|
Við sjalf
Sinn Fein
|
|
|
Forseti
|
Mary Lou McDonald
|
Varaforseti
|
Michelle O'Neill
|
Aðalritari
|
Ken O'Connell
|
Þingflokksformaður
|
Niall O Donnghaile
|
|
Stofnar
|
28. november 1905
; fyrir 118 arum
(
1905-11-28
)
(i upprunalegri mynd)
17. januar 1970
; fyrir 54 arum
(
1970-01-17
)
(i nuverandi mynd)
|
Stofnandi
|
Arthur Griffith
|
Hofuðstoðvar
|
44 Parnell Square,
Dyflinni
1, D01 XA36
|
|
Stjornmalaleg
hugmyndafræði
|
Irsk lyðveldishyggja, jafnaðarstefna, vinstriþjoðernishyggja
|
Einkennislitur
|
Grænn
|
|
Neðri deild irska þingsins
|
|
Efri deild irska þingsins
|
|
Þing Norður-Irlands
|
|
Neðri deild breska þingsins (n-irsk sæti)¹
|
|
Evropuþingið
|
|
|
Vefsiða
|
www.sinnfein.ie
|
|
¹ Sinn Fein byður fram a breska þingið en frambjoðendur flokksins taka ekki sæti a þinginu þott þeir nai kjori.
|
Sinn Fein
(islenska: ?Við sjalf“) er
irskur
stjornmalaflokkur sem starfar bæði i
irska lyðveldinu
og a
Norður-Irlandi
. A tima
vandræðanna a Norður-Irlandi
var flokkurinn jafnan talinn stjornmalaarmur
irska lyðveldishersins
.
[1]
Sinn Fein var stofnað i upprunalegri mynd þann 28. november arið 1905 að undirlagi
Arthurs Griffith
til þess að berjast fyrir sjalfstæði Irlands fra
Bretlandi
. Sjalfstæðisbarattan skilaði þeim arangri að arið 1911 boðaði rikisstjorn
Frjalslynda flokksins
i Bretlandi til samningaviðræða um irska
heimastjorn
, en andstaða
Ihaldsflokksins
og sambandssinna a Irlandi leiddu til þess að þessar aætlanir runnu ut i sandinn. Þegar
fyrri heimsstyrjoldin
braust ut voru viðræður um aukið sjalfræði a Irlandi settar a is, sem stuðlaði að þvi að
paskauppreisnin
braust ut arið 1916. Vegna harkalegra viðbragða Breta við uppreisninni og oanægju með aætlaða herkvaðningu a Irlandi vann Sinn Fein storsigur i kosningum arið 1918 og stofnaði sjalfstætt loggjafarþing sem lysti yfir fullveldi Irlands undan breskum yfirraðum.
[2]
Við lok
irska sjalfstæðisstriðsins
somdu raðamenn Sinn Fein við Breta um stofnun
irska fririkisins
, sem fol meðal annars i ser að Norður-Irland yrði klofið fra Irlandi. Oanægja með samninginn var viðtæk meðal rottækustu sjalfstæðissinnanna og þvi klufu andstæðingar hans með
Eamon de Valera
i broddi fylkingar sig ur Sinn Fein og stofnuðu nyjan flokk,
Fianna Fail
.
[3]
A næstu arum dro verulega ur ahrifum Sinn Fein og fra og með stofnun
irska lyðveldisins
hafa flokkarnir Fianna Fail og
Fine Gael
jafnan skipst a að fara með stjorn landsins.
Sinn Fein varð til i nuverandi mynd arið 1970 þegar gamli flokkurinn klofnaði i tvennt vegna deilna um það hversu rottæk flokksmarkmiðin i þjoðfelagsmalum ættu að vera. Um skeið voru þvi tveir flokkar starfandi undir þessu nafni: Hið ?opinbera“ (
official
) Sinn Fein, sem var skipuð
kommunistum
og
marxistum
og vann að þvi markmiði að stofna sosialiskt riki i sameinuðu Irlandi, og hið ?timabundna“ (
provisional
) Sinn Fein, sem var skipuð
kaþolskum
þjoðernissinnum
sem hofðu sameiningu Irlands efst i forgangsroð sinni en stefndu jafnframt að uppbyggingu sosialdemokratisks samfelags.
[4]
Hið ?opinbera“ Sinn Fein breytti siðar nafni sinu i Verkalyðsflokkinn og hið ?timabundna“ Sinn Fein er þvi eini flokkurinn sem enn notar nafnið i dag.
Herskarri meðlimir Sinn Fein toku þatt i aðgerðum stettarfelaga, hverfasamtaka og kvenrettindafelaga og i ymsum alþjoðlegum motmælaaðgerðum, meðal annars gegn einræðisstjornum i Suður-Ameriku og gegn
aðskilnaðarstefnunni i Suður-Afriku
.
