Meksik

(Ji Meksika hat beralikirin)
Dewleten Yekbuyi yen Meksike
Meksik
Estados Unidos Mexicanos
Ala Mertal
Sirud:  Himno Nacional Mexicano
(bi  kurdi : "Siruda Neteweyi ya Meksike" )

?uneware Meksik
Paytext
u bajare mezin
Meksiko
19°26′Bk 99°08′Ra  /  19.433°Bk 99.133°Ra  / 19.433; -99.133
Zimanen fermi Netu li asta federal
Zimanen heremi
Zimane Neteweyi Spani [b]
Demonim Meksiki
Reveberi serokatiya federal a
komara desturi [2]
 ?  Serok Andres Manuel Lopez Obrador
 ?  Seroke Senato Oscar Eduardo Ramirez Aguilar
 ?  Seroke Cigiran Dulce Maria Sauri Rianco
Pe?vebiri Kongre
 ?  Meclisa jorin Senato
 ?  Meclisa jerin Menzela Cigiran
Serxwebun   ji Spanyaye
 ?  Ilankirin 16 ilon 1810 [3]  
 ?  Pejirandin 27e ilon 1821 
 ?  Naskirin 28 kanuna pe?in 1836 
 ?  Makezagona yekem 4 ciriya pe?in 1824 
 ?  Makezagona duyem 5 sibat 1857 
 ?  Makezagona yekun 5 sibat 1917 
Ruerd
 ?  Gi?ti 1,972,550 km 2 ( 13. )
 ?  Av (%) 2.5
Gelhe
 ?  2015 Texminkirin 119,530,753 [4] ( 10. )
 ?  Tirbun 61/km 2 } ( 142. )
TBH  ( PHK ) 2015 texminkirin
 ?  Gi?ti $2.224 trilyon [5] ( 11. )
TBH  (nominal) 2015 texminkirin
 ?  Gi?ti $1.283 trilyon ( 15. )
Gini  (2014) 48.2 [6]
bilind
PPM (2014) Zêdebûn 0.756 [7]
bilind   · 74.
Dirav Peso ( MXN )
Demjimer Demjimera li Meksike ( UTC ?8 heta ?5)
 ?  Havin ( DH ) te guhertin ( UTC ?7 heta ?5)
Hatucuna ajotine rast
Koda telefone +52
ISO 3166 MX
Internet TLD .mx

Meksik (bi  spani : Mexico , bilevkirin: [?me.xi.ko]   ( Guhdar bike ) , bi fermi Dewleten Yekbuyi yen Meksike (bi  spani : Estados Unidos Mexicanos , guhdar bike ), welateki komara federal a Amerikaya Bakur an Amerikaya Navin e. Sinoren Meksike ji aliye bakur ve Dewleten Yekbuyi yen Amerikaye ; li ba?ur u rojava ji aliye Okyanusa Pasifik ; li ba?ur ji aliye Guatemala , Belize u Deryaya Karibe ; u ji aliye rojhilat Kendava Meksik re ciran in. Ro?ana nezi du milyon cargo?e kilometre (li ser 760.000 sq mi), [8] Meksik ?e?emin afirandina welate li Amerikaye ji aliye herema gi?ti u 13e mezintirin neteweya serbixwe di cihane de ye. Bi gele texminkirin yen li ser 120 milyon, ev yazdehmin welate gele heri tirbune u welate spani-dipeyivi dinyaye de ye, di dema girtine ya duyemin welate heri tirbune de li Amerikaya Latin e. Meksik pekanina federasyone ya ji 31 dewletan u navceyen federal e, ku bi paytexta xwe ye u nifusa bajare heri mezin e. [9] Metrepolen din wek Guadalajara , Monterrey , Puebla , Toluca , Tijuana u Leon in. [10] Ji %60 nifusa Meksike melez in, ji sedi 10 spi u yen di ji xwediye axa Meksike ne. [11]

