Istoria [ modificar | Modificar lo codi ]

802-810  : tiera de revoutas dins lei domenis d' Ibrahim ibn al-Aghlab . Aquo li permetet pauc a pauc d'estabilizar son poder en Magreb Orientau.
801-802  : revirada d'un projecte de maridatge entre Carlesmanhe e Irena l'Atenenca . L'idea era de restaurar l' Emperi Roman . Pasmens, lo projecte suscitet d'oposicions vivas e, dins l' Emperi Bizantin , entrainet lo reversament de l'emperatritz que foguet remplacada per Nicefor I ^er .
802-805  : revouta deis Avars contra lei Francs. Durament reprimida, entrainet la somission de la mager part deis Avars que fogueron rapidament assimilats per lei venceires (→ 811 ).
803  : revirada d'una revouta militara dins l' Emperi Bizantin .
805-806  : gracias au declin dau Califat Abbassida , reconquista de la vila de Tarsa per lei Bizantins . Apres la revirada d'una contra-ataca araba, lei dos camps negocieron una treva que duret un vintenau d'ans (→ 830 ).
806  : isolada dins lo nord d' Italia , Venecia , darriera posicion bizantina dins la region, deguet acceptar la senhoria de Carlesmanhe (→ 809 ).
809  : revirada d'una temptativa de reconquista bizantina de Venecia .
809  : mort dau califa Harun ar-Rachid . Foguet remplacat per son fiu Al-Amin e son autre fiu, Al-Mamun , recebet lei provincias orientalas dau Califat amb una autonomia importanta (→ 810 ).
810-813  : dins lo Califat Abbassida , guerra civila entre lo califa Al-Amin e son fraire Al-Mamun . S'acabet per la victoria dau segond que venguet califa apres la conquista de Bagdad .
810  : illustracion dau declin de la ciutat maia de Calakmul , ges de nom de sobeiran figura sus lei tres monuments inaugurats dins lo corrent de l'annada.
810-816  : guerra entre Bizantins e Bulgars . Apres de succes iniciaus importants, l'emperaire Nicefor I ^er foguet batut e tuat permetent ai Bulgars de pilhar Andrinople e d'assetjar sensa succes Constantinoble . Una treva de 20 ans foguet finalament signada en 816 .
811  : en Panonia , destruccion definitiva dei darrierei pochis de resistencia avaras.

814  : mort de l'emperaire Carlesmanhe que foguet remplacat per son fiu Lois lo Pios .
815  : dins l' Emperi Bizantin , restauracion de l' iconoclasme per l'emperaire Leon V .
816-829  : dins lo Califat Abbassida , insureccion majora en Azerbaitjan . Apres plusors desfachas, leis armadas arabas abandoneron la region en 829 (→ 835 ).
817-819  : guerra civila dins lo Califat Abbassida apres una temptativa d'usurpacion menada per Ibrahim ben al-Mahdi . Lo califa Al-Mamun foguet obligat d'acceptar de reduccions d'imposts importantas per gardar lo sosten de la populacion.
820  : assassinat de l'emperaire bizantin Leon V que foguet remplacat per Miqueu II Psellos .
821-822  : per assaiar de mantenir son autoritat dins lei provincias pus orientalas dau Califat, leis Abbassidas i nomeron Tahir ibn Husayn coma governador. I venguet rapidament quasi independent e foguet assassinat tre 822 . Pasmens, en causa de son afebliment, lo califa Al-Mamun foguet obligat de nomar son fiu coma successor. Aquo entrainet la formacion de la dinastia dei Tahiridas que venguet de facto independenta.
821-824  : per de rasons desconegudas, lo generau bizantin Tomas l'Eslau assaiet sensa succes de reversar l'emperaire Miqueu II Psellos . Pasmens, gracias au sosten deis abitants de Constantinoble e una alianca amb lei Bulgars , l'emperaire capitet de gardar lo poder.
823-824  : conquista de Creta per leis Arabes.
825  : dins leis Illas Britanicas , batalha d'Ellandun entre Wessex e Mercia . S'acabet amb una victoria d' Egbert de Wessex que restauret l'independencia de son reiaume.
827  : revirada d'una ataca araba contra Sicilia (→ 830 ).

