Истанбул
(
тюр.
?stanbul
?
[is?tanbu?]
, [иста?нбул]) ?
Тюркню
эм уллу
шахарыды
эмда къралны баш саудюгер, индустриал, культура аралыгъы эм портуду.
Босфор
ачыкъ богъаз шахарны
Европадагъы
бла
Азиядагъы
эки кесекге бёледи эмда бу богъазны юсю бла эки кёпюр салыныбды. Истанбулну эки бёлюмюнде да джашагъан адамла саналса, ол Европаны эм уллу шахары болады, эмда дунияда эм уллу шахарладан бириди.
Рим
,
Византия
,
Латин
эм
Осман
империяланы
ара шахары
болгъанды
[3]
.
XIII ёмюрде
араблыла
шахарны ≪Истинполин≫ деб таныгъандыла, бу ат грекча ε?? τ?ν Π?λι(ν) (≪ис тин п?ли(н)≫, ≪ис тим б?ли(н)≫) ? ≪шахаргъа≫
[4]
деген фразадан къуралгъанды. Араблыланы айтыуларындан бусагъатдагъы аты да чыкъгъан болургъа боллукъду
[5]
[6]
. Башха версиягъа кёре шахарны бусагъатдагъы аты
Исламбул
(≪исламны шахары≫) дегенден къуралгъанды. Алай а, 1453 джылда Константинополь кючленнгинчи дери да
Истинполин
ат болгъаны себебли, ахыр версия ишеклиди
[7]
.
1760 джылда
чыкъгъан (практикада реализация этилмеген)
фирман
, XV ёмюрню документлеринде огъуна тюбеген
Исламбол
атны официал халда джюрютюрге салгъанды
[8]
[9]
.
1930 джылгъа
дери шахарны официал халкъла аралы аты ?
Константинополис
(
грек.
≪Константинни шахары≫;
тюр.
Konstantiniyye
) болгъанды. Башха тарих аты (бусагъатха дери да
Константинополисчи патриархны
титулунда хайырланнган) ?
Джангы Рим
[10]
неда
Экинчи Рим
(
грек.
Ν?α Ρ?μη
,
лат.
Nova Roma
) болгъанды. Тамалы салыннгандан
330 джылгъа
дери шахарны аты
Виза?нтий
(
грек.
Βυζ?ντιον
;
Бизантион
) болгъанды.
1923 джылда
Тюрк республиканы
халкъла аралы танылыуундан сора ол джылны
29 октябрында
къралны ара шахары
Анкара
баямланнганды.
28 март
1930 джылда
[11]
[12]
[13]
тюрк
тамадалыкъ
шахарны къуру тюрк атын хайырланыргъа буйрукъ бергенди. Болса да,
грек тилде
Константинополь
(
грек.
Κωνσταντινο?πολη
, ≪Константинуполи≫) ат сакъланады. Грекча Истанбул къуру
Шахар
деб да танылады (
грек.
Π?λη
, ≪Поли≫).
Истанбул,
Тюркню
шимал-кюнбатыш джанында, дуппурлу джерледе,
Босфор
ачыгъ богъазны эки джагъасында да эм (
къыбылада
)
Мермер тенгизни
джагъасында орналгъанды. Шахарны баш кесеги
Европада
орналады, гитчереги ?
Азияда
. Шахарны европалы кесегин
Алтын Мюйюз
бухта эки бёледи. Шахарны майданы ? 2 106 км²-ди, координатлары ?
41
,
29
41°00′ N
29°00′ E
? / ?
41° N
29° E
(G)
(O)
.
1912 джылда шахарда эм аны тийресинде джашагъанды: 449 114 тюрклю, 364 469 грекли, 159 153 эрменли, 46 581 чууутлу, 4 331 болгарлы, 142 825 башха адам
[14]
.
Шахарда джашагъан халкъны саныны динамикасы:
- ↑
The Results of Address Based Population Registration System, 2012
. The Turkish Statistical Institute (28 января 2013 г.).
Ал къайнакъдан
архивация этилгенди (1 февраль 2013).
Тинтилгенди: 28 января 2013 г..
- ↑
Buyuk?ehir belediyeleri ve ba?lı belediyelerin nufusları ? 2011 Население илов (провинций) и ильче (районов-муниципалитетов)
.
ADRESE DAYALI NUFUS KAYIT S?STEM? (ADNKS) VER? TABANI
. TURK?YE ?STAT?ST?K KURUMU (Турецкий институт статистики) (2011).
Ал къайнакъдан
архивация этилгенди (5 август 2012).
Тинтилгенди: 9 май 2012.
(тюр.)
- ↑
Истанбулын ?зэсгэлэнт газрууд ба бэлгэдэл
- ↑
Britannica, Istanbul
:
In the 13th century Arabs used the appellation Istinpolin, a ≪name≫ they heard Byzantines use?eis t?n polin?which, in reality, was a Greek phrase that meant ≪in the city.≫
- ↑
Lewis, ix
- ↑
D. J. Georgacas, The names of Constantinople,
American Philological Association: Transactions
, Ixxviii (1947), 347-67. См. Edward G. Bourne, The Derivation of Stamboul,
Τhe American Journal of Philology
, Vol. 8, No. 1 (1887), с. 78-82
- ↑
Adrian Room,
Placenames of the world
, McFarland, 2006, с. 177
- ↑
"Istanbul",
The Encyclopedia of Islam
, Vol. IV, E.J. Brill, Leiden: 1997, с. 224
- ↑
Alain Servantie,
Le voyage a Istanbul
, Editions Complexe, 2003, с. 4
- ↑
Константинополь
// Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). ?
СПб.
, 1890?1907.
- ↑
Robinson, Richard D. (1965).
The First Turkish Republic: A Case Study in National Development
. Cambridge: Cambridge University Press.
- ↑
BBC ? Timeline: Turkey
- ↑
Room, Adrian, (1993),
Place Name changes 1900?1991
, Metuchen, N.J., & London:The Scarecrow Press, Inc.,
ISBN 0-8108-2600-3
p. 46, 86.
- ↑
George Sotiriadis, An Ethnological Map Illustrating Hellenism in the Balkan Peninsula and Asia Minor, 1918