Beri Kolombiyayi ya Meksiki ji gelek ?aristaniyen pe?keti wek Mezoamerikan , wek Olmec , Toltec , Teotihuacan , Zapotec , Maya u Aztec beri tekiliya yekem bi Ewropiyan male bu. [12] Di sala 1521an de, di Imparatoriya Spani ve bi ser ketin u hereme ji bingeha xwe ya li Meksiki-Tenochtitlan, ku weki Cigirkeyitiya Spanyaya Nu bi reve kirin hatiye dagirkirin. Se sedsalan pa?an, ku pi?ti naskirina ev xaka Meksike ya di sala 1821an de, pi?ti koloniya ?ere Serxwebuna Meksike bu. Dema koza serxwebune ji aliye aboriya nearami u gelek guhertinen siyasi yen naskiri bu, veguhestin. ?ere Meksiki-Ameriki (1846-48) ya li heremi yen sinor en bakure berfireh kirin, yek ji sisyan ji erde xwe, ji bo Dewleten Yekbuyi yen Amerikaye veki?i bu. [13] [14] [15] ?ere Pastry , ?ere Franko-Meksiki , yek ?ere navxweyi, du imparatori u diktatoriya male ya sedsala 19an de qewimiye. [16] Diktatoriya ?ore?a Meksike ya di sala 1910an de, ku bi pe?ketina Makezagona 1917an de u derketina hole ya sistema siyasi ya niha li sertaca welat xistin. [17] [18]

Meksik ji pazdehmin afirandina TBH nominal e u yazdehmin afirandina ji aliye pariteya heza kirine ye. Aboriya binkategori bi tundi ji bo hevalbenden xwe Peymana Bazirganiya Azad a Amerikaya Bakur (NAFTA), bi taybeti li Dewleten Yekbuyi yen Amerikaye ve giredayi ye. Meksik cara yekem endame Amerikaya Latin ya tev di sala 1994an de Rexistina Abori ya Hevkari u Pe?xistine (OECD) ye. [19] Ev ji weke welateki asta-navin ji aliye Banka Cihane u welateki nu ji pi?esaziya ji aliye cend analisten nepeni bu. Ji aliye sala 2050an de, Meksik dikarin bibin pencemin an heftemin abori ya cihane. [20] Li welate navbori ve hem hezeki heremi u hezeki navin, u gelek caran wek hezeki gerduni ji hole diyarkirin. Ji ber ku canda dewlemend u di diroka xwe de, Meksik di reza yekem de li Amerikaye heftemin di cihane de ji aliye hejmarek ji Malperen Mirateyen Cihane yen UNESCO ye. Di sala 2015an de, ew 9emin welate heri serdana di dinyaye de bi 32.1 milyon kesen nuhati wek navnetewi bu. Meksik endame Neteweyen Yekbuyi , Rexistina Bazirganiya Cihane , di G8+5 , di G20 , [21] di Hevparkirina Tewafiqi u bi awayeki cavderen ji sala 2014an de Rexistina Navneteweyi ya Frankofoniaye buye hatiye ditin. [22]

Dewleten Federal en Meksike [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

Meksik ji 31 dewleten federal u ji heremek taybet a federal pek te :

Cavkani [ biguhere | cavkaniye biguhere ]

