???? ??'?????????
???
????? ???????
, ?????? ????? ??? ??? ????? ?????? ?
?????? ???????
. ?? ??????? ?? ??? ????? ???????? ????? ????? ??
???? ?-20
. ????? ???? ????? 7, ????? ?????? ????? ??
????? ????????? ?????? ????? ?????????
??
??????? ?????????? ??????? ??????
.
?????? ?????? ?-
26 ??????
1986
???? 01:23 ????? ???? ?
???? ???? ???????? ?'??????
, ?????
???? ????????
, ?-16 ?"? ?????? ??
??????
, ???? ???? ??????? ??? ??? ?
???? ???????
. ???? ???? ????? ????
???????
, ?-18 ?"? ?????
?'??????
??-110 ?"? ?
????
. ????? ???? ?????? ?????? ??? ??? ?????? ???? ?? ?????? ????? ???? 'AZ-5' ???? ???????? ???? ???? ?????? ????? ????? ???? ???? ????? ????? ????????? ??
???? ????
??? ???? ?????? ??????? ????? ????? ???, ??? ???? ?????
?????? ???????????
??????. ???? ??????????? ????? ?????? ??????? ????? ????? ????? ???????? ??????? ?? ?????
???
?
?????
?????? ???? ??? ???? ??
??????
??????
???? ??? ??-??????
.
?????? ?????? ?? ?-30 ?"? ????? ????, ???? ??-600 ??? ????? (?????
?????????????
) ??????, ????? ?????? ?? ?????? ?????? ?????, ?????? ?????? ??????? ??????? ??????, ???? ??? ??? ????? ????? ??????. ?????? ????? ?????? ????? 54 ??? ???, ???? ????? ???? ?????? ???? ?????? ????? ?????? ?
?????? ????? ?????
. ????? ????? ?????, ????? ???? ????? ???? ????? ????? ??????? ????? (?????
???? ????? ?????
) ?????? ?????? ?????? ????? ?????. ?? ??? ???? ????? ?????? ????? ????? ?????? ????? ??????, ????? ??????. ?? ?? ??????? ?? ????? ??????? ??????, ?? ??? 2005 ????? ?????? ?????? ?????? ?-50 ???? ????, ??????? ????? ????? ?????? ??? ?-4,000 ???? ????
[1]
. ????? ???, ?? ?? ??????? ?? ????? ???????, ?????? ???? ????? ??????? ?????? ?????? ?-93,080
[2]
. ?? ???? ????? ?????? ???? ?????? ?????? ??????????? ????? ????? ????? ????? ????? ??????? ????? ??????.
????? ???? ???? ???? ?? ????? ??????? ?? ?????? ??????? ??????? ??? ?????? ?? ????? ????. ????? ??????
?????? ????????
, 26 ?????? ????? ?
??? ????? ???? ?'??????
.
- ??? ????? ?
???? ???? ???????? ?'??????
???? ???? ???????? ?'?????? ????? ?????? ?????? ????? ????? ??? ?????
1970
??
1983
. ?????? ???? ???? ???? 4, ????? ?? ???? ???? ???? ?????. ??? ?????, ???? ????? ??? ??? ????? ?????. ?? ??? ??? ??? ????? ???? 1,000
???-????
????. ????? ?????, ????? ???? ???? ???? ?????? ?????? ????? ??
????????
.
?????? ?????? ?????? ????? ?? ?? ????? ??????, ???? ?? ????? ?? ???? ?? ??? ???????? ?????? ????? ??????? ????? ??????
[3]
. ????? ???? 25 ?-26 ??????
1986
????? ???? ???? 4 ?????, ???? ?? ???? ???? ??????? ??? ???????? ??????, ?????? ??? ?????? ????? ?? ?????,
?????? ???????
, ?????? ????? ????? ?? ????? ?????? ?????? ????????? ???????? (?????? ???? ?? ????) ????? ?????, ????? ?????? ??????? ?? ????????? ???? ?????? ???? ????? ???? ?? ???? ?? ?????? ?????? ??
??????
??????, ??? ??? ?? ???. ???? ????? ?? ????? ?? ??????, ???? ??? ????? ???? ??? ????, ?? ???? ???????? ??
?????
