Радио нэвтр??лэг

Радио ( Radio ). Латины radiare ? ≪гэрэл цацах, цацрах≫ гэсэн ?гнээс гаралтай.

Нэвтр??лгийг дуу чимээний тусламжтайгаар хязгаарлагдмал бус тооны сонсогчдод дамжуулдаг техник хэрэгслийг ?рг?н утгаар нь радио гэж нэрлэдэг. Явцуу утгаар нь авч ?звэл Олон Нийтийн Мэдээллийн Хэрэгслийн (ОНМХ) нэг т?р?л, сэтг??л з?йн салшг?й б?рэлдэх??н хэсэг м?н. Радиог цаг хугацаа, ??сэл х?гжлийн хувьд ОНМХ-ийн хоёр дахь гол хэрэгсэл гэж ?здэг. Т??ний гол онцлог шинж нь мэдээллийг з??гч нь дуу чимээ болдогт оршино. Радио холбоо (радио долгион ашигладаг ?рг?н нэвтр??лэг, эсвэл утсан дамжуулагчаар ?гд?г нэвтр??лэг) мэдээллийг шуурхай, богино хугацаанд хэмжээ, хязгаарг?й орон зайд дамжуулахын хамт дохио (сигнал) х?лээн авах ?йл явц, дамжуулах тухайн цаг м?чид нэгэн зэрэг явагддаг. ??нээс ?зэхэд болж байгаа ?йл явдлыг газар дээр нь тухайн цаг м?чид шууд дамжуулж чадах радио нэвтр??лгийн тэр шуурхай шинжийг тогтмол хэвлэлийн ?йл ажиллагаанд ашиглах боломжг?й юм.

Тойм [ засварлах | кодоор засварлах ]

Радиогийн х?гжлийн эхний ?ед: з?вх?н бичлэгийн яриаг л дамжуулах боломжтой байсан

Радио орчин ?ед: дамжуулах, х?лээн авах радио техник их боловсронгуй болж, дуу чимээ, х?гжим, амьд яриа зэрэг авиа, дуу чимээний б?х т?р?л, хэлбэр, хэв маяг, ?нг? аясыг б?рэн дамжуулах боломжтой болсон байна.

Радио ??рийнх?? энэх?? онцлог шинжийн ачаар х?рээлж буй орчны дуу чимээний ≪д?р т?рхийг≫ б?рэн д??рэн ?г?х боломжтой юм.

?дг?? радио нь "стерео", "квадро" бичлэг хийх, нэвтр??лэх т?вшинд х?рч, техникийн боломж нь улам х?чтэй нэмэгдэж, аливаа ?йл явдлыг тусгах, тайз дэлгэцийн тоглолтыг дамжуулах, х?гжмийн б?тээл??дийг нэвтр??лэхэд "д?рслэлийн" дуу чимээ, авиаг дамжуулах чадвар нь эрс сайжирч байна. Энэх?? боломж нь б?х т?рлийн эвл??лэг хийх, аль хэдийд ?нг?рс?н нэвтр??лгийг дахин ашиглах, эсвэл хэсэгчлэн "эшлэл" авах, "эвл??лэн зохиомжилсон" б?тээл хийх зэрэг янз б?рийн аргыг ?рг?н хэрэглэхэд чухал ??рэг г?йцэтгэдэг.

Радиогийн ??р нэг онцлог шинж нь ямар ч д?рсг?й мэдээлэл дамжуулахад оршино. Энэ нь ?нг?цх?н харахад радиогийн сул тал- "дутагдал" боловч т??ний ?в?рм?ц онцлог шинжийг илэрхийлдэг дуу чимээ нь телевизд хэрэглэх боломжг?й тэр ??рэг, зорилтыг биел??лж чаддагаараа давуу талтай юм. Радиогийн д?рслэлг?й мэдээлэл дамжуулдаг онцлог нь сонсогчдод нэвтр??лэг х?лээж авах хоёр хэсэг боломжийг бий болгодог. Нэг дэх нь "цэвэр" дуу чимээг нэлээд г?нзгий, б?рэн г?йцэд х?лээж авахтай холбоотой юм. Учир нь сонсогч амьд яриа, х?гжим, амьдралын дуу чимээнээс х?ндийр?хг?й, ??рийн анхаарлыг т??нийг дагалдаж буй янз б?рийн нэмэлт дуу чимээнд "хандуулахг?й" шууд х?лээн авах боломжтой.

Радио ?йл явдал болж байгаа тухайн н?хц?л, орчны сонсогч мэдээллийг х?лээж авахад зайлшг?й шаардлагатай б?х хэсэг, б?рэлдэх??ний дуу чимээг ш??ж авах замаар т??нд х?лээн авагчийн анхаарлыг т?вл?р??лдэг. Радио мэдээллийг х?лээж авах боломжийн хоёр дахь хэсэг нь сонсогчийн оюун санаандаа д?рслэн бодох чадварыг илр??лэхэд чиглэгдсэн т?с??ллийг идэвхж??лэх асуудалтай холбоотой байдаг.