[5]
I
irska lyðveldinu
hlaut flokkurinn fimm þingsæti a neðri deild irska þingsins arið 2001. Flokkurinn vann einnig nokkrar heraðskosningar og komst meðal annars i stjorn bæjarins
Sligo
.
I februar arið 2016 hlaut Sinn Fein 13,85 % atkvæða og 23 þingmenn i þingkosningum Irlands, sem var þa þeirra besta kosning fra stofnun lyðveldisins.
I kosningum i februar arið 2020 fekk Sinn Fein 24,5 prosent fyrsta-forgangsatkvæða, mest allra flokka. Flokkarnir Fianna Fail og Fine Gael fengu hvor um sig 22,2 og 20,9 prosent atkvæða. Þessi mikla fylgisaukning Sinn Fein i kosningunum er talin hafa sett tviflokkakerfið sem hefur verið við lyði milli Fianna Fail og Fine Gael fra stofnun lyðveldisins verulega ur skorðum.
[6]
Arið 1986 breytti Sinn Fein þeirri stefnu sinni að taka ekki sæti og greiða ekki atkvæði i norður-irskum stjornmalum og tok virkari þatt i þvi að reyna að leysa
atokin a Norður-Irlandi
. Flokkurinn hlaut 18 þingsæti af 108 i kosningum a nyja
norður-irska þingið
sem stofnað var með
fostudagssattmalanum
arið 1998. Arið 2007 varð flokksmaður Sinn Fein,
Martin McGuinness
, varaforsætisraðherra Norður-Irlands.
Arið 2001 fekk Sinn Fein fjora þingmenn kjorna a neðri deild
breska þingsins
og varð þar með stærsti kaþolski flokkurinn a Norður-Irlandi. Flokkurinn hefur hins vegar viðhaldið þeirri stefnu að nyta ekki þau sæti sem hann vinnur a breska þinginu þar sem þingseta þar felur i ser hollustueið til
Karls konungs
, sem flokkurinn telur þjoðhofðingja erlends rikis. Sæti sem flokkurinn vinnur i Bretlandi standa þvi jafnan auð.
I januar arið 2017 sagði Martin McGuinness af ser sem leiðtogi flokksins i Norður-Irlandi. Við honum tok
Michelle O'Neill
.
[7]
Eftir kosningar a þing Norður-Irlands i mars sama ar hlutu Sinn Fein og aðrir lyðveldisflokkar fleiri atkvæði en sambandsflokkarnir.
[8]
I kosningum a þing Norður-Irlands arið 2022 varð Sinn Fein i fyrsta sinn stærsti þingflokkurinn.
[9]
Eftir tæplega tveggja ara tof tok
Michelle O'Neill
, varaforseti Sinn Fein, þvi við embætti sem fyrsti raðherra Norður-Irlands. Hun er fyrsti irski lyðveldissinninn til að sinna þvi embætti.
[10]
- ↑
Davið Logi Sigurðsson (25. juni 2004).
?Af hverju er Norður-Irland ekki sjalfstætt?“
.
Visindavefurinn
. Sott 7. februar 2024
.
- ↑
?Samtokin Sinn Fein stofnuð i Dublin“
.
Frettablaðið
. 28. november 2006. bls. 12.
- ↑
Gunnar Palsson (23. mars 1978).
??Mikill orn með ylbliða kloglofa"
“
.
Morgunblaðið
. bls. 70-73; 76.
- ↑
?Sinn Fein og IRA“
.
Morgunblaðið
. 27. februar 1972. bls. 12.
- ↑
?Gerry Adams et les evolutions du Sinn Fein“
(franska). L'Humanite. 8. desember 2017
. Sott 30. juli 2019
.
- ↑
Ævar Orn Josepsson (10. januar 2020).
?Sinn Fein fekk flest atkvæði i irsku kosningunum“
. RUV
. Sott 10. januar 2020
.
- ↑
?Sinn Fein: la nouvelle dirigeante designee“
(franska).
Le Figaro
. 23. januar 2017
. Sott 30. juli 2019
.
- ↑
≪ Percee historique du Sinn Fein en Irlande du Nord ≫
, tdg.ch, 5. mars 2017.
- ↑
Sigurjon Bjorn Torfason (7. mai 2022).
?Sinn Fein vinnur sogulegan sigur a Norður-Irlandi“
.
Frettablaðið
. Afrit af
upprunalegu
geymt þann 9. mai 2022
. Sott 8. mai 2022
.
- ↑
?Fyrsti forsætisraðherrann ur Sinn Fein“
.
mbl.is
. 3. februar 2024
. Sott 3. februar 2024
.