-Doping Agency
(WADA) a l'ha nen aceta st'ideja, en essend che la sostansa a la resta comsessia parenta d'autre che proibie a l'ero e coma. El modafinil a l'e stait gionta a la lista dij 3 d'aost del 2004, des di anans ch'as dorbeisso ij
Gieugh Olimpich Estiv del 2004
.
Conforma a vaire mojen d'anformassion, la
bomba genetica
a l'e antramentr ch'a riva coma neuva forma ed bomba. Na bomba parej a saria motobin malfe a trovesse, e a la saria edco permanenta e mai pi reversibila.
L'espression
bomba
a l'e rintra ant el lessich piemonteis dij temp che le sport pi popolar a l'era el
ciclism
. Per rende de pi ant ij passagi pi dur del
Gir d'Italia
e del
Tour de France
cheich ciclista a l'avia pijaje la man a dovre dl'
anfetamin-a
. L'efet a l'era pro col ed na
bomba
, con na gran esplosion d'energia fisica, mach che peui, fini-ie l'efet, an vaire a son mort ed
colp ed cheur
. Da son a l'e vnu-ie 'co l'espression
s-ciopa
(variant
esse s-ciop
), per di ed coj che, en essendje fini-ie la bomba, a-i la fasio pa pi a tire anans e, per estension, d'un ch'a l'era strach ch'a-i la fasia pi.
L'espression
s-ciopa
a l'e peui spantiasse edco al
giargon
dla
cultura alternativa
dij giovo, per di ed coj ch'a son sota efet ed na cheich sostansa, o (dj'
agn 1970
) ed coj ch'a vivio conforma la meuda dij
cavion
. En passand an
italian
a l'ha dait la forma
scoppiato
. L'espression
bomba
a l'e peui rintra 'co chila ant el lessich italian (dzortut dij piemonteis) con la frase italian-a
prendi la bumba
, ch'as dis ed cheich-cos da beive.
- 1967
:
Tom Simpson
a meur en corend na tapa del Tour de France, dapress a na bomba d'anfetamin-a esagera
[1]
.
- 1967 :
Jacques Anquetil
as arfuda de fe 'l control anti-bombagi dapress avej fait so record ed l'ora. So arzulta a sara nen omologa.
- 1975 :
Eric de Vlaeminck
, vaire vire campion ed
ciclocross
a ven anterna ant n'ospidal psichiatrich, per efet dla gran quantita ed bombe dovra an soa cariera.
|
|