Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Julien Offray de La Mettrie
(ur.
25 grudnia
1709
, zm.
11 listopada
1751
) ?
francuski
lekarz
i
filozof
-
naturalista
.
La Mettrie praktykował jako lekarz wojskowy, ale satyry przeciwko kolegom oraz jawnie głoszony
materializm
zmusiły go w 1746 do ucieczki z
Francji
. Przebywał po?niej w Holandii, a nast?pnie w
Prusach
na dworze
Fryderyka II
. Głown? jego prac? filozoficzn? był
Człowiek-maszyna
(
L’homme-machine
) z roku 1748; ponadto opublikował rownie? m.in. ?Człowieka-ro?lin?”, ?Histori? naturaln? duszy” oraz ?System Epikura”.
La Mettrie, argumentuj?c w oparciu o swoj? wiedz? fachow? i rozległe do?wiadczenie lekarskie, wykazywał, ?e wszelkie czynno?ci przypisywane zwykle
duszy
zale?? w istocie od funkcjonowania
ciała
. Z przesłanki tej wyprowadził wniosek, ?e człowiek jest istot? wył?cznie materialn? i działaj?c? podobnie jak maszyna (wniosek ten inspirowany był rownie? obserwacj? budz?cych w czasach La Mettriego sensacj? maszyn
Vaucansona
).
Za podstawow? władz?
psychiczn?
La Mettrie uwa?ał
wyobra?ni?
, rozumian? jako pewna czynno?? ciała, wyst?puj?ca zarowno u ludzi, jak i u zwierz?t. Ro?nice
intelektualne
mi?dzy człowiekiem a zwierz?ciem uznał w zwi?zku z tym za ro?nice stopnia. W oparciu o do?wiadczenia
Johanna Konrada Ammana
(inne j?zyki)
, szwajcarskiego lekarza, ktory opracował metod? uczenia
głuchoniemych
artykulacji
wyrazow, La Mettrie głosił, ?e odpowiednio dobrane małpy mo?na by skutecznie nauczy?
ludzkiej mowy
, tym samym w pełni je ?uczłowieczaj?c”
[a]
.
La Mettrie negował istnienie
nie?miertelnej
duszy
, a tak?e
Boga
w sensie proponowanym przez
teologi?
? nie wykluczał przy tym istnienia
stworzyciela ?wiata
, ten jednak nie miałby niczego wspolnego z
religi?
[2]
.
Według oficjalnej wersji zmarł z przejedzenia pasztetem z w?trobek nadziewanym truflami na przyj?ciu u francuskiego ambasadora w
Poczdamie
, nieoficjalnie przyczyn? zgonu miało by?
puszczanie krwi
. La Mettrie, sprzeczaj?c si? z nadwornymi lekarzami na temat celowo?ci tego zabiegu, jakoby kazał sobie z powodu nieznacznej dolegliwo?ci ?oł?dka upu?ci? krew, co sko?czyło si? dla niego tragicznie
[3]
.
- ↑
Kartezjusz
(1596?1650) wyraził w opini?, ?e lud?mi czyni nas kontrola zwierz?cych skłonno?ci (
instynkt
) przez my?l, rozum i wol? (?Nami?tno?ci duszy” ?
Passions of the Soul
, Cambridge 1647).
Antonio Damasio
, autor ksi??ki
Bł?d Kartezjusza
, napisał:
Zgadzam si? z tym sformułowaniem z wyj?tkiem miejsca, w ktorym Kartezjusz wspomina o samokontroli osi?ganej przez czynnik niefizyczny. Osobi?cie przypisuj? to działanie czynnikom biologicznym rozgrywaj?cym si? w ludzkim ciele ? przez co wcale nie mniej zło?onym, subtelnym czy godnym podziwu
[1]
.
Wydaje si? to zgodne z przekonaniami, ktore wyra?ał La Mettrie.
- ↑
Antonio Damasio
:
Bł?d Kartezjusza. Emocje, rozum i ludzki mozg (wyd. II)
. Pozna?: Rebis, 2013, s. 145.
ISBN
978-83-7510-586-5
.
- ↑
L’Homme-machine
, tłum. Stefan Rudnia?ski, wyd. 2011, s. 103 :
?Nie podaj? przez to w w?tpliwo?? istnienia Najwy?szego Jestestwa; wydaje mi si? przeciwnie, ?e przemawia za nim wszelkie prawdopodobie?stwo. Poniewa? jednak istnienie tego Jestestwa, podobnie jak istnienie jakichkolwiek b?d? innych
jestestw
, nie wykazuje niezb?dno?ci jakiegokolwiek
kultu
, jest ono wi?c
prawd? teoretyczn?
, nie daj?c? si? zgoła zastosowa? w praktyce: opieraj?c si? przeto na tylu do?wiadczeniach, rzec mo?na, ?e religia nie jest podstaw? bezwzgl?dnej
uczciwo?ci
z tego? powodu, z ktorego
ateizm
nie wył?cza tej
cnoty
.
- ↑
Herbert Wendt,
Szukałem Adama
, Wiedza Powszechna, 1961, t. 1, s. 83n. Przekład Teresa Berken.
