Джером Дэвид Сэлинджер
Jerome David Salinger
Ту?ан к?н?	1 ?а?тар 1919 ( 1919-01-01 )
Ту?ан жер?	Нью-Йорк , А?Ш
?айтыс бол?ан к?н?	27 ?а?тар 2010 ( 2010-01-27 ) (91 жас)
?айтыс бол?ан жер?	Корниш , Нью-Гэмпшир
Азаматты?ы	А?Ш
Мансабы	жазушы
Шы?армашылы? жылдары	1940?1965
Жанры	проза
Шы?армаларды? т?л?	а?ылшын
?олта?басы
Орта??орда?ы санаты: Джером Дэвид Сэлинджер

Джером Дэвид "Джей Ди" Сэлинджер ( а?ылш. Jerome David "J. D." Salinger [?sæl?nd??r] ; 1 ?а?тар 1919 ( 19190101 ) , Нью-Йорк ? 27 ?а?тар ^{[1] [2] [3]} 2010 , Корниш , Нью-Гэмпшир ) ? американды? жазушы, шы?армалары 1940-шы ж?не 1950-ш? жылдары ≪The New Yorker≫ журналында жары? к?рд?.

Сэлинджер Манхэттенде ?ст?, ??г?мелер?н орта мектепте жаза бастады. Ал?аш?ы шы?армалары Ек?нш? д?ниеж?з?л?к со?ыстан дей?н жариялан?ан. Со?ыс бастал?ан кезде, Сэлинджер ?з ерк?мен со?ыс?а аттанады. Оны денсаулы? жа?дайы бойынша ?арулы к?штер ?атарына ал?ан жо?, б?ра? ол деген?не жетт?. Майданда бол?ан кез?нде, ол ?з к?ндел?г?нде былай деп жазды: ≪Мен керек уа?ытта д?рыс орында ж?р?п жат?аны? сез?нем?н, ?йткен? м?нда б?к?л адамзат болаша?ы ?ш?н со?ыс болып жатыр≫.

1940-шы жылдарды? ек?нш? жартысында Сэлинджер е? бедел? ж?не к?п ?м?т к?тт?рет?н американды? ??г?ме жанрыны? шеберлер?н?? б?р?не айналды. К?птеген со?ыстан кей?нг? ??г?мелер?нде, со?ыста?ы ал?ан жауынгерл?к ?с-?имылдарды? травматикалы? т?ж?рибес? к?р?н?с алды.

1951 жылы Сэлинджер ≪The Catcher in the Rye≫ атты т?рбиелеу романы? шы?арады. Роман ?лкен табыс?а жетт? ж?не б?к?л ?лем бойынша о?ырмандар махаббатына ие болды. Жастарды? к?птеген буындары к?тапт?н басты кей?пкер? Холден Колфилдты? балалы? ша?ты? ?иялдарынан айырылуын жанашырлы?пен тамашала?ан ^[4] ?ыс?а мерз?м ?ш?нде к?тапт?н 60 миллион к?ш?рмелер? сатылды, ж?не ?л? к?нге дей?н жыл сайын шамамен 250 000 данасы сатылуда ^[5]

1965 жылдан кей?н Сэлинджер ??г?мелер жариялауын то?татты ж?не жасырын ?м?р салтын ж?рг?зе бастады. 1980 жылы ол ?з?н?? со??ы с?хбатын берд?.

Сэлинджер 1919 жылы 1 ?а?тарда Нью-Йорк ?аласында д?ниеге келген. Оны? ?кес? ? Соломон Сэлинджер (1887-1974), ыстал?ан ?н?мдер мен ?р?мш?к сатуымен айналысатын д?улетт? еврей отбасынан шы??ан саудагер, ал шешес? ? Мириам Сэлинджер (?йленуге дей?н аты Мэри Джиллик) ? шотланд-ирландиялы? отбасынан шы??ан. Оны? жал?ыз ?арындасы Дорис, одан сег?з жыл?а ?лкен.