135. ????? ???? ?????? ?? ?????? ????. ???? ???? ???? ????? ?? ??????, ???????? ?? ?????? ????? ???? ?? ???? ?????? ???????? ??????. ?? ??? ?????? ?? ?????, ???? ??????? ???????? ???? ??? ???????? ?????? ?? ????, ???? ?????? ???? ?? ?? ????? ????? ????. ?? ???? ?????? ?????? ??? ??????? ?? ?????? ????? ???? ???????, ?????? ?? ?????? ????? ???? ????? ??????? ?????. ???? ??? ???? ??????. ?????? ?????? ??? ?????, ?? ???? ???? ??????. ???? ?? ???? ????????? ???? ????? ????, ????? ???? ????
??????
????? ????? ???????. ?????? ???????? ?? ???? ?????? ????? ??? "AZ-5" ? ?????? ????? ????, ???? ?????? ?? ????? ?????, ??????? ?
?????
,
????
???? ????????? ?????, ?????, ???? ??? ?????? ????? ?? ????? ????. ??? ???? ????? ???? ?? ?????? ??????? ???? ?
?????
, ??? ??? ????? ???? ?????, ???? ?????? ?? ???????? ????????. ???? ??? ??? ???? ?? ?? ?? ???? ???? ?????? ??????? ??? ?????? ??? ?? ???? ????? ?????????? ????? ???? ??? ???? ?? ????????? ???????? ?????? ?????? ????? ????? ?????? ???? ?????. ???????? ???????? ????? ??? ????, ??? ???? ???? ???? ????? ????? ??
????
????? ???? ???????.
?????? ?????? ???? ???? ?
????
???? ???? ?? ?? ???? ????? ??????? ??????? ???? ????. ?????? ?? ??? ?
?????
????? ?????? ???? ????. ?
????
????? ???? ?? ?
????
????? ???????? ????? ?????, ??? ?????? ???, ??? ????? ????? ?? ?? ?????, ?????? ????? ????? ?? ????? ?????? ?????? ?? ???? ????. ?????? ??? ????? ??????
???? ????
?????? ?????? ???????????? ??????? ????? ?? ??????? ????????????.
?????? ?? ?????
????? ??????
, ?? ?? ?? ???????, ???? ?
????? ????????????
??????? ????? ????? ?? 300 ?
???? ????? ??????
????? (13?16 ???????
TNT
) ???????? ?? ?????
[4]
. ????? ?? ?????? ?? ????? ???? ????? ?????????,
?????
?
??????
. ?? ???? ????? ????? ???? ?????? ???? ??? ?-200,000 ??????.
????? ??
???? ???????
???? ????? ?????? ?? ?????? ?????, ?????? ??????? ?
????
????? ????? ?????? ????? ?????? ?
??????
[5]
. ?????? ????????, ?? ?????? ??????? ?????? "
????????
" 3 ???? ???? ????? ?????: "????? ????? ????? ???? ?'?????? ???? ?????? ????????? ?????. ????? ?????? ?? ??? ????? ?? ?????? ??????. ??? ?????? ???? ?????? ????. ????? ??????? ?????".
???? ?????? ??? ??, ????? ????? ???? ?????, ?????? ????????? ??????
??????? ??'??????
??? ???? ?? ??????? ??????? ??????? ?????? ?????
?? ???????
??????? ??? ?-
1 ????
. ???????? ??????? ????? ?? ????? ?????????? ??? ??????
?????? ????
[6]
.
?????
???????
, ????? ??????? ?????? ????? ????? ???? ??????
?????? ????????
??????? ??????? ????? ?????, ???? "
????????????
", ???? ?????? ?????? ????? ????? ????? ???????. ???? ??? ?? ???? ?? ?????? ??????
[7]
. ????? ?? ?? ???????????? ????? ?????
????? ???? ???????
, ????????? ???? ?? ????? ?
???????
: ???? ??????, ?????? ?????? ?????? ???????. ???????? ???? ????? ?? ?????? ????, ?? ??? ????? ?? ???? ????? ???? ?????? ????? ????? ????.
????? ????? ????? ???? ??????
????? ??????
?? ??? ?
?????????
, ????? ?????? ??
???? ???????
, ???? ???? ?????? ???????? ?????? ??????? ????? ?????? ????????. ????? ???? ???????? ?????? ????? ?????? ??????,
?????? ???????
, ??????? ????? ??????? ????????? ?????? ???? ???? ?? ????? ??? ????? ???????. ?????? ????? ????? ??????? ?-10 ???? ????, ?? ????? 3 ???? ????? ?????
