Finnur Jonsson
Finnur Jonsson
(
29. mai
1858
?
30. mars
1934
) var islenskur
malfræðingur
og
bokmenntafræðingur
, og
professor
i norrænni
textafræði
við
Hafnarhaskola
1898
–
1928
.
Finnur var einhver afkastamesti visindamaður sem starfað hefur a akri norrænna fræða, og var hann i aratugi talinn fremstur i sinni grein.
Finnur fæddist a Akureyri. Foreldrar hans voru
Jon Borgfirðingur
(1826?1912) fræðimaður, og kona hans Anna Guðrun Eiriksdottir.
Finnur varð student fra
Reykjavikurskola
1878, tok prof i
malfræði
við
Kaupmannahafnarhaskola
1883 og varð Dr. phil. þar 6. november 1884 með ritgerðinni
Kritiske studier over en del af de ældste norske og islandske skjaldekvad
.
Kona Finns (gift 1885) var
Emma Heraczek
. Sonur þeirra var Jon kaupmaður i
Oðinsveum
.
Finnur hof haskolakennslu 1885, varð
dosent
við Hafnarhaskola
1887
og professor i norrænni textafræði
1898
, skipaður 1911, fekk lausn fra storfum sokum aldurs
1928
en helt afram fræðistorfum til dauðadags.
Finnur hafði vart lokið nami þegar hann hof sin umfangsmiklu utgafu- og fræðistorf. Her skulu nokkur nefnd:
Eitt mesta storvirkið var
drottkvæðautgafan
mikla,
Den norsk-islandske skjaldedigtning
(1912?1915), og orðabokin yfir skaldamalið,
Lexicon poeticum antiquae linguae septentrionalis
(1913?1916).
Einnig er fornbokmenntasaga hans grundvallarrit, vegna þess hversu itarleg hun er:
Den oldnorske og oldislandske litteraturs historie
1?3 (1894?1902, endurskoðuð utgafa 1920?1924).
Auk hinna stærri verka skrifaði hann greinar i fræðileg timarit, svo sem
Aarbøger for nordisk Oldkyndighed og Historie
,
Arkiv for nordisk filologi
og
Timarit Hins islenska bokmenntafelags
.
Sumrin 1907?1909 vann Finnur með
Daniel Bruun
hofuðsmanni við að grafa upp
hof-rustir
a nokkrum stoðum a Islandi, einkum norðanlands.
Arið 1921 varð Finnur heiðursdoktor við
Haskola Islands
. Hann varð felagi i
Visindafelaginu danska
1898,
Kungliga Vetenskaps- och vitterhetssamhallet i Goteborg
1905, brefafelagi i
Kungliga Vitterhets-, Historie- och Antikvitetsakademien
1908 og var i ymsum oðrum visindafelogum. Var i stjorn fornritadeildar
Fornfræðafelagsins
fra 1891, formaður þar og ritari fra 1919, varaformaður felagsins fra 1924. I stjorn
Samfund til udgivelse af gammel nordisk litteratur
fra 1895, i stjorn
Arnasafns
fra 1905, formaður fra 1920, og m. fl.
Þegar Finnur varð sjotugur, gafu vinir hans og samstarfsmenn ut afmælisrit honum til heiðurs:
Festskrift til Finnur Jonsson 29. maj 1928
. Fyrri hluti þess er einnig til serprentaður:
Sagastudier, af Festskrift til Finnur Jonsson
.
Finnur arfleiddi Haskola Islands að hinu mikla bokasafni sinu.
Finnur Jonsson var fremur ihaldssamur og jarðbundinn i viðhorfum til þeirra fræða sem hann stundaði, og forðaðist malalengingar og heimspekilegar vangaveltur um hluti sem erfitt var að sanna. Hann lysti andstoðu við hugmyndir Sophusar Bugge um fornensk (engilsaxnesk) og
irsk
ahrif a norræna fornmenningu. Hann viðurkenndi erlend ahrif, en taldi að þau hefðu komið ur suðri, frekar en vestan um haf. Hvað snertir uppruna
Eddukvæða
, taldi hann að þau væru forn og ættu flest rætur i Noregi, en mætti þar andstoðu fra
Sophus Bugge
og
Birni M. Olsen
, sem toldu að þau væru ort a Islandi.
- Bækur
- Stutt islenzk bragfræði. (1884)
- Kritiske studier over en del af de ældste norske og islandske skjaldekvad. (1884) Doktorsrit.
