Dyktatura proletariatu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Dyktatura proletariatu ? w doktrynie marksistowskiej forma sprawowania władzy , na etapie nast?puj?cym bezpo?rednio po rewolucji proletariackiej  (inne j?zyki) .

My?l marksistowska [ edytuj | edytuj kod ]

W pracy Walki klasowe we Francji, 1848?1850 [1] Karol Marks po raz pierwszy zastosował termin ?dyktatura proletariatu” [2] . Karol Marks posługuj?c si? terminem ?dyktatura” miał na my?li przej?cie ?rodkow produkcji , jak i instytucji pa?stwowych przez reprezentantow klasy robotniczej, ktorzy zast?pi? dawnych reprezentantow klas posiadaj?cych (obalenie ?dyktatury bur?uazji”) [3] . Wobec nieuniknionego oporu bur?uazji przemiana ta miała by? dokonana przemoc? i z udziałem terroru [4] [5] [6] . Stan dyktatury proletariatu miał by? przej?ciowy, a po jego zaprowadzeniu wszystkie klasy miały by? zniesione (co w rzeczywisto?ci nigdy nie nast?piło) [7] .

Za przykład dyktatury proletariatu Marks stawiał Komun? Parysk? . Podkre?lał stały kontakt jej rz?du z masami oraz realizowanie ich oczekiwa?, a z drugiej strony całkowit? obieralno?? i odwoływalno?? jej funkcjonariuszy, kolegialno?? organow władzy oraz szczegolne zainteresowanie przejmowaniem kontroli nad zakładami pracy przez pracownikow [8] . Tak?e Engels, pytany o dokładne znaczenie terminu ?dyktatura proletariatu” wskazywał, ?e najlepiej mo?na go zrozumie?, studiuj?c dzieje Komuny [9] (co dotyczyło tak?e konieczno?ci stosowania terroru [5] ).

Rownocze?nie jednak Marks widział w terrorze metod? ?oczyszczenia” społecze?stwa. W emocjonalnym komentarzu do stłumienia powstania wiede?skiego w listopadzie 1848 roku pisał:

Jest tylko jedna droga, ktora mo?e skroci?, upro?ci? i zintensyfikowa? przed?miertne drgawki starego społecze?stwa i skurcze porodowe nowego ? t? drog? jest rewolucyjny terror

Karol Marks , The Victory of the Counter-Revolution in Vienna , 1848

Jak zauwa?ył Edward Radzinski , my?l ta zaintrygowała Stalina do tego stopnia, ?e w swoim egzemplarzu ksi??ki Karla Kautsky’ego dodał on przy cytacie z Marksa adnotacj?, zauwa?aj?c, ?e ?terror jest najszybsz? drog? do nowego społecze?stwa” [10] .

Leninizm [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Leninizm .

Włodzimierz Lenin kategorycznie odrzucał reformistyczne interpretacje marksizmu , zwłaszcza te postuluj?ce mo?liwo?? powstania pa?stwa socjalistycznego bez gwałtownej rewolucji. W pracy Pa?stwo a rewolucja (1917) analizował szczegołowo pisma Marksa i Engelsa, odrzucaj?c wszelkie socjaldemokratyczne wykładnie [11] , ktore mogłyby sugerowa? co innego. Lenin zarzucał im ?fałszowanie marksizmu” i ?oportunizm” i podkre?lał, ?e pisma Engelsa s? ?istnym panegirykiem na rzecz brutalnej rewolucji” (poj?cie ?brutalna rewolucja” pojawia si? w tym rozdziale 11 razy).