[8]
.
???? ??????? ?????, ???? ????? ???????, ???? ??? ?????? ?
?????
?????? ????? ???????????, ????? ??? ????? ???? ????. ?????, ??? ??? ?????? "
??????
" (???? ?????), ??? ??? ?????? ??????? ?????? ????? ?????? ??. ???? ?????? ???? ?????, ??? ???? ?????? ??? ????? ?????? ????? ?? ???? ???? ????? ???? ????? ???
[9]
. ????? ???? ???? ???? ????? ?? ???? ??????. ???? ???? ????? ????? ????? ???, ??? ?? ?????? ????? ???? ????? ???????
[10]
. ???? ?????? ???? ????? ?????? 1986 ??? ??? ?? ?????? (Corium)
[11]
, ???? ????? ?????
???? ????
. ??? ??????? ?????????? ????? ?????, ??? ???? ??? ????? "
??? ????
".
???? ??'??????
???? ?? ????? ?????? ???????. ???????? ?? ????? ????? ????? ?????? ?? ?????? ?? ????? ??????? ???? ?? ?????? ????????? ?? ????? ?????? (???? ????? ?????). ??????? ??? ????? ???? ????? ??????? ????? ?????? ???? ?? ?????. (??? ?????? ?????, ???? ???? ?
?? ????? ??????
, ?? ???? ????? ???
???? ????
, ???? ????? ??????? ??). ???? ??'?????? ??? ?????? ?? ???? ???? ?? ?????? ?????? (????? ????? ??????) ??????? ?? ????? ????? ????.
????? ???? ?????, ???? ???? ?????? ?? ????? ?? ????? ?????? ???????????? ?????? ????? ?? ?????, ????? ?????, ?? ?????? ?? ???? ??????? ????? ?????? ?? ???? ?"?.
????? ?'?????? ?? ???? ?????? ???? ?????? ?????? ????? ??????, ????? ???? ????????? ?? ??? ???, ?? ??? ????? ???? ?????? ?? ????, ???? ??? ???? ???? ???? ?? ????.
???? ???? ??????, ???? ???????? ?????? ??? ???? ???
??????????
, ???
??? ????? ????
?? ????? ????.
????, ???? ??? ???? ????? ????? ?
?????????
-90 ?
?????
-137, ???? ???? ????? ???? ?? ????? ?-30 ???.
?????? ?????????? ???? ????? ?????? ???? ??? ???? ???? ????? ????? ????? ???? ???? ?? ???? ????? ???????, ??? ?????? ?????? ??????????? (?????, ??? ???? ????? ????) ??????? ??????? ?????? ?????, ????? ?????????????? ???????? ??????? ???? ????? ?????.
???????? ?????????? ???? ????? ????? ?????? ????? ???? ?? ?'?????? 36 ???? ???? ??????
[12]
[13]
. ?? ???
1986
, ????? ???? ??????, ???? ?? ??????? ???? ?????? ?? 30 ????????? ????? ? ?-130,000 ?????. ???? ?? ????? ?????? "
????? ????? ?? ?'??????
"
(
??'
)
?? "???? ?????? ????????". ?? ???, ?????? ?????? ?? ???? ???? ????? ????? ????? ?? 30 ?????????. ????? ?-300,000 ??? ??? ????? ???? ??? ?????; ??????? ????? ??? ???????? ????? ????? ??????.
??????? ?????? ????? ?? ???? ?'?????? ?? ????? ?????? ?? ???? ???? ???????
[14]
. ????? ?? ???? ??????? ???? ??????? ?? ?????? ?? ???? ?????, ????? ??? ????? ????, ???? ?? ????? ???? ????? ????? ??????. ?? ??????? ??????? ???? ??????? ??????. ????? ????? ??????? ?????? ?????? ????? ????? ????? ?????? ???????, ??? ??? ??? ?? ????? ???? ?????. ???? ?? ????? ?????? ????? ??????, ??????? ????? ?????? ????? ????? ?? ?? ??????
[14]
.
?????? ????? ?????? ????? 54 ??? ???, ???? ????? ???? ?????? ???? ?????? ????? ?????? ?
?????? ????? ?????
, ?????? ?????? ?????? ?
????? ???????????
????? ????? ???? ??? ???
[14]
. ??? ???? ?????? ?????? ?? ?????