  1. ^ "Catalogo de las lenguas indigenas nacionales: Variantes linguisticas de Mexico con sus autodenominaciones y referencias geoestadisticas" . Inali.gob.mx . Roja gihi?tine 18 tirmeh 2014 .
  2. ^ "Political Constitution of the United Mexican States, title 2, article 40" (PDF) . MX Q: SCJN. Ji orijinale (PDF) di 11 gulan 2011 de hat ar?ivkirin . Roja gihi?tine 14 tebax 2010 .
  3. ^ Rafaela Castro (2000). Chicano Folklore: A Guide to the Folktales, Traditions, Rituals and Religious Practices of Mexican Americans . Oxford University Press. r. 83. ISBN   978-0-19-514639-4 .
  4. ^ "Principales resultados de la Encuesta Intercensal 2015 Estados Unidos Mexicanos" (PDF) . INEGI . rr. 1, 77. Ji orijinale (PDF) di 10 kanuna pe?in 2015 de hat ar?ivkirin . Roja gihi?tine 9 kanuna pe?in 2015 .
  5. ^ "Mexico" . International Monetary Fund . Roja gihi?tine 25 nisan 2015 .
  6. ^ "Gini Index" . World Bank . Roja gihi?tine 9 ciriya pa?in 2016 .
  7. ^ "Table 2: Trends in the Human Development Index, 1990?2014" (PDF) . United Nations Development Programme. Ji orijinale di 22 adar 2017 de hat ar?ivkirin . Roja gihi?tine 14 kanuna pe?in 2015 .
  8. ^ "Censo de Poblacion y Vivienda 2020" . www.inegi.org.mx . Roja gihi?tine 7 adar 2023 .
  9. ^ "Mexico | History, Map, Flag, Population, & Facts | Britannica" . www.britannica.com (bi ingilizi) . Roja gihi?tine 7 adar 2023 .
  10. ^ "Metropolitan Areas (Mexico): Metropolitan Areas - Population Statistics, Charts and Map" . www.citypopulation.de . Roja gihi?tine 7 adar 2023 .
  11. ^ study.com https://study.com/learn/lesson/mexican-ethnic-groups-racial-demographics.html . Roja gihi?tine 7 adar 2023 . {{ cite web }} : |title= kem an vala ye ( alikari )
  12. ^ "Mexico - History | Britannica" . www.britannica.com (bi ingilizi) . Roja gihi?tine 7 adar 2023 .
  13. ^ "Mexican-American War" . public1.nhhcaws.local (bi ingiliziya ameriki) . Roja gihi?tine 7 adar 2023 . [ giredan daimi miriye ]
  14. ^ "The Mexican American War | American Experience | PBS" . www.pbs.org (bi ingilizi) . Roja gihi?tine 7 adar 2023 .
  15. ^ "The Mexican-American war in a nutshell - National Constitution Center" . National Constitution Center ? constitutioncenter.org (bi ingilizi) . Roja gihi?tine 7 adar 2023 .
  16. ^ "Mexican-American War | Significance, Battles, Results, Timeline, & Facts | Britannica" . www.britannica.com (bi ingilizi) . Roja gihi?tine 7 adar 2023 .
  17. ^ "Mexico - The Mexican Revolution and its aftermath, 1910?40 | Britannica" . www.britannica.com (bi ingilizi) . Roja gihi?tine 7 adar 2023 .
  18. ^ Branch, H. N.; Rowe, L. S. (1917). "The Mexican Constitution of 1917 Compared with The Constitution of 1857" . The Annals of the American Academy of Political and Social Science . 71 : i?116. ISSN   0002-7162 .
  19. ^ "What Was the Mexican Peso Crisis? Causes, Recovery, and History" . Investopedia (bi ingilizi) . Roja gihi?tine 7 adar 2023 .
  20. ^ "Population Pyramids of the World from 1950 to 2100" . PopulationPyramid.net (bi ingilizi) . Roja gihi?tine 7 adar 2023 . [ giredan daimi miriye ]
  21. ^ Sustainability (IDOS), German Institute of Development and. "The G20 summit in Mexico: nothing but declarations of intent?" . www.idos-research.de (bi almani) . Roja gihi?tine 7 adar 2023 .
  22. ^ Group, Oxford Business (6 heziran 2014). The Report: Mexico 2014 (bi ingilizi). Oxford Business Group. ISBN   978-1-910068-06-9 . {{ cite book }} : |pe?nav= sernaveki gi?ti bi kar tine ( alikari )

Giredanen derve [ biguhere | cavkaniye biguhere ]