Konieczno?? systematycznego wpajania masom tego, i tylko tego, pogl?du na brutaln? rewolucj? le?y u korzeni całej teorii Marksa i Engelsa. Zdrada ich teorii przez przewa?aj?ce obecnie trendy socjal-szowinistyczne i kautskistowskie wyra?a si? uderzaj?co w tym, ?e ignoruj? one konieczno?? prowadzenia takiej propagandy i agitacji. Zast?pienie pa?stwa bur?uazyjnego przez pa?stwo proletariackie jest niemo?liwe bez gwałtownej rewolucji. Natomiast porzucenie pa?stwa proletariackiego, czyli pa?stwa w ogole, jest z kolei niemo?liwe inaczej jak przez proces ?stopniowego przemijania”

Włodzimierz Lenin , Pa?stwo a rewolucja , 1917, Rozdział 1

Zastanawiaj?c si? nad form? ustroju pa?stwowego, jaka mogłaby po rewolucji zast?pi? w Rosji carat, Włodzimierz Lenin doszukiwał si? analogii mi?dzy obieralnymi organami władzy czasow Komuny Paryskiej a radami robotniczymi, jakie powstawały w Rosji w czasie rewolucji 1905 . Według Lenina nowy system władzy miał by? oparty na systemie rad robotniczych, ?ołnierskich i chłopskich, za? gospodarka miała znajdowa? si? pod kontrol? pracownicz? [12] . Rownocze?nie Lenin uznał aparat bezpiecze?stwa za kluczowy dla dokonywania w Rosji dalszych społecznych przemian. Wkrotce po rewolucji pa?dziernikowej przywrocił kar? ?mierci i powołał WCzK , ktora pod kierownictwem Feliksa Dzier?y?skiego rozpocz?ła zwalczanie opozycji politycznej i uruchomiła sie? obozow koncentracyjnych [13] .

Rewolucyjna dyktatura proletariatu to zasada zdobyta i utrzymywana przemoc? przez proletariat, wbrew bur?uazji; zasada, ktorej nie ograniczaj? ?adne prawa

Włodzimierz Lenin [14]

Zasad? t? wyraził rownie? Nikołaj Bucharin w Programie RKP(b) (poprzedniczki KPZR ):

Proletariacki przymus we wszystkich formach, poczynaj?c od rozstrzelania, jest metod? kształtowania człowieka komunistycznego z materiału ludzkiego epoki kapitalistycznej [15]

Z kolei dla Trockiego , ?militaryzacja pracy” i ?przymus pracy” były naturalnymi metodami, jakie pa?stwo proletariackie musi przedsi?wzi?? w stosunku do mas, ktore maj? naturaln? skłonno?? do lenistwa. Terror jest uzasadnionym ?rodkiem, maj?cym wyrwa? masy z wyuczonego konserwatyzmu i jest usprawiedliwiony przez cel, jakim jest socjalistyczna rowno?? w przyszło?ci [16] .

Narz?dzami realizacji dyktatury proletariatu w ZSRR i pa?stwach satelickich (jak PRL ) były cała administracja pa?stwowa, organy ?cigania oraz wymiar sprawiedliwo?ci . Za bur?uazyjne i sprzeczne z zasadami pa?stwa socjalistycznego uznawano poj?cie ?interesu indywidualnego” (jednostkowego), nad ktory przedkładano interes społeczny ( kolektywny ) [17] [18] [19] [20] . Wszystkie wymienione instytucje stały na stra?y tego ostatniego, działaj?c jako aktywny uczestnik walki klas . Konsekwencj? takiego podej?cia były liczne procesy pokazowe i mordy s?dowe [21] [22] .

W 1949 publicy?ci francuskiej gazety ?Esprit” komentuj?c proces pokazowy przeciwko kardynałowi Mindszentyemu i jego wspołpracownikom zauwa?yli:

Oto nowy dowod, ?e sprawiedliwo?? polityczna w krajach komunistycznych nie zadowala si? cz??ci? człowieka, ale chce ? i to za jego zgod? ? zagarn?? w cało?ci. Potrzebuje w tym celu całkowicie skompromitowanych oskar?onych, winnych zbrodni zarowno politycznych, jak i pospolitych, dlatego Esterhazy zostaje oskar?ony o zboczenia seksualne, a Mindszenty dodatkowo o handlowanie walut?