????? ?????????
???? ??? ???????? ???????? ?? ?????. ????? ????? ????? ????? ???? ????? ????? ????? ??????? ????? (?????
???? ????? ?????
) ?????? ?????? ?????? ????? ?????. ???? ????? ?????? ????? ??????, ???????? ???? ??? ?-4,000 ???
[15]
?-93,000 ??? ???
[2]
. ?? ??? ?? ??? ?????? ?? ?????? ?????? ??
??? ?????
?????? ??????. ?? ?? ???? ??????? ???? ????? ?????? ????? ???? ?????.
?? ???, ???? ???????? ?????? ???? ????? ???????? ????? ????? ?????, ?????? ?????? ??????? ????? ??? ????? ???????. ???????, ???? ????????, ???? ????? ??? ??????? ??????? ?? ??????? ??????????? ?? ????? ???????? ????? ?? 1,000 Bq/kg, ???, ?? ????, ????? ?????? ??????. ??? ???? ??? ?????
2001
?-
2005
????? ????, ???? ????? ????
1999
??"??? ????????? ???? ??????? ??????? ?????? ?? ????? ?'??????.
?????? ????? ??????? ??????? ?"???? ?????? ????????", ????? ?? ????????? ?? ???? ?? ????? ??????? ??
????? ????????
??????? ?????? "
???? ?? ??????
". ????? ?? ????? ???? ???? ?? ??????? ??????? ???? ??? ???? ?????
????? ???????
????? ?????
[16]
. ?? ????? ??? ??? ????? ??????? ???? ?????? ???????
[17]
. ?-2021 ?? ???? ???????? ?
?????"?
??? ????? ????? ?????? ?????? ????? ????? ?
??? ????? ??????
, ??????? ???? ?? ?? ?? ???? ????? ????? ??????? ????
[18]
.
????? ????? ?????? ??????? ????? ?????? ?? ????????, ???? Chernobyl Children International ??????? ?? ???
????? ???
?????? ?? ???
?????? ????????
.
?? ?????? ?????? ??
????? ???? ???????
?????? ???? ???? ?-80 ?????? ???? ?-90 ??? ???? ?????? ???? ??????? ????? ??????. ?????
????
?????? ?????? ????? ??
1991
7,142 ?????
[19]
. ?????? ????????????? ?
??? ?????? ????
????? ??? ????
1993
?????? ?????? ?? ?? ?????? ?????? ????? ?'?????? ????????? ??????.
?????
??"?
????? ?????? ???? ????? ?????? ????? ?'?????? ???????
??"? ???? ???? ?'??????
[20]
[21]
[22]
.
??? ?????? ???? ??? ?? ?? ???
????????????
("???????"), ????? ?????? ????? ????? ?? ??????? ????? ???? ?????? ???? ?
????
. ?? ?????? ?????? ????? ????? ?'?????? ?? ?? ?????? ???? ???? ????? ??? ?????? ?????????. ??????? ??? ???? ??????? ?????
?????
??? ?????, "
??? ???????? ?????? ?????? ???? ?'??????, ????"??2001
". ???? ???? 2012 ???? ????????, ????? ?????, ???? ?? ?-1,400 ???
[23]
.
????? ??? 2011, ??? ????? ??? ??????? ?????? ?? ????? ?'?????? ????? ?????????.
- ??? ???? | ????? ??'??????
, ????? ????? "
??? 11
", ????
??????
(????: 52:03)
, 8 ?????? 2020
- "?????? ???? ?'??????" ??"? ????? ?? ??? ????? ????? ????? ?????
- ???????? ???? ?????? ??????? ???? ???? ???????? ?????? ?????? ???? ?'??????
- ???? ??
???? ?'??????
??????
??????? ???????
- Pictures of a visit to Pripyat and Chernobyl
in April 2006 by a German TV team joint by
Reserch Center Juelich
- "???????? ????????', ??'?????? ??????"
????? ??
??? ?????
- ???? ?????
,
????? ?????, ????? ????? ??'??????
, ????
????
, 31 ????? 2009
- ???? ?????,
????? ?'?????? ???? ?????? ???? ?????, ????? ?????? ?????? ??????
, ????
????
, 31 ????? 2009
- ???? ?????,
????, ???: ?'?????? ??? ?? ???
, ????
???????
, 24 ???? 2011
- ???? ????, ?