827  : adopcion de l' islam mutazilita per lo califa Al-Mamun (→ 828 ).
827-831  : conquista de la mager part de Sicilia per leis Arabes.
828  : creacion d'un tribunau cargat de jutjar leis afaires religios per lo califa Al-Mamun . Se turtet a l'ostilitat deis olemas (→ 833 ).
830  : dins lei ciutats-estats maias de Tikal e de Calakmul , absencia de celebracions per lo 10 ^en bak'tun. Aquo illustra la crisi prefonda de la civilizacion maia durant aqueu periode amb un afondrament demografic e l'abandon totau de plusors vilas importantas.
830-834  : represa de la guerra entre Bizantins e Abbassidas . Venceires, leis Arabes obtengueron lo pagament d'un tribut (→ 837 ).
833  : decision dau califa Al-Mamun d'impausar lo mutazilisme a l'ensemble dau mond musulman . Son tribunau religios menet la repression contra seis adversaris mai la mager part deis olemas dau Califat eran ostils a son projecte.
833  : mort dau califa Al-Mamun que foguet remplacat per son fraire Al-Mutasim .
833  : aprofichant lei dificultats deis Abbassidas , lo rei Zacharias III de Makuria impauset diversei modificacions a son avantatge dau tractat liant son reiaume au mond musulman .
834  : revirada d'una revouta en Khorasan .
835-838  : apres una campanha prudenta permetent de restaurar lei fortificacions de la region, repression de la revouta en Azerbaitjan .
836  : invasion de Danes dins lo sud de Wessex . Bategueron lei tropas dau rei Egbert de Wessex a la batalha de Carhampton .
836  : revouta dei populacions arabas e iranianas de Badgad contra leis esclaus turcs de l'administracion dau califa. Forca eficac, eran a ocupar pauc a pauc la mager part dei postes importants. Per amaisar la situacion, lo califa Al-Mutasim decidet de transferir lei Turcs dins una capitala novela a Samarra .
837-841  : rompedura de la treva de 834 entre Bizantins e Abbassidas . Lei Bizantins perdigueron mai d'una batalha mai capiteron d'afeblir son adversari gracias a d'intrigas (→ 842 ).
840  : mort de l'emperaire carolingian Lois lo Pios e combats entre sei fius per sa succession (→ 843 ).
842  : mort de l'emperaire bizantin Teofil e dau califa Al-Mutasim . Aquo permetet de redurre l'intensitat dau conflicte entre lei dos estats. Lo premier foguet remplacat per son fiu Miqueu III (placat sota una regencia dominada per sa maire) e lo segond per son fiu Al-Watiq .
843  : scission de l' Emperi Carolingian apres la signatura dau Tractat de Verdun que reglet lo partiment de l'Emperi de Carlesmanhe entre lei tres fius de Lois lo Pios . Aquo marquet sa disparicion au profiech de tres estats noveus : la Francia Occidentala , dirigida per Carles lo Calvet , qu'es a l'origina de Franca , la Francia Mediana , dirigida per Lotari , e la Francia Orientala , dirigida per Lois lo Germanic , qu'es l'ancessor dau Sant Emperi Roman Germanic .
843  : pilhatge de Nantas per lei Vikings .
843  : premiera unificacion d' Escocia per lo rei Kenneth MacAlpin .
843-845  : purgas importantas au sen de la cort dau califa Al-Watiq . Dirigidas contra lei foncionaris trop poderos, permeteron au poder de recuperar de fons importants.