Emmanuel Mounier , Jean-Marie Domenach [23]

Kolejne fale masowych represji przetaczały si? przez ZSRR w latach 1918?1921, 1928?1931, 1934?1935, 1937?1938, 1943?1946, 1948?1953, najwi?ksze nasilenie osi?gaj?c w latach 30.,w okresie władzy Stalina [24] .

Krytyka [ edytuj | edytuj kod ]

Koncepcje Lenina dotycz?ce dyktatury proletariatu podlegały mocnej krytyce ze strony Karla Kautskiego [25] . Wskazywał on na to, ?e według bolszewikow mo?na było dziedziczy? klasowo??, krytykował tak?e podobie?stwa konstytucji radzieckiej do konstytucji Prus z 1848 roku. Kolejn? krytyk? była krytyka ze strony Ro?y Luksemburg . Według niej pa?stwo radzieckie przypominało odwrocone pa?stwo kapitalistyczne ? czyli narz?dzie ucisku bur?uazji [26] .

Marksizm-leninizm [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Marksizm-leninizm .
  Ta sekcja jest niekompletna. Je?li mo?esz, rozbuduj j? .

Klasycy marksizmu-leninizmu nigdy nie traktowali dyktatury proletariatu jako celu samego w sobie i uwa?ali j? tylko za niezb?dny ?rodek do tego, aby zdławi? opor obalonych klas i zapewni? budow? socjalizmu [27] . Doj?cie klasy robotniczej do władzy jest tylko pocz?tkiem rewolucji socjalistycznej [28] , bo w jej wyniku klasy wyzyskuj?ce ? kapitali?ci i obszarnicy ? cho? pozbawione władzy politycznej, nie znikaj? jeszcze z areny walki klasowej . Od chwili przewrotu zaczyna si? okres przej?ciowy od kapitalizmu do socjalizmu. Jest to okres, w ktorym nast?puj? rewolucyjne przekształcenia społecze?stwa kapitalistycznego w socjalistyczne [29] . Narz?dziem tego przekształcenia ? jak uczy marksizm-leninizm w przeciwie?stwie do ro?nego rodzaju rewizjonistow i reformistow ? jest rewolucyjna dyktatura proletariatu [29] [28] . Pa?stwo dyktatury proletariatu ? to władza klasy robotniczej, ktora ustawiona zostaje w wyniku rewolucji socjalistycznej i ma na celu zbudowanie socjalizmu, przej?cie do budownictwa komunizmu [30] [31] [29] . Ustawia si? j? na cały okres przechodzenia od kapitalizmu do socjalizmu [32] . Jest ona zjawiskiem historycznie przej?ciowym, ?rodkiem osi?gni?cia okre?lonych celow ? zdławienia oporu obalonych ciemi?zcow i zbudowania socjalizmu [33] . Dlatego z chwil? całkowitego i ostatecznego zwyci?stwa socjalizmu w ZSRR i wkroczenia kraju w okres budownictwa komunizmu dyktatura proletariatu z punktu widzenia zada? wewn?trznych przestała by? konieczna. W zwi?zku z likwidacj? klas eksploatatorskich w sposob naturalny obumarła funkcja dławienia ich oporu [34] .

Ro?norodno?? form dyktatury proletariatu [ edytuj | edytuj kod ]

W zale?no?ci od warunkow historycznych, formy dyktatury proletariatu mog? by? ro?ne. Praktyka ruchu rewolucyjnego wysun?ła takie formy władzy klasy robotniczej, jak Komuna Paryska , Rady , demokracja ludowa [35] [36] [37] .

Komuna Paryska [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Komuna Paryska .

Pierwsz? w historii form? dyktatury proletariatu była Komuna Paryska, rewolucyjny rz?d klasy robotniczej, stworzony przez robotnikow paryskich [36] . Pomimo jej krotkotrwało?ci, zaznaczyły si? w niej liczne ogolne cechy organizacji władzy klasy robotniczej [38] . Uogolniaj?c jej do?wiadczenie, Karol Marks sformułował wniosek, ?e Komuna była odkryt? wreszcie ?form? polityczn?, w ktorej mogło si? dokona? wyzwolenie ekonomiczne pracy” [39] .

