Wikipedia, erkin enciklopediya
 | Qısqasha:
Biytareplik
? Wikipedianı? fundamentallıq principi bolıp, ol maqalalardı? abıroylı dereklerge tiykarlana otırıp, maqala teması boyınsha barlıq zarurli pikirler bası?qılıq ham te? kozqarastan bayan etiliwi kerekligin a?latadı.
|
Biytarep kozqaras (BKQ)
??
Wikipedianı?
e? ahmiyetli
qa?ıydalarınan
biri bolıp, ol avtorlardan bası?qılıq penen maqala jazıwdı,
dereklerge siltemeler beriwdi
ham
oz betinshe izertlewlerden paydalanbawdı
talap etedi ham usı jol arqalı Wikipediada tek ?ana isenimli ma?lıwmatlar bolıwına turtki boladı. Bul qa?ıyda joybardı? tiykarında jatadı ham
Jimmy Walesti?
pikirinshe, bul princip ≪absolyutlıq ham dodalanbaytu?ın≫ talap bolıp esaplanadı.
[1]
(ingl.)
Kozqarastı? ?biytarepligi“ Wikipedianı? qandayda bir kozqarastı? tarepin almawın a?latadı. Maqalada?ı barlıq pikirler dal haqıyqat sıyaqlı emes, al ushinshi shaxs atınan aytılıwı tiyis. Qa?ıydadan tısqarı retinde tek tan alın?an ilimiy yamasa apiwayı faktlar (≪Ay Jer atirapında aylanadı≫ yamasa ≪Qızketken kanalı Amiwdaryadan sa?a aladı≫) bolıwı mumkin, sonda da olar tolıq, bir manisli formada beriliw kerek. Mısalı, ≪Ay ? kolemi kishkene bolma?an aspan denesi≫ yamasa ≪Gitler adamzat tariyxında?ı e? jawız jınayatshı general bolıp esaplanadı≫ sıyaqlı ma?lıwmatlar biytarep pikir esaplanbaydı, sebebi:
- ≪Kolemi kishkene bolma?an≫ degen tariypti? kriteriyleri anıq emes.
- ≪Esaplanadı≫ (kim tarepinen?), ≪e? jawız≫ (qay darejede?) ham ≪jınayatshı≫ (qayerdi? nızamların buz?an?) sozleri ulıwmalıq koriniste bolıp, ayqın daliller korsetilmegen. Ayırımlar bul ma?lıwmattı biykarlap shı?ıwı mumkin. Mısalı, Gitler tarepdarları ≪Stalin Gitlerden de kop adamdı qır?an≫ degen pikirdi orta?a taslawı yamasa hatteki faktlar korsetiwi mumkin.
Eger de obyekt haqqında oz-ara parıqlanatu?ın birneshe pikir ham kozqaraslar bar bolsa, Wikipedia maqalasında e? keminde olar haqqında eskertip otiliwi kerek, al nabada olar tolıq suwretlense ? onnan da jaqsı boladı. Bunday ja?dayda olardı? ishinde birewin ayırıp, dal yamasa derlik haqıyqat dep korsetiw mumkin emes.
1-mısal. Emociyalıq turde bahalaw
[
derekti ja?alaw
]
| Biytareplik emes
|
Biytareplik
|
|
Palenshe shayır
? zamanagoy adebiyattı? e? kornekli soz sheberi, sheksiz talant iyesi bolıp, onı? harbir doretpesi adamzat dunyasını? biybaha hasıl tası.
|
Palenshe shayır miynetleri adebiyat sınshıları tarepinen
[1]
joqarı bahalanıp, ≪Amiwarya≫ jurnalını? "Adebiyat gawharı" sıylı?ı menen sıylıqlandı
[2]
.
- ↑
Derek1
- ↑
Derek2
|
2-mısal. Emociyalıq turde sın?a alıw
[
derekti ja?alaw
]
| Biytareplik emes
|
Biytareplik
|
|
Palenshe shayır
? adebiyat boyınsha sawatı pas adam bolıp, ozini? sayız manili qosıqların koterip, Nokistegi gazeta ham jurnallardı? esigin tındırmay jurgeni bar gap.
|
Palenshe shayırdı? qosıqları haqqında adebiyat qumarları tarepinen koplegen sınlı pikirler bildirilgen
[1]
. Adebiy sınshı Tolensheev ≪Qaraqalpaq adebiy sını≫ jurnalında Palenshe shayırdı? basım kopshilik qosıqlarını? mazmunı sayız ham uyqası joqlı?ın aytıp otedi
[2]
.