845  : conclusion d'una treva novela entre Bizantins e Abbassidas . Aquo empediguet pas l'organizacion d'incursions per d'emirs locaus quasi independents mai aqueleis atacas menacavan gaire lei defensas bizantinas .
843-846  : apres diverseis incursions menadas per lei Bretons contra sei provincias occidentalas, lo rei Carles lo Calvet organizet una grossa expedicion contra Bretanha . Lo rei Nominoe foguet obligat d'acceptar la senhoria personala dau rei franc.
844-847  : operacions militaras abbassindas dins la Peninsula Arabia per i restablir l'autoritat dau califa e arrestar leis incursions contra Mesopotamia .
847  : mort dau califa Al-Watik . Son fraire Al-Mutawakki li succediguet e ordonet a son torn de purgas contra lei foncionaris que li eran ostils (→ 848 ).
848  : abandon dau mutazilisme coma doctrina oficiala per lo califa Al-Mutawakki . Pasmens, deguet desenant tenir compte deis interes deis olemas e dau clergat qu'avian format de grops poderos durant lei reines precedents.
v. 849  : fondacion dau Reiaume de Pagan .
849-851  : represa de la guerra entre la Francia Occidentala e Bretanha . S'acabet per una victoria dei Bretons que receberon lei comtats de Nantas, de Rennas e lo Pais de Retz. Aquo fixet lei limits de la Bretanha istorica (→ 863 ).
850  : adopcion d'una lei novela dins lo Califat Abbassida a prepaus de l'estatut dei dhimmis . Relativament repressiva, introduguet l'adopcion de signes vestimentaris per leis identificar, la destruccion de luocs de culte bastits dempuei la conquista musulmana o de limitacions regardant lo drech de trabalhar dins l'administracion. Entrainet de tensions entre lo poder e lei populacions crestianas , judievas e zoroastrianas .
850-855  : dins lo Califat Abbassida , importanta revouta en Armenia que foguet reprimida d'un biais saunos.
853  : revirada d'una incursion navala bizantina contra Creta . En revenge, una autra ataca permetet de pilhar lo port egipcian de Damieta .
854-855  : insureccions recurrentas de la vila de Homs en causa deis abus dei caps de l'administracion abbassida locala.
855-856  : reconquista d'una partida de Tracia per lei Bizantins .
856  : apres una revouta, somission ? forca teorica ? de l'aristocracia d' Aquitania a Carles lo Calvet .
856  : incursion vikinga contra Paris que foguet pilhada e cremada (→ 861 ).
857  : incursion bizantina contra l' Emirat de Meliten , un vassau teoric dau Califat Abbassida , que menava d'operacions regularas de pilhatge dins la region (→ 863 ).
858  : sostengut per una partida de la noblesa de Francia Occidentala , lo rei Lois II de Germania assaiet d'usurpar la corona de Carles lo Calvet . Pasmens, aqueu darrier reuniguet una importanta armada e Lois II acceptet de negociar sa retirada.
859-860  : incursion bizantina contra lei principats arabes d' Anatolia . Aquo entrainet una importanta reposta.
860  : incursion suspresa dei Rus' de Kiev que pilheron la region de Constantinoble .
861  : abatatge dau Cipres de Keshmar , aubre sacrat per lei Zoroastrians , maugrat una demanda dei populacions iranianas d'esparnhar l'aubre en cambi dau pagament d'un tribut important.

