Meksik
(bi
spani
:
Mexico
,
bilevkirin:
[?me.xi.ko]
(
Guhdar bike
)
, bi fermi
Dewleten Yekbuyi yen Meksike
(bi
spani
:
Estados Unidos Mexicanos
,
guhdar bike
ⓘ
), welateki
komara federal
a
Amerikaya Bakur
an
Amerikaya Navin
e. Sinoren Meksike ji aliye bakur ve
Dewleten Yekbuyi yen Amerikaye
; li ba?ur u rojava ji aliye
Okyanusa Pasifik
; li ba?ur ji aliye
Guatemala
,
Belize
u
Deryaya Karibe
; u ji aliye rojhilat
Kendava Meksik
re ciran in. Ro?ana nezi du milyon cargo?e kilometre (li ser 760.000 sq mi),
[8]
Meksik ?e?emin afirandina welate li Amerikaye ji aliye herema gi?ti u
13e mezintirin neteweya serbixwe
di cihane de ye. Bi gele texminkirin yen li ser 120 milyon, ev yazdehmin welate gele heri tirbune u welate spani-dipeyivi dinyaye de ye, di dema girtine ya duyemin welate heri tirbune de li
Amerikaya Latin
e. Meksik pekanina federasyone ya ji 31 dewletan u navceyen federal e, ku bi paytexta xwe ye u nifusa bajare heri mezin e.
[9]
Metrepolen din wek
Guadalajara
,
Monterrey
,
Puebla
,
Toluca
,
Tijuana
u
Leon
in.
[10]
Ji %60 nifusa Meksike melez in, ji sedi 10 spi u yen di ji xwediye axa Meksike ne.
[11]
Beri Kolombiyayi ya Meksiki ji gelek ?aristaniyen pe?keti wek
Mezoamerikan
, wek
Olmec
,
Toltec
,
Teotihuacan
,
Zapotec
,
Maya
u
Aztec
beri tekiliya yekem bi Ewropiyan male bu.
[12]
Di sala 1521an de, di
Imparatoriya Spani
ve bi ser ketin u hereme ji bingeha xwe ya li Meksiki-Tenochtitlan, ku weki
Cigirkeyitiya Spanyaya Nu
bi reve kirin hatiye dagirkirin. Se sedsalan pa?an, ku pi?ti naskirina ev xaka Meksike ya di sala 1821an de, pi?ti koloniya
?ere Serxwebuna Meksike
bu. Dema koza serxwebune ji aliye aboriya nearami u gelek guhertinen siyasi yen naskiri bu, veguhestin.
?ere Meksiki-Ameriki
(1846-48) ya li heremi yen sinor en bakure berfireh kirin, yek ji sisyan ji erde xwe, ji bo Dewleten Yekbuyi yen Amerikaye veki?i bu.
[13]
[14]
[15]
?ere Pastry
,
?ere Franko-Meksiki
, yek ?ere navxweyi, du imparatori u diktatoriya male ya sedsala 19an de qewimiye.
[16]
Diktatoriya
?ore?a Meksike
ya di sala 1910an de, ku bi pe?ketina
Makezagona 1917an
de u derketina hole ya
sistema siyasi
ya niha li sertaca welat xistin.
[17]
[18]
Meksik ji pazdehmin afirandina
TBH nominal
e u yazdehmin afirandina ji aliye
pariteya heza kirine
ye. Aboriya binkategori bi tundi ji bo hevalbenden xwe
Peymana Bazirganiya Azad a Amerikaya Bakur
(NAFTA), bi taybeti li Dewleten Yekbuyi yen Amerikaye ve giredayi ye. Meksik cara yekem endame
Amerikaya Latin
ya tev di sala 1994an de
Rexistina Abori ya Hevkari u Pe?xistine
(OECD) ye.
[19]
Ev ji weke welateki asta-navin ji aliye
Banka Cihane
u welateki nu ji pi?esaziya ji aliye cend analisten nepeni bu. Ji aliye sala 2050an de, Meksik dikarin bibin pencemin an heftemin abori ya cihane.
[20]
Li welate navbori ve hem hezeki heremi u hezeki navin, u gelek caran wek hezeki gerduni ji hole diyarkirin. Ji ber ku canda dewlemend u di diroka xwe de, Meksik di reza yekem de li Amerikaye heftemin di cihane de ji aliye hejmarek ji
Malperen Mirateyen Cihane yen UNESCO
ye. Di sala 2015an de, ew 9emin welate heri serdana di dinyaye de bi 32.1 milyon kesen nuhati wek navnetewi bu. Meksik endame
Neteweyen Yekbuyi
,
Rexistina Bazirganiya Cihane
, di
G8+5
, di
G20
,
[21]
di
Hevparkirina Tewafiqi
u bi awayeki cavderen ji sala 2014an de
Rexistina Navneteweyi ya Frankofoniaye
buye hatiye ditin.