Rady [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Rada (Sowiet) .

Rewolucyjna Rosja stworzyła inn? form? dyktatury proletariatu ? władz? Rad [36] , ktore po raz pierwszy zrodziły si? w Imperium Rosyjskim w latach 1905?1907 jako wynik rewolucyjnej tworczo?ci mas [40] i znacznie si? rozwin?ły w okresie po Rewolucji pa?dziernikowej [38] . Lenin ujmował Komun? Parysk? i Rady jako formy tego samego typu [41] . Cecha szczegolna Rad polega na tym, ?e otwarcie wyst?powały one jako organizacje klasowe [36] [42] . Bierne i czynne prawo wyborcze do Rad przysługiwało tylko robotnikom i chłopom oraz awi?zanym z nimi warstwom inteligencji pracuj?cej. W Radach miliony ludzi pracy przechodziły praktyczn? szkoł? pracy pa?stwowej.

Demokracja ludowa [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Demokracja ludowa .

Now? form? dyktatury proletariatu stała si? demokracja ludowa , ktora po II wojnie ?wiatowej przyj?ła si? w niektorych krajach centralnej i południowo-wschodniej Europy [43] [44] . Demokracja ludowa powstała w warunkach odmiennego układu sił klasowych ni? rady w Rosji, dlatego te? ma szereg specyficznych cech, w odro?nieniu od formy radzieckiej [43] . Demokracja ludowa jako forma władzy pa?stwowej w wi?kszo?ci krajow zwi?zana jest z wielopartyjno?ci? , z oparciem si? na Froncie Ludowym [36] b?d?cym organizacj? społeczno-polityczn? o charakterze masowym, jednocz?c? w swych szeregach ro?ne stowarzyszenia demokratyczne, a kierowan? przez parti? marksistowsko-leninowsk? [44] .

Cechy ogolne form dyktatury proletariatu [ edytuj | edytuj kod ]

Przy ich całej ro?norodno?ci, wszystkie formy dyktatury proletariatu s? wzgl?dem siebie izomorficzne w najbardziej istotnych cechach [38] . Klasowa istota politycznej władzy klasy robotniczej jest jedna: wprowadzenie w ?ycie ogolnych prawidłowo?ci przej?cia społecze?stwa od kapitalizmu do socjalizmu [36] .

Praktyka [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Wielki terror (ZSRR) .

W ZSRR termin dyktatura proletariatu oznaczał w praktyce przyzwolenie na stosowanie terroru , ktory zacz?ł słu?y? umocnieniu władzy partii, a nast?pnie jednostek, a nie jakimkolwiek interesom społecznym. Schemat ten powtarzały w ?lad za ZSRR jego pa?stwa satelickie skupione w bloku wschodnim . Faktem stała si? prawdziwa dyktatura , polegaj?ca na nieograniczonej władzy w?skiej grupy, ktora nie miała wiele wspolnego z oddaniem władzy w r?ce klasy robotniczej . W 1936 roku zasada ta została utrwalona w Konstytucji ZSRR w postaci zapisu o ?przewodniej roli partii” ( KPZR ), za? władze pa?stw bloku wschodniego utwierdzały, ?e ich interpretacja marksizmu jest wła?ciwa i potwierdzona konieczno?ci? historyczn? [45] .

