Wikipedia : Punto de vista neutral

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
(Redireccion desde ≪ Wikipedia:PVN ≫)

O punto de vista neutral ( PVN ) e un principio fundamental da Wikipedia, asi como un dos cinco piares . Todos os artigos da Wikipedia e demais contidos enciclopedicos deben estar escritos desde un punto de vista neutral, de xeito que representen completa e proporcionalmente, de forma clara e sen parcialidade, todas as visions significativas posibles publicadas por fontes fiables .

O punto de vista neutral e unha das tres politicas basicas da Wikipedia, xunto a verificabilidade e que a Wikipedia non e unha fonte primaria . En conxunto, estas politicas determinan o tipo e calidade do material aceptado nos artigos da Wikipedia. Ademais, as tres politicas complementanse e non se deben ter en conta por separado, polo que se recomenda familiarizarse coas tres. Esta politica e innegociable e agardase en todos os artigos e por parte de todos os editores. Os principios nos que estan baseadas non poden ser substituidos por outras politicas ou normas nin polo consenso dos editores.

Explicacion do punto de vista neutral [ editar a fonte ]

O punto de vista neutral e unha ferramenta coa que tratar visions diferentes duns feitos. Esta politica require que onde haxa puntos de vista en conflito, os feitos se presenten no canto de se afirmar. Compre sinalar todolos puntos de vista, e non so o mais popular ou conecido.

Acadar o que a comunidade da Wikipedia entende como neutralidade significa analizar detida e criticamente unha variedade de fontes fiables e presentar ao lector a informacion dun xeito claro, preciso e proporcional sen parcialidade. Neste sentido, a Wikipedia pretende describir as disputas, sen entrar nelas . Todos os editores, malia ter os seus propios puntos de vista e opinions como e natural, deben esforzarse por achegar a informacion o mais completa posible de boa fe e non promocionar unha vision sobre outra. Acadar un punto de vista neutral non significa excluir certos puntos de vista, senon incluir todolos puntos de vista verificables procurando un balance axeitado.

Os aspectos mais importantes a ter en conta para conseguir o nivel de neutralidade apropiado para unha enciclopedia son:

  • Evitar dar opinions como feitos. A miudo, os artigos contenen informacion sobre opinions significativas emitidas sobre o tema. Con todo, estas opinions non deben aparecer no texto como opinions propias da Wikipedia, sen atribuirllas as fontes concretas. Por exemplo, un artigo non deberia afirmar "o xenocidio e unha accion malvada", senon "[a persoa X] describiu o xenocidio como o epitome da maldade humana".
  • Evitar incluir afirmacions controvertidas como feitos. Se existen fontes fiables que realizan afirmacions contrarias sobre un tema, estas afirmacions deben tratarse coma opinions en lugar de feitos, sen presentalas coma indicacions directas do mesmo.
  • Evitar dar feitos como opinions. As afirmacions non controvertidas nin disputadas feitas por fontes fiables expresanse habitualmente na voz da propia Wikipedia. Agas no caso de que un tema trate de forma especifica sobre un desacordo sobre unha informacion non disputada doutra forma, non hai necesidade de dar unha atribucion especifica a unha afirmacion, malia que si e necesario indicar a fonte da que procede como indica a verificabilidade .
  • Evitar unha lingua con prexuizos. Un punto de vista neutral non simpatiza nin esta en desacordo co tema tratado, ou coa informacion dada polas fontes fiables sobre o tema, malia que en ocasions sexa preciso procurar un balance na presentacion desta informacion. As opinions e afirmacions conflitivas deben presentarse nun ton desinteresado. A linguaxe empregada nos artigos debe evitar tanto prexuizos raciais como etnicos; de xenero, como a misoxinia , androxinia e o sexismo ; de clase; economicos; e relixiosos, politicos e ideoloxicos.
  • Indicar a prominencia relativa das visions en conflito. E preciso asegurarse que os distintos puntos de vista sobre un tema reflictan de forma axeitada os niveis relativos de apoio dos que gozan, sen dar unha falsa impresion de paridade ou caer nunha falta de balance dando un peso especifico non axeitado a unha opinion particular.

Acadar a neutralidade [ editar a fonte ]

Como regra xeral, non se deberia eliminar ningun tipo de informacion referenciada so polo feito de que presente parcialidade sobre un tema determinado. No canto diso, sempre e mellor intentar reescribir os paragrafos ou seccions para acadar un ton mais neutral. A miudo, a informacion imparcial podese equilibrar con material citado doutras fontes para producir unha perspectiva mais neutra; estes problemas solucionanse de forma mais doada mediante o proceso normal de edicion. A eliminacion de contidos debe ocorrer cando haxa unha boa razon para crer que o texto induce a erro aos lectores.

