Zogu I

Prezydent Albanii
Okres	od 1925 do 1928
Nast?pca	monarchia on sam jako krol
Krol Albanii
Okres	od 1928 do 1939
Poprzednik	republika
Nast?pca	Wiktor Emanuel III
Dane biograficzne
Data i miejsce urodzenia	8 pa?dziernika 1895 Burgajet
Data i miejsce ?mierci	9 kwietnia 1961 Suresnes
Ojciec	Xhemal Pasza Zogolli
Matka	Sadije Toptani
?ona	Geraldine Apponyi
Dzieci	Leka I Zogu
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Zogu I , wła?c. Ahmed ben Zogu , Ahmed bej Zogolli , Ahmed beg Zogu (ur. 8 pa?dziernika 1895 w Burgajet, zm. 9 kwietnia 1961 w Suresnes ) ? alba?ski polityk, krol Albanii w latach 1928?1939.

Wczesna kariera [ edytuj | edytuj kod ]

Ahmed ben Zogu urodził si? w 1895 roku jako syn Xhemala Pashy Zogu i Sadije Toptani we wpływowym rodzie alba?skim. Jego ojciec był wpływowym przywodc? jednego z muzułma?skich klanow w połnocno-wschodniej Albanii ? Mati .

W okresie I wojny ?wiatowej Albania oficjalnie zachowywała neutralno??, aczkolwiek na jej terytoriach stacjonowały cudzoziemskie wojska. W tym czasie Ahmed Zogu opowiadał si? po stronie Austro-W?gier . Po roku 1920, kiedy to została oficjalnie uznana niezale?no?? Albanii, Zogu sprawował rozmaite funkcje w rz?dzie alba?skim, maj?c poparcie bejow ? posiadaczy ziemskich z południa i bajraktarow (wodzow plemiennych) na połnocy. Do?? szybko Zogu został liderem reformistycznej Partii Narodowej i od 1922 roku premierem rz?du.

23 lutego 1923 roku Zogu został postrzelony przez studenta Beqira Valteriego podczas kłotni przed parlamentem alba?skim. Jego głownym oponentem politycznym był Fan Noli , ktory w 1924 roku si?gn?ł po władz?, obejmuj?c urz?d premiera. Zogu zdecydował wowczas o wyje?dzie z kraju. Udał si? do Krolestwa SHS , jednak ju? w grudniu tego samego roku znow był w Tiranie , wraz z wspieraj?cymi go oddziałami rosyjskich najemnikow (byłych białogwardzistow ). W zamian za wsparcie obiecał rz?dowi SHS niewielki kawałek terytorium alba?skiego wokoł klasztoru ?w. Nauma nad Jeziorem Ochrydzkim .

Gdy Zogu ponownie obj?ł władz? w kraju, wi?kszo?? działaczy opozycyjnych zdecydowała si? na emigracj? lub ukrywała si? w gorach. Nie uchroniło to ich jednak przed represjami, np. w Bari ( Włochy ) zastrzelony został Luigj Gurakuqi , a osaczony w ost?pach gorskich na połnocy Albanii Bajram Curri został zabity lub popełnił samobojstwo.

Prezydentura [ edytuj | edytuj kod ]

21 stycznia 1925 roku z inspiracji Zogu parlament alba?ski ogłosił kraj republik? na wzor ameryka?ski, natomiast ju? 31 stycznia Zogu został wybrany prezydentem. Poniewa? nowy prezydent praktycznie nie miał ?adnych licz?cych si? przeciwnikow politycznych, zakres jego władzy, ustanowiony na podstawie nowej konstytucji, był do?? znaczny.

Mimo wszystko problemy, wobec ktorych stan?ł nowy rz?d, były liczne i bardzo trudne. Przede wszystkim pa?stwu brakowało funduszy, nie tylko na normalny rozwoj, ale na przeprowadzenie jakichkolwiek reform. Pieni?dzy brakowało tak?e na działanie aparatu pa?stwowego oraz wojska. Zogu musiał nieustannie zabiega? o wsparcie lokalnych panow ziemskich i bejow. Udało mu si? przynajmniej obudzi? w nich poczucie przynale?no?ci do jednego narodu oraz wspołodpowiedzialno?ci za kraj, poniewa? wi?kszo?? z nich na pierwszym miejscu stawiała dobro swojego klanu.

Aby nie sta? si? zakładnikiem wewn?trznych stronnictw politycznych, ktore nie zawsze mu były przychylne, Zogu zwrocił si? do rz?dow Krolestwa SHS i Włoch o pomoc. W latach 1926 i 1927 polityczne wpływy Włoch w kraju były ju? bardzo du?e, pogł?biała si? tak?e zale?no?? gospodarcza Albanii od s?siednich pa?stw.