Podczas podro?y do ZSRR w 1920 roku Bertrand Russell dokonał nast?puj?cej obserwacji na temat praktycznej implementacji dyktatury proletariatu:

Przyjaciele Rosji [w Wielkiej Brytanii] my?l? o dyktaturze proletariatu jako o jakie? nowej formie władzy przedstawicielskiej, w ktorej tylko m??czy?ni i kobiety pracuj?ce b?d? mie? prawo głosu, a podział na okr?gi wyborcze jest podziałem zawodowym, a nie geograficznym. S?dz?, ?e ?proletariat” znaczy ?proletariat”, ale ?dyktatura” niezupełnie oznacza ?dyktatur?”. Jest dokładnie odwrotnie. Kiedy rosyjski komunista mowi o dyktaturze, my?li o niej dosłownie. Ale gdy mowi o proletariacie, u?ywa tego słowa w sensie pickwickowskim

Praktyka i teoria bolszewizmu, 1920 [46]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Karol Marks. Walki klasowe we Francji, 1848-1850 .
  2. ↑ Afanasjew i in. 1978 ↓ , s. 39.
  3. ↑ ?Mi?dzy społecze?stwem kapitalistycznym a komunistycznym le?y okres rewolucyjnego przeobra?enia pierwszego w drugie. Temu okresowi odpowiada te? polityczny okres przej?ciowy i pa?stwo tego okresu nie mo?e by? niczym innym jak tylko rewolucyjn? dyktatur? proletariatu.” Karol Marks: Uwagi na marginesie programu Niemieckiej Partii Robotniczej (krytyka programu gotajskiego) . 1875.
  4. ↑ ?Komuni?ci uwa?aj? za niegodne ukrywanie swych pogl?dow i zamiarow. O?wiadczaj? oni otwarcie, ?e cele ich mog? by? osi?gni?te jedynie przez obalenie przemoc? całego dotychczasowego ustroju społecznego. Niechaj dr?? panuj?ce klasy przed rewolucj? komunistyczn?.” Karol Marks, Fryderyk Engels: Manifest Partii Komunistyczne . 1848.
  5. ↑ a b ?Zwyci?ska strona musi utwierdzi? swoje rz?dy ?rodkami terroru skierowanego przeciwko reakcji. Czy? Komuna Paryska przetrwałaby cho?by dzie? gdyby nie u?yła władzy uzbrojonych ludzi przeciwko bur?uazji?” Friedrich Engels: On Authority . 1872.
  6. ↑ ?[Klasa pracuj?ca] musi działa? w taki sposob by duch rewolucyjny nie osłabł wkrotce po zwyci?stwie. Wprost przeciwnie, musi si? on utrzymywa? jak najdłu?ej. Dlatego tak zwane wybryki, jak rzucanie na ?er zemsty tłumu jednostek i budynkow, z ktorymi wi??? si? nienawistne wspomnienia, musz? nie tylko by? tolerowane, ale ich kierunkiem nale?y sterowa? i nadawa? im wła?ciwy kierunek” Karol Marks: Address of the Central Committee to the Communist League . 1850.
  7. ↑ ?Istnienie klas zwi?zane jest po prostu z okre?lonymi, historycznymi walkami w rozwoju produkcji, po drugie, ?e walka klasowa z konieczno?ci prowadzi do dyktatury proletariatu, po trzecie, ?e dyktatura ta stanowi tylko przej?cie do zniesienia wszystkich klas i do społecze?stwa bezklasowego” Adam Ciołkosz : Ro?a Luksemburg a dyktatura proletariatu .
  8. ↑ Fragment Wojny domowej we Francji po?wi?cony organizacji Komuny Paryskiej .
  9. ↑ Postscriptum Engelsa z 1891 r. do Wojny domowej we Francji .
  10. ↑ Edward Radzi?ski : Stalin: The First In-depth Biography Based on Explosive New Documents from Russia’s Secret Archives . Anchor, 1997, s. 152?155. ISBN  0-385-47954-9 .