- Islands grammatiske litteratur i middelalderen. (1886)
- Islendingaboc es Are prestr Thorgilsson gørthe. (1887)
- Egils Saga Skallagrimssonar tilligemed Egils større kvad. (1886?1888)
- Edda Saemundar 1?2. (1888?1890)
- Agrip af bokmenntasogu Islands. (1891)
- Hauksbok udgiven efter de Arnamagnaeanske handskrifter No. 371, 544 og 675, 4to samt forskellige papirshandskrifter. (1892?1896)
- Carmina norrœna : Rettet tekst. Trykt som manuskript til brug ved forelæsninger. (1893)
- Den oldnorske og oldislandske Litteraturs Historie. 1?3. (1894?1902). Onnur utgafa endurskoðuð (1920?1924)
- De bevarede brudstykker af skindbøgerne Kringla og Jofraskinna i fototypisk gengivelse. (1895)
- Fernir fornislenskir rimnaflokkar
. (1896)
- De ældste skjalde og deres kvad. (1896)
- Sigvat skjald Tordsson : et livsbillede. (Kbh. 1901) Studier fra sprog- og oldtidsforskning, 49. Onnur utgafa (1921)
- Edda Snorra Sturlusonar. (1900)
- Det norsk-islandske skjaldesprog omtr. 800-1300. B.2 I. (1901)
- Gylfaginning. Den gamle nordiske gudelære
. Første del af Snorres Edda. (1902)
- Fagrskinna : Noregs kononga tal. (1902)
- Egil Skallagrimsson og Erik Blodokse hofuðlausn. (1903)
- Bokmentasaga Islendinga fram undir siðabot. (1904)
- Omrids af det islandske sprogs formlære i nutiden. (1905)
- Den islandske litteratur historie tilligemed den oldnordiske. (1907)
- Malfrædi islenskrar tungu og helstu atriði sogu hennar. (1908)
- Tilnavne i den islandske oldlitteratur. (1908)
- Rimnasafn. Samling af de ældste islandske rimer
. (1905?1912)
- Yngligasaga. (1912)
- Sagaernes lausavisur. (1912)
- Atlakviða. (1912)
- Den norsk-islandske skjaldedigtning
. A, Tekst efter handskrifterne, 1?2. (1912?1915) Ljosprentuð (1967?1973)
- Den norsk-islandske skjaldedigtning. B, Rettet Tekst, 1?2. (1912?1915) Ljosprentuð (1967?1973)
- Lexicon poeticum antiquae linguae septentrionalis
: ordbog over det norsk-islandske skjaldesprog. (1913?1916) Onnur utgafa (1931), ljosprentuð (1966)
- Lægekunsten i den nordiske oldtid. (1912)
- Carmina Scaldica : Udvalg af norske og islandske skjaldekvad. (1913)
- Goðafræði norðmanna og islendinga eftir heimildum. (1913)
- Orðakver : Einkum til leiðbeiningar um rjettritun. (1914)
- Eirspennill : Noregs konunga sogur, Magnus goði ? Hakon gamli. (1916)
- Gunnlaugs saga ormstungu. (1916)
- Strodda uppsatser. 2. (1900?1917)
- Det islandske sprogs historie i kort omrids. (1918)
- Udsigt over den norsk-islandske filologis historie. (1918)
- Jon Arasons religiøse digte. (1918)
- Edda Snorra Sturlusonar. (1920)
- Islandske læsestykker med forklaringer. 1?2 (1918?1920)
- Konungs skuggsja. Speculum regale. (1920)
- Den oldnorske og oldislandske litteraturs historie. 1?3. (1920?1924) Endurskoðuð utgafa.
- Islenskt malshattasafn. (1920)
- Norsk-islandske kultur- og sprogforhold i 9. og 10. arh. (1921)
- Den islandske saga. (1921)
- Sigvat Skjald Tordson : Et livsbillede. (1921)
- Rimnasafn : samling av de ældste islandske rimer. 1?2. (1905?1922)
- Den oldnorske og oldislandske litteraturs historie. (1920?1924)
- Havamal : tolket af Finnur Jonsson. (1924)
- Interpretation of the Runic inscriptions from Herjolfsnes. (1924)
- Nordiske pilegrimsnavne i broderskabsbogen fra Reichenau. (1924)
- Grammatik for det islandske oldsprak
. (1925)
- Edda. (1926)
- Kongespejlet. (1926)
- Ordbog til de af Samfund til udg. af gml. nord. litteratur udgivne rimur samt til de af O. Jiriczek udgivne Bosarimur. (1926)
- Færeyingasaga : den islandske saga om Færingerne. (1927)
- Helgensagaer. (1927)
- Gorm og Tyra Danmarkar bot. (1927)
- Malfræðinnar grundvollr. (1927)
- Carmina Scaldica udvalg af norske og islandske skjaldekvad
Anden gennemsete udg. (1929)
- Gisla saga Surssonar. (1929)
- Islendingabok
. (1930)
- Flateyjarbok : (Codex Flateyensis). Ms. no. 1005 fol. in the old royal collection in the Royal Library of Copenhagen. Photolithographic reproduction. With an introduction by Finnur Jonsson. (1930)
- Ævisaga Arna Magnussonar. (1930)
- Island fra sagatid til nutid. (1930)
- Rune inscriptions from Gardar. (1930)
- Det gamle Grønlands beskrivelse af Ivar Bardarson. (1930)
- Saga Olafs Tryggvasonar af Oddr Snorrason Munk. (1932)
- De gamle eddadigte. (1932)
- Austrfararvisur. (1932)
- Floamannasaga. (1932)
- Den islandske grammatiks historie til o. 1800. (1933)
- Bandmannasaga med Oddsþattr. Olkofra þattr. (1933)
- Seks afhandlinger om eddadigtene. (1933)
- Tekstkritiske bemærkninger til Skjaldekvad. (1934)
- Vatsdæla saga. (1934)
- Ævisaga Finns Jonssonar eftir sjalfan hann. (1936)
- Greinar