|
Descobridor o inventaire
|
|
Data de descoberta
|
|
Contrari
|
|
Color
|
|
Simbol de quantitat
|
|
Simbol d'unitat
|
|
Proprietat de
|
|
Fondador
|
|
Compren
|
|
Data de debuta
|
|
Data de fin
|
|
Precedit per
|
|
Seguit per
|
|
Coordenadas
|
|
Cu
↑
Ag
↓
Au
|
|
Generalitats
|
Nom
,
Simbol
,
Numero
|
argent, Ag, 47
|
Tiera quimica
|
metals de transicion
|
Grop
,
Periode
,
Bloc
|
11
,
5
,
d
|
Aparencia
|
lustrous white metal
|
Massa atomica
|
107.8682(2)
g/mol
|
Configuracion electronica
|
[
Kr
] 4d
10
5s
1
|
Electrons
per
nivel energetic
|
2, 8, 18, 18, 1
|
Proprietats fisicas
|
Fasa
|
solid
|
Densitat
(temperatura ambienta)
|
10.49 g/cm³
|
Densitat
liquida al
punt de fusion
|
9.320 g/cm³
|
Punt de fusion
|
1234.93
K
(961.78
°C
, 1763.2
°F
)
|
Punt d'ebullicion
|
2435
K
(2162
°C
, 3924
°F
)
|
Calor de fusion
|
11.28
kJ/mol
|
Calor de vaporizacion
|
258
kJ/mol
|
Capacitat calorifica
|
(25 °C) 25.350 J/(mol·K)
|
|
Proprietats atomicas
|
Estructura cristallina
|
cubica de facia centrada
|
Estat d'oxidacion
|
1
(oxid
amfoter
)
|
Electronegativitat
|
1.93 (
Escala de Pauling
)
|
Potencials d'ionizacion
|
1er : 731.0
kJ/mol
|
2nd : 2070 kJ/mol
|
3en : 3361 kJ/mol
|
Rai atomic
|
160
pm
|
Rai atomic
calculat
|
165
pm
|
Rai covalent
|
153
pm
|
Rai de Van der Waals
|
172
pm
|
Informacions diversas
|
Magnetisme
|
diamagnetic
|
Resistivitat electrica
|
(20 °C) 15.87 nΩ·m
|
Conductivitat termica
|
(300 K) 429
W/(m·K)
Model:Elementbox thermaldiff wpmkat300k
|
Dilatacion termica
|
(25 °C) 18.9 µm/(m·K)
|
Velocitat del son
|
(a
temperatura ambienta
) 2680
m/s
|
Modul de Young
|
83 GPa
|
Shear modulus
|
30 GPa
|
Modul de Bulk
|
100 GPa
|
Coeficient de Poisson
|
0.37
|
Duretat de Mohs
|
2.5
|
Vickers hardness
|
251 MPa
|
Duretat de Brinell
|
24.5 MPa
|
Numero CAS
|
7440-22-4
|
Isotops pus estables
|
|
|
L’
argent
es un
element quimic
(
simbol
: Ag) de
numero atomic
47, de
massa moleculara
107,87, de
massa volumica
10,50 g/cm
3
e de
temperatura de fusion
961,78°C. Dins lei
condicions normalas de temperatura e de pression
, se presenta sota la forma d'un
metau
blanc
e pesant. Conegut dempuei l'
Antiquitat
Auta, l'argent fa partida dei
metaus
precios
. A d'aplicacions diversas, mai es subretot utilizat per la fabricacion de pecas de
moneda
, de joieus, de conductors
electrics
e termics e per fabricar lei solucions e reactius permetent de realizar de
fotografias
argenticas. La produccion mondiala era de 23 689 tonas en
2011
, principalament en provenencia de
Mexic
, de
Pero
, de
China
, d'
Australia
e de
Chile
.