  11. ↑ Interpretacje socjaldemokratyczne opierały si? zwłaszcza na fragmencie o ?przemijaniu pa?stwa”, ktory Lenin odnosił jednak wył?cznie do pa?stwa proletariackiego, ktore miało nast?pi? po rewolucji.
  12. ↑ Leninowska koncepcja pa?stwa w dziele Pa?stwo a rewolucja .
  13. ↑ ?Czerwony terror był jedynie wyrazem nieugi?tej woli proletariatu i biednego chłopstwa ? unicestwienia wszelkich prob powstania przeciwko nam” , Feliks Dzier?y?ski , O działalno?ci WCzK .
  14. ↑ Włodzimierz Lenin : The Proletarian Revolution and the Renegade Kautsky . 1918.
  15. ↑ Nikołaj Bucharin , ?Program RKP(b) [Rosyjskiej Partii Komunistycznej (bolszewikow)]”, 1917.
  16. ↑ Lew Trocki: Problems of the Organization of Labor. The Soviet Government and Industry . Terrorism and Communism, 1920.
  17. ↑ W rewolucyjnej sytuacji interes publiczny (...) bierze gor? nie tylko nad interesem jednostki, ale ka?d? poprzedzaj?c? go koncepcj? sprawiedliwo?ci lub prawa. (...) Bł?d sprawiedliwo?ci jednostkowej (...) polegał według Mouniera na tym, ?e odzwierciedlał liberaln? obsesj? na punkcie wyizolowanej, abstrakcyjnej jednostki. , za: Tony Judt : Historia niedoko?czona. Francuscy intelektuali?ci 1944-1956 . Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2012, s. 101. ISBN  978-83-62467-91-4 .
  18. ↑ [Bur?uazyjna] koncepcja procesu karnego jako ?rodka ochrony praw jednostki (...) opiera si? na fikcji, ?e wszyscy ludzie s? sobie rowni, wszechmocy jednostki, na fikcji odr?bnego interesu jednostki oraz na słu?ebnej roli pa?stwa wobec wyolbrzymionego interesu jednostki. (...) Ginie wi?c istotny charakter procesu karnego jako klasowego ?rodka rozprawiania si? ? przy u?yciu ?rodkow legalnych ? z elementami wywodz?cymi si? z reguły ze ?rodowiska klasowo obcego. , Leon Schaff, ?Proces karny w Polsce Ludowej”, PWN, 1952.
  19. ↑ Psychologia oskar?onego, jego jednostkowe przeznaczenie, blednie wobec przeznaczenia kolektywnego, gdy? w tym momencie to ostatnie staje przed alternatyw? ?ycie lub ?mier?. Wyszynski brutalnie oznajmił to oskar?onym w Moskwie: ?Oto pal?cy, obiektywny cel, cała reszta to psychologia” , Emmanuel Mounier , za: Judt, s. 133.
  20. ↑ Kwestia tego kto jest winny, a kto nie, zostanie ostatecznie rozstrzygni?ta przez Parti? przy udziale urz?dow bezpiecze?stwa publicznego , Karol Bacilek , minister bezpiecze?stwa pa?stwowego Czechosłowacji w latach 1951?1953 o procesie Slansky'ego . Cytat za: Tony Judt : Historia niedoko?czona. Francuscy intelektuali?ci 1944-1956 . Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2012, s. 105. ISBN  978-83-62467-91-4 .
  21. ↑ ?S?d w społecze?stwie socjalistycznym pozostaje instytucj? klasow?, staje po raz pierwszy w historii na usługi przytłaczaj?cej wi?kszo?ci społecze?stwa, działa w oparciu o now? ?wiadomo?? klasow?, nasycony jest kadrami klasowo zwi?zanymi z przewa?aj?c? cz??ci? społecze?stwa, kieruje si? zasadami nowej praworz?dno?ci” , Leon Schaff, ?Proces karny w Polsce Ludowej”, PWN, 1952, s. 143.