861  : assassinat dau califa Al-Mutawakki per un soudat turc de sa garda personala. Son fiu Al-Muntasir , que li succediguet, es probablament a l'origina d'aqueu complot qu'afebliguet grevament leis Abbassidas (→ 862 ). D'efiech, lei soudats turcs ocuperon desenant la mager part dei postes importants en despiech de l'oposicion deis autrei pobles dau Califat. De revoutas agueron luoc dins mai d'una vila entrainant un periode d'anarquia que duret fins a 870 .
862  : mort dau califa Al-Muntasir . Sei soudats turcs chausigueron Al-Mustain per lo remplacar. Aquo entrainet una revouta de Bagdad que foguet reprimida (→ 863 ).
863  : evangelizacion dei Cazars per lei preires de Ciril e Metode .
863-864  : en Anatolia Orientala, importanta desfacha deis armadas de l' Emirat de Meliten que perdigueron de miliers d'omes a la batalha de Poson . Aqueu combat marquet lo comencament d'un periode de reconquista bizantina en Orient. La novela entrainet una insureccion novela de Bagdad ont una guerra santa foguet declarada contra lei Turcs. Lo movement foguet pasmens vencut en 864 .
864  : revouta d' Aquitania menada per Pepin II d'Aquitania que se proclamet rei. Pasmens, foguet batut e capturat permetent a la restauracion dau poder de Carles lo Calvet dins la region.
864  : creacion de la Moneda de Paris per lo rei Carles lo Calvet . Aquela institucion existis totjorn au segle XXI.
864  : importanta ofensiva bizantina contra lei Bulgars . En cambi de la restitucion dei territoris perduts, lo khan Boris I ^er acceptet de se convertir au cristianisme de rite bizantin.
864  : aprofichant lei dificultats deis Abbassidas , lei princes de Tabaristan , region situada au sud de la Mar Caspiana e tradicionalament ostila au poder deis Abbassidas, vengueron de facto independents. Pasmens, fogueron pron prudents per mantenir de facto l'autoritat nominala dau califa.
865-867  : per assaiar de demenir l'influencia de seis oficiers turcs, lo califa Al-Mustain ordonet lo retorn de la capitala a Bagdad . Lei Turcs se revouteron e proclameron Al-Mutazz coma califa. Assetjat e batut dins Badgad , Al-Mustain foguet finalament assassinat en 866 apres aver acceptar la perda de son titol. Aquo entrainet una insureccion de Bagdad que foguet tornarmai reprimida en 867 .
866  : dins l' Emperi Bizantin , arrestacion e execucion de l'influent Bardas , oncle de l'emperaire Miqueu III . L'emperaire nomet son favorit Basil lo Macedonian coma coemperaire (→ 867 ).
866-869  : incursions vikingas importantas en Escocia .
867  : assassinat de Miqueu III per Basil lo Macedonian que demoret lo sobeiran unic de l' Emperi Bizantin .
868  : independencia de facto d' Egipte apres la decision dau governador Ahmad ibn Tulun d'arrestar la transmission deis imposts au poder centrau dau Califat.
869  : inauguracion dau darrier monument conegut bastit dins la ciutat-estat maia de Tikal . En crisi, probablament en causa d'un afondrament de la produccion agricola, la vila declinet rapidament (→ 950 ).
869  : dins lo Califat Abbassida , reversament dau califa Al-Mutazz per un grop de soudats turcs. Foguet remplacat per son cosin Al-Muhtadi . Aqueu darrier assaiet de restaurar l'autoritat califala (→ 870 ). Aquo entrainet una revouta novela de la populacion de Bagdad contra lei soudats turcs e berbers de la capitala.
869  : comencament de la rebellion dei Zanj , un grop d'esclaus negres inspirats per lo kharigisme . Ocuperon lo sud de Mesopotamia (→ 871 ).
870  : partiment dau territori de Lotari II de Lotaringia entre Carles lo Calvet e Lois II de Germania .
870-875  : importanta incursion vikinga en Escocia . Pilheron e destrugueron Dumbarton . Puei, capitet d'ocupar lei Lowlands
870  : arrestacion e execucion dau califa Al-Muhtadi per sei soudats turcs. Nomeron un califa fantoche, son cosin Al-Mutamid , per lo remplacar. Pasmens, aquo permetet de reconstituir un poder centrau capable de dirigir lo Califat.
871  : incendi de Basra per lei Zanj (→ 879 ).
871  : campanha navala bizantina contra lei piratas arabes de la Mar Adriatica . Lei naviris ajuderon l'emperaire germanic de conquistar lo port de Bari que passet sota contrarotle bizantin en 876 .
872  : capitada d'una campanha bizantina contra la vau auta d' Eufrates . En particular, permetet a Constantinoble d'anientar la ierarquia pauliciana . Lei subrevivents se retireron en Europa ont inspireron benleu d' eresias maniqueas coma lo catarisme occitan .
875  : assaiant de protegir la frontiera orientala dau Califat, lo visir Al-Muwaffaq , cap vertadier de l'Estat, reconoguet la possession de Khorasan ai Saffaridas (→ 876 ).
876  : revirada d'una ataca saffarida contra Mesopotamia (→ 886 ).
877  : mort de Carles lo Calvet , rei de Francia Occidentala , que foguet remplacat per son fiu Lois II .