Krol [ edytuj | edytuj kod ]

Artykuł 141 konstytucji stanowił, ?e ustroj republika?ski pa?stwa alba?skiego nie mo?e w ?aden sposob ulec zmianie . W 1928 okazał si? on martw? liter? ? w sierpniu rozpocz?ła obrady Konstytuanta , 1 wrze?nia przyjmuj?c now? konstytucj?, uchwalaj?c?, ?e pa?stwo alba?skie jest monarchi? demokratyczn?, parlamentarn? i dziedziczn? . Na czele jako krol ( mbret ) stan?ł Zogu. Aby ugruntowa? swe prawa do korony, ogłosił si? spadkobierc? Skanderbega i przybrał imi? Zogu I. Koronacja odbyła si? w Krui , a nowy monarcha przysi?gał na Bibli? i Koran .

Nie odpowiadał przed ?adnym organem władzy, a zarazem miał prawo kontrolowa? wszystkie. Do jego nowych prerogatyw nale?ało prawo wydawania dekretow o charakterze politycznym i wojskowym.

Panowanie Zogu zagwarantowało Albanii stabilno?? polityczn?, a nawet powolny rozwoj. Przy pomocy włoskich kredytow pa?stwo i armia zostały zreformowane. Zbudowano wowczas wiele nowych drog oraz mostow, osuszano bagna, umo?liwiaj?c rozwoj rolnictwa na zagospodarowanych terenach. Powi?kszała si? natomiast zale?no?? finansowa od Włoch, rz?dzonych podowczas przez Benito Mussoliniego . Mussolini d??ył do ?ci?lejszego powi?zania Albanii z Włochami, maj?c na celu zwi?kszenie wpływow włoskich na Bałkanach .

27 kwietnia 1938 roku Zogu o?enił si? z katoliczk?, Geraldine Apponyi , zubo?ał? szlachciank? pochodzenia w?giersko-ameryka?skiego. ?lub był wielkim wydarzeniem politycznym i obyczajowym (cho? wywołał pewne wzburzenie w?rod bejow, ktorzy niech?tnie widzieli cudzoziemk? na tronie). Ceremonia za?lubin była podwojna ? muzułma?ska i katolicka. Do Tirany przyjechały tłumy zagranicznych go?ci, a europejscy dyktatorzy przysłali okazałe prezenty ? Adolf Hitler białego mercedesa kabrioleta, Miklos Horthy cztery białe konie, a Benito Mussolini cztery miedziane wazy. Po ceremoniach w stolicy odbyły si? prezentacje zespołow folklorystycznych i przemarsze młodzie?y ?piewaj?cej patriotyczne pie?ni.

5 kwietnia 1939 krolewskiej parze urodził si? syn, Leka I Zogu .

Zaledwie dwa dni po?niej, 7 kwietnia 1939 roku, wojska włoskie wkroczyły do Albanii. Kraj stał si? włoskim protektoratem i cz??ci? krolestwa Włoch pod panowaniem Wiktora Emanuela III .

Zogu wraz z rodzin? musiał schroni? si? w Grecji . Stamt?d przedostał si? do Londynu , przeje?d?aj?c tak?e przez Polsk? . Czas wojny sp?dził w Wielkiej Brytanii. 23 lutego 1946 roku dotarł do Port Said , witany przez krola Egiptu Faruka . Jego rezydencj? w Egipcie była okazała willa w Ramleh . Po przewrocie politycznym w Egipcie i przej?ciu władzy przez Nasera Zogu został pozbawiony przywilejow głowy pa?stwa alba?skiego, ktorymi cieszył si? poprzednio. W sierpniu 1955 roku opu?cił Egipt udaj?c si? do Cannes . Ostatnie lata ?ycia sp?dził we Francji.

Ahmed Zogu zmarł 9 kwietnia 1961 roku we francuskim mie?cie Suresnes. Dwa dni po?niej pochowano go na cmentarzu Thiais , niedaleko Orly . Uroczysto?? ?ałobn? prowadził algierski mufti . Na nagrobku z szarego marmuru znajdowały si? słowa Ojczyzna ponad wszystko . 17 listopada 2012 trumna z jego szcz?tkami powrociła do Albanii i spocz?ła w mauzoleum w Tiranie .

Nazwisko Zog (z rodzajnikiem: ?Zogu”) oznacza po alba?sku ?ptak”. Ahmed Zogu jest notowany w Ksi?dze rekordow Guinnessa jako najwi?kszy palacz wszech czasow (wypalał pono? 240 papierosow dziennie) ^[1] .

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Tomes Jason, King Zog ? self-made monarch of Albania , London 2003
• Czekalski Tadeusz, Albania, Warszawa 2003

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]