  22. ↑ ?Demokracja ludowa jest now? form? pa?stwow? dyktatury proletariatu, a zadania, jakie sobie stawia, s? zadaniami dyktatury proletariatu. W ten sposob rownie? i system prawa w Polsce Ludowej ? podobnie jak i typ ? jest nowy, bo socjalistyczny, i realizuje zadania odmienne od zada? bur?uazyjnego systemu prawa” , Leon Schaff, ?Proces karny w Polsce Ludowej”, PWN, 1952, s. 239.
  23. ↑ Emmanuel Mounier , Jean-Marie Domenach , ' ?Le Proces du Cardinal Mindszenty” , Esprit, marzec-kwiecie? 1949, za Judt, s. 143.
  24. ↑ Szepty. ?ycie w stalinowskiej Rosji . Wyd. Kindle. Magnum, 2008, s. 211?214. ISBN  978-83-89656-38-4 .
  25. ↑ Kazimierz Czapi?ski: Kautsky vs. Trocki .
  26. ↑ Adam Ciołkosz : Ro?a Luksemburg a dyktatura proletariatu .
  27. ↑ Bielakow i in. 1964 ↓ , s. 812.
  28. ↑ a b Szachnazarow i in. 1982 ↓ , s. 115.
  29. ↑ a b c Bielakow i in. 1964 ↓ , s. 695.
  30. ↑ Spirkin 1968 ↓ , s. 492?493.
  31. ↑ BURLIATSKII ↓ .
  32. ↑ Afanasjew i in. 1978 ↓ , s. 167.
  33. ↑ Spirkin 1968 ↓ , s. 493.
  34. ↑ Spirkin 1968 ↓ , s. 498.
  35. ↑ Afanasjew i in. 1978 ↓ , s. 172?173.
  36. ↑ a b c d e f Spirkin 1968 ↓ , s. 497.
  37. ↑ Алексей Брагин: Тезисы о диктатуре пролетариата и общенародном государстве . Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej , 2019-11-16. [dost?p 2021-05-18]. ( ros. ) .
  38. ↑ a b c Afanasjew i in. 1978 ↓ , s. 173.
  39. ↑ Karol Marks . Wojna domowa we Francji  (inne j?zyki) . Rozdział V ?KOMUNA PARYSKA“ .
  40. ↑ Демочкин 1972 ↓ , s. 6.
  41. ↑ Włodzimierz Lenin . O dwuwładztwie , 1917.
  42. ↑ Bielakow i in. 1964 ↓ , s. 725.
  43. ↑ a b Bielakow i in. 1964 ↓ , s. 727.
  44. ↑ a b Afanasjew i in. 1978 ↓ , s. 175.
  45. ↑ ?Do?wiadczenie ZSSR i innych krajow socjalistycznych potwierdziło w całej pełni słuszno?? tezy teorii marksistowsko-leninowskiej, ?e procesy rewolucji socjalistycznej i budownictwa socjalistycznego opieraj? si? na szeregu głownych prawidłowo?ci wła?ciwych wszystkim krajom wkraczaj?cym na drog? socjalizmu… Do takich prawidłowo?ci nale??: kierowanie masami pracuj?cymi przez klas? robotnicz?, ktorej trzonem jest partia marksistowsko-leninowska, w przeprowadzeniu rewolucji proletariackiej w tej czy innej formie i w ustanowieniu dyktatury proletariatu w tej czy innej formie” , ?Deklaracja narady przedstawicieli partii komunistycznych i robotniczych krajow socjalistycznych, ktora odbyła si? w Moskwie w dniach 14?16 listopada 1957 r.”, ?Trybuna Ludu”, Warszawa, nr 323, dnia 22 listopada 1957 r., za: Adam Ciołkosz : Ro?a Luksemburg a dyktatura proletariatu .
  46. ↑ Bertrand Russell : The Practice and Theory of Bolshevism . 1920.

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Komunizm
Nurty
Marksistowskie
Inne
Pa?stwa rz?dzone
przez
partie komunistyczne
obecnie
dawniej
Teoretycy i działacze
Tematy powi?zane

Marksizm
Dzieła
Marksistowska
teoria społeczna
Działacze
Filozofia
Zobacz te?

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dyktatura_proletariatu&oldid=73225732 ”