Present dins la natura a l'estat natiu, l'argent foguet extrach per l'
esser uman
tre la
Preistoria
[1]
. Leis utilizacions pus ancianas conegudas a l'ora d'ara fogueron l'obra de populacions
anatolianas
e
sardas
durant lo
millenari III avC
[2]
[3]
. Puei, l'usatge d'aqueu
metau
se difuset ai regions vesinas (
Mesopotamia
,
Creta
,
Grecia
... etc.) amb lo desvolopament dei premierei
civilizacions
. Durant lo periode classic de l'Antiquitat Grega, lei minas de
Laurion
vengueron un important centre de la produccion mondiala, especialament entre
600
e
300 avC
[4]
. Esplechadas fins au
segle I apC
, fogueron pauc a cha pauc remplacadas en
Europa
per lei
minas
dubertas en
Hispania
per lei
Romans
. Aquo permetet a l'
Emperi Roman
de dispausar d'una importanta quantitat d'argent, amb benleu 10 000
tonas
en circulacion, que foguet un dei factors de l'estabilitat de sa
moneda
[5]
.
En
Asia
, l'origina de la produccion d'argent es mens ben coneguda, mai d'esplechas minieras ancianas son atestadas en
China
, en
India
e en
Japon
[6]
. En particular,
China
metet pauc a cha pauc en placa una
economia
basada sus de monedas d'argent. Desvolopet de produccions localas, mai importet tanben de grossei quantitats gracias a seis exportacions de
seda
.
La disparicion de l'
Emperi Roman
aguet de consequencias forca negativas sus la produccion d'argent amb la sarradura de mai d'una
mina
fins au periode de
Carlesmanhe
. En parallel, a partir deis invasions arabias, la preeponderancia dei minas
ibericas
dins la produccion mondiala demeniguet. Fogueron remplacadas en
Europa
per de minas situadas en
Alemanha
e pus generalament en
Europa Centrala
. Forca minas d'aquelei regions eran conegudas per lei Romans, mai l'esplecha venguet pus importanta a partir de
750
. Vers
1200
, la mager part d'aquelei jaciments eran agotats, mai quauquei minas pus ricas fogueron l'objecte d'una esplecha fins a la
Revolucion Industriala
. Generalament, lei minaires s'interessavan a de
minerau
s concentrats que permetian una separacion simpla dau
metau
. Pasmens, de progres
tecnologics
permeteron tanben de melhorar lei
tecnicas
d'extraccion.
L'arribada deis
Europeus
en
America
e la descuberta dei venas d'argent gigantas d'aqueu
continent
revolucioneron lo monde de la produccion d'argent. D'efiech, entre
1500
e
1800
, lei
minas
de
Bolivia
(
Potosi
), de
Pero
e de
Mexic
(
Zacatecas
,
Guanajuato
e
Taxco
) assegureron 85 % de la produccion mondiala. Lo nom d'
Argentina
proven tanben dau metau
[7]
. Aqueu flux d'argent venguet la font de la richessa de l'Emperi Coloniau Espanhou e permetet a l'Emperi Chines de trobar lo metau necessari a la fabricacion de sa
moneda
[8]
[9]
.
L'industria miniera de l'argent dempuei lo segle XIX
[
modificar
|
Modificar lo codi
]
Au comencament dau segle XIX, lei jaciments
sud-americans
de l'epoca
espanhola
comenceron de declinar. Fogueron remplacats per de minas descubertas ais
Estats Units
(≪
Silver Rush
≫), en
Chile
e en
Australia
. En parallel, la concentracion de l'argent en
China
foguet una dei causas dei
Guerras de l'Opi
(
1839
-
1842
e
1856
-
1860
). Vencuda,
China
intret dins una fasa de declin e deguet pagar d'importanteis indemnitats de guerra. Aquo entrainet una sortida d'argent en defora dau pais.
Dins lo corrent dau segle XX, lei progres miniers permeteron d'esplechar de jaciments pauc concentrats onte l'argent es sovent un produch segondari de l'extraccion d'un autre
metau
. Aquo permetet de mantenir una produccion importanta en
America dau Sud
e favorizet una renaissenca de la produccion dins d'ancianei regions argentiferas
[10]
. Ansin, a la fin dau segle XX,
Mexic
,
Pero
,
Bolivia
,
Polonha
,
Russia
,
Australia
e
China
representavan la mager part de la produccion mondiala.