877-878  : dins leis Illas Britanicas , desfacha dei Vikings a la batalha d'Ethandum contra Alfred de Wessex . Aquo marquet la fin de l'expansion vikinga dins l'archipela.
877-878  : conquista de Siria per l'emir d' Egipte , Ahmad ibn Tulun .
879  : importanta desfacha dei Vikings durant una incursion dins lo domeni carolingian.
879-881  : importanta revouta kharigista en Mesopotamia Auta. Foguet reprimida mai la region demoret agitada.
879-883  : anientament de la rebellion dei Zanj dins lo sud de Mesopotamia .
880  : mort de Lois II e partiment de son territori entre seis eiretiers. Aprofichant lo caos, Boson II de Provenca se proclamet rei e assaiet de restaurar lo Reiaume dei Burgonds (→ 885 ).

881-882  : destruccion d'una armada vikinga per lei Francs ai batalhas de Saucourt-en-Vimeu e d'Avaux (→ 883 ).
882  : reconstitucion de la Francia Occidentala apres la mort de Lois III .
882  : en Europa Orientala , Oleg lo Savi installet sa capitala a Kiev . Aquo marca una etapa decisiva dins la formacion de la Rus' de Kiev , premier Estat estructurat format per leis Eslaus Orientaus .
883-884  : incursion vikinga dins lo nord de la Francia Occidentala . Se retireron apres lo pagament d'un important tribut.
884  : mort dau rei Carloman II . Coma son eiretier era un ennfant de sieis ans, lei senhors de Francia Occidentala demanderon a l'emperaire Carles III lo Gros de venir regent .
884-886  : mort de l'emir Ahmad ibn Tulun . Lo visir Al-Muwaffaq aprofichet sa mort per reconquistar Egipte mai seis armadas fogueron batudas.
885  : en cambi d'un jurament de fidelitat simple, l'emperaire Carles III lo Gros acceptet de laissar son territori e son titol reiau a Boson II de Provenca . Aquo permetet de restablir la patz dins la region mai dins lei fachs, Provenca sortiguet de la zona d'autoritat dei Carolingians.
885-887  : setge de Paris (885-886) per lei Vikings . Lo regent Carles III lo Gros foguet obligat de pagar una indemnitat e d'autorizar lo pilhatge de Borgonha (en revouta contra son autoritat). Aquel acordi suscitet l'indignacion quasi generala de l' aristocracia franca (→ 888 ).
886  : perda de la region de Fars per lei Saffaridas apres lo succes d'una campanha abbassida (→ 889 ).
886  : mort de l'emperaire bizantin Basil lo Macedonian que foguet remplacat per Leon VI l'Avisat .
888  : mort de l'emperaire carolingian Carles III lo Gros . En causa de l'indignacion suscitada per lei negociacions de 887 amb lei Vikings , l'aristocracia refuset d'elegir son fiu coma successor. En placa, nomet lo comte Audoin de Paris (→ 889 ).
889  : signatura d'una treva entre leis Abbassidas e lei Saffaridas .
