Koparrista af drukknun Eggerts Olafssonar. Myndskreyting ur i riti Olafs Olafssonar (Olavius) Drauma diktur um søknud og sorglegan missir þess Havitra, Gøfuga og Goda Manns Herra Eggerts Olafssonar, Vice-Løgmanns sunnan og austan a Islande a samt Hans dygdum pryddar Konu Frur Ingibjargar Gudmunds Dottur (Kaupmannahofn: Paul Herman Hoecke, 1769).
Eggert Olafsson
(
1. desember
1726
-
30. mai
1768
) var
skald
,
rithofundur
og natturufræðingur ur
Svefneyjum
a Breiðafirði. Hann var einn boðbera
upplysingarinnar a Islandi
. Rannveig systir Eggerts var kona sera
Bjorns Halldorssonar
i Sauðlauksdal.
Eggert var elsti sonur Olafs Gunnlaugssonar og Ragnhildar Sigurðardottur sem raku bu i Svefneyjum i Breiðafirði. Systkini hans voru
Magnus Olafsson
logmaður sunnan og austan,
Jon Olafsson
?lærði“ fornfræðingur i Kaupmannahofn, Guðrun Olafsdottir, Rannveig Olafsdottir og
Jon Olafsson yngri
student i Kaupmannahofn.
Eggert fekk seint embætti, en 1767 var hann skipaður varalogmaður sunnan og austan. Sama haust gekk hann að eiga Ingibjorgu Guðmundsdottur, dottur Guðmundar Sigurðssonar syslumanns, sem var moðurbroðir hans. Þau drukknuðu bæði a Breiðafirði arið eftir.
Eggert nam
heimspeki
við
Hafnarhaskola
, og lagði auk þess stund a
fornfræði
,
malfræði
,
logfræði
,
logspeki
,
natturuvisindi
og
bufræði
.
Eggert ritaði um ymis efni, sem ekki hefur allt verið gefið ut. Hann er og talinn frumkvoðull að þvi að semja
samræmdar rettritunarreglur
, en þær reglur eru fremur olikar þeim sem við fylgjum i dag. Einnig er hann talinn vera mesti malverndarsinni
18. aldar
auk þess að vera þjoðræktarmaður.
Eggert for i rannsoknarferðir um Island með
Bjarna Palssyni
a arunum 1752-1757, a vegum
Konunglega danska visindafelagsins
. I þessum ferðum konnuðu þeir natturu landsins en einnig almennt astand þess og gerðu tillogur til urbota. A veturna sat hann i
Viðey
hja
Skula Magnussyni
landfogeta - likt og
Arni Magnusson
hafði halfri old aður setið i Skalholti milli ferða sinna um landið. Bjarni var skipaður fyrsti landlæknir Islands 1760 en Eggert sa um að fullvinna ferðabok þeirra felaga a donsku i Kaupmannahofn fra 1760 til 1766 með styrk ur
Arnasjoði
. Bokin kom ut arið 1772. Tveimur arum siðar kom bokin ut a þysku, a fronsku arið 1802 og hlutar hennar a ensku 1805. A islensku kom hun ut arið 1942.
Samtiðarmenn Eggerts gafu ut nokkuð af verkum hans eftir dauða hans. Bjorn magur hans og Magnus broðir hans gafu þannig ut garðyrkjubokina
Stutt agrip ur lachanologia eða maturtabok
1774 og þekktasta kvæði hans,
Bunaðarbalkur
, kom ut i
Hrappsey
arið 1783. Heildarutgafa af kvæðum Eggerts kom fyrst ut arið 1953.
Toluvert af ritverkum Eggerts er varðveitt i handritum. A handritasafni
Landsbokasafns
er til matreiðslubokin
Pipar i ollum mat
(Lbs 857 8vo), samin a 6. aratug 18. aldar og þvi liklega elsta matreiðslubok sem samin hefur verið a islensku. Þar er einnig varðveitt
Uppkast til forsagna um bruðkaupssiðu her a landi
fra 1760 (Lbs 551 4to). A handritasafni
National Library of Scotland
i Edinborg er varðveitt eiginhandarrit Eggerts að
Drykkjabok Islendinga
, arsett 1761, sem aður var i handritasafni
Finns Magnussonar
i Kaupmannahofn (Adv.MS.21.3.15). Hugsanlega hefur Eggert samið þa bok samhliða vinnu við Ferðabokina i Kaupmannahofn.
Eggert drukknaði a
Breiðafirði
arið
1768
, asamt konu sinni Ingibjorgu Guðmundsdottur. Voru þau a leið heim ur vetursetu i Sauðlauksdal. Þegar Eggert Olafsson for seinast fra Sauðlauksdal,
29. mai
1768
, song sera Bjorn Halldorsson hann ur hlaði að fornum sið, með kveðjuavarpi sem hann hafði ort:
- Far nu, minn vin, sem asatt er
- auðnu og manndyggðabraut,
- far nu, þott sart þin soknum ver,
- sviftur fra allri þraut.
- Far i guðs skjoli, þvi að þer
- þann kjosum forunaut.
- Farðu blessaður, þegar þver
- þitt lif, i drottins skaut.
Um drukknun Eggerts orti
Matthias Jochumsson
erfiljoðið
Eggert Olafsson
.
Silja Aðalsteinsdottir, 1993, Bok af bok, Mal og menning Reykjavik, prentun fra 2003.
Wikisource