Nomes [ editar a fonte ]

Nalguns casos, a eleccion do titulo dun artigo pode dar a sensacion de parcialidade. A preferencia son os termos neutrais, cando sexa posible. De haber un nome amplamente empregado por fontes fiables e que polo tanto sera reconecido polos lectores, pode empregarse malia que semelle pouco neutral. O mellor nome para un tema especifico pode depender do contexto no que se menciona, e considerase axeitado mencionar os nomes alternativos existentes sobre o tema tratado e as posibles controversias sobre o seu uso.

Por exemplo, o masacre de Munic ou Jack o Destripador son formas lexitimas de referirse aos temas en cuestion, ainda que usen termos que se poderian considerar pouco neutrais. En caso de haber dubidas con respecto ao titulo dun artigo o mellor e abrir un fio na conversa do propio artigo ou na Taberna para tratar o asunto e chegar a un consenso coa comunidade.

Alguns titulos de artigos son descritivos en lugar de ser simples nomes propios. Este tipo de titulos deben ser neutrais, para non suxerir un punto de vista a favor ou en contra do tema tratado, e para non confinar o contido do artigo a un punto de vista particular do tema. Neste tipo de casos os titulos neutrais axudan a acadar unha representacion correcta dos posibles puntos de vista multiples existentes sobre o tema e axudan a conseguir unha escrita responsable no artigo.

Estrutura dos artigos [ editar a fonte ]

Vexase tamen : Wikipedia:Libro de estilo .

A estrutura interna dun artigo tamen pode necesitar atencion adicional co fin de protexer a neutralidade e evitar problemas que leven a tratar nunha maior medida unha postura especifica. Por norma compre seguir unha estrutura habitual que asegure unha presentacion neutral no conxunto da Wikipedia.

A segregacion de texto en diferentes apartados ou seccions considerando unicamente o punto de vista dese contido pode dar como resultado unha estrutura non enciclopedica, en forma de dialogo entre proponentes e opositores dun tema. Tamen pode dar lugar a que se cree unha xerarquia aparente de feitos, na que os detalles no corpo principal semellen ser os "verdadeiros" mentres que os segregados queden coma "controvertidos". Exemplos habituais disto serian aquelas seccions diferenciadas nas que se presentan as criticas a favor e en contra, en vez de integrar esas opinions nun ou varios paragrafos dentro dunha mesma seccion.

Compre revisar tamen as cabeceiras, notas o pe e outros elementos de formato que poden chegar a favorecer un punto de vista particular, e procurar un balance nos aspectos estruturais e estilisticos para non dificultarlle o lector unha avaliacion correcta da credibilidade de todolos puntos de vista presentados.

Cantidade debida e indebida [ editar a fonte ]

A neutralidade esixe que cada artigo presente de maneira xusta todos os puntos de vista significativos que foran publicados por fontes fiables , nunha proporcion axeitada segundo a sua importancia e repercusion. Dar unha cantidade indebida de espazo a unha perspectiva minoritaria pode crear unha falsa nocion da realidade. A cantidade de texto que trate a vision dunha minoria distintiva non debe superar en ningun caso aquela cunha proxeccion maior. A hora de determinar a cantidade debida, debe considerarse a prevalencia do punto de vista nas fontes fiables, non a sua prevalencia entre os propios editores da Wikipedia ou entre o publico xeral.

O peso indebido pode darse de diversas formas, incluindo a profundidade do detalle, a cantidade de texto, a prominencia da localizacion do mesmo ou a xustaposicion de afirmacions. Nos artigos que traten de forma especifica un punto de vista minoritario, este tipo de opinions poden recibir unha maior atencion e espazo, pero ainda asi pode resultar axeitado referenciar o punto de vista maioritario nestas paxinas onde se considere relevante e non presentar o contido estritamente dende o devandito punto de vista minoritario. Neste tipo de artigos resulta necesario explicar o punto de vista maioritario cun nivel de detalle suficiente como para que o lector entenda como o punto de vista minoritario difire del, e que poida identificar mais doadamente as controversias entre os puntos de vista.

Compre ter en conta tamen que en artigos sobre sucesos recentes e doado caer no erro de tratar cada aspecto nunha cantidade desconsiderada de texto para a sua importancia. Poida que eses datos sexan verificables e neutrais, pero e probable que non reflictan unha vision xeral do tema. En calquera caso, no momento de determinar a cantidade apropiada para un punto de vista considerase a presenza deste en fontes fiables e non na sua preferencia polos editores da Wikipedia ou do publico en xeral.