- ↑
Derek1
- ↑
Derek2
|
3-mısal. Ilimiy ba?darda?ı reklama
[
derekti ja?alaw
]
| Biytareplik emes
|
Biytareplik
|
|
Litoterapiya
(ya?nıy "taslar jardeminde emlew") ? Qaraqalpaqstan medicinası ushın ja?a ba?dar bolıp, onı? insan salamatlı?ına unamlı tasiri sheksiz bolıp esaplanadı. Nokistegi birinshi litoterapiya orayını? tiykarın salıwshısı Tolensheev bul boyınsha bılay deydi: Kimde-kim e? keminde ozine qasiyetli taslar menen bezelgen bir ta?ınshaq ta?ıp jurse, heshqashan awırmaydı.
|
Litoterapiya
(ya?nıy "taslar jardeminde emlew") ? alternativlik medicinanı? bir usılı bolıp, adamdı qasiyetli taslar komegi menen emlewdi a?latadı. Taslardı? sıyqırlı qasiyetine iseniwshiler kop bolsa da, litoterapiya jal?an ilimiy ba?dar ushın ayqın mısal bola aladı.
[1]
[2]
.
- ↑
Алексей Лагутенков.
≪Каменное≫ лечение ? обращаться осторожно!
. // Наука и жизнь. ? 2018. ? № 6. ? С. 60?66.
- ↑
≪Литотерапия≫
? глава из кн.: Р. К. Баландин. Энциклопедия драгоценных камней и минералов. // М.: Вече, 2000.
|
4-mısal. Jal?an ilimiy ba?dardı sın?a alıw
[
derekti ja?alaw
]
| Biytareplik emes
|
Biytareplik
|
|
Litoterapiya
(ya?nıy "taslar jardeminde emlew") ? otirikke, adamlardı aldawshılıqqa tiykarlan?an teoriya. Onı? principleri ham juwmaqları putkilley dalillenbegen.
|
Ataqlı nemis geologı Herman Fyuner 1902-jılda ≪Litoterapiya. Qımbat bahalı taslardan medicinalıq paydalanıw boyınsha tariyxıy izertlewler≫ kitabında bılay jaz?an edi: ≪Eger biz bugingi kunde litoterapiya haqqında aytatu?ın bolsaq, onda qımbat bahalı taslardan shı?atu?ın ≪em bolatu?ın tasir≫ ? bul tek ?ana isenim sezimi, al litoterapiya ? bul psixoterapiya bolıp tabıladı
[1]
.
- ↑
Алексей Лагутенков.
≪Каменное≫ лечение ? обращаться осторожно!
. // Наука и жизнь. ? 2018. ? № 6. ? С. 60?66.
|
5-mısal. Bir-birin biykarlawshı tartıslı politikalıq tastıyıqlawlar
[
derekti ja?alaw
]
Xabarı?ız bar, kobinshe politikalıq insanlar ham maseleler boyınsha bir-birine putkilley qarama-qarsı eki turli ma?lıwmat bolıwı itimalı juda joqarı. Sol ushın bunday ja?daylarda tomendegidey jol tutıw usınıs etiledi:
| Biytareplik emes
|
Biytareplik
|
|
Birinshi kirgizilgen (tek unamlı tariyplengen) ma?lıwmat:
Mbeki Kabumba
? Nagoniyanı? Ugit-nasiyatlaw ham xalıq bilimlendiriw ministri, askeriy ham madeniyat ?ayratkeri, Maputu sıylı?ını? laureatı, korrupciya, jınayat, dezinformaciya ham jala kibi illetlerdi? ayawsız guresshisi. Xalıqtı? sheksiz isenimine iye.
(so?ınan bul ma?lıwmat oshirilgen ham ekinshi ma?lıwmat kirgizilgen:)
Ekinshi kirgizilgen (tek unamsız tariyplengen) ma?lıwmat:
Mbeki Kabumba
? ?azzaplıq, qorqıtıw ham jala jabıw jınayatlarında ayıplan?an qılmısker, ozini? san-sanaqsız jınayatları menen qolı qan?a boyal?an fashist jalladı. Korrupciya?a batqan mafiya arqasında hamelge erisken.
|
Mbeki Kabumba
? Nagoniyanı? Ugit-nasiyatlaw ham de xalıq bilimlendiriw ministri, Maputu sıylı?ını? laureatı.
(Unamlı pikir)
Kabumbanı? tarepdarları onı jetik askeriy ham madeniyat ?ayratkeri, korrupciya ham jınayatqa qarsı guresshi dep esaplaydı
[1]
.
(Sın pikir)
Kabumbanı? qarsılasları onı bir qatar jınayat ham aldawlarda ayıplaydı ham ?alaba xabar qurallarında onı ≪fashist jalladı≫ dep ataydı
[2]
.
- ↑
Колькова А. А. Великая добродетель Нбаки Кабумбы // Нагониец за границей?: газета. ? 2006. ? № 5. ? С. 2?5.
- ↑
Зорькова С. Н. Фашистский палач Нбаки Кабумба не отстаёт от Мумубембы // Среднеафрикан ньюз?: газета. ? 2000. ? № 7. ? С. 1?2.
|
Qullası, usı korinistegi ja?dayda aweli biytarep (obyektiv) ma?lıwmatlar, keyin tarepdarlar ham qarsılaslardı? pikirleri beriledi. Bunda har bir ja?day ushın derekler korsetiliwi tiyis.