?кес? ?лына жа?сы б?л?м беруге талпынды. 1936 жылы Джером Пенсильвания штатыны? Вэлли-Фордж ?аласында орнплас?ан ?скери мектепт? б?т?рген М?нда оны? ?деби дебют? ?тт?: Джером мектеп ?н?раны ?ш?н ?ш шума? жаз?ан, айтпа?шы, олар оны осы к?нге дей?н орындайды. 1937 жылы жазда Джером Нью-Йорк университет?нде д?р?с ты?дайды, 1937-1938 жылдары Австрия ж?не Польша?а барып ?айтады (м?нда Быдгоще ?аласында ол ?кес?н?? н?с?ауы бойынша ш?жы? ?нд?р?с?н зерттейд?). 1938 жылы оралып ол Урсинус-колледж (Пенсильвания) д?р?стер?не барады. 1939 жылы Колумбия университет?не о?у?а т?сед?, м?нда ол ≪Стори≫ журналыны? редакторы У. Бернетт о?ы?ан ?ыс?аша ??г?меге туралы лекция курстарын ты?дайды. Джером ешб?р жо?ары о?у орындарыны? да б?т?рмед?. О?у?а деген б?р ерекше жет?ст?ктерге жетпей ж?не б?рде-б?р мансапты? ?мтылысын к?рсетпеген ол ?кес?н?? наразылы?ын тудырды, а?ыр со?ында олар м??г? кер?ст?.

1942 жылы драматург Юджин О' Нилды? ?ызы Уна О' Нилмен кездесе бастайды, б?ра? Уна к?п ?замай Чарли Чаплинмен танысып о?ан т?рмыс?а шы?ады. Сол жылды? к?ктем?нде ?скерге ша?ырылып, офицер-сержантты? байланыс ?скерлер?н?? мектеб?н б?т?рген. 1943 жылы сержант шен?нде ?арсы барлау б?л?м?не ауыстырылып, Нашвиллге ж?бер?лд?.

1944 жылды? 6 маусым к?н? сержант Сэлинджер 4-ш? жаяу ?скер дивизиясыны? 12-ш? жаяу ?скер полк?н?? ?арсы барлау б?л?м?н?? ??рамында Нормандияда десант т?с?ру операциясына ?атыс?ан, содан кей?н Хюртген орманда?ы ж?не Арденн операциясында?ы шай?астар?а ?атыс?ан. Ол со?ыс т?т?ындарымен ж?мыс ?стед?, б?рнеше концлагерлерд? азат етуге ?атыс?ан (шамасы, соны? ?ш?нде Дахау бол?ан). Майданда ол ?скери т?лш? мен жазушы Эрнест Хемингуеймен кездест?. Хемингуэйды? жеке ?асиеттер? ж?не жазу стил? Сэлинджерге ?лкен ?сер етт?; ?з кезег?нде, Хемингуэй бастауыш авторды? ?деби талантты жо?ары ба?алады. Со?ыс ая?тал?аннан кей?н, со?ыста ал?ан жауынгерл?к психикалы? жара?аттан емден?п, Германияны? денацификациясымен айналысты.

Сэлинджер жазушы мансабы нью-йорк журналдарында ?ыс?а ??г?мелер жарияланудан басталды. Оны? б?р?нш? ??г?мес? ≪Жастар≫ ( The Young Folks ) 1940 жылы Уит Бернетт нег?з?н ?ала?ан ≪Story≫ журналында жары? к?рд?. ^[6] 1941 жылдан бастап ≪ The New Yorker≫ басылымында жариялана бастады. Б?р?нш? елеул? танымалдылы?ты Сэлинджерге ≪Бананабалы? ?ш?н жа?сы к?н≫ (≪A Perfect Day for Bananafish≫, 1948) ?ыс?а ??г?мес? ?келд?. ??г?меде Симор Гласс атты жас ж?г?тт?? ж?не оны? ?йел?н?? б?р к?нд?к ?м?р тарихы баяндал?ан. 1940-шы жылдарды? со?ында Джером дзен буддизмд? зерттей бастады.