Equilibrio [ editar a fonte ]

A neutralidade asigna unha cantidade de espazo aos puntos de vista en proporcion a sua relevancia. Isto implica describir as visions opostas dun xeito claro e conciso, trazando as perspectivas desde un punto de vista completamente desinteresado. Poren, cando varias fontes fiables contradinse entre elas e consideranse relativamente iguais en relevancia, compre describir ambolos dous puntos de vista procurando un equilibrio na informacion presentada. Isto implica unha necesidade de describir os puntos de vista enfrontados de forma clara, procurando outras fontes secundarias ou terciarias que describan o desacordo dende un punto de vista desinteresado.

Por exemplo, os eventos illados, criticas ou novas sobre un tema concreto poden ser verificables e imparciais, pero ainda asi resultar desproporcionados en comparacion coa relevancia xeral do propio tema, e deben tratarse na proporcion debida con respecto a vision global do propio tema. Isto e particularmente critico no tratamento dos eventos recentes, xa que compre ter en conta que a Wikipedia non e un xornal de novas de actualidade.

Falso equilibrio [ editar a fonte ]

Malia que e importante ter en conta todolos puntos de vista significativos sobre calquera tema, isto non implica que todolos puntos de vista minoritarios ou afirmacions extraordinarias queden necesariamente presentadas xunto coa vision academicamente aceptada coma se tivesen a mesma validez. As teorias de conspiracions , a pseudociencia a historia especulativa ou as teorias plausibles pero non aceptadas non deben lexitimarse por medio dunha comparacion coa vision academica aceptada. A Wikipedia non debe tomar partido nestas cuestions, nin a favor nin en contra, e este tipo de cuestions controvertidas deben omitirse cando a sua inclusion supona unha lexitimacion indebida das mesmas.

Investigacion [ editar a fonte ]

Unha boa e completa investigacion a partir das fontes mais fiables disponibles axuda a previr problemas co punto de vista neutral. As bibliotecas estan inzadas de libros e artigos xornalisticos reputados, e na rede tamen hai disponible material de confianza a esgalla que se pode procurar. Se necesitas axuda para atopar fontes de alta calidade para algun artigo, non dubides en pedir axuda a outros colaboradores na paxina de conversa asociada ao artigo ou na Taberna .

Ton imparcial [ editar a fonte ]

A Wikipedia non se involucra nas disputas, a Wikipedia describe as disputas. Caracterizar as disputas dun xeito neutral esixe presentar os puntos de vista desde un ton imparcial que sexa consistente. En caso contrario os artigos rematan tomando parte con comentarios non enciclopedicos. Mesmo no caso de estar perante un artigo escrito en termos de feitos e non de opinions e posible introducir un ton inapropiado segundo se presenten, seleccionen e organicen os contidos. Os artigos neutrais deben estar escritos nun ton que ofreza unha representacion imparcial, precisa e proporcionada dos puntos de vista presentados no artigo.

Opinions artisticas [ editar a fonte ]

Os artigos da Wikipedia sobre arte, artistas e temas relacionados tenen tendencia a transmitir efusividade, e isto non ten cabida nunha enciclopedia. As opinions e os gustos son diversos e subxectivos: o mais probable e que non nos ponamos todos de acordo en quen e o mellor ou a mellor soprano do mundo. Con todo, e apropiado transmitir a recepcion que tivera un artista ou obra por parte dos expertos, critica especializada e publico xeral. Os artigos poden fornecer unha vision xeral das interpretacions comuns dunha obra creativa, preferentemente por medio de citas de expertos no tema e criticas academicas e verificables.

Palabras a vixiar [ editar a fonte ]

Non hai palabras ou expresions prohibidas na Wikipedia, pero hai certas construcions que se deben utilizar con tino porque poden ser pouco neutrais. A linguaxe connotativa pode facer que un artigo semelle a favor dunha posicion sobre outra. O mellor sempre e simplificar o texto e achegar os feitos prescindindo de palabras que mostren loanzas ou desprezo.

Parcialidade nas fontes [ editar a fonte ]

Vexase tamen : Wikipedia:Fontes fiables .

A hora de disputar a fiabilidade dunha fonte e habitual argumentar que devandita fonte e parcial e polo tanto debe darse preferencia a outra fonte. A propia parcialidade e un metodo empregado para facer pasar un punto de vista coma neutral, excluindo outras fontes que disputen ese punto de vista. A parcialidade non e en si mesma un motivo para descartar unha fonte, pero si pode contribuir a este feito.

A neutralidade nun artigo pode procurarse equilibrando o uso de fontes parciais baseandose no peso especifico das opinions que presentan, e non excluindo fontes que non se axeitan o punto de vista do propio editor. Isto tampouco significa necesariamente que se deba empregar unha fonte parcial, e en determinados casos pode ser incluso mais axeitado omitir o punto de vista particular desa fonte por completo.