-
-
-
Montanha de Cerro Ricco qu'assostava lei principalei minas d'argent de
Potosi
-
-
Usinas d'extraccion
francesas
installadas ai minas de
Laurion
a la fin dau segle XIX
-
-
L'argent es un
metau
forca
ductile
e
malleable
que ten una
duretat
febla e una
densitat
importanta. Es
blanc
argentat, mai sa superficia pou rapidament s'ennegrir en presencia de sulfurs
[11]
. Es un bon materiau reflector de la
lutz
visibla que presenta una
reflexivitat
superiora a l'
alumini
per totei lei
longors d'onda
dau domeni visible superioras a 450 nm. A tanben de proprietats conductritz
electricas
e
termicas
excepcionalas que son lei pus importantas dau grop dei
metaus
.
A pression atmosferica, sa densitat de 10,50 a 20 °C
[12]
. Sa temperatura de fusion es ben definit amb una valor de 961,78° C fixada per lo
Bureu Internacionau dei Pes e dei Mesuras
[13]
. En revenge, plusors temperaturas de bolhiment son presentas dins la literatura scientifica coma 2 162° C
[12]
o 2 212° C
[14]
.
L'argent es un metau, inoxidable per l'
oxigen
de l'
aire
e insoluble dins l'
aiga
, que forma principalament dei
compausats
monovalents. Es atacat per lei sulfurs, especialament lo
sulfur d'idrogen
, co qu'entraina un ennegriment caracteristic de sa superficia. Pou tanben esser dissout per l'
acid nitric
, l'
acid sulfuric
caud, l'
aiga regia
, l'
acid cromic
, diversei solucions de
permanganats
, l'
acid persulfuric
, l'
acid selenic
e lei
solucions
aquosas d'
alogens
liures.
Sei compausats principaus son l'
oxid d'argent
Ag
2
O soluble dins l'
amoniac
, lo
clorur d'argent
AgCl e lo
bromur d'argent
AgBr qu'eran utilizats en
fotografia
per sei proprietats de descomposicion fotoluminosa
[15]
, lo
sulfur d'argent
Ag
2
S e lo
nitrat d'argent
AgNO
3
qu'es un oxidant utilizat en argentaria. De compausats de nombre d'oxidacion +II, +III e +IV existisson mai son rars. Se pou citar lo
difluorur d'argent
AgF
2
qu'es utilizat coma agent de fluoracion
[16]
.
L'argent ten 38
isotops
coneguts de
nombre de massa
variant entre 93 e 130. Dos son estables, l'argent-107 e l'argent-109. Forman la mager part de l'argent naturau dins lei proporcions 51,8/48,2%. Quauqueis isotops an de periodes radioactius superiors a quauquei jorns (Ag-105 e Ag-111), mai an pas d'aplicacions.
L'argent es un element rar. Dins la natura, se troba sota forma nativa, sota forma d'
aliatge
amb d'autrei
metaus
(
aur
,
coire
... etc.) e sota forma de compausats metallics
sofrats
o
clorats
. Sei
mineraus
principaus son l'
argentita
, la
galena
argentifera e la
cloroargita
. Lei jaciments principaus se troban (o se trobavan) ais
Estats Units d'America
, en
Mexic
, en
Pero
, en
Grecia
, en
Europa
Centrala
, en
Russia
e en
Australia
.
Metau
precios
e
industriau
, l'argent a una
metallurgia
desvolopada e anciana. Lo metode d'extraccion chausit varia en foncion dei
metaus
que li son associats dins lo
minerau
. Coma la produccion miniera es pas sufisenta per respondre a la demanda, i a tanben de proces de
reciclatge
.
Dins lei
mineraus
de
plomb
-
zinc
, l'argent a l'estat liquid se dissout preferencialament (amb l'
aur
e lo
coire
) dins lo
zinc
. Per aumentar aquela tendancia, de
zinc
es apondut a la mescla. Aquo entraina la formacion de l'aliatge Ag
2
Zn
3
qu'es solid e que flota a la superficia dau banh. Puei, lo
zinc
es eliminat per caufatge sota vuege e reciclat. Aqueu proces permet d'obtenir un aliatge d'
aur
et d'argent dich daurat qu'es separat per
electrolisi
. Lo
catode
es fach d'
acier
inoxidable o d'argent e l'
electrolit
de nitrat de coire o d'argent en presencia d'
acid nitric
. Lo daurat es placat a l'
anode
. L'argent se depausa sus lo catode e totei leis autreis autrei metaus demoran insolubles.