Б?р?нш? ??г?ме шы??ан кез?нен он б?р жыл ?ткеннен кей?н, 1951 жылды? 16 ш?лде к?н? баспадан Сэлинджерд?? жал?ыз романы ≪The Catcher in the Rye≫ шы?ады. Б?л романмен Джером 1941 жылдан бер? ж?мыс жаса?ан болатын. Роман сыншылар тарапынан б?рауыздан ма??лдаумен ?арсы алынды. ?л? к?нге дей?н романны? басты кей?пкер? Холден Колфилдпен ??сас к?з?арастары мен м?нез-??л?ы бар ж?не ?з к???лдер?не жа?ын болатын сынып о?ушылары мен студенттер арасында жо?ары с?раныс?а ие. К?тап тым депрессялы ж?не ?орлау т?л? пайдалан?аны ?ш?н б?рнеше елдерде ж?не А?Ш кейб?р штаттарында тыйым салын?ан. Б?ра? ?аз?р к?птеген американды? мектептерде о?у ?ш?н ?сыныл?ан ?дебиет т?з?м?не к?ред?.

Роман шы?у уа?ытына дей?н Сэлинджерд?? т?рл? мерз?мд? басылымдарда жиырма алты шы?армалары жарияланды, оны? ?ш?нде 1953 жылы шы??ан ≪То?ыз ??г?ме≫ (Nine Stories) жеке к?тап?а енген то?ыз новелланы? жетеу? шы?ып ?лгерд?.

1960-шы жылдары ≪Фрэнни мен Зуи≫ ( Franny and Zooey ) ж?не ≪Raise High the Roof Beam, Carpenters≫ атты туындылары шы?ады. Осы туындыларды? басты кей?пкерлер?, аса зиятты Гласс отбасыны ? Сэлинджер ?з идеяларыны? уа?ыздаушыларына айналдырады ( дзен буддизм , ?стамды мистицизм ж?не битниктер нигилизм?н?? синтез?).

≪The Catcher in the Rye≫ романы ?лкен танымалды??а жеткеннен кей?н ол с?хбат беруден бас тартты ж?не жасырын ?м?р салтын ж?рг?зе бастады. 1965 жылдан кей?н Сэлинджер ??г?мелер жариялауын то?татып, тек ?з? ?ш?н жаз?ан. Сэлинджер ертеректе жаз?ан ??г?мелерд? ?айта басып шы?ару?а тыйым салды (≪A Perfect Day for Bananafish≫ ??г?мес?не дей?н) ж?не оны? жаз?ан хаттарын басып шы?ару ?рекеттер?н б?рнеше рет бет?н ?айтарды.

Со??ы жылдары, ол ?с ж?з?нде сырт?ы ?леммен еш?андай ?арым-?атынас жасама?ан болатын. Нью-Гэмпшир штатыны? Корниш ?алашы?ында?ы ?з?н?? би?к ?оршаулары бар жекежайында т?рып, т?рл? рухани т?ж?рибелермен ( буддизм , индуизм , йога , макробиотика, дианетика), сондай-а? д?ст?рл? емес медицинамен, глоссолалия, гомеопатия, акупунктура ж?не христианды? ?ылыммен айналыс?ан ^{[7] [8] [5] [9] [10] [11] [12]} .

2010 жылды? 27 ?а?тар к?н? Сэлинджер Нью-Гэмпширдег? ?з?н?? ?й?нде 91 жасында ?айтыс болады.

Сэлинджер к?птеген шы?армаларын басты кей?пкерлер? ? 17 жас?а толма?ан балалар мен жас?сп?р?мдер. Алайда, оны "балалар" жазушысы деп атау?а болмайды. ?з шы?армаларында (б?р?нш? кезекте ≪The Catcher in the Rye≫ романы) Сэлинджер жас?сп?р?м кей?пкерд?? ?з?н?? идеалдары мен максималист?к ?атыгезд?к ж?не оны ?орша?ан "ересек" ?лемн?? арамды?ы арасында?ы ?арсыласты? та?ырыбын к?теред?.