27 ??? ????? ?'??????: ?? ????? ???? ???? ??????
, ???? ?
????
?, 25 ?????? 2013
- ??? ??????? - "1986"
, ???? YouTube, ??? ?
??????
??
??? ???????
????? ?????, 10 ???? 2015
- ????? ????
,
???? ??????? ???? ????, ?? ??? ????? ???
, ????
????
, 7 ???????? 2015
- ????? ?? ????? ????? ??'??????, 30 ??? ???? ?????
, ????
????
, 25 ?????? 2016
- ???? ????
,
??????, ?????? ???? ??? ?????? ? ??? ??'??????
, ????
nana10
, ???? ???? ?????? "???? ??????" ?
????? 10
- ????????? ??????
?????, ?
???? ?'?????? ?? ??? ????? ?? ??????? ????????
, ???? "
?????
", 7 ??????? 2016
- ???? ????????,
?????? ????? "?'??????" ????? ??????? ????? ???? ??????? ?????? ????? ?????
, ????
????
, 11 ????? 2019
- ???? ????,
?'?????? ???, ????
, ???? "
?????? ???????
", 13 ????? 2019
- ???? ??????,
?????? ???????? ???? ?????
, ????? "
??? ????-??
" ???? ??
???? ??????? ?????? ????
, 27 ????? 2019
- ???? ???????,
??????? ?'??????
, ???? ???? ???, ???? 2019
- ????? ?????,
??? ?????
, ???? "
?????? ???????
", 23 ????? 2019
- ??? ??????? | ??? ????? ??'?????? ????? ???????
, ???? "
??????
"
- ???? ?'??????
, ????
??????????? ????????
(???????)
- ?'??????, ????? ???????, ???????? 1986
, ?? ??? ?
?????? ???????
- ^
Chernobyl: the true scale of the accident
,
????? ??????? ??????
- ^
1
2
The Chernobyl Catastrophe, Consequences on Human Health, Greenpeace 2006
, 2006-04-18
- ^
What caused the disaster | The Chernobyl Gallery
, 2013-02-15
(???????)
- ^
????? ????? ??? ???,
????? ????????, ??? 53
- ^
????? ????
,
??? ?????????? ??? ?????????
,
?????
, 29 ?????? 1986
- ^
??? ?????,
?????????: ?????? ??????
,
?????
, 2 ???? 1986
- ^
???? ?????
,
????? ????? | ????? ????? ??'??????
, ????
????
, 31 ????? 2009
- ^
????? ????,
?????? "???? ?????" ?? ?'??????
,
????????? ????
- ^
???? ????????,
???? ???? ?????
,
??? ???? ??????? ????? ?? ?'??????
, ????
????
, 30 ?????? 2014
- ^
?????? ???????? ???? ?????
, ???? ?????? ???????? ???? ?????, 2019-06-27
- ^
??? ??? ????? ?????
??????
- ^
Chernobyl, A Nuclear Disaster, Emergency,
Evacuation
. 1996.
(?????? ???? ????, 1.7.2019)
- ^
Preface: The Chernobyl Accident
, ICRIN Project.
(?????? ???? ????, 1.7.2019)
- ^
1
2
3
???? ????,
???? ?'??????
,
?????
, 9 ?????? 1991
- ^
Chernobyl: the true scale of the accident
,
????? ??????? ??????
- ^
???? ?????
, ?'??????, ????????,
????? ????? | ????? ????? ??'??????
, ????
????
, 31 ????? 2009
- ^
???? ????
,
18 ??? ???? ?????: ?'?????? ?????? ????? ???? ?????? ???????
, ????
????
, 29 ?????? 2005
- ^
???.??
,
35 ??? ???? ????? ???????, ???????? ????? ????? ?????? ??'??????
, ????
????
, 26 ?????? 2021
- ^
???? ????? ????? ?????? ????? ?'?????? ?? ?????? ????? ????
,
?????
, 29 ???? 1991
- ^
???? ????
,
????? ????? ??? ??? ??196 ???? ?'?????? ??????
,
?????
, 5 ??????? 1990
- ^
??? ????,
?? ?? ?????? ????, ??????
,
?????
, 1 ???? 1991
- ^
????? ????? ?? ?????? ?? ???? ?'?????? - ???? ??"?
,
?????
, 12 ??????? 1990
- ^
??? ???? ?????? ???????