889  : au nord de la Mar Negra , lei Pechenegs decideron de tornar venir independents. Passeron Volga e aneron s'installar entre Don e Dniepr . Lei Cazars , poissanca principala de la region, pogueron pas leis empachar. Pasmens, gracias a son alianca amb Constantinoble , pogueron limitar leis efiechs d'aquela revirada car lo territori noveu dei Pechenegs era desenant situat entre l' Emperi Bizantin e l' Emperi Cazar .
889  : en Aquitania , campanha dau rei Audoin per sometre Ramnulf II de Peitius . Obtenguet un jurament de fidelitat forca teorica.
891  : mort dau visir Al-Muwaffaq qu'era lo cap vertadier dau Califat dempuei leis ans 870. Durant son ≪ reine ≫, capitet de redreicar l'autoritat dau poder centrau e de restablir l'ordre dins lei provincias encara tengudas per Bagdad . Son fiu Al-Mutadid lo remplacet. Ordonet au califa de lo nomar coma eiretier e li succediguet en 892 .
892-894  : en cambi de lor ajuda contra Moravia , Arnulf de Carintia , rei de Francia Orientala , autorizet l'installacion deis Ongres , un poble nomada originari de l' estepa , en Panonia ( 892 - 894 ) e en Dacia ( 893 ). La mager part deis abitants de Panonia fogueron tuats o expulsats e la region venguet la basa deis incursions futuras deis Ongres contra lei regions vesinas.
893  : diversei negociacions permeteron d'amaisar lei relacions entre leis Abbassidas , lei Tulunidas e lei Saffaridas . Entraineron la definicion d'esferas d'influencia e permeteron de mantenir la ficcion de l'autoritat dau califa sus l'ensemble dau mond musulman .
894  : alianca entre Bizantins e Ongres per combatre lei Bulgars .
895  : importanta reforma de la fiscalitat abbassida que permetet de melhorar la percepcion deis imposts per lo govern centrau.
895-896  : capitada d'una incursion ongresa contra lei regions bulgaras. Pasmens, lei Bulgars s'alieron amb lei Pechenegs . Aquo li permetet de tornar concentrar sei forcas contra lei Bizantins que fogueron batuts. Negocieron la fin deis ostilitats en cambi dau pagament d'un tribut anuau (→ 912 ).
896-897  : aprofichant lei dificultats internas dei Tulunidas d' Egipte , lo califa Al-Mutadid li impauset la cession d'una partida de Siria (region de Homs ) e lo pagament d'un important tribut anuau. Capitet tanben de conquistar lei regions tengudas per la dinastia dei Dulunidas en Persia . En revenge, en Anatolia Orientala, deguet laissar mai d'autonomia ai Hamdanides .
898  : en Caucas , independencia de facto dei Sajides que contunieron de respectar nominalament lo primat deis Abbassidas .
898-900  : guerra entre lei Saffaridas e lei Samanides en Persia Orientala e en Asia Centrala . S'acabet per la victoria dei Samanides . Lo califa acceptet de transferir ai venceires lei titols e cargas tenguts per lei Saffaridas .
899-900  : incursions ongresas dins lo nord d' Italia . En revenge, revirada d'una expedicion dirigida contra Francia Orientala .
900  : reconquista de l' Emirat de Tarsus per lei Bizantins . Aquo permetet ais armadas de Constantinoble d'agantar Armenia .