Dins lei mineraus de
zinc
, l'argent es isolat amb lo
plomb
gracias a una operacion de
lixiviacion
dins l'
acid sulfuric
. Aquo entraina la formacion d'un residu insoluble d'argent e de
plomb
qu'es per la seguida tractat segon lo
proces Parkes
. Dins lei mineraus de
coire
, leis operacions de purificacion dau
coire
per
electrolisi
entrainan la formacion de fanjas anodicas. Apres filtracion, aquelei fanjas permeton d'obtenir un daurat qu'es purificat segon lei darriereis etapas dau
proces Parkes
.
Enfin, dins lei mineraus d'
aur
, l'argent es extrach per
cianuracion
[17]
[18]
. Puei, l'
aur
es absorbit sus carbon actiu mentre que l'argent es isolat gracias a l'addicion de podra de
zinc
. Aquo entraina la formacion de particulas de zinc cubertas d'argent (e un pauc d'
aur
) que son tractadas amb una mescla d'
acid cloridric
e de
peroxid d'idrogen
. L'
aur
e lo
zinc
restan en solucion mai l'argent precipita sota la forma de
clorur d'argent
.
Diversei proces de reciclatge, sovent relativament complex, existisson. S'interessan principalament ai produchs informatics qu'utilizan d'aliatges de metaus nobles per melhorar la conduccion e ai fotografias argenticas. D'efect, un film e un
papier
emulsionat pou tenir 2 a 15 gramas d'argent per quilograma e un fixator de 4 a 7 gramas per litre. Lei films e lei
papiers
son donc cremats o netejats dins una solucion caud de
soda
e d'
etanol
que permet de recuperar 95% de l'argent de la materia premiera. Lei fixators son purificats per
electrolisi
, co que permet de recuperar l'argent au
catode
e de renovelar lo fixator.
L'argent es un
metau
precios e relativament rar que sa produccion mondiala era de 23 689 tonas (761,6 milions d'
oncas
[19]
) en
2011
. De cinc parts quatre venian de la produccion miniera e lo resta dau
reciclatge
.
Lo
metau
pou esser extrach de
minas
d'argent mai, gracias a son cost, es tanben sovent esplechat coma produch segondari dins de minas inicialament destinadas a l'extraccion d'un autre metau. Ansin, totjorn en
2011
, solament 40 % de la produccion miniera era eissit de minas principalament dedicadas a la produccion argentifera contra 30 % en provenencia de minas de
plomb
-
zinc
, 20% de minas de
coire
, 7% de minas d'
aur
e 3% de minas de minerau d'
alumini
.
Lei jaciments principaus se situan en
America
e plusors pais d'aqueu
continent
dominan la produccion :
Mexic
(1
er
reng mondiau amb 4 752 t),
Pero
(3 415 t, 2
en
),
Chile
(1 309 t, 5
en
),
Bolivia
(1 213 t, 8
en
), leis
Estats Units d'America
(1 119 t, 9
en
) e
Argentina
(703 t, 10
en
). En fora dei regions
americanas
, quatre estats an una produccion importanta :
China
(3 231 t, 3
en
),
Australia
(1 713 t, 4
en
),
Polonha
(1 269 t, 6
en
) e
Russia
(1 213 t, 7
en
).
L'argent es utilizat dempuei l'
Antiquitat
per la fabricacion de pecas sia sota sa forma nativa sia sota la forma d'un aliatge. Fins a la demenicion de la produccion dei grands jaciments americans au comencament dau segle XIX, mai d'un pais utilizava d'estandards d'argent sia coma estandard unic (
China
... etc.) sia dins l'encastre d'un sistema
bimetallic
amb l'
aur
(l’
Emperi Roman
,
Estats Units
,
Franca
... etc.). Ansin, dins mai d'un lengatge (
frances
,
espanhou
,
occitan
,
sanscrit
... etc.), lo mot argent designa tant lo metau que lei sous.