[22]
Meksik ji 31 dewleten federal u ji heremek taybet a federal pek te :
|
|
|
|
|
- ^
"Catalogo de las lenguas indigenas nacionales: Variantes linguisticas de Mexico con sus autodenominaciones y referencias geoestadisticas"
. Inali.gob.mx
. Roja gihi?tine 18 tirmeh 2014
.
- ^
"Political Constitution of the United Mexican States, title 2, article 40"
(PDF)
. MX Q: SCJN. Ji
orijinale
(PDF)
di 11 gulan 2011 de hat ar?ivkirin
. Roja gihi?tine
14 tebax
2010
.
- ^
Rafaela Castro (2000).
Chicano Folklore: A Guide to the Folktales, Traditions, Rituals and Religious Practices of Mexican Americans
. Oxford University Press. r. 83.
ISBN
978-0-19-514639-4
.
- ^
"Principales resultados de la Encuesta Intercensal 2015 Estados Unidos Mexicanos"
(PDF)
.
INEGI
. rr. 1, 77. Ji
orijinale
(PDF)
di 10 kanuna pe?in 2015 de hat ar?ivkirin
. Roja gihi?tine 9 kanuna pe?in 2015
.
- ^
"Mexico"
. International Monetary Fund
. Roja gihi?tine 25 nisan 2015
.
- ^
"Gini Index"
.
World Bank
. Roja gihi?tine 9 ciriya pa?in 2016
.
- ^
"Table 2: Trends in the Human Development Index, 1990?2014"
(PDF)
. United Nations Development Programme. Ji
orijinale
di 22 adar 2017 de hat ar?ivkirin
. Roja gihi?tine 14 kanuna pe?in 2015
.
- ^
"Censo de Poblacion y Vivienda 2020"
.
www.inegi.org.mx
. Roja gihi?tine
7 adar
2023
.
- ^
"Mexico | History, Map, Flag, Population, & Facts | Britannica"
.
www.britannica.com
(bi ingilizi)
. Roja gihi?tine
7 adar
2023
.
- ^
"Metropolitan Areas (Mexico): Metropolitan Areas - Population Statistics, Charts and Map"
.
www.citypopulation.de
. Roja gihi?tine
7 adar
2023
.
- ^
study.com
https://study.com/learn/lesson/mexican-ethnic-groups-racial-demographics.html
. Roja gihi?tine
7 adar
2023
.
- ^
"Mexico - History | Britannica"
.
www.britannica.com
(bi ingilizi)
. Roja gihi?tine
7 adar
2023
.
- ^
"Mexican-American War"
.
public1.nhhcaws.local
(bi ingiliziya ameriki)
. Roja gihi?tine
7 adar
2023
.
[
giredan daimi miriye
]
- ^
"The Mexican American War | American Experience | PBS"
.
www.pbs.org
(bi ingilizi)
. Roja gihi?tine
7 adar
2023
.
- ^
"The Mexican-American war in a nutshell - National Constitution Center"
.
National Constitution Center ? constitutioncenter.org
(bi ingilizi)
. Roja gihi?tine
7 adar
2023
.
- ^
"Mexican-American War | Significance, Battles, Results, Timeline, & Facts | Britannica"
.
www.britannica.com
(bi ingilizi)
. Roja gihi?tine
7 adar
2023
.
- ^
"Mexico - The Mexican Revolution and its aftermath, 1910?40 | Britannica"
.
www.britannica.com
(bi ingilizi)
. Roja gihi?tine
7 adar
2023
.
- ^
Branch, H. N.; Rowe, L. S. (1917).
"The Mexican Constitution of 1917 Compared with The Constitution of 1857"
.
The Annals of the American Academy of Political and Social Science
.
71
: i?116.
ISSN
0002-7162
.
- ^
"What Was the Mexican Peso Crisis? Causes, Recovery, and History"
.
Investopedia
(bi ingilizi)
. Roja gihi?tine
7 adar
2023
.
- ^
"Population Pyramids of the World from 1950 to 2100"
.
PopulationPyramid.net
(bi ingilizi)
. Roja gihi?tine
7 adar
2023
.
[
giredan daimi miriye
]
- ^
Sustainability (IDOS), German Institute of Development and.
"The G20 summit in Mexico: nothing but declarations of intent?"
.
www.idos-research.de
(bi almani)
. Roja gihi?tine
7 adar
2023
.
- ^
Group, Oxford Business (6 heziran 2014).
The Report: Mexico 2014
(bi ingilizi). Oxford Business Group.
ISBN
978-1-910068-06-9
.
|
---|
Navneteweyi
| |
---|
Neteweyi
| |
---|
Cografi
| |
---|
Akademik
| |
---|
Hunermend
| |
---|
Insan
| |
---|
Yen din
| |
---|