Булут ? ?т? майда муз кристаллдары менен суу тамчыларынын атмосфера да топтолушу. Ал тропосферада суу буусунун к?б?й?ш?н?н пайда болот.

Айрым булуттарда суу тамчылары жана кристаллдары чо?ойсо, жаан-чачын т?р?нд? (кыроо, жамгыр, м?нд?р , кар) жерге т?ш?т. Булуттагы 1 м ³ булуттун массасында граммдын ?л?ш?н?н бир нече граммга чейинки тамчылуу суюк жана кристаллдуу суу кармалып турат. Булут катмары жарык нурун начарлатып, бир катар оптикалык кубулуштардын пайда болушуна себеп болот. Булуттарга д?йн?н?н ми?деген метеорологиялык станциялары ар дайым байкоо ж?рг?з?т.

Булуттардын классификациясы [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

Булуттар жайгашуу бийиктигине жараша жогорку, орто?ку жана т?м?нк? булуттарга айырмаланат. Булуттар катмары (ярус) жана негизги формасы бонча жогорку катмардагы булуттар, орто?ку катмардагы булуттар, т?м?нк? катмардагы булуттар тик катмардагы булуттарга б?л?н?т.

Жогорку катмардагы булуттар дын бийиктиги 6 кмден жогору. Аларга канат сымал, канат сымал т?рм?кт?лг?н, канат сымал катмарланган булуттар кирет.

Орто?ку катмардагы булуттар дын бийиктиги 2?6 км. Алар бийик т?рм?кт?лг?н жана бийик катмарланган булуттардан турат.
Т?м?нк? катмардагы булуттар дын бийиктиги 2 кмден т?м?н. Алар катмарланган ? т?рм?к, катмарланган жана катмарланган ? жамгырлуу булуттардан куралат.
Тик катмардагы булуттар га т?рм?кт?лг?н, т?рм?кт?лг?н ­ жамгырлуу булуттар кирет. Булут стратосферада седеп т?ст?, мезосферада к?м?шт?й ак т?ст? болот. Азыр илим менен техниканын жетишкендиктери булуттан жаан жаадырат, чогулган булуттарды таркатат, м?нд?рд?н т?ш?ш?н токтотот.

Булут артындагы жаркыроо [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

Булут артындагы жаркыроо ? асман ч?мк?г?н?н к?р?нг?н нурлар. К?б?нч? асманда т?рм?кт?лг?н ала булут болуп, К?н батып бара жаткан мезгилде к?р?н?т. К?н нуру ?з?лг?н булуттардын арасынан ?т?п, к??г?м тарткан абаны жарык кылат. Башкача айтканда жаан эрте? менен жана кечинде К?н горизонттун ары жагында болгон учурда байкалышы м?мк?н. Кээде бул учурда булут алтын сымал жалтылдаган т?ск? ээ болот.

Булут системалары [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

Булут системалары, булут чогулмалары адатта планеталык масштабга ээ. Булуттардын макросистемасына жана мезосистемасына (же жергиликт?? системасына) айырмаланат. Макросистеманын узундугу ми?деген километрге жетет, ал бир суткадан 5 суткага чейин турат. Мезосистеманын узундугу ондогон жана ж?зд?г?н километрге жетет, ал бир нече гана саат турат. Булут системалары мезгил жана мейкиндик бонча формасын, ?лч?м?н жана бийиктигин ?зг?рт??н?н белгил?? ырааты менен м?н?зд?л?т. Булут системаларынын бир т?р? булуттардын фендик валы деп аталат. Мындай т?рд?г? булуттар тоо кыркаларынан жана ашуулардан к?чт?? аба агымы ж?рг?нд? чокуларда пайда болот.

Булуттардын иризациясы [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

Булуттардын иризациясы ? К?нд?н 30°тан ашык аралыкта турган т?рм?кт?лг?н булуттардын чет жакасындагы к?н желеси сыяктуу т?с. Адатта бул т?ст? кызыл жана жашыл басымдуулук кылат. Бул кубулуш жарык нурларынын дифракциясына негизделген. Булуттардын т?ск? боёлгон б?л?кт?р? венецтин чо? диаметрл?? сегменттери болот. Кубулуштун аталышы грек. “ирис” к?н желеси деген с?зд?н чыккан.

К?м?ш т?ст?? булуттар [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

К?м?ш т?ст?? булуттар ? Жер бетинен 70 ? 90 км бийиктиктеги мезосферада пайда болуучу булуттун ?т? жука катмары.
Кээде т?нк? асманда к?м?ш сымал начар жаркырап к?зг? чалдыгат. Жылдыз жарыгын ?тк?р?т. Булут к?м?ш сымал к?г?ш ак т?ск? боёлгон. Алардын ?зг?ч?л?г? К?н горизонттун астына 6 ? 16°ка киргенде, к??г?м ченде зенитке жакын, асмандын т?нд?к жарымынан к?р?н?т. Алар вулкан же космос ча?дарынын муздаган кристаллдарынан турат деп болжолдонот.

Колдонулган адабияттар [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

• Астрономия. Энциклопедиялык окуу куралы, 2004, Бишкек
• Башкы редактор: ?. Асанов. Жооптуу редактор: Э. Мамбетакунов