Dins lo corrent dau segle XIX, lo bimetallisme foguet pauc a pauc abandonat au profiech de l'adopcion d'estandard d'
aur
(
monometallisme
) que fogueron a son torn abandonats durant lo segle XX. L'utilizacion d'argent per la fabricacion de pecas usualas demenigueron lentament pendent aqueu periode. Per exemple, lo
Reiaume Unit
abandonet aquela practica apres la
Segonda Guerra Mondiala
. Pasmens, a l'ora d'ara, son usatge demora frequent per la produccion de medalhas o de pecas de colleccion.
La
joielaria
es una activitat qu'utiliza tradicionalament de quantitats importantas d'argent. D'efect, l'aspect lusent d'aqueu metau, sa valor importanta e sa
malleabilitat
permeton de fabricar de
joieus
presats.
Istoricament
, lei fabres trabalhant l'argent trabalhavan tanben leis autrei metaus nobles car la fabricacion de
joieus
solids necessita d'utilizar d'aliatges d'aquelei metaus. A l'ora d'ara, leis aliatges pus frequents son l'
argent sterling
(92,5% d'argent e 7,5% de
coire
, l'
argent Britannia
(95,8% d'argent e 4,16% d'autrei metaus
[20]
) e l'
argent sterling Argentinium
(93,5% d'argent e 6,5% de
coire
e de
germani
). Per lei placatges d'argent, s'utiliza d'
aliatges
d'argent quasi pur (99% minimom). Enfin, l'argent intra sovent dins leis aliatges d'
aur
per li donar una color blanca.
Lo sector de la
fotografia
foguet durant lo segle XX un consumator forca important d'argent car la
fotografia argentica
a besonh de nitrats e d'alogenurs d'argent (8 304,6 tonas en
1999
). Pasmens, dempuei l'aparicion e la generalizacion de la
fotografia numerica
, aquel usatge a conegut un declin important car la fotografia argentica es d'ara endavant sovent limitada a d'usatges professionaus e a la radiografia. Ansin, se la fotografia demora encara un mercat important per lei productors d'argent (2 500 tonas en
2013
), la consumacion a demenit de 70% entre
1999
e
2013
.
En
electronica
, l'argent es utilizat per sei proprietats conductritz superioras au
coire
dins d'aparelhs de qualitat auta. D'un biais anecdotic, durant la
Segonda Guerra Mondiala
, una partida dei cablatges deis installacions dau
Projecte Manhattan
era facha d'argent en causa de la manca de
coire
.
L'argent es utilizat dins certanei proces de produccion d'
aiga potabla
car, en presencia d'
oxigen
, a de proprietats bactericidas e anti-algas. En particular, es forca eficac per protegir lei filtres. En despiech dau cost de l'utilizacion d'argent, l'interes d'un tal sistema es de pas necessitar de
clor
qu'es un
gas
toxic. Lei sistemas de purificacion d'aiga utilizant d'argent podon de cops se trobar dins d'endrechs sensibles coma d'espitaus o d'escolas.
L'argent pou esser utilizat dins la fabricacion de miraus gracias a sei proprietats de reflexivitat de la
lutz
visibla. Pasmens, en causa dau cost dau
metau
, aquel usatge es sovent limitat a de produccions de qualitat superiora e a d'aplicacions
tecnologicas
avancadas (
telescopis
... etc.). De mai, lo jac d'argent dau mirau deu esser protegit contra l'ennegriment.
L'argent pou esser utilizat en medecina per lei
metges
e per lei
dentistas
. Per lei premiers, certanei
saus
d'argent an de proprietats antisepticas e presentan pas de toxicitat per l'organisme uman. Per lei segonds, es possible de far d'
amalgamas
d'argent destinats a la fabricacion de protesis dentarias.
L'argent a mai d'una aplicacion menora. Dins certanei pais, principalament en
Orient Mejan
, es utilizat coma colorant alimentari. Dins lo sector dau textil, pou servir a protegir lei vestits contra la
mosidura
gracias a sei proprietats fongicidas e bactericidas. En
quimia
, es utilizat coma
catalisaire
dins certanei
reaccions quimicas
. Enfin, en
economia
, es utilizat coma possibilitat d'investiment gracias a sa valor auta.