Радио театр, радио ж?жиг, уран зохиолын б?тээлийг унших, х?гжим-уран сайхны зохиомжийг нэвтр??лэх нь ж?жигчний д?р т?рх??р дамжуулж Гамлет, эсвэл Лир ванг т?с??л?хийг шаардаж байгаа хэрэг биш, харин х?гжим болон эх бичвэрийн тусламжтайгаар тухайн б?тээлийг х?лээж авсан сонсогчийн онцлогт тохирсон баатрын д?р т?рхийг ??рийнх??р?? т?с??л?х боломж олгодог. Радиогийн ийм онцлог шинж нь т??ний зарим сул тал, с?р?г шинжийг давхар илэрхийлдэг.

Радио ямар нэг хэмжээгээр сонсогчид нэвтр??лгийг х?чээр х?лээж авахад н?л??лд?г гэж хэлж болно. Сонсогч тухайн нэвтр??лгийг х?ссэн х?сээг?й тэр чигээр нь з?вх?н дамжуулсан цагт, студид бэлтгэсэн дэс дараалал, хурд, хэмжээ, ?нг? аясаар х?лээж авдаг. Тиймээс завтай ?ед сонсохоор хойшлуулах, нэвтр??лгийн хурдыг х?ссэнээр тохируулах, дарааллыг ??рчл?х, тухайн нэвтр??лэг эх бичвэртэй тохирч байгаа эсэхийг "хянах" ямар ч боломжг?й юм.

Радио нэвтр??лгийн ??р нэг онцлог шинж бол т??нийг х?лээж авах ?ед гараар, эсвэл н?дээр г?йцэтгэх бусад ажлыг давхар хийх боломжтой юм. Тиймээс радиог сонин хэвлэл, телевизийг тэр болгон ашиглах боломжг?й янз б?рийн н?хц?л, орчинд (?гл?? ажил эхлэхээс ?мн? радио сонсох, замд яваа ?ед ашиглах, ?йлдвэрийн болон ажлын ?ед, гэр орны н?хц?лд г.м.) амар хялбар сонсох з??врийн радиотехникийг ашиглах боломжтой зэрэг нь мэдээллийг х?ссэн цагт, амархан, арай ?рг?н х?рээнд х?лээж авах н?хцлийг б?рд??лэх сайн талтай. Гэхдээ ??р ажилтай хавсрах замаар сонсож байгаа мэдээлэл нь ямагт хоёрдугаар байранд ?лдэж, тодорхой хэсэг нь х?лээж авсан мэдээллийн ≪цаана≫ ?лддэг тохиолдол бий. ??р нэг онцлон тэмдэглэх з?йл бол радио нэвтр??лгийг хэчнээн олон сувгаар дамжуулах боломжтой боловч сонсогч тухайн цаг м?чид з?вх?н ганцхан нэвтр??лгийг сонсох болно. Учир нь сонин хэвлэлтэй адил т?р хойшлуулах, завтай ?ед дахин сонсох боломжг?й юм.

Т??х [ засварлах | кодоор засварлах ]

Эрдэмтэд телеграф дамжуулагчийн хязгаарлагдмал байдлаас гарахын тулд шинэ тогтолцоог бий болгохоор ажиллаж байлаа. Ийнх?? XIX-XX зууны заагаар радио бий болсноор х?н т?р?лхтний ?д?р тутмын амьдралыг эрс ??рчилс?н гэж ?здэг. Оросын нэрт эрдэмтэн А.С.Попов 1895 оны 5 дугаар сарын 7-нд Петербургийн Их сургуульд олон нийтийн ?мн? цахилгаан соронзон долгионы тухай илтгэл тавьж, ??рийн б?тээсэн радио х?лээн авагчийг дуугаргаж сонирхуулсан т??хэн ?йл явдлыг дэлхий дахинд радио ??ссэн ?д?р гэж ?здэг.

1919 оны хоёрдугаар сарын 27-нд радиогоор харилцдаг Морзийн дохионы оронд “Алло, алло / байна уу, байна уу/ Доод Новогородын радио лаборатор ярьж байна. Нэг, хоёр, гурав… Ямар сонсогдож байна?” гэсэн х?ний дуу санамсарг?й цуурайтжээ. Ийнх?? радио долгионоор анх дуу хоолой нэвтэрсэн байна. 1929 онд Москвагийн Радио нь ЗХБНУ-ын албан ёсны олон улсын ?рг?н нэвтр??лгийн станц ?йл ажиллагаагаа эхл??лжээ.

Радиогийн алтан ?е : 1925-1950-иад оны ?ед радио дэлхийн х?м??сийн мэдээлэл авдаг хэрэгсэл т?дийг?й гол зугаа болж байсан тул т??хэнд радиогийн алтан ?е гэж нэрлэдэг. Н?г?? талаасаа радио нь хэл ярианы бодит орчин, ?гийн х?ч чадлыг б?хнээс ил?? мэдр??лэгч гайхамшигт хэрэгсэл юм.

Монгол улсад 1934 оны Наймдугаар сард Монголын радио ??ссэн т??хтэй.