Cultura [ modificar | Modificar lo codi ]

v. 824  : inauguracion dau temple bodista de Borobudur . Bastit sus una cola, es un stupa que forma un carrat de 113 metres de costat amb quatre galarias successivas de forma geometrica.

Sciencias e tecnicas [ modificar | Modificar lo codi ]

806  : segon lei foncionaris de l'administracion chinesa, au mens 16 000 tonas d' acier eran produchas anualament dins l'Emperi (→ 1078 ).
812  : en China , per facilitar lei cambis economics, premiera utilizacion d'una moneda de papier .
v. 815  : mort de Jabir Ibn Hayyan que foguet lo premier alquimista qu'adoptet un metode basat sus l'observacion e l'experimentacion. Aquo li permetet de sistematizar de proces quimics fondamentaus ( cristallizacion , destillacion , calcinacion , sublimacion , evaporacion ...) e de descubrir diversei compausats quimics importants ( acid cloridric , acid nitric , acid citric ...). Estudiet tanben la produccion d' acier e la proteccion dei metaus contra la corrosion .
v. 820  : publicacion a Bagdad per Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi d'un libre d'astronomia ( Z?j al-Sindhind ) amb de taulas regardant lo movement dau Soleu , dei cinc planetas conegudas e de la Luna .
827  : mesura de la circonferencia terrestra per una expedicion dirigida per Khalid ibn Abd al?Malik al?Marwarrudhi e Ali ibn Isa al-Asturlabi a partir d'observacions dins la Vau de Tigris. Troberon un resultat de 40 248 km o de 41 436 km segon lei fonts istoricas.
829  : a l'iniciativa dau califa Al-Mamun , creacion d'un observatori astronomic permanent a Bagdad .

829  : publicacion a Bagdad dau tractat Kit?b al-mukhta?ar f? ?is?b al-jabr wa-l-muq?bala (en occitan Abreujat de calcul per la restauracion e la comparason ) per lo matematician persan Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi . Presentant d'un biais clar un ensems de metode de resolucion d' equacion dau segond gras, aguet un rotle important dins la generalizacion dau sistema decimau arabi a l'origina dei nombres modernes.
830  : publicacion per Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi d'un zij dich Z?j al-Sindhind (≪  Taula indiana  ≫ en occitan ). Establit a partir dei calculs e dei teorias de Ptolemeu e deis astronoms indians , venguet una referencia majora de l' Edat Mejana per l'estudi e la prediccion dau movement deis astres.
832  : fondacion de l' Ostau de la Saviesa de Bagdad . Era un centre scientific associant de bibliotecas, de centres de traduccion e de luocs de reunion per lei sabents. Permetet a l'eleit scientific arabopersan de tradurre e de perseguir lei recercas anticas.
833  : publicacion a Bagdad per lo sabent persan Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi dau Kit?b ??rat al-Ar? ( Libre sus l'Aparencia de la Terra en occitan ) que gropava una lista de 2 402 coordenats geografics de vilas e d'autrei endrechs de remarca. Permetia de completar e de corregir la Geographia publicada per Ptolemeu dins lo corrent de l' Antiquitat .
v. 850  : redaccion de tractats d' optica , de medecina e de criptografia per Al-Kindi . En particular, publiquet lo premier obratge de criptanalisi ont presentet lo metode de l' analisi frequenciala .
850  : publicacion a Bagdad per lei fraires Banu Musa dau Libre dei Dispositius Engenhos que depinta diverseis aparelhs e dispositius avancats, compres de sistemas automatics.

855  : data tradicionala de l'invencion de la pouvera en China .

868  : en China , publicacion dau Sitra dau diamant qu'es lo pus ancian estampat.
876  : utilizacion d'un simbol designant lo zero per lei matematicians indians. Aquo foguet una etapa importanta dins son adopcion per leis Arabes .
900  : existencia de papetarias en Egipte illustrant la perseguida de la difusion dau papier en direccion d' Europa (→ 1046 ).

Deces [ modificar | Modificar lo codi ]

Liames internes [ modificar | Modificar lo codi ]

• Califat Abbassida .
• Civilizacion maia .
• Emperi Bizantin .
• Mutazilisme .

Bibliografia [ modificar | Modificar lo codi ]

Notas e referencias [ modificar | Modificar lo codi ]