L'argent es una
substancia
toxica
e
polluenta
per forca
organismes vivents
, mai qu'es ben suportada per l'
esser uman
. En particular, l'argent es un produch forca toxics per lei
bolets
, per mai d'un
bacteria
, per lei
larvas
de
mollusc
e per leis
animaus
de
sang
freg. Son lindau de pollucion es ansin relativament feble e fixat a 0,4 ng/l.
En revenge, en l'
ome
, l'argent es un
compausat
gaire toxic que pou esser
bioacumulat
en quantitats importants. En dessota d'un certan limit, aqueu
metau
sembla pas d'aver d'efiechs negatius suss la
santat
. Pasmens, un exces trop important pou entrainar una
malautia
forca rara, dicha
argirisme
, que dona una coloracion blava o grisa au peu e que pou causar de lesions cerebralas grevas
[21]
. Lo limit d'aparicion d'aquela malautia es desconegut mai sembla situat a l'entorn de dosis mensualas d'un a quatre gramas d'argent durant plusors mes.
Diversei compausats a basa d'argent son perilhos per l'esser uman en quantitats feblas. Aquo es lo cas de
saus
, coma lo
nitrat d'argent
AgNO
3
e lo
fluorur d'argent
AgF, que son
corrosius
o toxics en quantitats feblas. Forca compausats a basa d'argent son tanben
explosius
coma l'
azotur d'argent
AgN
3
[22]
, l'
oxalat d'argent
Ag
2
C
2
O
4
e l'
acetilur d'argent
Ag
2
C
2
[23]
.
Donadas generalas sus lei proprietats de l'argent :
- (en)
Andreas Brumby et al., ≪ Silver, Silver Compounds, and Silver Alloys ≫,
Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry
, Weinheim, Wiley-VCH, 2008.
- (en)
David R. Lide,
CRC Handbook of Chemistry and Physics
, CRC Press Inc, 2009, 90
a
edicion, 2804 p.
Metallurgia e reciclatge de l'argent :
- (en)
A. Bahr e T. Priesemann, ≪ Recovery of silver from refractory ores ≫,
XVIth International Mineral Processing Congress
, Ed. Forssberg, Elsevier Science Publishers, 1988, pp. 1121-1135.
- (en)
S. A. Bolorunduro e D. B. Dreisinger,
Silver recovery from zinc-lead-iron complex sulphide oxydation
, Lo Cap, Proceedings XXII IMPC, 2003, pp. 1268-1277.
- (en)
R. W. Boyle, ≪ The geochemistry of silver and its deposits : with notes on geochemical prospecting for the element ≫,
Bulletin - Geological Survey of Canada
, n° 160, 1968, pp. 230-259.
Proprietats deis isotops de l'argent :
- (en)
G. Audi, A. H. Wapstra, C. Thibault, J. Blachot and O. Bersillon, ≪ The NUBASE evaluation of nuclear and decay properties ≫,
Nuclear Physics A
, vol. 729,? 2003, pp. 3?128.
- (en)
N. E. Holden e D. R. Lide (dir.),
CRC Handbook of Chemistry and Physics
, CRC Press, 85
a
edicion, 2004.
- (en)
J. R. de Laeter, J. K. Bohlke, P. De Bievre, H. Hidaka, H. S. Peiser, K. J. R. Rosman e P. D. P. Taylor, ≪ Atomic weights of the elements. Review 2000 (IUPAC Technical Report) ≫, eePure and Applied Chemistryee, vol. 75, n° 6,? 2003, pp. 683?800.
- (en)
M. E. Wieser, ≪ Atomic weights of the elements 2005 (IUPAC Technical Report) ≫,
Pure and Applied Chemistry
, vol. 78, n° 11,? 2006, pp. 2051?2066.
- ↑
(en)
Mary Elvira Weeks e Henry L. Leichester,
Discovery of the Elements
, Easton, Journal of Chemical Education, 1968, p. 4.
- ↑
(fr)
Histoire de l'humanite
, vol. 2, Unesco, 2001, p. 512.
- ↑
(en)
Maria Grazia Melis, ≪ Silver in Neolithic and Eneolithic Sardinia ≫, dins H. Meller, R. Risch e E. Pernicka (dir.),
Metalle der Macht ? Fruhes Gold und Silber
, Landesamt fur Denkmalpflege und Archaologie Sachsen-Anhalt, 2004.