Manexando disputas sobre neutralidade [ editar a fonte ]

Atribucion de afirmacions parciais [ editar a fonte ]

As afirmacions e opinions parciais deben presentarse so coa sua debida atribucion, e non coma se fosen feitos. Estas opinions tenen que ser verificables e deben citarse de forma axeitada.

Alternativamente, os feitos poden presentarse mais o detalle excluindo as valoracions dos mesmos. Por exemplo, dicir que "Xan foi o maximo goleador durante dez tempadas" no lugar de dicir que "Xan foi o mellor xogador da decada". A opinion da xente pode diferir sobre se foi o mellor xogador ou non, pero non pode disentir do feito estatistico verificado.

En xeral debe evitarse redactar as afirmacions parciais ou opinions para xeneralizalas ("Moitos cren que Xan foi o mellor xogador de futbol da decada"), xa que isto da lugar a dubidas do tipo "quen?" e "cantos?" sostenen esa opinion. Nos casos nos que se considera este tipo de opinions como xeneralizadas, estas deben ir apoiadas polas referencias correspondentes as fontes fiables que indican este tipo de afirmacions.

Artigos de desviacion do punto de vista [ editar a fonte ]

Un artigo de desviacion do punto de vista ( ingles : POV fork ) e un intento de evadir a neutralidade creando un novo artigo sobre un tema que xa ten un artigo de seu, habitualmente para evitar ou destacar feitos e puntos de vista parciais (positivos ou negativos). Este tipo de artigos non estan permitidos na Wikipedia.

Todolos feitos e puntos de vista significativos sobre un tema determinado deben tratarse nun artigo unico, agas nos casos nos que se considera necesario facer sub-artigos para ampliar unha seccion determinada do mesmo. Alguns artigos serian demasiado longos se tratasen todalas facetas dun tema determinado, polo que nestes casos e conveniente dividir o mesmo en sub-artigos que traten as diversas partes do mesmo. Por exemplo, A evolucion como feito e teoria e un sub-artigo de Evolucion , Morte de Adolf Hitler e un sub-artigo de Adolf Hitler ou Demografia de Galicia e un sub-artigo de Galicia . Este tipo de divisions si e permisible e habitual, pero so se estes artigos estan escritos dende un punto de vista neutral e non suponen un intento de evadir o proceso de consenso no outro artigo do que parten.

Presuncions necesarias [ editar a fonte ]

A hora de escribir determinados artigos danse casos nos que resulta necesario facer algunhas presuncions para exponer un tema. Por exemplo, a hora de escribir sobre a evolucion non resulta axeitado tratar as diferenzas e controversias entre o creacionismo e a teoria da evolucion en cada punto, seccion ou paxina. Non existe case ningun tema que se poida exponer sen facer determinadas presuncions que algun outro pode considerar controvertidas, en calquera tematica, incluindo bioloxia, filosofia, historia, fisica etc.

A falta dunha norma xeral que determine a necesidade deste tipo de presuncions, pode seguirse un principio xeral: Probablemente non hai un bo motivo para discutir unha presuncion feita nunha paxina determinada, se esa mesma presuncion pode debaterse en maior profundidade noutra paxina. Non obstante, si pode considerarse axeitado unha puntualizacion non intrusiva en ocasions concretas.

Temas controvertidos [ editar a fonte ]

Teorias radicais e pseudociencia [ editar a fonte ]

Os proponentes das teorias pseudocientificas presentanas como ciencia, pero habitualmente estas non se adhiren os metodos e estandares cientificos . Por outra banda, pola sua propia natureza, o consenso cientifico e o punto de vista maioritario da comunidade cientifica sobre un tema. Polo tanto, a hora de falar sobre temas pseudocientificos , non se deben describir estes dous puntos de vista opostos o mesmo nivel o un do outro. Mentres que a pseudociencia pode ser en determinados casos significativa para un artigo concreto, non debe ofuscar a descricion do punto de vista maioritario apoiado pola comunidade cientifica, e a inclusion dun punto de vista pseudocientifico non debe darlle un peso especifico indebido, quedando descrito claramente como tal.

Relixion [ editar a fonte ]

En relacion a cuestion de crenzas e practicas relixiosas, o contido da Wikipedia debe encompasar o que motiva os individuos a manter estas crenzas e practicas ademais de informar de como se desenvolveron as propias crenzas e practicas. Alguns practicantes dunha determinada relixion poden oponerse a tratamentos historicos criticos da sua propia fe xa que dende o seu punto de vista resultan discriminatorios dos seus sentimentos relixiosos, pero non por iso deben omitirse. Ambolos dous puntos de vista, tanto o dos practicantes coma o dos criticos, deben incluirse por norma xeral, sempre apoiados das fontes fiables verificables axeitadas en cada caso.