Оны? шы?армаларыны? кей?пкерлер? ?з болмысыны? на?ты ай?ын шекаралары мен аны?тамалар жо?, ?з-?здер?нен бас тарт?ан сия?ты. ^[13]

Гласс отбасы туралы ??г?мелер?нде (≪A Perfect Day for Bananafish≫, ≪Franny and Zooey≫, ≪Raise High the Roof Beam, Carpenters≫, ≪Seymour: An Introduction≫ ж?не т. б.) дарынды т?л?а мен ?орша?ан ?лемн?? ымырасыз ?арсыласты? та?ырыбы дамып тере?дейд?.

Мистика , буддизм ж?не ?з рухани м?н?? са?тау ма?сатында жалпы ?орша?ан ортадан безуш?л?к, ≪То?ыз ??г?ме≫ шы?армасында аны? к?р?нет?н ж?не Сэлинджерд?? кей?нг? шы?армаларында к?шейген.

• 1940  ? The Young Folks
• 1940  ? Go See Eddie
• 1941  ? The Hang of It
• 1941  ? The Heart of a Broken Story
• 1942  ? The Long Debut of Lois Taggett
• 1942  ? Personal Notes of an Infantryman
• 1943  ? The Varioni Brothers
• 1943  ? The Inverted Forest
• 1944  ? Both Parties Concerned
• 1944  ? Soft Boiled Sergeant
• 1944  ? Last Day of the Last Furlough
• 1944  ? Once a Week Won’t Kill You
• 1945  ? Elaine
• 1945  ? I’m Crazy
• 1945  ? A Boy in France
• 1945  ? This Sandwich Has No Mayonnaise
• 1945  ? The Stranger
• 1946  ? Slight Rebellion off Madison
• 1947  ? A Young Girl in 1941 with No Waist at All )
• 1948  ? A Girl I Knew
• 1948  ? Blue melody
• 1948  ? A Perfect Day for Bananafish
• 1948  ? Uncle Wiggily in Connecticut
• 1948  ? Just Before the War with the Eskimos
• 1949  ? The Laughing Man
• 1949  ? Down at the Dinghy
• 1950  ? For Esme ? with Love and Squalor
• 1951  ? Pretty Mouth and Green My Eyes
• 1951  ? The Catcher in the Rye
• 1952  ? De Daumier-Smith’s Blue Period
• 1953  ? Teddy
• 1955  ? Raise High the Roof Beam, Carpenters
• 1959  ? Seymour: An Introduction
• 1961  ? Franny and Zooey
• 1965  ? Hapworth 16, 1924

• 1944 ? The Children ' s Echelon
• 1944 ? Two Lonely Men
• 1946 ? Birthday Boy
• 1947 ? The Ocean Full of Bowling Balls

• Аствацатуров А. Феноменология текста: игра и репрессия. М.: Новое литературное обозрение, 2007. ? 288 с.
• Борисенко А. Сэлинджер начинает и выигрывает // Иностранная литература. ? 2009. ? № 7. ? С. 241?246.
• Петренко Д. И. Роман Дж. Д. Сэлинджера ≪Над пропастью во ржи≫ и его переводы на русский язык / Под ред. проф. К. Э. Штайн. ? Ставрополь: Изд-во СГУ, 2009. ? 240 с.
• Сазанович Е. И. Наконец его оставили в покое… (≪Плохие≫ американцы) // Международный аналитический журнал ≪Геополитика≫. ? 2010. ? 29 янв.
• Фаликов Б. З. ≪Ради толстой тёти≫. Духовные поиски Дж. Д. Сэлинджера // Иностранная литература. ? 2009. ? № 2. ? С. 203?216.
• Щербак Н. Эхо войны в творчестве Сэлинджера // Звезда. ? 2015. ? № 9.
• Lawrence Bowden. The Ducks in Central Park, or Why You Can’t Teach The Catcher in the Rye // Americana. The Journal of American Popular Culture. Oct. 2002.

• Сэлинджер туралы а?ылшын т?л?ндег? портал
• Сэлинджера ?з?н?? романы? кино?а бей?мдеуге не ?ш?н ?арсы екен?н т?с?нд?ред?
• Джером Дэвид Сэлинджер. Биографиялы? аны?тама
• "Селинджер" ( а?ылш. Salinger ) док. фильм (А?Ш, 2013). Режиссер Шейн Салерно.