- ↑
(en)
John Emsley,
Nature's building blocks: an A-Z guide to the elements
, Oxford University Press, 2011, pp. 492-498.
- ↑
Aquo representava un volum quatre a cinc cops pus important que lo volum en circulacion dins l'
Europa
medievala
e dins lo
Califat Abbassida
en
800
(C.C Patterson, ≪ Silver Stocks and Losses in Ancient and Medieval Times ≫,
The Economic History Review
, 1972, vol. 25, n° 2 ; Francois de Callatay, ≪ The Greco-Roman Economy in the Super Long-Run: Lead, Copper, and Shipwrecks ≫,
Journal of Roman Archaeology
, 2005, n° 18, pp. 361-372).
- ↑
(en)
Andreas Brumby et al., ≪ Silver, Silver Compounds, and Silver Alloys ≫,
Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry
, Weinheim, Wiley-VCH, 2008, pp. 16-19.
- ↑
(en)
John Emsley,
Nature's building blocks: an A-Z guide to the elements
, Oxford University Press, 2011, pp. 492-498.
- ↑
(en)
Richard von Glahn, ≪ Myth and Reality of China's Seventeenth Century Monetary Crisis ≫,
Journal of Economic History
, vol. 56, n° 2, 1996, pp. 429-454.
- ↑
(en)
Dennis O. Flynn e Arturo Giraldez, ≪ Born with a "Silver Spoon" ≫,
Journal of World History
, n° 2, 1995, p. 210.
- ↑
Uei, aperaqui 60% de la produccion d'argent ven de minas de
plomb
, de
zinc
, de
coire
o d'
aur
onte l'argent es un produch segondari.
- ↑
Aqueu fenomen es a l'origina de l'ennegriment de la vaissela d'argent.
- ↑
12,0
et
12,1
(en)
David R. Lide,
CRC Handbook of Chemistry and Physics
, CRC Press Inc, 2009, 90
a
edicion.
- ↑
(fr)
Proces-verbaux du Comite international des poids et mesures
, 78
a
session, 1989, pp. T1-T21.
- ↑
(de)
GESTIS-Stoffdatenbank, intrada ≪ Silber, Pulver ≫, consultada lo 24 d'abriu de 2024,
[1]
.
- ↑
(en)
N. N. Greenwood e A. Earnshaw,
Chemistry of the elements
, Oxford Oxfordshire New York, Pergamon Press, 1984, pp. 1185?1187.
- ↑
(en)
Gunter Siegemund, Werner Schwertfeger, Andrew Feiring, Bruce Smart, Fred Behr, Herward Vogel e Blaine McKusick,
Fluorine Compounds
, Organic, Wiley-VCH Verlag GmbH & Co, coll. ≪ Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry ≫, 2000.
- ↑
(en)
Mike D. Adams,
Advances in Gold Ore Processing
, Elsevier, coll. ≪ Developments in mineral processing ≫ (n° 15), 2005, pp. XXXVII-XLII.
- ↑
(en)
A. Paul Hampton, ≪ Zinc cementation - The Merril-Crowe process ≫, dins Andrew L. Mular, Doug N. Halbe e Derek John Barratt,
Mineral processing plant design, practice and control : proceedings
, vol. 2, Society for Mining, Metallurgy and Exploration (SME), 2002, pp. 1663-1679.
- ↑
L'
onca
es una unitat anciana que demora forca utilizada per lo comerci d'argent.
- ↑
Generalament, lo resta es unicament compausat de
coire
.
- ↑
(en)
Andreas Brumby et al., ≪ Silver, Silver Compounds, and Silver Alloys ≫,
Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry
, Weinheim, Wiley-VCH, 2008, pp. 89-92.
- ↑
(en)
Jacqueline Akhavan,
The chemistry of explosives
, Cambridge, Royal Society of Chemistry, 2004, pp. 30-31.
- ↑
(en)
Robert Matya? e Ji?i Pachman,
Primary Explosives
, Berlin e Heidelberg, Springer Berlin Heidelberg, 2013.